Yin Adọgbotọ Dile Whlẹngán to Dindọnsẹpọ
“Yẹn tin de we, wẹ Oklunọ dọ, nado whlẹn we.”—JẸLEMIA 1:19.
1, 2. Naegbọn whẹndo gbẹtọvi lẹ tọn do tindo nuhudo whlẹngán tọn?
WHLẸNGÁN! Hogbe homẹmiọnnamẹ tọn tẹ die! Nado yin whinwhlẹngan zẹẹmẹdo nado yin dide sọn owù mẹ, nado yin tuntundote sọn ninọmẹ ylankan, awubla tọn de mẹ. Ehe bẹ linlẹn yinyin hinhẹn gọwa ninọmẹ he pọnte hugan, ayajẹnọ tọn de mẹ.
2 Lehe whẹndo gbẹtọvi tọn tindo nuhudo whlẹngán mọnkọtọn tọn todin to aliho egblemaku tọn mẹ do sọ! Gbẹtọ lẹ to filẹpo nọ yin yasana bo yin mẹhe gbọjọ gbọn nuhahun sinsinyẹn lẹ dali—yèdọ to akuẹzinzan liho, ogbẹ́ liho, agbasa liho, apọ̀nmẹ liho, podọ to numọtolanmẹ liho. Susugege gbẹtọ lẹ tọn yin pekọ matindotọ bo yin hinhẹn jẹflumẹ na alọ he ji aihọn lọ tin te bo na jlo diọdo dagbe tọn de.—Isaia 60:2; Matiu 9:36.
“Ojlẹ Awusinyẹn Tọn Lẹ”
3, 4. Naegbọn nuhudo daho do tin na whlẹngán todin?
3 To whenuena e yindọ owhe kanweko 20tọ ehe ko tindo numimọ yajiji daho tlala tọn hugan devo depope, nuhudo daho hugan tọn de tin na whlẹngán hugan gbede pọ́n tọn. To egbehe, hugan liva dopo gbẹtọ lẹ tọn wẹ tin to ohẹ́n klókló mẹ, podọ sọha enẹ nọ jideji na livi 25 to owhe dopodopo mẹ. To owhe dopodopo mẹ nudi ovivu livi 13 lẹ wẹ nọ kú na whèdomẹ núdùdù-hunsindagbe tọn wutu kavi nuhe gando ohẹ́n go devo lẹ—yèdọ hugan 35 000 to gbedopo! Podọ livi susu mẹhomẹ lẹ tọn nọ kú azán mapemape na azọ̀n voovo lẹ wutu.—Luku 21:11; Osọhia 6:8.
4 Awhàn lẹ po gufinfọn tòvi lẹ tọn po ko hẹn madosọha yajiji tọn lẹ wá. Owe lọ Death by Government dọ dọ awhàn lẹ, hunyanhunyan akọ̀ po sinsẹ̀n tọn po, gọna gbẹtọ susugege lẹ hùhù gbọn gandudu yé lọsu titi tọn lẹ dali ko “hù hugan livi 203 gbẹtọ lẹ tọn to owhe kanweko ehe mẹ.” E dọ yinukọn dogọ dọmọ: “Mẹhe yin hùhù lọ lẹ na diblayi gbẹtọ livi 360 lẹ. E taidi dọ sinmẹ mítọn lẹ ko yin vivasudo gbọn Gbajẹgbonu Azọ̀nylankan egbezangbe tọn de dali. Podọ na nugbo tọn e ko yin vivasudo, e mayin gbọn nutogbẹ̀ flinflin lẹ dali gba ṣigba gbọn azọ̀nylankan Nuyiwadomẹji tọn dali.” Wekantọ Richard Harwood doayi e go dọmọ: “Awhàn akọ̀ he yìdo owhe kanweko he wayi tọn lẹ yin avunhiho he ma yi mọ do gbọnvo to nuyijlẹdonugo liho gba.”—Matiu 24:6, 7; Osọhia 6:4.
5, 6. Etẹwẹ hẹn ojlẹ mítọn nado yin ayimajai tọn sọmọ?
5 To yidogọmẹ na ninọmẹ ayimajai owhe agọe tọn lẹ wẹ jideji daho to sẹ́nhẹngba danuwiwa tọn, fẹnnuwiwa, po gbakija whẹndo tọn po tin te. Wekantọ Wepinplọn États-Unis tọn dai tọn lọ William Bennett doayi e go dọ to owhe 30 mẹ mẹhe tin to États-Unis lẹ yiaga jẹ 41 to kanweko ji, ṣigba danuwiwa sẹ́nhẹngba tọn yiaga jẹ 560 to kanweko ji, ogavi jiji 400 to kanweko ji, gbẹdai lẹ 300 to kanweko ji, podọ mẹdetiti hùhù jọja aflanmẹ lẹ tọn yiaga jẹ 200 to kanweko ji. Mẹplọntọ Wehọmẹ Alavọ Princeton tọn John DiIulio, Jr., namẹ avase dọgbọn jideji to sọha jọja “nuhẹngble zẹjlẹgotọ lẹ” dali, he nọ “hùhlọ̀n, wà danu, nọ zanhẹmẹ gánnu-gánnu, nọ fìnnu po huhlọn po, nọ gbàhọ bo nọ hẹn bẹwlu sinsinyẹn lẹ wá to lẹdo lẹ mẹ. Yé ma nọ dibu na winyan yinyin wiwle tọn, awufiẹsa ganpamẹninọ tọn, kavi awugble ayihadawhẹnamẹnu tọn lẹ gba.” To aigba enẹ ji, hlọnhùhù yin onú awetọ he nọ hẹn okú wá to mẹhe tin to owhe 15 jẹ 19 mẹvi mẹ lẹ ṣẹnṣẹn. Podọ ovi susu he tin to owhe ẹnẹ glọ nọ kú gbọn nuyiwahẹmẹ agọ̀ dali kakati nido yin gbọn azọ̀n dali.
6 E mayin otò dopo kẹdẹ mẹ wẹ sẹ́nhẹngba po danuwiwa mọnkọtọn po tin te gba. Aigba susu lẹ nọ na linlin nujijọ dopolọ lẹ tọn. Nuhe nọ yidogọna ehe wẹ agayiyi yizan amasin-adínọ he nọ hẹn livi susu flu to aliho he ma sọgbe hẹ osẹ́n mẹ. Linlinwe Sydney Morning Herald Australie tọn dọmọ: “Ajọwiwa akọjọpli amasin-adínọ tọn ko lẹzun awetọ to ajọ́ aihọn tọn he nọ tindo alè hugan mẹ to ajọwiwa awhànfunnu lẹ tọn godo.” Ninọmẹ devo wẹ danuwiwa po fẹnnuwiwa po he gbayipe to televiziọn mẹ todin. To otò susu lẹ mẹ, whẹpo ovi de nido tindo owhe 18, e ko mọ fọtọ́n donu ao ao walọ danuwiwa tọn lẹ to televiziọn mẹ po madosọha fẹnnuwiwa tọn lẹ po. Enẹ yin nuyiwadomẹji mẹhẹnflu nujọnu tọn de, to whenuena e yindọ gbẹtọ-yinyin mítọn nọ yin awuwlena gbọn nuhe mí nọ yí do ayiha mítọn lẹ mẹ gbọzangbọzan dali.—Lomunu lẹ 12:2; Efesunu lẹ 5:3, 4.
7. Nawẹ dọdai Biblu tọn dọ dọdai ninọmẹ ylankan dinwhenu tọn lẹ gbọn?
7 Dọdai Biblu tọn dọ dọdai nujijọ ylankan gbayipe ehe tọn to owhe kanweko mítọn mẹ po gbesisọ po. E dọ dọ awhàn lẹ, gbajẹgbonu azọ̀n tọn lẹ, whèdomẹ núdùdù tọn lẹ, po jideji sẹ́nhẹngba tọn lẹ po na tin lẹdo globu pe. (Matiu 24:7-12; Luku 21:10, 11) Podọ to whenuena mí lẹnnupọn do dọdai he yin kinkandai to 2 Timoti 3:1-5 mẹ ji, e taidi todidoai hlan linlin egbesọegbesọ tọn lẹ nkọtọn. E nọ dohiagona ojlẹ mítọn taidi ‘azán godo tọn lẹ’ bo basi zẹẹmẹ gbẹtọ lẹ tọn taidi ‘owanyina yede tọ́, owanyina akuẹ tọ́, tolivẹtọ do mẹjitọ go, mawenọ, matin owanyi hẹnnumẹ tọn, wazẹjlẹgonọ, kanylantọ, goyitọ, wanyina aṣọ́ hú Jiwheyẹwhe tọ́.’ Enẹ pẹpẹ wẹ nuhe aihọn lọ taidi to egbehe. Dile William Bennett yigbe etọn do dọmọ: “Ohia susu wẹ tin . . . dọ nukunhunhun ko lẹzun nuhe ko gblezọn pete.” E tlẹ ko yin didọ dọ nukunhunhun wá vivọnu po wẹkẹ-whàn tintan lọ po.
8. Naegbọn Jiwheyẹwhe do hẹn Osingigọ wá to azán Noa tọn gbe, podọ nawẹ ehe gando azán mítọn go gbọn?
8 Ninọmẹ lọ todin tlẹ sọ ylan hugan Osingigọ azán Noa gbè tọn, to whenuena “aihọn . . . gọna adìngbàndido.” To ojlẹ enẹ mẹ dọ́n, gbẹtọ lẹ na paa tọn gbẹ́ nado lẹnvọjọ sọn aliho ylankan yetọn lẹ mẹ. Gbọnmọ dali, Jiwheyẹwhe dọmọ: “Aigba gọna adìngbàndido gbọn dali yetọn; bo doayi e go, yẹn na gbidi yé po aigba po.” Osingigọ lọ hẹn aihọn sẹ́nhẹngba tọn enẹ wá vivọnu.—Gẹnẹsisi 6:11, 13; 7:17-24.
Whlẹngán Matin Gbọn Gbẹtọvi Dali Gba
9, 10. Naegbọn mí ma nado ganjẹ gbẹtọvi lẹ go nado wleawu whlẹngán tọn?
9 Be vivẹnudido gbẹtọvi tọn lẹ sọgan whlẹn mí gán sọn ninọmẹ ylankan ehelẹ mẹ ya? Ohó Jiwheyẹwhe Tọn na gblọndo dọmọ: “Mì dotudo ahọvi lẹ go blo, kavi do ovi gbẹtọ tọn go, mẹhe mẹ whlẹngán depope matin te.” “E matin to omẹ he to zọnlinzin mẹ nado do afọdide etọn lẹ gba.” (Psalm 146:3; Jẹlemia 10:23) Whenuho owhe fọtọ́n susu tọn lẹ ko do nugbo enẹlẹ hia. Gbẹtọvi lẹ ko tẹ́n dopodopo tito tonudidọ, akuẹzinzan po ogbẹ́ tọn lẹpo pọ́n, ṣigba ninọmẹ lẹ to gbigble dogọ. Eyin pọngbọ gbẹtọvi tọn ko tin wẹ, kunnudenu etọn na ko tin todin. Kakatimọ, nugbo lọ wẹ yindọ “mẹde to gandu do omẹ awetọ ji . . . na awugble etọn.”—Yẹwhehodọtọ 8:9; Howhinwhẹn lẹ 29:2; Jẹlemia 17:5, 6.
10 Owhe vude lẹ die wayi, ayinamẹtọ hihọ-basitọ États-Unis dai tọn lọ yèdọ Zbigniew Brzezinski dọmọ: “Tadona mayọ́n dapana dogbapọn matin mẹnukuntahopọn depope heyin nujijọ globu tọn lẹ wẹ yindọ bẹwlu ogbẹ́ tọn, hunyanhunyan tonudidọ tọn, tukla akuẹzinzan tọn, po avunhiho akọjọpli tọn po na lẹzun nuhe gbayipe hugan.” E yidogọ dọmọ: “Pọwutọnamẹ he to pinpannukọn gbẹtọvi lẹ [yin] ninọmẹ matin gandudu globu tọn.” Nulẹnpọn do ninọmẹ aihọn tọn ji enẹ tlẹ yin nugbo hugan to egbehe. To hodọ do ojlẹ jideji hunyanhunyan tọn ehe ji, wekantọ de to linlinwe New Haven, Connecticut, Register mẹ lá dọmọ: “E taidi dọ ninọmẹ lọ ko yinukọn hugan nuhe mí sọgan penugo bo doalọtena.” Lala, alọhẹndote ma na tin na aihọn he to gbigble ehe gba, na dọdai lọ dogbọn ‘azán godo tọn’ ehelẹ dali sọ dọmọ: “Mẹylankan lẹ, po mẹklọtọ lẹ po na to yinylan yì nukọn, yé na to mẹklọ, yè nasọ to yé klọ.”—2 Timoti 3:13.
11. Naegbọn vivẹnudido gbẹtọvi lẹ tọn ma do sọgan diọ ninọmẹ he to yinylan lẹ?
11 Gbẹtọvi lẹ ma sọgan diọ nujijọ ehelẹ na Satani wẹ yin “yẹwhe owhenu he tọn” wutu. (2 Kọlintinu lẹ 4:4) Mọwẹ, “aihọn lẹpo sọ mlọnai to omẹ ylankan lọ mẹ.” (1 Johanu 5:19; sọ pọ́n Johanu 14:30.) Po gbesisọ po Biblu dọ gando azán mítọn gbè go dọmọ: “Dindọn hlan aihọnmẹnu lẹ, podọ hlan yé he tin to ohù mẹ lẹ, na Lẹgba lọ ko jẹte wá mì de, po homẹgble daho po wutu, na e yọnẹn dọ whenu gli de wẹ e tindo.” (Osọhia 12:12) Satani yọnẹn dọ gandudu etọn po aihọn etọn po na wá vivọnu to madẹnmẹ, enẹwutu ewọ taidi “kinnikinni he to lìlì, . . . bo to mẹhe e na tlẹndu dín.”—1 Pita 5:8.
Whlẹngán Sẹpọ—Na Mẹnu Lẹ?
12. Whlẹngán mẹnu lẹ tọn wẹ sẹpọ?
12 Ninọmẹ sinsinyẹn he to agayi to aigba ji lẹ yin kunnudenu ayidego tọn dọ diọdo kiklo de—na nugbo tọn, yèdọ whlẹngán daho de—ko sẹpọ! Na mẹnu lẹ? Whlẹngán to sisẹpọ na mẹhe payi avase kavi ohia lọ lẹ go podọ he ze afọdide he sọgbe. Johanu tintan 2:17 do nuhe dona yin wiwà hia dọmọ: ‘Aihọn [titonu Satani tọn] sọ to juju jei po wantuntun etọn po: ṣigba ewọ he to ojlo Jiwheyẹwhe tọn wà wẹ na nọte kakadoi.’—Sọ pọ́n 2 Pita 3:10-13.
13, 14. Nawẹ Jesu zinnudo nuhudo lọ ji nado gbọṣi nukle gbọn?
13 Jesu dọ dọdai dọ ogbẹ́ gblezọn egbehe tọn na yin zizà sẹ to madẹnmẹ to ojlẹ tukla tọn de mẹ “ehe hunkọ ma ko tin sọn whẹwhẹwhenu aihọn tọn kakajẹ dinvie, lala, mọtọn hunkọ ma to na tin gbede.” (Matiu 24:21) Enẹwutu wẹ e do gbẹnunamẹ dọmọ: “Mì ni payi mìde go, vlavo ayiha mìtọn nikaa yin yíyí gigọfla do doagbànna, po núnùmú ogbẹ̀ tọn po, bọ azán lọ nado wá mì ji ajiji di omọ̀ de. Na mọwẹ e na wá yemẹpo ji do he nọ nọ nukunmẹ aigba tọn ji lẹpo. Ṣigba mì nọ họ́ mìde to osaa lẹpo, bo nọ basi ovẹvivẹ, na mì nido yínuglo nado họngán sọn onú helẹ po mẹ he to na wá jọ.”—Luku 21:34-36.
14 Mẹhe “payi” bo ‘gbọṣi nukle’ lẹ na dindona bo wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn. (Howhinwhẹn lẹ 2:1-5; Lomunu lẹ 12:2) Omẹ ehelẹ wẹ na “yínuglo nado họngán” sọn vasudo he na yin hinhẹnwa titonu Satani tọn ji to madẹnmẹ. Podọ yé sọgan tindo jide gigọ́ dọ yé na yin whinwhlẹngan.—Psalm 34:15; Howhinwhẹn lẹ 10:28-30.
Whlẹngantọ Titengbe Lọ
15, 16. Mẹnu wẹ yin Whlẹngantọ titengbe lọ, podọ naegbọn mí do tindo jide dọ whẹdida etọn lẹ na yin dodo tọn?
15 Na devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nido yin whinwhlẹngan, Satani po titonu lẹdo aihọn pe etọn tọn lẹpo po dona yin didesẹ. Ehe biọ asisa whlẹngán tọn he tindo huhlọn hugan gbẹtọvi lẹ tọn de. Asisa enẹ wẹ Jehovah Jiwheyẹwhe, Gigogan Nupojipetọ, Mẹdatọ ganhunupotọ wẹkẹ jiawu lọ tọn. Ewọ wẹ Whlẹngantọ titengbe lọ: “Yẹn, yèdọ yẹn wẹ Oklunọ; podọ dogọ́ yẹn, whlẹngantọ de matin.”—Isaia 43:11; Howhinwhẹn lẹ 18:10.
16 Huhlọn, nuyọnẹn, whẹdida dodo, po owanyi lẹpo po tin to Jehovah dè. (Psalm 147:5; Howhinwhẹn lẹ 2:6; Isaia 61:8; 1 Johanu 4:8) Enẹwutu to whenuena e na hẹn whẹdida etọn ṣẹ, mí sọgan tindo jide dọ nuyiwa etọn lẹ na yin dodo tọn. Ablaham kanse dọmọ: “Be whẹdatọ aihọn lẹpo tọn ma na wà whẹdida jijlọ?” (Gẹnẹsisi 18:24-33) Paulu lá dọmọ: “Mawadodo tin to Jiwheyẹwhe dè wẹ? Eyin mọ blo.” (Lomunu lẹ 9:14) Johanu wlan dọmọ: “Mọwẹ, Oklunọ E, Jiwheyẹwhe Ganhunupo, nugbo po dódó po wẹ whẹdida towe lẹ.”—Osọhia 16:7.
17. Nawẹ devizọnwatọ hohowhenu Jehovah tọn lẹ do jide hia to opagbe etọn lẹ mẹ gbọn?
17 To whenuena Jehovah dopagbe whlẹngán tọn, e ma na gboawupo gbede nado hẹn ẹn di gba. Jọṣua dọmọ: “Nude ma gbòpò sọn onú dagbe he Oklunọ dọ . . . mẹ gba.” (Jọṣua 21:45) Sọlọmọni dọmọ: “Ohó dopo ma gbọvọ sọn dagbe adangblọn etọn tọn lẹpo mẹ.” (1 Ahọlu lẹ 8:56) Apọsteli Paulu doayi e go dọ Ablaham “ma hòkọ̀ gbọn mayise mẹ gba; ṣigba; . . . yè hẹn ẹn lodo to ayiha mẹ, dọ onú he [Jiwheyẹwhe] dopagbe etọn, e tin sọgan nado yibasi ga.” Mọdopolọ Sala “hia [Jiwheyẹwhe] he dopagbe na nugbonọ.”—Lomunu lẹ 4:20, 21; Heblu lẹ 11:11.
18. Naegbọn devizọnwatọ Jehovah tọn egbehe tọn lẹ sọgan tindo jide dọ yé na yin whinwhlẹngan?
18 To ma taidi gbẹtọvi lẹ, Jehovah yin mẹhe go yè sọgan dejido pete, bo nọ nọte to ohó etọn ji. “Oklunọ awhànpa lẹ tọn ko whle, dọmọ, Nugbo, dile yẹn lẹn do, mọkẹdẹ wẹ e na yin; podọ dile ayiha ṣie te, mọkẹdẹ wẹ e na nọte do.” (Isaia 14:24) Enẹwutu to whenuena Biblu dọmọ: “Oklunọ sọ yọ́n le e na whlẹn ayihawiwenọ lẹ do sọn whlepọn mẹ, bosọ yí mawadodonọ lẹ whlá hlan whẹdazangbe,” mí sọgan tindo jide gigọ́ dọ ehe na yinmọ. (2 Pita 2:9) To whenuena kẹntọ huhlọnnọ lẹ tlẹ yí vasudo do dobuna yé, devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ gboadọ na numọtolanmẹ etọn wutu, he sọawuhia to dọdai etọn mẹ hlan dopo to yẹwhegan etọn lẹ mẹ dọmọ: “Yé nasọ hoavun hẹ we: ṣigba yé ma na pe ogo we gba; na yẹn tin de we, wẹ Oklunọ dọ, nado whlẹn we.”—Jẹlemia 1:19; Psalm 33:18, 19; Titu 1:2.
Whlẹngan Hohowhenu Tọn Lẹ
19. Nawẹ Jehovah whlẹn Lọti gán gbọn, podọ etẹwẹ e sọgbe hẹ na azán mítọn?
19 Mí sọgan yin tulina sisosiso gbọn hinhẹn nuyiwa mẹwhlẹngán Jehovah tọn dai tọn lẹ wá ayiha mẹ dali. Di apajlẹ, ‘Homẹ Lọti tọn gble’ na kanyinylan Sọdọmi po Gọmọla tọn po wutu. Ṣigba Jehovah doayi ‘awhá po avigbè po’ gando otò enẹlẹ go. To ojlẹ sisọ mẹ, e do wẹnsagun lẹ hlan nado dotuhomẹna Lọti po whẹndo etọn po nado tlọ́n awa enẹ ji to afọdopolọji. Kọdetọn lọ? Jehovah whlẹn “Lọti dodonọ” gán, “bosọ diọ otòdaho Sọdọmi po Gọmọla po tọn lẹ zun afín.” (2 Pita 2:6-8; Gẹnẹsisi 18:20, 21) To egbehe ga, Jehovah nọ doayi awhá po avigbè po go gando ylanwiwa sinsinyẹn aihọn ehe tọn go. To whenuena wẹnsagun egbezangbe tọn etọn lẹ ko dotana azọ́n kunnudide niyaniya yetọn lẹ tọn pó jẹ obá he jlo e mẹ, e na yinuwa sọta aihọn ehe bo na whlẹn devizọnwatọ etọn lẹ gán dile e basi na Lọti do.—Matiu 24:14.
20. Basi zẹẹmẹ lehe Jehovah whlẹn Islaeli hohowhenu tọn sọn Egipti do.
20 To Egipti hohowhenu tọn mẹ livi susu omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ wẹ yin hinhẹn zun kanlinmọ. Jehovah dọ dogbọn yé dali dọmọ: “Yẹn ko mọ nukunbibia [yetọn] . . . yẹn yọ́n awufiẹsa yetọn lẹ; yẹn sọ jẹte wá nado whlẹn yé.” (Eksọdusi 3:7, 8) Ṣigba, to jijo omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ do nado yì po godo, Falo diọ linlẹn etọn bo yangbe yetọn po awhànpa huhlọnnọ etọn po. Islaelivi lẹ lẹndọ yé ko yin wiwle do fẹ́ṣà mẹ to Ohù Vẹẹ tó wẹ sin. Ṣogan Mọse dọmọ: “Mìwlẹ dibú blo, ṣite guu, bo mọ whlẹngán Oklunọ tọn, he ewọ na basi na mì to egbe.” (Eksọdusi 14:8-14) Jehovah má Ohù Vẹẹ do awe, bọ Islaelivi lẹ họngán. Awhànfuntọ Falo tọn lẹ dómọna yé, ṣigba Jehovah yí huhlọn etọn zan bọ “ohù ṣinyọ́n yé ji: yé siọ di sunmí to osìn huhlọnnọ lẹ mẹ.” Enẹgodo, Mọse pagigona Jehovah to ohàn mẹ dọmọ: “Mẹnu wẹ tin di we, gigonọ to wiwé mẹ, Osinọ to pipà lẹ mẹ, he nọ wà nújawu lẹ?”—Eksọdusi 15:4-12, 19.
21. Nawẹ omẹ Jehovah tọn lẹ yin whinwhlẹngan sọn Ammọni, Moabi, po Seili po si gbọn?
21 To nujijọ devo whenu, kẹntọ akọta Ammọni, Moabi, po Seili (Edọmi) po yí vasudo do dobu na omẹ Jehovah tọn lẹ. Jehovah dọmọ: “Mìwlẹ dibu blo, mì sọ yin avòsatọ gbọn linlẹn mẹsusu gege [kẹntọ] hetọn lẹ dali blo; na awhàn lọ mayin mìtọn gba, Jiwheyẹwhe tọn wẹ. . . . Mìwlẹ ma do avùn na hò [gba], mì . . . ṣite abọẹ, bo mọ whlẹngán Oklunọ tọn to mì de.” Jehovah whlẹn omẹ etọn lẹ gán gbọn hinhẹn bẹwlu biọ pipli kẹntọ lọ tọn mẹ bọ yé hù ode awetọ yetọn.—2 Otannugbo lẹ 20:15-23.
22. Whlẹngán azọ́njiawu tọn tẹwẹ Jehovah wleawu etọn na Islaeli sọn Assilia si?
22 To whenuena Huhlọn Aihọn tọn heyin Assilia sọta Jelusalẹm, Ahọlu Sẹnakelibi vlẹ Jehovah kò gbọn didọ na mẹhe tin to adó ji lẹ dali dọmọ: “Mẹnu wẹ to vodun aigba helẹ tọn mẹ [he yẹn ko gbawhàn etọn] he ko whlẹn aigba yetọn sọn alọ ṣie mẹ, bọ Oklunọ nado whlẹn Jelusalẹm sọn alọ ṣie mẹ.” E dọna devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ dọmọ: “Mì dike Hẹzekia hẹn mì dotudo Oklunọ go blo, dọmọ, Na whlẹngán tọn, Oklunọ na whlẹn mí.” Enẹgodo Hẹzekia hodẹ̀ vivẹvivẹ na whlẹngán dọ, “na ahọludu aigba tọn lẹpo ni yọnẹn dọ hiẹ wẹ Oklunọ, yèdọ hiẹ dopokẹdẹ.” Jehovah hù awhànfuntọ Assilianu lẹ tọn 185 000, bọ devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ yin whinwhlẹngan. Enẹgodo, dile Sẹnakelibi to yẹwhe lalo etọn sẹ̀n, visunnu etọn lẹ hù i.—Isaia, weta 36 po 37 po.
23. Kanbiọ tẹlẹ wẹ dona yin gblọndo na gando whlẹngán go to egbehe?
23 Na jide tọn mí sọgan gboadọ to whenuena mí mọ lehe Jehovah gbọn azọ́njiawu liho do whlẹn omẹ etọn lẹ to ojlẹ hohowhenu tọn mẹ. Etẹwẹ dogbọn egbehe dali? Ninọmẹ owù tọn tẹmẹ wẹ devizọnwatọ nugbonọ etọn lẹ na jẹ to madẹnmẹ he na biọ whlẹngán azọ́njiawu liho etọn tọn? Naegbọn e do nọte kakajẹ dinvie nado whlẹn yé gán? Hẹndi tẹwẹ hogbe Jesu tọn lọ lẹ na tindo he dọmọ: “Whenuena onú helẹ na ṣẹ jijọ, mì ni pọ́n aga, bosọ ze ota mìtọn do aga; na ofligọ mìtọn to dindọn sẹpọ wutu.” (Luku 21:28) Podọ nawẹ devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn he ko kú lẹ na yin whinwhlẹngan gbọn? Hosọ he bọdego na gbadopọnna kanbiọ ehelẹ.
Kanbiọ Dogbapọn Tọn Lẹ
◻ Naegbọn nuhudo daho do tin na whlẹngán?
◻ Naegbọn mí ma dona ganjẹ gbẹtọvi lẹ go na whlẹngán?
◻ Whlẹngán mẹnu lẹ tọn wẹ sẹpọ?
◻ Naegbọn mí sọgan deji do whlẹngán Jehovah tọn go?
◻ Apajlẹ whlẹngán hohowhenu tọn tẹlẹ wẹ yin tulinamẹnu?
[Yẹdide to weda 16]
Ablaham tin to mẹhe tindo jide gigọ́ to Jehovah mẹ lẹ mẹ