Wiwejininọ—Etẹwẹ E Zẹẹmẹdo Taun?

NA NINỌMẸ wiweji ma nọ tọn he gbayipe to Europe po États-Unis po to owhe kanweko 18tọ po 19tọ po mẹ wutu, mẹdehlan ojlẹ enẹ mẹ tọn lẹ dọyẹwheho nuhe sọgan yin yiylọdọ “sinsẹ̀n-nuplọnmẹ wiwejininọ tọn.” Sinsẹ̀n-nuplọnmẹ ehe pọ́n dihó hlan taidi ylando, to whenuena wiwejininọ nọ dọnmẹ sẹpọ Jiwheyẹwhe. Vlavo ehe wẹ hẹn hodidọ aṣa tọn lọ “Wiwejininọ wẹ bọdo dodowiwa go” gbayipe.

Sinsẹ̀n l’Armée du Salut he William po Catherine Booth po zedai wẹ wleawuna hodidọ aṣa tọn lọ. Sọgbe hẹ owe lọ Health and Medicine in the Evangelical Tradition, dopo to hogbe aṣa dowhenu tọn yetọn lẹ mẹ wẹ: “Adí, Nusọnú, podọ Whlẹngán.” Enẹgodo, to whenuena Louis Pasteur po mẹdevo lẹ po dohia hezeheze dọ owánvu flinflin lẹ wẹ nọ hẹn azọ̀n wá, ehe hẹn tito afọdidona agbasalilo gbẹtọ lẹ tọn po dodonu lẹnunnuyọnẹn tọn na agbasalilo dagbe gbẹtọ lẹ tọn lodo deji.

Delẹ to afọdide tlọlọ he yin zize lẹ mẹ bẹ dotẹnmẹ ma na kunnudetọ de to whẹdatẹn nado ze Biblu do odẹ́ go, podọ alọdidote na kọfo dopo gee yiyizan mẹlẹpo tọn to wehọmẹ po pinpán-glintẹn lẹ po hẹn. Vivẹnu tlẹ sọ yin dido to sinsẹ̀nhọ lẹ mẹ nado dike mẹdopodopo ni nọ yí kọfo etọn titi zan kakati ni yin kọfo pọmẹ tọn. Mọwẹ, e taidi dọ yẹwhehodọtọ tintan mọnkọtọn lẹ tindo kọdetọn dagbe jẹ obá de mẹ nado diọ walọyizan gbẹtọ lẹ tọn gando wiwejininọ go. E yinuwado walọyizan gbẹtọ lẹ tọn go sọmọ bọ wekantọ dopo ylọ kọdetọn lọ dọ “zohunhun tintindo na wiwejininọ.”

Etomọṣo, “zohunhun tintindo na wiwejininọ” yin awusọhia gbangba tọn de poun. E ma dẹn whẹpo ajọwatọ lẹ hẹn adí he nọ yin yiyizan egbesọegbesọ lẹzun nuyiwa nuyizan whanpẹ tọn de. Ajọ́jijla mẹkiklọ tọn lẹ hẹn ahisinọ susu lẹ yise dọ nuyizan he nọ hẹnmẹ do wiweji mọnkọtọn lẹ na hẹn mẹhe zan ẹn lẹ yin omẹ nukundeji lẹdo tọn he sọgan fọ́n awuwhàn mẹdevo lẹ tọn dote poun. Televiziọn hẹn linlẹn ajọ́jijla tọn he ma sọgbe ehe gbọṣi aimẹ. Gbẹtọ he diyin po kọdetọn dagbe he nọ yin didohia to nujijla po ajọ́jijla televiziọn tọn po ji lẹ ma nọ saba yin mimọ nado to owhé yetọn lẹ hẹn do wiweji, to lẹdo yetọn za, to ogbó heyin bibẹpli de ze kọnyingbe kavi nado to omí asé kavi avún he yé yiwanna lẹ tọn súnsún sẹ gba.

Mẹhe nọ lẹndọ tintọ́n yì azọ́n mẹ nọ suahọ akuẹzinzan lẹpo tọn, bọ whégbè-zọ́n ma nọ de akuẹ depope tọ́n lẹ sọ tin ga. Podọ to whenuena e yindọ e ma tindo ale akuẹ tọn depope, naegbọn yé dona penukundo lẹdo go? Kọdetọn ehe tọn dopo wẹ yindọ mẹdelẹ nọ lẹn to egbehe dọ wiwejininọ mẹdetiti tọn kẹdẹ wẹ yin nuhe wiwejininọ bẹhẹn.

Pọndohlan Jiwheyẹwhe Tọn Gando Wiwejininọ Go

Ayihaawe depope matin dọ vivẹnudido tintan whenu tọn enẹlẹ nado plọnmẹ wiwejininọ gọalọ nado hẹn gbẹzan gbẹtọ lẹ tọn pọnte. Enẹ yinmọ po gbesisọ po, na wiwejininọ yin jẹhẹnu de he wá sọn Jehovah, yèdọ Jiwheyẹwhe he ma tindo dihó lọ dè wutu. E nọ plọn mí nado mọaleyi gbọn lilẹzun wiwe bo madodiho to aliho mítọn lẹpo ji dali.—Isaia 48:17; 1 Pita 1:15.

Jehovah Jiwheyẹwhe yin apajlẹnọ to whẹho ehe mẹ. Wiwejininọ, po jẹhẹnu mayọnmọ etọn devo lẹ po, yin mimọ hezeheze to nudida yinukundomọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ. (Lomunu lẹ 1:20) Mí sọgan mọ dọ nudida lọsu ma nọ hẹn nuhẹnflu dẹn-to-aimẹ depope wá gba. Aigba po nususu he tin to e ji lẹ po nọ hẹn yéde do wiweji to aliho jiawu mẹ, bọ e sọ yin awuwlena na gbẹninọ wiwe, dagbemẹ-ninọ tọn de. Nudida he nọ hẹn ede do wiweji mọnkọtọn dona wá sọn Nudatọ he madoblọ de kẹdẹ dè. Enẹwutu, mí sọgan wá tadona kọ̀n dọ sinsẹ̀ntọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ dona nọ wiweji to adà gbẹzan yetọn tọn lẹpo mẹ.

Adà Ẹnẹ Wiwejininọ Tọn Lẹ

Biblu basi zẹẹmẹ adà ẹnẹ wiwejininọ tọn he mẹ sinsẹ̀ntọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ dona vánkan te . Mì gbọ mí ni gbadopọnna dopodopo ehelẹ tọn.

Gbigbọ-liho. Ehe wẹ dona yin wiwejininọ heyin nujọnu hugan popolẹpo, na e gando nukundido ogbẹ̀ madopodo tọn mẹtọn go wutu. Etomọṣo, ehe wẹ nọ saba yin adà wiwejininọ tọn he nọ yin kọgbẹ́ e go hugan lọ. To kleun mẹ, nado nọ wiweji to gbigbọ-liho zẹẹmẹdo ma nado zẹ̀ dogbó he Jiwheyẹwhe ko zedai to sinsẹ̀n-bibasi nugbo po lalo po ṣẹnṣẹn go, na Jiwheyẹwhe nọ pọ́n wunmẹ sinsẹ̀n-bibasi lalo tọn depope hlan taidi mawé. Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Mì tọ́n sọn ṣẹnṣẹn yetọn, bo nọ olá,” wẹ Jehovah dọ, “mì gàn do onú mawé go blo; yẹn nasọ yí mì.” (2 Kọlintinu lẹ 6:17) Devi Jakobu lọsu zinnudo whẹho ehe ji taun dọmọ: “Sinsẹ̀n wiwe magble to Jiwheyẹwhe Otọ́ nukọn wẹ ehe, . . . nado whlá ede madodiho sọn aihọn dè.”—Jakobu 1:27.

Jiwheyẹwhe dohia hezeheze dọ emi ma kẹalọyi sinsẹ̀n-bibasi nugbo hinhẹn flusọ́ hẹ lalo tọn gba. Sinsẹ̀n-bibasi lalo tọn nọ saba bẹ nuwiwa he kudiho lẹ po boṣiọ heyin osùnú lẹ po gọna yẹwhe lalo lẹ hẹn. (Jẹlemia 32:35) Enẹwutu, Klistiani nugbo lẹ yin didọna nado nọla mlẹnmlẹn na sinsẹ̀n-bibasi mawé.—1 Kọlintinu lẹ 10:20, 21; Osọhia 18:4.

Walọ dagbe. Jiwheyẹwhe do vogbingbọn hia to nuhe yin wiwe po nuhe yin mawé po mẹ ga tofi. To blebu mẹ, aihọn ko wá tin to ninọmẹ he yin zẹẹmẹ etọn basi to Efesunu lẹ 4:17-19 mẹ dọmọ: “Wuntuntun yé he tọn dozinvlu, he yè hẹn zun akọdevo sọn ogbẹ̀ Jiwheyẹwhe tọn mẹ . . . Yé mẹhe ayiha yetọn jẹgló, bọ yé sọ yí yéde na wantuntun, nado nọ yí nukunkẹn do wazọ́n mawé tọn, po wọ̀nkuku po.” Lẹnpọn mawé tọn mọnkọtọn nọ sọawuhia to aliho susu mẹ, yèdọ to aliho he họnwun po dehe ma họnwun lẹ po mẹ, enẹwutu Klistiani lẹ dona nọ aṣeji.

Owanyina Jiwheyẹwhe tọ́ lẹ yọnẹn dọ ayọdide, yizan vijinu dopolọ tọn na zanhẹmẹ, zanhẹmẹ jẹnukọnna alọwle, po yẹdide fẹnnuwiwa tọn lẹ po yin osẹ́n wiwejininọ Jehovah tọn gbigbà. Etomọṣo, walọyizan ehelẹ gbayipe to ayidedai po otẹn gbẹdudu tọn lẹ po mẹ. Enẹwutu Klistiani lẹ dona họ́ yede sọta nuyiwa mọnkọtọn lẹ. Avọ̀ he whete, he nọ dó omẹ́ mẹtọn hia lẹ didó wá opli Klistiani tọn lẹ kavi pipli pọmẹ tọn lẹ nọ dọ̀n ayidonugo he mayin dandan wá mẹhe do e lọ ji, bo nọ do nukunpẹvi yido pọ́n wiwejininọ hia. Gbọnvona linlẹn mawé aihọn tọn hinhẹnwa gbẹdido Klistiani tọn mẹ, aṣọdido to aliho mọnkọtọn mẹ nọ hẹn mẹdevo lẹ nado wleawuna linlẹn mawé lẹ. Ehe yin adà dopo fie Klistiani lẹ dona wazọ́n sinsinyẹn te nado sọgan do “nuyọnẹn he sọn aga” hia.—Jakobu 3:17.

Lẹnpọn apọ̀nmẹ tọn. Ahun mítọn ma dona yin fie linlẹn mawé lẹ na nọ yin bibẹplido gba. Jesu gbẹnunamẹ sọta linlẹn mawé to whenuena e dọmọ: “Ṣigba yẹn dọ hlan mì, dọ, Eyin mẹdepope pọ́n yọnnusi de nado wà núgbigble hẹ ẹ, é ko deayọ hẹ ẹ to ayiha etọn mẹ dote.” (Matiu 5:28; Malku 7:20-23) Hogbe ehelẹ gando yẹdide fẹnnuwiwa tọn po sinemoto gblewa tọn lẹ po pinpọn, owe he bẹ nudọnamẹ fẹnnuwiwa tọn hẹn lẹ hihia, gọna todidoai na ohàn-gbè gblewa tọn lẹ. Enẹwutu, Klistiani lẹ dona dapana yéde hinhẹnflu gbọn tẹnmẹ nina linlẹn mawé he sọgan dekọtọn do hogbe po nuwiwa he kudiho lẹ po mẹ dali.—Matiu 12:34; 15:18.

Agbasa-liho. Walọwiwe po wiwejininọ to agbasa-liho po yin kinkọndopọ pẹkipẹki to Biblu mẹ. Di apajlẹ, Paulu wlan dọmọ: “Mẹyiwanna vivẹ emi, mì gbọ mí ni klọ́ míde sọn dihó agbasalan po gbigbọ tọn lẹpo po mẹ, bosọ hẹn wiwe sọgbe to osi Jiwheyẹwhe tọn mẹ.” (2 Kọlintinu lẹ 7:1) Enẹwutu, Klistiani nugbo lẹ dona vánkan nado hẹn agbasa, owhé, po lẹdo yetọn lẹ po do wiweji, dile e sọgan yọnbasi do. Etlẹ yin fie osin nọ vẹawu nado mọ te lẹ, Klistiani lẹ dona tẹnpọn nado wà nuhe go yé pé lẹpo nado mẹ́n.

Wiwejininọ to agbasa-liho sọ biọ olá ninọ na taba to wunmẹ etọn depope mẹ, ahàn sinsinyẹn ṣiṣizan, podọ amasin adínọ depope ṣiṣizan, he nọ hẹnmẹ kudiho bo nọ hẹn agbasa gble. Lẹngbọhọtọ he yin hodọdeji to Ohàn Sọlọmọni Tọn mẹ lọ yiwanna owán dagbedagbe he avọ̀ viyọnnu Shulamite-nu lọ tọn tindo. (Ohàn Sọlọmọni Tọn 4:11) Dile e yindọ mí ma na jlo nado nọ lunwan do mẹhe to mí dè lẹ, hinhẹn míde do wiweji wẹ na yin aliho dagbe hugan he mẹ mí na do owanyi hia te. Nusisá owán dagbedagbe nọ lẹ sọgan yin awuvivinu, ṣigba yé ma sọgan nọ otẹn awulilẹ̀ po avọ̀ yinyan to gbesisọmẹ po tọn mẹ gba.

Pọndohlan Jlẹkaji Tọn Tintindo

Gbẹtọ lẹ sọgan tindo nujinọtedo he yiaga hugan gando wiwejininọ to agbasa-liho go. To alọ devo mẹ, tintin to lẹnpọnmẹ glanglan na wiwejininọ agbasa tọn zẹjlẹgo sọgan hò ayajẹ he tin to gbẹninọ mẹ yí. E sọgan sọ yí whenu họakuẹ susu. To alọ devo mẹ, owhé he kudiho he mayin bowlena lẹ sọgan hẹnmẹ zan-kuẹ tlala nado jlado. Nuyọnẹnnu wẹ e na yin nado nọ jlẹkaji to nukunpipedo owhé mítọn go mẹ.

Hẹn owhé towe do titoji. E nọ vẹawu nado hẹn owhé kavi abò he ma to titoji lẹ do wiweji, podọ e ma nọ bọawu nado doayi e go dọ lẹdo he ján mọnkọtọn lẹ kudiho. Whenu vude poun wẹ e nọ biọ nado hẹn owhé he to jlẹkaji bo to titoji de do wiweji. Biblu na tuli gbẹzan he bọawu de zinzan tọn dọmọ: “Eyin mí tindo núdùdù po avọ̀ po, enẹ ni pekọna mí.”—1 Timoti 6:8.

Hẹn ẹn do titoji. Wiwejininọ owhé de tọn yin azọngban mẹhe nọ nọ̀ e mẹ lẹpo tọn. Owhé he ma tin to titoji lẹ nọ saba bẹjẹeji sọn abò he ma to titoji lẹ mẹ. Titojininọ zẹẹmẹdo dọ onú lẹpo ni tin to otẹn he sọgbe etọn mẹ. Di apajlẹ, avọ̀ he kudiho lẹ ma dona nọ to kọmẹ to abò mẹ. Podọ na taun tọn, aihundanu po azọ́nwanu heyin jijodo kọmẹ lẹ po sọgan yin owùnú tlala. Owùnú susu he nọ jọ to whégbè lẹ nọ wá sọn titoji ma nọ onú lẹ tọn mẹ.

E họnwun dọ, wiwejininọ po aliho gbẹzan Klistiani tọn po ma sọgan yin kinklandovo. Gando gbẹninọ to aliho Jiwheyẹwhe tọn mẹ go, yẹwhegán Isaia dọho gando ‘Aliho Wiwe tọn’ go. Podọ e yí linlẹn mẹhẹn lẹnnupọn tọn lọ dogọ dọ “mawenọ de ma to na jugbọn finẹ.” (Isaia 35:8) Mọwẹ, awuwiwlena walọ dagbe wiwejininọ tọn todin nọ na kunnudenu huhlọnnọ gando yise mítọn to opagbe Jiwheyẹwhe tọn mẹ go dọ ewọ na hẹn aigba paladisi tọn he ma kudiho de wá to madẹnmẹ. To whelọnu lo, gbẹtọ lẹpo na pagigona Jehovah Jiwheyẹwhe, bo na nọ nọgbẹ̀ mlẹnmlẹn sọgbe hẹ nujinọtedo pipé wiwejininọ tọn etọn to adà planẹti whanpẹnọ ehe tọn lẹpo ji.—Osọhia 7:9.

[Yẹdide to weda 6]

Owhé he to wiweji de yin azọngban mẹhe nọ nọ̀ e mẹ lẹpo tọn

[Yẹdide to weda 6]

Aigba nọ hẹn ede do wiweji to aliho jiawu de mẹ