Awuwlena Gbẹtọ Yọyọ lọ to Alọwle Mẹ
“Na mì ni lẹzun yọyọ to gbigbọ ayiha mìtọn tọn mẹ; na mì ni sọ zé gbẹtọ yọyọ lọ dogo.”—EFESUNU LE 4:23, 24.
1. Etẹwutu alọwle ma dona yin nukun pẹvi yido pọ́n?
ALỌWLE yin dopo to afọdide nujọnu tọn hugan lẹ mẹ he mẹde nọ zé to gbẹmẹ, enẹwutu e ma dona yin nuhe yè yí nukun pẹvi do pọ́n gba. Etẹwutu wẹ enẹ do yinmọ? Na e biọ gbemima tẹgbẹ tọn hẹ omẹ devo. E zẹẹmẹdo mimá gbẹ̀zan mẹtọn pete hẹ omẹ enẹ. Mẹho-yiha yin nuhudo eyin gbemima enẹ na yin dehe dolido. E sọ biọ nuyiwadomẹji kọdetọn dagbe tọn he nọ hẹnmẹ ‘lẹzun yọyọ to gbigbọ ayiha tọn mẹ bo nọ vọ gbẹtọ yọyọ lọ jlado.’—Efesunu lẹ 4:23, 24; yijlẹdo Gẹnẹsisi 24:10-58; Matiu 19:5, 6 go.
2, 3. (a) Etẹwẹ yin nuhudo nado dè alọwlemẹ de po nuyọnẹn po? (b) Etẹwẹ alọwle de bẹhẹn?
2 Whẹjijọ dagbe tin ma nado họnwezun biọ alọwle mẹ, bo yawu yin dududeji gbọn wantuntun agbasa tọn dali. E nọ biọ whenu na gbẹtọ-yinyin po walọyizan mẹho tọn de po nado wleawu. E nọ biọ whenu whẹpo numimọ po oyọnẹn po he sọgan yinuwa taidi dodonu na lẹnpọn he jẹ nido wá. Enẹgodo, dide alọwletọgbẹ he sọgbehẹmẹ tẹgbẹ tọn de sọgan tindo oba he yiaga kọdetọn dagbe de tọn. Oló Espagne tọn de hẹn ẹn họnwun hezeheze dọ: “E pọnte nado nọ tlẹnmẹ hú nado wlealọ ylankan.”—Howhinwhẹn lẹ 21:9; Yẹwhehodọtọ 5:2.
3 Dide alọwlehẹmẹtọ he jẹ yin dodonu he họnwun na kọdetọn dagbe alọwle de tọn. Na enẹ tọn wutu Klistiani lọ dona yí anademẹ Biblu tọn zan bo hodo e, e ma dona yin anadena gbọn mẹdọndogo agbasa tọn po kọgbidinamẹ he ma jẹ numọtolanmẹ po ojlo sinsinyẹn tọn lẹ po gba. Alọwle bẹ nuhe hugan dindọn dopọ agbasa awe tọn poun hẹn. Dindọn dopọ gbẹtọ-yinyin awe, whẹndo po dodonu oplọn awe tọn po, eyin e yọnbasi aṣa po ogbè awe po wẹ e yin. Kinkọn omẹ awe dopọ to alọwle mẹ na nugbo tọn biọ yizan dagbe odẹ́ tọn; po huhlọn hodidọ tọn po, mí nọ hẹnnugble kavi jla onu do. Sọn ehe lẹpo mẹ, mí sọ mọ nuyọnẹn ayinamẹ Paulu tọn nado ‘wlealọ kiki to Oklunọ mẹ kẹdẹ,’ enẹ wẹ yin, hẹ yisenọ hatọ mẹtọn de.—1 Kọlintinu lẹ 7:39; Gẹnẹsisi 24:1-4; Howhinwhẹn lẹ 12:18; 16:24.
Pinpannukọn Nuhahun Alọwle tọn Lẹ
4. Etẹwutu wẹ gbemanọpọ po tukla po nọ fọnṣite to whedelẹnu to alọwle mẹ?
4 Etlẹ yin po dodonu dagbe de po, ojlẹ gbemanọpọ, kọgbidinamẹ tọn, po nuhahun po na tin janwẹ. Ehelẹ yin onu he sọgbe na mẹdepope, vlavo e wlealọ wẹo kavi lala. Nuhahun akuẹ tọn po agbasalilo tọn lẹ po sọgan hẹn nuhahun wá to haṣinṣan depope mẹ. Didiọ ninọmẹ tọn sọgan hẹn odẹ́-sọ-dẹ́mẹ wá to alọwle he yọ́n hugan lẹ mẹ. Ninọmẹ devo wẹ yin dọ mẹdepope ma sọgan deanana odẹ́ etọn to pipe mẹ gba, dile Jakobu dọ do dọmọ: “Na onu susu mẹ wẹ mí omẹ popo to ylanwa te. Eyin mẹde ma waylan to oho mẹ, ewọ lẹ wẹ sọgbe, ewọ wẹ sọgan dogannuna agbasa lẹpo ga ... odẹ́ yin awutugonu pẹvi de, bo sọ nọ sìnadan onu he klo tọn. do ayi onú daho he miyọn pẹvi nọ hẹn fiọ go!”—Jakobu 3:2, 5.
5, 6. (a) Etẹwẹ yin nuhudo to whenuena nukunmamọjẹnumẹ lẹ fọnṣite? (b) Nuyiwa tẹwẹ sọgan yin nuhudo nado hẹnalọdotena nuhahun de?
5 To whenuena kọgbidinamẹnu lẹ fọnṣite to alọwle mẹ, nawẹ mí sọgan penukundo ninọmẹ lọ go gbọn? Nawẹ mí sọgan hẹnalọdotena nukunmamọjẹnumẹ de sọn lilẹzun ojlẹdidọ mẹ podọ sọn ojlẹdidọ mẹ biọ haṣinṣan hinhẹngble mẹ gbọn? File wẹ huhlọn he nọ hẹn gbigbọ ayiha tọn jẹ yọyọ biọ whẹho lọ mẹ te. Gbigbọ mẹwhinwhan tọn ehe vlavo sọgan yin kọdetọn dagbe tọn kavi agọ̀, dehe nọ fọnmẹdote po dehe tindo linlẹn gbigbọ tọn po kavi mẹdidepo tọn, he yin gandu deji gbọn ayilinlẹn agbasalan tọn lẹ dali. Eyin e yin mẹfọndote tọn, omẹ lọ na yinuwa nado sú odò lọ, nado hẹn alọwle ewọ sunnu kavi yọnnu tọn nado to yìyì to anademẹ he jlọ ji. Nudindọn lẹ po gbemanọpọ lẹ po ma dona hẹn alọwle de wá opodo gba. Nuhahun lọ sọgan yin didesẹ bọ osi ode awetọ tọn po nukunmọjẹnumẹ po na yin hinhẹn gọwa gbọn ayinamẹ Biblu tọn lẹ yiyizan dali.—Lomunu lẹ 14:19; Efesunu lẹ 4:23, 26, 27.
6 To ninọmẹ ehelẹ glọ hogbe Paulu tọn lẹ yin nuhe jẹ taun he dọmọ: “Enẹwutu, di mẹṣinṣinyan Jiwheyẹwhe tọn, mẹwiwe, mẹyiwanna, mì zé lẹblanu homẹ tọn, odagbewa, hùwhẹ, walọmimiọn, po linsinsinyẹn po dogo; mì sọ nọ sinyẹnlin hẹ mìnọzo, mí nọ jona mìnọzo, eyin mẹde tindo wiwọ́ do mẹde go; yedọ dile Klisti jona mì do, mọ ga wẹ mì ni nọ basi do. Otado onú helẹ pó tọn, mì zé owanyi dogo, ehe yin pọninọ gbesisọ tọn.”—Kọlọsinu lẹ 3:12-14.
7. Nuhahun tẹwẹ mẹdelẹ sọgan tindo to alọwle yetọn mẹ?
7 Wefọ enẹ bọawu nado hia, ṣigba to kọgbidinamẹ ogbẹ̀ egbezangbe tọn glọ, e ma nọ saba bọawu sọmọ nado yi i zan gba. Etẹwẹ sọgan yin nuhahun dodonu tọn de? To whedelẹnu, to mayọnẹn mẹ, Klistiani de sọgan zan gbẹzan nujinọtedo awe tọn. To Plitẹnhọ Ahọluduta lọ tọn mẹ, e nọ tin to mẹmẹsunnu lẹ ṣẹnṣẹn, bo nọ yinuwa po walọdagbe gọna mẹtọnhopọn. Enẹgodo, to whegbe, to nuyiwa whegbe tọn mẹ, e sọgan taidi mẹhe wọnji haṣinṣan gbigbọmẹ etọn tọn go. To finẹ e nọ saba yin sunnu po asi po, yedọ “sunnu” po “yọnnu” po. Podọ to adi glọ ewọ sunnu (kavi yọnnu) sọgan jẹ onu agọ̀ lẹ dọ ji he ma na yin didọ pọn gbede to Plitẹnhọ Ahọluduta lọ tọn mẹ. Etẹwẹ jọ? Na ojlẹ vude, jẹhẹnu Klistiani etọn tọn ko busẹ. Devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn ko wọnji e go dọ ewọ sunnu (kavi yọnnu) gbẹsọ yin mẹmẹsunu (kavi mẹmẹyọnnu) Klistiani de to whegbe. Huhlọn he nọ hẹn gbigbọ ayiha tọn jẹ yọyọ ko lẹzun agọ̀ kakati nado yin dehe jlọ.—Jakobu 1:22-25.
8. Etẹwẹ sọgan dekọtọn eyin huhlọn he nọ hẹn gbigbọ ayiha tọn jẹ yọyọ yin agọ̀ tọn?
8 Etẹwẹ nọ yin kọdetọn lọ? Asu lọ sọgan doalọtena ‘ninọhẹ asi etọn sọgbe hẹ oyọnẹn, wiwleyẹyi na ẹn di nuzinzan madogannọ.’ Asi lọ sọgan gọn ma sọ tindo osi na asú etọn bà; “gbigbọ homẹmimiọn po dẹdẹ tọn po” etọn ko yin hinhẹnbú. Huhlọn he nọ hẹn gbigbọ ayiha tọn jẹ yọyọ ko lẹzun agbasa tọn kakati ni yin gbigbọ tọn. “Nuyọnẹn agbasalan tọn” ko yítẹn. Enẹwutu, etẹwẹ sọgan yin wiwa nado hẹn huhlọn mẹwhinwhan gbigbọmẹ tọn enẹ po dehe jlọ po go? Mí dona hẹn jẹhẹnu gbigbọmẹ tọn mítọn lodo.—1 Pita 3:1-4, 7; Kọlọsinu lẹ 2:18.
Didozolanmẹna Huhlọn Lọ
9. Dide tẹlẹ wẹ mí dona basi to gbẹzan egbesọ tọn mẹ?
9 Huhlọn mẹwhinwhan tọn lọ wẹ yin ayilinlẹn apọ́nmẹ tọn he nọ wá nuyiwa mẹ to whenuena mí jlo na basi dide lẹ po nudide lẹ po. Ogbẹ̀ nọ zé todohukanji gbọzangbọzan nudide tọn do nukọnnamẹ—yedọ dagbe wẹo kavi ylankan, ṣejannabi tọn wẹo kavi dehe ma yin ṣejannabi tọn, walọ dagbe tọn wẹo kavi walọ mawe tọn. Etẹwẹ na gọalọna mí nado basi dide he sọgbe lẹ? Eyin huhlọn he nọ hẹn gbigbọ ayiha tọn jẹ yọyọ yin zizedo ojlo Jehovah tọn wiwa ji. Psalmkantọ lọ hodẹ̀ dọmọ: “Oklunọ E, plọn aliho osẹ́ndoai towe lẹ tọn mi; yẹn naso yin in jẹ opodo.”—Psalm 119:33; Ezekiẹli 18:31; Lomunu lẹ 12:2.
10. Nawẹ mí sọgan hẹn huhlọn he nọ hẹn gbigbọ ayiha tọn jẹ yọyọ lodo to aliho jijlọ mẹ gbọn?
10 Haṣinṣan he lodo hẹ Jehovah na gọalọna mí nado hẹn homẹ etọn hùn bo joagọ sọn oylan kọ̀n, gọna nugbomadọ to alọwle mẹ. Islaeli yin tulina nado “wà enẹ he yin dagbe po jijlọ po to nukun Oklunọ lọ Jiwheyẹwhe [yetọn] tọn lẹ mẹ.” Ṣigba Jiwheyẹwhe sọ na ayinamẹ dọmọ: “Mì nọ gbẹwanna oylan, mì omẹ he yiwanna Oklunọ emi.” Na nuhe dù ṣinawetọ to Gbedide Ao lẹ mẹ heyin: “Hiẹ ma na deayọ,” Islaelivi lẹ dona gbẹwanna ayọdide. Gbedide enẹ do nukun nujọnu tọn he Jiwheyẹwhe nọ yí do pọ́n nugbọnọ-yinyin to alọwle mẹ hia.—Deutelonomi 12:28; Psalm 97:10; Eksọdusi 20:14; Levitiku 20:10.
11. Nawẹ mí sọgan dozolanmẹ dogọ na huhlọn he nọ hẹn gbigbọ ayiha mítọn tọn jẹ yọyọ gbọn?
11 Nawẹ mí sọgan hẹn huhlọn he nọ hẹn gbigbọ ayiha tọn jẹ yọyọ lodo yinukọn dogọ gbọn? Gbọn yinyọn pinpẹn nuyiwa gbigbọ tọn po nuhọakuẹ-yinyin yetọn lẹ po. Enẹ zẹẹmẹdo dọ mí dona hẹn nuhudo lọ nado nọ plọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn to gbesisọmẹ di bo plọn nado nọ mọ homẹhun to hodọdopọ do linlẹn po ayinamẹ Jehovah tọn lẹ po ji mẹ. Numọtolanmẹ sọn ahunmẹ wá mítọn lẹ dona yin taidi enẹ heyin psalmkantọ lọ tọn lẹ he dọmọ: “Ayiha lẹpo pete wẹ yẹn do to dindin we: a dike yẹn dánbu sọn gbedide towe mẹ blo. Ayiha ṣie mẹ wẹ yẹn yí ohó towe whla do, na yẹn nikaa waylan do we. Oklunọ È, plọ́n aliho osẹ́ndoai towe lẹ tọn mi; yẹn nasọ yìn in jẹ opòdo. Na nuyọnẹn mi, yẹn na yìn osẹ́n towe; nugbo, yẹn na yí ayiha ṣie lẹpo pete do payi e go.”—Psalm 119:10, 11, 33, 34.
12. Etẹlẹ wẹ sọgan kọ̀n mí dopọ to ayiha Klisti tọn didohia mẹ?
12 Wunmẹ pinpẹn nutọn yinyọnẹn ehe nkọtọn na nunọwhinnusẹ́n dodo Jehovah tọn lẹ nọ yin hinhẹn e go e ma yin kiki gbọn Biblu pinplọn kẹdẹ dali gba ṣigba gbọn mahẹ tintindo to opli Klistiani tọn lẹ mẹ to gbesisọ mẹ podọ gbọn mahẹ tintindo to lizọnyizọn Klistiani tọn mẹ dopọ dali. Nuyiwadomẹji awe ehelẹ sọgan nọ dozolanmẹna huhlọn he nọ hẹn gbigbọ ayiha mítọn tọn jẹ yọyọ gbọzangbọzan bọ aliho mayin ṣejannabi ogbẹ̀ tọn mítọn na nọ saba do ayiha Klisti tọn hia.—Lomunu lẹ 15:5; 1 Kọlintinu lẹ 2:16.
13. (a) Etẹwutu wẹ odẹ̀ do yin ninọmẹ họakuẹ to hinhẹn huhlọn he nọ hẹn gbigbọ ayiha tọn jẹ yọyọ lodo mẹ? (b) Apajlẹ tẹwẹ Jesu zedai to ninọmẹ ehe mẹ?
13 Ninọmẹ devo wẹ yin nuhe Paulu zinnudeji to wekanhlanmẹ etọn mẹ hlan Efesunu lẹ dọmọ: “To odẹ̀ po ovẹ̀ lẹpo po mẹ, to gbigbọ mẹ, na mì ni sọ nọ họ́ mìde to enẹ mẹ to vivẹnu lẹpo mẹ.” (Efesunu lẹ 6:18) Asu lẹ po asi lẹ po tindo nuhudo nado nọ hodẹ̀ dopọ. Odẹ̀ mọnkọtọn lẹ nọ saba hùn ayiha bo nọ planmẹ hlan hodọdopọ sọn ahun mẹ wá he nọ vọ́ nuhahun depope jlado kọ̀n. To ojlẹ mẹzẹnpọ́n po whlepọn tọn po whenu, mí tindo nuhudo nado lẹ́hlan Jiwheyẹwhe to odẹ̀ mẹ, bo biọ alọgọ, na huhlọn gbigbọmẹ tọn nado wà nuhe tin to kọndopọmẹ hẹ ayiha Klisti tọn. Jesu mẹpipe lọ tlẹ lẹ́hlan Otọ́ etọn to odẹ̀ mẹ to nujijọ susu whenu, bo biọ huhlọn. Odẹ̀ etọn lẹ yin sọn ahun mẹ wá bo siso. Mọdopolọ to egbehe, to ojlẹ whlepọn tọn whenu, mí sọgan mọ huhlọn nado basi dide he jlọ gbọn yiylọ hlan Jehovah nado gọalọna mí nado diọnukunsọ ojlo lọ nado joawuna agbasalan bo gbà opagbe alọwle tọn dali.—Psalm 119:101, 102.
Apajlẹ Walọyizan he Gbọnvo tọn Lẹ
14, 15. (a) Nawẹ Josẹfu yinuwa hlan whlepọn gbọn? (b) Etẹwẹ gọalọna Josẹfu nado dù to whlepọn ji?
14 Nawẹ mí sọgan pannukọn whlepọn gbọn? To whẹho ehe mẹ mí tindo vogbingbọn he họnwun de to afọdide he yin zize gbọn Josẹfu po Davidi po dali. To whenuena asi Potifali tọn dovivẹnu vẹkuvẹku nado klọ Josẹfu whanpẹnọ, mẹhe kunnudenu lẹpo dohia nado yin tlẹnnọ to ojlẹ lọ mẹ, e na ẹn gblọndo to godomẹ bo dọmọ: “Mẹhe sọ klo to owhé he gbè hú mi de ma tin; mọ e ma sọ yí nude whlá do mi, adavo hiẹ, na asi etọn wẹ hiẹ wutu: bé na yẹn sọgan wà oylan daho he do, bo wàylan do Jiwheyẹwhe?”—Gẹnẹsisi 39:6-9.
15 Etẹwẹ gọalọna Josẹfu nado de afọdide he jlọ to whenuena e na ko yin nuhe bọawu nado joawu? E tindo gbigbọ huhlọnnọ he hẹn gbigbọ ayiha etọn tọn jẹ yọyọ wutu. Haṣinṣan etọn hẹ Jehovah duahunmẹna ẹn talala. E yọnẹn dọ ogalilọ hẹ yọnnu he tindo owanyi nukunta tọn ehe na nugbo tọn na yin ylando de e ma yin kiki jẹagọdo asú etọn kẹdẹ go gba ṣigba, titengbe hugan, jẹagọdo Jiwheyẹwhe go.—Gẹnẹsisi 39:12.
16. Nawẹ Davidi yinuwa hlan whlepọn de gbọn?
16 To vogbingbọn mẹ, etẹwẹ jọ do Davidi go? Dawe he ko wlealọ de wẹ e yin, he tindo asi susu lẹ dile eyin alọkẹyi do gbọn osẹ́n dali. To whejai dopo e doayi yọnnu de he to awulẹ go sọn họ̀nmẹ etọn mẹ. Bati-ṣeba whanpẹnọ lọ wẹ, yedọ asi Ulia tọn. E họnwun dọ Davidi tindo dide nuyiwa tọn—nado to pinpọn ẹn din-in to whenuena ayọdide fọ́n to ahun etọn mẹ wẹo kavi nado denukunsẹ bo gbẹ whlepọn lọ dai. Etẹwẹ ewọ basi dide nado wà? E ylọ ẹ wá họ̀nmẹ, podọ e deayọ hẹ yọnnu lọ. Nuhe tlẹ ylan hugan wẹ yindọ, e zindonukọn nado hẹn okú pla asú etọn.—2 Samuẹli 11:2-4, 12-27.
17. Etẹwẹ mí sọgan de sọn ninọmẹ gbigbọmẹ tọn Davidi tọn mẹ?
17 Etẹwẹ yin nuhahun Davidi tọn? Sọn gbeyiyi sọn ahun mẹ wá nukọnmẹ etọn tọn mẹ to Psalm 51 mẹ, mí sọgan de nugbo delẹ sọn e mẹ. E dọmọ: “Da ayiha yọ́yọ́ de na mi, Jiwheyẹwhe E; bo sọ hẹn ayiha nugbo tọn jẹyọyọ to ohò ṣie mẹ.” E họnwun dọ to ojlẹ whlepọn etọn tọn whenu, e ma tindo gbigbọ wiwe-ṣeke he jẹyọyọ tọn de gba. Vlavo e na ko gbẹkọ Osẹ́n Jehovah tọn hihia go, podọ taidi kọdetọn de, e gbọjọ to gbigbọmẹ. Kavi e sọgan ko na dotẹnmẹ otẹ̀n po huhlọn etọn po taidi ahọlu nado hẹn linlẹn etọn gblezọn bọ ewọ do jai biọ ojlo ayọdide tọn mẹ. Na jide tọn, huhlọn he to gbigbọ ayiha etọn tọn hẹn jẹ yọyọ to ojlẹ enẹ mẹ yin ṣejannabi po ylando tọn po. Gbọnmọ dali, e wá yọ́n nuhudo etọn na “ayiha yọyọ ... nugbo tọn.”—Psalm 51:10; Deutelonomi 17:18-20.
18. Ayinamẹ tẹwẹ Jesu na dogbọn ayọdide dali?
18 Alọwle Klistiani tọn delẹ ko yin huhusudo na dopo kavi omẹ awe lọ lẹ na dotẹnmẹ yedelẹ nado jai biọ ninọmẹ madogan gbigbọ tọn de mẹ he taidi Ahọlu Davidi tọn nkọ wutu. Apajlẹ etọn dona na mí avase sọta pinpọn yọnnu, kavi sunnu devo din-in, po owanyi zogbe po, na e sọgan dekọtọn do ayọdide mẹ. Jesu dohia dọ emi mọnukunnujẹ numọtolanmẹ gbẹtọvi lẹ tọn mẹ to ninọmẹ ehe mẹ, na e dọmọ: “Mì ko sè dọ yè dọmọ, hiẹ ma na deayọ: ṣigba yẹn dọ hlan mì, dọ, eyin mẹdepope pọ́n yọnnusi de nado wà nugbigble hẹ ẹ, e ko deayọ hẹ ẹ to ayiha etọn mẹ dote.” To whẹho mọnkọtọn mẹ, huhlọn he nọ hẹn gbigbọ ayiha tọn jẹ yọyọ yin ṣejannabinọ po ojlo agọ̀ agbasa tọn po, e ma yin gbigbọmẹ tọn gba. To whelọnu lò, etẹwẹ Klistiani lẹ sọgan wà nado dapana ayọdide bo hẹn alọwle yetọn lẹ yin ayajẹnọ po pekọ tọn po?—Matiu 5:27, 28.
Hinhẹn Kanṣiṣa Alọwle tọn Lodo
19. Nawẹ alọwle de sọgan yin hinhẹn lodo gbọn?
19 Ahọlu Sọlọmọni wlan dọmọ: “Eyin omẹ dopo plahẹ ewọ he tin dopo, omẹ awe na pehẹ ẹ: podọ okàn atọ̀nslodopọ ma yá winwẹn.” Na jide tọn, omẹ awe to alọwle gbenọpọ tọn de mẹ sọgan nọte dopọ to nuhahun mẹ ganji hú omẹ dopo. Ṣigba eyin kanṣiṣa yetọn taidi okàn atọ̀nslodopọ gbọn tintindo Jiwheyẹwhe to e mẹ dali, alọwle lọ na lodo gligli. Podọ nawẹ Jiwheyẹwhe sọgan tin to alọwle de mẹ gbọn? Gbọn yiyi nunọwhinnusẹ́n etọn lẹ po ayinamẹ etọn na alọwle zan gbọn alọwlemẹ lẹ dali wẹ.—Yẹwhehodọtọ 4:12.
20. Ayinamẹ Biblu tọn tẹwẹ sọgan gọalọna asú de?
20 Na jide tọn, eyin asú de yí ayinamẹ wefọ ehelẹ tọn do yizan mẹ, alọwle etọn na tindo dodonu he yọ́n na kọdetọn dagbe:
“Mọdopolọ wẹ mì asu lẹ ga, ni nọ yí nuyọnẹn do nọhẹ yé, mì nọ wleyẹyi hlan yọnnu lẹ, di hlan nuzinzan madogannọ, podọ di whedutọgbẹ ojọmiọn ogbẹ̀ tọn, na odẹ̀ mìtọn ma na do pòali.”—1 Pita 3:7.
“Mì asú lẹ emi, mì yiwanna asi mìtọn lẹ, yedọ dile Klisti ga yiwanna agun lọ do, bo sọ yí ede nẹẹ. Mọkẹdẹ wẹ e jẹ na asú lẹ ni nọ yiwanna asi yetọn lẹ kẹdẹdi agbasa yede tọn. Mẹhe yiwanna asi etọn, e yiwanna ede.”—Efesunu lẹ 5:25, 28.
“Asú etọn ga [fọ́n], ewọ sọ na pipa ẹ. Viyọnnu susu wẹ jọ jijọ-dagbe, ṣigba hiẹ hugan yé omẹ pó.”—Howhinwhẹn lẹ 31:28, 29.
“Be mẹde sọgan hẹ́ akán miyọnawu ji, bọ afọ̀ etọn ma na fiọ? Mọ wẹ mẹhe biọ ohọ̀ mẹ do asi kọmẹnu etọn tọn; mẹdepope he doalọ e go, ma na nọ madoylando. Ṣigba mẹdepope he deayọ̀ ... na hù gbigbọ etọn titi sudo.”—Howhinwhẹn lẹ 6:28, 29, 32.
21. Ayinamẹ Biblu tẹwẹ sọgan gọalọna asi de?
21 Eyin asi de payi nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn ehelẹ go, e na yidogọna tintin to aimẹ tẹgbẹ alọwle etọn tọn:
“Mì asi lẹ ni nọ yin mẹmẹglọ hlan asú mìtọn titi lẹ; na, eyin mẹde ma yí oho lọ se, yè nido dọ̀n yé gbọn owalọ asi lẹ tọn dali, matin ohó lọ; whenuena yé to owalọ wiwe mìtọn po osi po pọ́n [po]... gbigbọ homẹmimiọn po dẹdẹ tọn po.”—1 Pita 3:1-4.
“Mì gbọ asú lọ ni wà jlodagbe he jẹ hlan asi; mọkẹdẹ wẹ asi ni nọ wà hlan asú ga ... Mì bà mìnọzo dù blo, adavo e yin po gbèyiyi po na osaa de.”—1 Kọlintinu lẹ 7:3-5.
22. (a) Ninọmẹ vonọtaun tẹlẹ wẹ sọgan yinuwa do alọwle de ji na dagbe? (b) Nukun tẹwẹ Jehovah do nọ pọ́n gbẹdai?
22 Biblu sọ dohia dọ owanyi, dagbewa, awuvẹmẹ, whiwhẹ, nukunnumọjẹnumẹ, tuli, po mẹpipa po yin ada titengbe alọwle tọn devo lẹ. Alọwle de he ma tindo yé taidi jinukun de matin owhè po osìn po—vlavo wẹ e na gbasẹ. Enẹwutu mì gbọ huhlọn he nọ hẹn gbigbọ ayiha mítọn tọn jẹ yọyọ ni whàn mí nado na tuli bo hẹn kọfanamẹ wá na ode awetọ to alọwle mítọn mẹ. Flin dọ Jehovah ‘gbẹwanna gbẹdai.’ Eyin owanyi Klistiani tọn to yinyin didohia, dotẹnmẹ depope ma dona tin na ayọdide po gbakija alọwle lọ tọn po gba. Etẹwutu? Na “owanyi ma nọ gbọvọ gbede” wutu.—Malaki 2:16; 1 Kọlintinu lẹ 13:4-8; Efesunu lẹ 5:3-5. (Pọ́n w-F 15/2/93, weda 17.)
Be Hiẹ Sọgan Basi Zẹẹmẹ Ya?
◻Etẹwẹ yin dodonu he nọ hẹn alọwle de yin ayajẹnọ?
◻Nawẹ huhlọn he nọ hẹn gbigbọ ayiha tọn jẹ yọyọ sọgan yinuwa do alọwle de ji gbọn?
◻Etẹwẹ mí sọgan wà nado hẹn huhlọn he nọ hẹn gbigbọ ayiha mítọn tọn lẹ jẹ yọyọ lodo?
◻Nawẹ Josẹfu po Davidi po gbọnvo to whlepọn glọ gbọn?
◻Ayinamẹ Biblu tọn tẹwẹ na gọalọna asú lẹ po asi lẹ po nado hẹn kanṣiṣa alọwle tọn lodo?
[Yẹdide to weda]
Be mí nọ zán gbẹ̀ninọ nujinọtedo awe tọn de—yedọ yin mẹdagbe to agun mẹ podọ fifiẹtọ to whegbe wẹ?