Aihọn de Matin Ylando—Gbọnna?

AWHAGBE lélé na alọgọ hẹn vivomẹninọ afọnnu fuu jẹhọn flẹflẹ awewe whenu tọn to lẹdo jijọhonọ Tokyo tọn mẹ gble mlẹnmlẹn. Na sọn nukunwhiwhe atọ́n jẹ ao, gbẹtọ wiawe nkọ sè awhadido todido matindo yọnnu linlinwé-satọ de tọn he yè to yinyàn bo to yinyin mẹhe yè sọnú pludopludo. Mẹdepope ma kiya nado kàn nuhe to jijọ lọ sè gba. E kú na ohùn susu hinhẹnbu wutu. “Eyin dopo to omẹ ehelẹ mẹ ko jẹwhẹ nujijọ lọ tọn na ponọ lẹ po awuyiya po to whenuena yé sè awhagbe lélé yọnnu lọ tọn wẹ, ogbẹ̀ etọn sọgan ko yin whinwhlẹngan,” wẹ dodinnanutọ de dọ.

Dile e tlẹ yindọ mẹhe sè awhagbe yọnnu he to kúkú jei lọ tọn ma basi onu depope he ylan hugan gbigbẹkọ e go poun, be yé sọgan sọalọkọ́n po jlọjẹ po dọ yé gán sọn whẹgbledo mẹ? “Ayimẹdawhẹnamẹnu ṣie dotukla mi na vendredi lọ pete to whenuena yẹn ko sè dogbọn mẹhùhù lọ dali godo,” wẹ dawe de he sè awhagbe lélé etọn dọ. Ehe nọ zọn bọ e nọ paṣa mí dọ, Na nugbo tọn etẹwẹ ylando yin?

Etẹwẹ Ylando Yin?

To alọdlẹndo nukunnumọjẹnumẹ ylando tọn tintindo whenu, Hideo Odagiri, weyọnẹntọ agọjẹdonugotọ po mẹplọntọ Wehọmẹ Daho Hosei Tọn to Tokyo, Japon he ma sọ pò to azọ́nwà ba po, dọ, dile eyin yiyizan do to linlinwé Asahi Shimbun tọn mẹ do dọmọ: “Yẹn ma sọgan súnsún oflin he yẹn tindo dogbọn oyọnẹn ylando tọn dali sẹ̀ gba, taidi goyiyi agọ̀ he yọpọvu de nọ tindo, awuwhan winyan tọn, agọjẹdomẹ. Oyọnẹn ehe tin to ayiha ṣie mẹ to whenuena yẹn tin to wehọmẹ dòkọ tọn mẹ podọ e gbẹsọ nọ dotukla mi.” Be hiẹ ko tindo numọtolanmẹ mọnkọtọn pọ́n gbede ya? Be hiẹ tindo ayimẹdawhẹnamẹnu de he nọ gblewhẹdo we eyin hiẹ wà nude he hiẹ yọnẹn dọ e ylan ya? Vlavo osẹ́n depope ma yin hinhẹngba, ṣigba numọtolanmẹ ayimajai tọn gbọṣi aimẹ bo pẹnzin to ayiha towe mẹ. Ehe wẹ yin azọ́nwiwa ayimẹdawhẹnamẹnu towe tọn, podọ Biblu dlẹnalọdo e to weda ehelẹ mẹ dọmọ: “Na whenuena Kosi lẹ, he ma tindo osẹ́n, wà onú he tin to osẹ́n mẹ lẹ gbọn jijọ dali, ehelẹ, le yé ma tindo osẹ́n, yé yin osẹ́n de hlan yede: to enẹ mẹ yé do azọ́n osẹ́n tọn he yè wlan do ayiha yetọn mẹ hia, ayiha yetọn ga sọ to kunnude, linlẹn yetọn lẹ sọ nọ to owhẹ yenọzo tọn jẹ, eyin e ma yin mọ yé na nọ mọhodọ na yenọzo.” (Lomunu lẹ 2:14, 15) Mọwẹ, gbọn jọwamọ dali mẹsusu nọ tindo numọtolanmẹ ayimajai tọn gbọn nuyiwa mọnkọtọn lẹ dali taidi, ogalilọ, ajojijẹ, po lalodido po dali. Ayimẹdawhẹnamẹnu yetọn to kunnude hlan ylando.

Nalete, to whenuena ogbè ayimẹdawhẹnamẹnu tọn yin nuhe yè gbẹkọ e go gbọzangbọzan, e ma sọ nọ yinuwa taidi hihọ́ basinamẹnu bà. E sọgan lẹzun numọtolanmẹ matindonọ bo flusọ. (Titu 1:15) Numọtolanmẹ tintindo jẹagọdo nuhe ylan yin hinhẹnbu. Na nugbo tọn, ayimẹdawhẹnamẹnu mẹsusu tọn ko kú gando ylando go.

Be ayimẹdawhẹnamẹnu wẹ yin kiki ojlẹka ylando tọn, kavi nude tin finẹ he sọgan yinuwa taidi nujinọtedo mlẹnmlẹn na nuhe bẹ́ po nuhe ma bẹ́ ylando hẹn po ya? Hugan owhè 3 000 lẹ die wayi, Jiwheyẹwhe na omẹ dide etọn lẹ nujinọtedo osẹ́n tọn de, podọ gbọn Osẹ́n ehe dali, ylando wá “sọawuhia di ylando.” (Lomunu lẹ 7:13) Walọyizan he tlẹ ko taidi nuhe yin alọkẹyi ko yin didohia na nuhe e yin—yedọ ylando. Omẹ dide Jiwheyẹwhe tọn lẹ, yedọ Islaelivi lẹ, yin dide jẹ gbangba taidi ylandonọ lẹ podọ gbọnmọ dali yé tin to whẹgbledo glọ.

Etẹwẹ yin ylando ehelẹ dogbọn ehe dali ayimẹdawhẹnamẹnu mítọn lẹ nọ hẹn mí yọnẹn podọ ehe Osẹ́n Moṣe tọn hẹn họnwun bo basi todohukanji etọn? Yizan Biblu tọn heyin hogbe lọ tọn, ylando zẹẹmẹdo yanwle go gbigbọ̀ na onú he dù Mẹdatọ lọ. Onu depope he ma tin to kọndopọmẹ hẹ gbẹtọ-yinyin, nujinọtedo, aliho, po ojlo etọn po yin ylando. Ewọ ma sọgan dike nudida etọn depope he nọ ṣinuwa sọta ohia he e ko zedai nado to gbẹnọ zọnmii gba. Enẹwutu nuyọnẹntọ gbọn osẹ́n dali de to owhè kanweko tintan whenu na avase Klistiani Heblu tọn lẹ dọmọ: “Mì payi mide go, mẹmẹsunnu emi, na ayiha ylankan mayise tọn nikaa tin to mì mẹdepope mẹ, nado yì sọn Jiwheyẹwhe ogbẹ̀nọ de.” (Heblu lẹ 3:12) Mọwẹ, yise matindo to Mẹdatọ lọ mẹ yin ylando titengbe de. Gbọnmọ dali, ninọmẹ ylando tọn dile e yin zẹẹmẹ basina do to Biblu mẹ gblo talala hugan nuhe nọ saba yin pinpọnhlan taidi ylando. Biblu yinukọn taun nado dọmọ: “Na omẹ pó wẹ wàylan, bo sọ whete do gigo Jiwheyẹwhe tọn go.”—Lomunu lẹ 3:23.

Bẹjẹeji Ylando Tọn

Be enẹ zẹẹmẹdo dọ gbẹtọ yin dida taidi ylandonọ wẹ? Lala, Jehovah Jiwheyẹwhe, Dowatọ ogbẹ̀ gbẹtọvi lẹ tọn, dá sunnu tintan di nudida pipe de. (Gẹnẹsisi 1:26, 27; Deutelonomi 32:4) Nalete, gbẹtọvi asu po asi po awe tintan lẹ gbọ̀ ohia lọ go to whenuena yé vẹtoli na nugbẹnamẹ dopo akan lọ he Jiwheyẹwhe zedai, to whenuena yé dù sọn atin sinsẹ́n gbẹdai “yinyọ́n dagbe po oylan po” lọ mẹ. (Gẹnẹsisi 2:17) Dile e tlẹ yindọ yé yin dida to pipe mẹ, yé gbọ̀ ohia tonusise mlẹnmlẹn hlan Otọ́ yetọn tọn go, bo lẹzun ylandonọ, podọ po gbesisọ po yin whẹgbledo hlan okú.

Etẹwẹ whenuho hohowhenu tọn ehe tindo nado yiwa hẹ ylando to egbehe? Biblu basi zẹẹmẹ dọmọ: “Enẹwutu le ylando gbọn omẹ dopo de biọ aihọn mẹ, podọ okú gbọn ylando dali; mọwẹ gbẹtọ lẹpo ku do, na omẹ popo wẹ wàylan wutu.” (Lomunu lẹ 5:12) Ma de mẹde dovo mimẹpo wẹ yin ylandonọ lẹ gbọn gududu dali; gbọnmọ dali, mí ko wá whẹgbledo okú tọn glọ.—Yẹwhehodọtọ 7:20.

Vivẹnudido Gbẹtọvi lẹ Tọn Nado Súnsún Ylando Sẹ̀

Adam dlẹnkan ylando tọn hlan ovivi etọn lẹ, ṣigba e sọ vọ dlẹnkan na ẹn hlan huhlọn nulinlẹn ayimẹdawhẹnamẹnu he Jiwheyẹwhe namẹ ga. Ylando sọgan fọ́n numọtolanmẹ ayimajai tọn dote. Dile e yin nùdego dai, gbẹtọ ko do vivẹnu voovo lẹ nado hẹn numọtolanmẹ mọnkọtọn lẹ fua. Nalete, be yé ka tindo kọdetọn dagbe na nugbo tọn ya?

To Whezẹtẹn po Wheyihọ waji po, gbẹtọ lẹ ko tẹnpọn nado yinuwa hẹ nugandomẹgo ylando tọn gbọn didiọ nujinọtedo yetọn kavi gbọn gbigbẹ́ tintin ganji ylando tọn dai dali. (1 Timoti 4:1, 2) Ninọmẹ ylando gbẹtọvi lẹ tọn sọgan yin jijlẹ do awutunọ he tindo ovà de go. Ylando sọgan yin jijlẹdo owán he nọ hẹn azọ̀n lọ wá go, to whenuena ayimẹdawhẹnamẹnu he nọ dotuklamẹ sọgan yin jijlẹdo ovà awufiẹsa tọn go. Hinhẹn nuhe yè nọ yido jlẹ miyọ́n-hùnhùn agbasa tọn pọ́n (thermomètre) gbà ma diọ nugbo lọ dọ awutunọ lọ tindo ovà asú gba. Zize nujinọtedo walọ dagbe lẹ dlan, dile mẹsusu to Mẹylọhodotọklisti mẹ ko basi do, po gbigbẹkọ kunnudenu ayimẹdawhẹnamẹnu mẹdetiti tọn go po ma yin alọgọ depope nado súnsún ylando lọsu sẹ̀ gba.

Mẹde sọgan zan osìngo (poche de glace) nado hẹn ovà etọn pọnte. Enẹ yin taidi tintẹnpọn nado de awufiẹsa ayimẹdawhẹnamẹnu tọn sẹ̀ gbọn aliho nuyiwa omẹ lẹwé sinsẹ̀n Shinto tọn lẹ dali. Osìngo sọgan hẹn awuvivo whenu gli tọn wá na mẹhe tin to awutuzọ̀n ovà tọn mẹ lọ, ṣigba e ma nọ dè nuhe hẹn ova lọ wá sẹ gba. Yẹwhenọ lẹ po yẹwhegan lẹ po to azan Jẹlemia tọn gbè tẹn azọ̀nhẹngbọ dopolọ pọ́n na Islaelivi lẹ to ojlẹ enẹ mẹ. Yé hẹn azọ̀n awugble gbigbọmẹ tọn po walọyizan gbẹtọ lẹ tọn po gbọ̀ “doagbòte”, dọmọ, “Popo ko gbọ̀, popo ko gbọ̀.” (Jẹlemia 6:14; 8:11, Français courant) Nuyiwa to aliho nuwiwa sinsẹ̀n tọn mẹ poun po hanjiji taidi “popo ko gbọ̀” po ma hẹn azọ̀n walọyizan gbigble omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn gbọ̀ gba, podọ nuyiwa nulẹwé tọn lẹ ma diọ walọ gbẹtọvi lẹ tọn to egbehe gba.

Gbọn nùnù amasin ovà tọn dali mẹhe to azọ̀n ovà tọn jẹ lọ sọgan hẹn ovà etọn pọ́nte, ṣigba owán lọ gbẹsọ pò to agbasa etọn mẹ. Onu dopolọ yin nugbo to aliho nuyiwa hẹ ylanwa gbọn nupinplọn sinsẹ̀n Confucian tọn dali. To gbangba e sọgan gọalọna gbẹtọ lẹ nado lẹkọ sọn ylanwa mẹ, ṣigba li yiyizan kiki nọ dè huhlọn pò na walọ ylanwa tọn wẹ e ma nọ dè ayilinlẹn ylando jọwamọ mẹde tọn sẹ̀ gba, yedọ nuhe nọ hẹn walọ ylankan wá.—Gẹnẹsisi 8:21.

Etẹwẹ dogbọn nuplọnmẹ Buddha sẹ̀ntọ lẹ tọn gando bibiọ Nirvana mẹ dali nado súnsún ayilinlẹn ylando mẹde tọn sẹ̀ go? Ninọmẹ Nirvana tọn, yin didọ nado zẹẹmẹdo “ṣíṣí,” he yin ṣíṣí numọtolanmẹ po ojlo lẹpo tọn po, he yè ma sọgan basi zẹẹmẹ na. Mẹdelẹ dọ dọ alọhẹndotena tintin to ogbẹ̀ mẹde tọn wẹ e yin. Be enẹ ma taidi didọna dawe he to azọ̀njẹ de nado kú na nido sọgan mọ kọgbọ yí ya? Humọ, jijẹ ninọmẹ Nirvana tọn mẹ yin pinpọnhlan nado yin nuhe vẹawu, yedọ ma tlẹ yọnbasi. Be nuplọnmẹ ehe dọnu di alọgọnu na mẹhe tindo ayimẹdawhẹnamẹnu he to tuklado e ya?

Túndote sọn Ylando Si

Nuhe họnwun wẹ e yin dọ tamẹnuplọnmẹ gbẹtọvi tọn lẹ do ogbẹ̀ po ayilinlẹn ylando lẹ po ji sọgan, to aliho dagbe hugan mẹ, kiki hẹn kọgbọ whenu pẹẹde tọn wá na ayimẹdawhẹnamẹnu mẹde tọn poun wẹ. Yé ma nọ dè ninọmẹ ylando lọ tọn sẹ̀ gba. (1 Timoti 6:20) Be aliho depope tin nado basi ehe ya? To Biblu mẹ, yedọ owe hohowhenu tọn de he yin kinkan Sẹpo Whezẹtẹn, mí mọ họngan hlan mẹdekannujẹ sọn ylando si. “Eyin ylando mìtọn bia, yé na wé taidi kẹnsú ... Eyin mì jlo bo sọ setonu, mí na dù dagbe aigba lọ tọn.” (Isaia 1:18, 19) To file Jehovah to hodọna Islaelivi lẹ, he, dile yé tlẹ yin omẹ dide etọn lẹ sọ, ko gbọ̀ ohia tenọgli go hinhẹn hlan ẹn tọn go. Nalete, nunọwhinnusẹ́n dopolọ, gando gbẹtọvi lẹpo pete go. Na dido ojlo sisosiso hia nado dotoai na hogbe Mẹdatọ lọ tọn lẹ yin họngan lọ nado hẹn ylando mẹde tọn yin nuhe yè súnsún sẹ̀, klọ dlan, dile e sọgan yin do.

Etẹwẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọ na mí gando ylando gbẹtọvi tọn lẹ kiklọ sẹ̀ dali? Kẹdẹdile gbọn ylando omẹ dopo tọn dali gbẹtọvi lẹpo lẹzun ylandonọ, gbọn tonusise gbẹtọ pipe devo tọn dali hlan Jiwheyẹwhe, gbẹtọvi tonusetọ lẹ na yin túntúndote sọn ninọmẹ ylankan yetọn mẹ, wẹ Biblu dọ. (Lomunu lẹ 5:18, 19) Gbọnna? “Ṣigba Jiwheyẹwhe dè owanyi etọn hia hlan mí dali, na, whenuena mí gbẹ to ylandonọ yin, Klisti kú na mí.” (Lomunu lẹ 5:8) Jesu Klisti, he yin jiji taidi omẹ pipe matin ylando, he sọzẹ́n hẹ Adam dowhenu tọn whẹpo ewọ do waylando, tin to otẹ̀n de mẹ nado hẹn ylando gbẹtọvi lẹ tọn sọyì. (Isaia 53:12; Johanu 1:14; 1 Pita 2:24) Na yinyin mẹhe yè hù to yatin de ji taidi osẹ́nhẹngbatọ de nkọ, Jesu tún gbẹtọvi lẹ dote sọn kanlinmọgbenu ylando po okú po tọn mẹ. Paulu basi zẹẹmẹ na Klistiani he tin to Lomu lẹ dọ, “na whenuena mí yin madogannọ, ojlẹ lọ mẹ gee wẹ Klisti kú na mẹylankan lẹ. ... Na le ylando duahọlu to okú mẹ, yedọ mọ ojọmiọn nido duahọlu ga gbọn dodo mẹ hlan ogbẹ̀ madopodo gbọn Jesu Klisti Oklunọ mítọn mẹ.”—Lomunu lẹ 5:6, 21.

Okú Klisti tọn na gbẹtọvi lẹpo pete po hinhẹn jlẹgan he yin gbigbakija gbọn Adam dali tin to jlẹkaji po nọ yin yiylọ dọ tito “ofligọ” tọn. (Matiu 20:28) E sọgan yin jijlẹdo amasin he nọ wazọ́n sọta owán he nọ hẹn ovà wá go. Gbọn yiyi nuhọakuẹ-yinyin ofligọ Jesu tọn zan na gbẹtọvi lẹ dali, ninọmẹ awutu gbẹtọvi lẹ tọn he nọ yin hinhẹnwá gbọn ylando dali—yedọ gọna okú lọsu—sọgan yin hinhẹngbọ. Nuyiwa azọ̀nhẹngbọ tọn ehe yin zẹẹmẹ basina to yẹhiadonu liho to owe godo tọn Biblu tọn mẹ: “To ada awe otọ̀ lọ tọn mẹ, wẹ atin ogbẹ̀ tọn lọ te, he nọ sẹ́n sinsẹ́n hunkọhunkọ wiawe, bo sọ nọ to sinsẹ́n etọn sẹ́n to sunmẹ sunmẹ: ama atin lọ tọn tin na azọ̀nhẹngbọ akọta lẹ tọn.” (Osọhia 22:2) Saa lẹnpọn! Otọ̀ yẹhiadonu ogbẹ̀ tọn de he to sisa to atin ogbẹ̀ tọn lẹ po amà yetọn lẹ po ṣẹnṣẹn, ehe lẹpo na azọ̀nhẹngbọ gbẹtọvi lẹ tọn. Yẹhiadonu gbigbọdo sọn olọn mẹ wá ehe nọtena awuwledainanu Jiwheyẹwhe tọn na hinhẹn gbẹtọvi lẹ jẹ pipe-yinyin kọ̀n to dodonu avọsinsan ofligọ Jesu tọn ji.

Numimọ dọdai owe Osọhia tọn na yin nugbo to madẹnmẹ. (Osọhia 22:6, 7) Enẹgodo, po yizan mlẹnmlẹn nuhọakuẹ-yinyin avọsinsan ofligọ Jesu tọn dali na gbẹtọvi lẹ po, omẹ ahun jijlọnọ lẹpo na lẹzun pipe bo na yin hinhẹn jẹ mẹdekannu “sọn mẹglọnọ hẹngble tọn mẹ do mẹdekannujẹ he do gigo ovi Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn mẹ.” (Lomunu lẹ 8:21) Hẹndi dọdai Biblu tọn lẹ dohia dọ mẹdekannujẹ gigonọ ehe ko sẹpọ. (Osọhia 6:1-8) To madẹnmẹ Jiwheyẹwhe na klọ globu lọ wé sọn danuwiwa si, podọ gbẹtọvi lẹ na duvivi ogbẹ̀ mavọmavọ tọn to aigba Paladisi tọn de ji. (Johanu 3:16) Na nugbo tọn enẹ na yin aihọn de matin ylando! (Pọ́n w-F 1/11/92)

[Yẹdide to weda 7]

Avọsinsan ofligọ Jesu tọn na hẹn whẹndo lẹ penugo taidi ehe nado duvivi ayajẹ mavọmavọ tọn