Otàn Gbẹzan Tọn
Mẹdezejo Hlan Jiwheyẹwhe Hẹn Ale Susu Wá
DILE E YIN DIDỌ GBỌN WILLIAM AIHINORIA DALI
Yẹn fọ́n to zánhomẹ dile Papa to winwẹ̀n na awufiẹsa etọn he nọ wá aimẹ gbọzangbọzan wutu. E to bibli gbọn aigba dile e fán homẹ etọn hẹn. Onọ̀ ṣie, mẹdaho ṣie yọnnu, po yẹn po pli lẹdo e. To whenuena e taidi dọ awufiẹsa lọ depò, e sinai, ze agbọ́ mì, bo dọmọ: “Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ kẹdẹ wẹ tindo jijọho to aigba ehe ji.” Hodidọ etọn paṣa mi bosọ yinuwado ji e sisosiso na yẹn ma ko se nude pọ́n gando Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ go dai. Yẹn tin to jejeji nado yọ́n nuhe dọ e te.
NUJIJỌ enẹ wá aimẹ to 1953 to whenuena yẹn yin owhe ṣidopo mẹvi. Whédo daho de mẹ wẹ yẹn wá sọn to Ewossa, yèdọ gbetatò he nọ wà glezọ́n de to ṣẹnṣẹn whèyihọ Nigeria tọn. Yẹn yin ovi awetọ, ṣigba visunnu tintan to whẹndo he wá jideji bo bẹ asi 3 Papa tọn lẹ po ovi 13 po hẹn mẹ. Mí nọ nọ̀ sẹhọ̀ abò ẹnẹnọ heyin didó po okọ́-vẹẹ po, ehe Babadaho gbá mẹ. Whédo lọ sọ bẹ Onọdaho po tavẹ ṣie atọ̀n po, gọna whẹndo yetọn lẹ hẹn.
Vuwhenu ṣie blawu tlala. Nuhe yidogọna ehe na taun tọn wẹ agbasamalo Papa tọn. E nọ jẹ homẹzọ̀n sinsinyẹn he gbọṣi aimẹ kakajẹ okú etọn whenu to owhe susu godo. Nukunpemẹgo amasinzọnwiwa tọn he sọgan yin nina whẹndo gbetanu Aflika tọn de lẹpo—yèdọ amàwàtọ tọn po bokọnọ tọn po ma hẹn pọngbọ wá na azọ̀n etọn gba. Ozán susu wẹ mí do viavi to apá na Papa dile e to bibli to aigba to awufiẹsa mẹ kaka koklo nọ dosé to wunkẹngbe. To pọngbọ dindin na azọ̀n etọn mẹ, e nọ saba zingbejizọnlin hẹ Mama, bo nọ jo yẹn po nọvi ṣie lẹ po do na Onọdaho.
Whẹndo mítọn nọ lẹgle bo nọ sà tevi, fẹnlinyẹn, po gbanja po nado sọgan nọgbẹ̀. Mí sọ nọ whlẹ́ osin lọbatin tọn nado hẹn akuẹ vude he mí nọ mọ jideji. Tevi wẹ mí nọ dù hugan. Mí nọ dù tevi to afọnnu, agú to whèmẹ, bosọ nọ vọ́ tevi dù to zánmẹ. To whedelẹnu, núdùdù mítọn nọ gbọnvo eyin mí dù avlán-sisọ.
Sinsẹ̀n-bibasi hlan tọgbo he ko kú lẹ yin adà tangan gbẹzan mítọn tọn. Mí nọ na tọgbo lẹ núdùdù gbọn núdùdù lọ zize do atin lẹ nukọn, ehe go yè blá aṣa-gò pẹvi sinmẹnọ lẹ do dali. Papa sọ nọ sẹ̀n boṣiọ nado yàn gbigbọ aovi tọn lẹ po azétọ lẹ po dolá.
To whenuena yẹn tindo owhe atọ́n, mí sẹtẹn na ojlẹ gli de sọn gbetatò mítọn mẹ yì gbetatò devo he tin to nudi kilomẹtlu widopo mẹ. Finẹ wẹ Papa bẹ azọ̀n filariose yèdọ ovọ́n gaa he nọ nọ̀ agbasa mẹ te, ehe yidogọna awufiẹsa homẹzọ̀n etọn tọn. E ma sọgan wazọ́n to okle, bọ homẹwle sọ nọ dó magbọjẹ na ẹn to zánmẹ. Jiga lẹ to yasana yẹnlọsu. Taidi kọdetọn de, mí dona ganjẹ hẹnnumẹ mítọn lẹ go na núdùdù po avọ̀ po. Ma nado kú sọn ohẹ́n klókló mẹ, mí lẹkọyi gbetatò mítọn mẹ to Ewossa. Taidi visunnu tintan Papa tọn, e ma jlo dọ yẹn ni yin glesi hẹntọnọ de poun gba. E lẹndọ wehọmẹ yìyì na hẹn mi penugo nado hẹn gbẹzan whẹndo lọ tọn pọnte bo gọalọna nọvi ṣie lẹ ga.
Yẹn Dukosọ hẹ Sinsẹ̀n Voovo Lẹ
Yẹn penugo nado bẹ wehọmẹ to gbetatò mítọn mẹ. Ehe hẹn mi yọ́n sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ. To owhe 1950 lẹ mẹ, e ma bọawu nado klan nupinplọn wehọmẹ tọn lẹ dovo sọn sinsẹ̀n aṣẹpatọ lẹ tọn mẹ gba. To whenuena e yindọ wehọmẹ dokọ Katoliki tọn wẹ yẹn nọ yì, enẹ zẹẹmẹdo dọ yẹn dona yin Katoliki de.
To 1966, owhe he mẹ yẹn pé owhe 19 mẹvi, yẹn yin alọkẹyi do Wehọmẹ Daho Pilgrim Baptist tọn mẹ to tòpẹvi Ewohinmi mẹ, nudi kilomẹtlu 8 sọn Ewossa. Wepinplọn sinsẹ̀n tọn ṣie diọ to finẹ. Todin he yẹn to wehọmẹ Plọtẹstan tọn yì, yẹwhenọ Katoliki tọn he tin to finẹ lẹ hẹnalọdotena mi sọn mahẹ tintindo to Amisa dimanche tọn mẹ.
To whenuena yẹn tin to wehọmẹ Baptist tọn ehe wẹ Biblu yin didohia mi na ojlẹ tintan. Dile etlẹ yindọ yẹn gbẹsọ nọ yì ṣọṣi Katoliki tọn, yẹn nọ hia Biblu na dee to dimanche lẹpo to kọlilẹ sọn ṣọṣi godo. Nuplọnmẹ Jesu Klisti tọn lẹ dọ̀n mi dogo, bo fọ́n ojlo ṣie dote nado ze dee jo na Jiwheyẹwhe bo zan gbẹzan he gọna zẹẹmẹ de. Dile yẹn hia Biblu yinukọn do, mọwẹ yẹnuwiwa sinsẹ̀ngán delẹ tọn po gbẹzan fẹnnuwiwa suhugan gbẹ́gọ́nu lẹ tọn po nọ hiọawu na mi dogọ do niyẹn. Nuhe yẹn mọ to mẹhe ylọ yede dọ Klistiani lẹ ṣẹnṣẹn gbọnvo taun na nuhe Jesu po devi etọn lẹ po plọnmẹ bo wà.
Nujijọ delẹ sọwhán mi na taun tọn. To gbèdopo he yẹn yì nusatẹn nuplọntọ ṣọṣi tọn de mẹ nado họ̀ ojẹ́kun dẹ̀hiho tọn lẹ, yẹn mọ obó heyin zizepla do ohọ̀n nusatẹn lọ tọn ji. To ojlẹ devo mẹ, ogán wehọmẹ Baptist tọn lọ tẹnpọn nado tindo kọndopọ zanhẹmẹ tọn hẹ mi. To godo mẹ wẹ yẹn wá sè dọ mẹhe nọ tindo mahẹ to zanhẹmẹ sunnu po sunnu po tọn mẹ wẹ e yin bo ko zanhẹ mẹdevo lẹ. Yẹn lẹnnupọn do onú ehelẹ ji, bo to kinkanse dee dọ, ‘Be Jiwheyẹwhe kẹalọyi sinsẹ̀n he hagbẹ etọn lẹ podọ etlẹ yin nukọntọ etọn lẹ ma nọ yin whẹgbledo na ylando sinsinyẹn lẹ ya?’
Yẹn Diọ Sinsẹ̀n
Etomọṣo, yẹn yiwanna nuhe yẹn hia to Biblu mẹ lẹ bo magbe nado to hihia ẹ zọnmii. To ojlẹ lọ mẹ wẹ yẹn jẹ nulẹnpọn do nuhe Papa dọ to owhe 15 delẹ die wayi ji: “Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ kẹdẹ wẹ tindo jijọho to aigba ehe ji.” Ṣigba obu to didi mi na jọja Kunnudetọ he tin to wehọ ṣie mẹ lẹ nọ yin ṣinṣanko bo tlẹ nọ yin hihò to whedelẹnu na gbigbẹ́ nado kọnawudopọ to sinsẹ̀n-bibasi afọnnu tọn mítọn mẹ wutu. Podọ delẹ to nuyise yetọn lẹ mẹ taidi nuhe vẹawu nado yise. Di apajlẹ, yẹn mọ ẹn taidi nuhe vẹawu nado yise dọ gbẹtọ 144 000 kẹdẹ wẹ jei olọn mẹ. (Osọhia 14:3) To whenuena e yindọ ojlo ṣie wẹ nado yì olọn mẹ, yẹn nọ lẹnnupọn eyin sọha ehe ma ko pé whẹpo yè tlẹ do ji mi.
E họnwun dọ Kunnudetọ lẹ gbọnvo to nuyiwa po walọyizan yetọn po mẹ. Yé ma nọ tindo mahẹ to nuwiwa fẹnnuwiwa po danuwiwa jọja devo lẹ tọn po mẹ to wehọmẹ gba. Nado dọ hojọho, yẹn mọ dọ yé gbọnvo na aihọn dile yẹn ko hia to Biblu mẹ do dọ mẹhe to sinsẹ̀n nugbo basi lẹ dona yin.—Johanu 17:14-16; Jakobu 1:27.
Yẹn magbe nado dindonanu dogọ. To septembre 1969, yẹn penugo nado mọ owe lọ “Nugbo he Nọ Planmẹ Sọyi Ogbẹ̀ Mavọmavọ Mẹ” yí. To osun he bọdego mẹ, gbehosọnalitọ de, dile lizọnyizọnwatọ whenu-gigọ́ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn nọ yin yiylọ dọ, jẹ nuplọn hẹ mi ji. Oplọn tintan he yẹn basi whàn mi tlala. Enẹwutu yẹn jẹ owe Nugbo lọ hia ji to samedi zánmẹ dopo bo dotana ẹn to whèmẹ he bọdego. To afọdopolọji, yẹn jẹ onú jiawu he yẹn ko hia lẹ dọ na wehọmẹvi hatọ ṣie lẹ ji. Wehọmẹvi lẹ po mẹplọntọ lẹ po lẹndọ yise yọyọ ṣie ko hẹn mi hùnalẹ̀. Ṣigba yẹn yọnẹn dọ nude ma jẹdò to ogo e gba.—Owalọ lẹ 26:24.
Linlin lọ dọ yẹn to sinsẹ̀n yọyọ de jlá jẹ mẹjitọ ṣie lẹ dè. Yé biọ dọ ma lẹkọwa whégbè to afọdopolọji na yé nido sọgan yọ́n nuhahun ṣie. Mẹde matin he yẹn sọgan kàn ayinamẹ sè, na Kunnudetọ lẹpo wẹ ko yì plidopọ agbegbe tọn yetọn de to Ilesha. To whenuena yẹn jẹ whégbè, kanbiọ po whẹgbledomẹ lẹ po wẹ yẹn pannukọn sọn onọ̀ ṣie po hẹnnumẹ devo lẹ po dè. Yẹn wà nuhe go yẹn pé lẹpo nado yiavunlọ na nuhe plọn yẹn te sọn Biblu mẹ.—1 Pita 3:15.
To whenuena vivẹnudido yetọn lẹpo nado dohia dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yin mẹplọntọ lalo lẹ ko lẹzun osin-bado-papanẹgbe godo, tavẹ ṣie tẹ́n aliho devo pọ́n. E vẹvẹ na mi dọ: “Flin dọ nupinplọn wutu wẹ a yì wehọmẹ. Eyin a jo nupinplọn towe do bo yì dọyẹwheho, hiẹ ma na fó wehọmẹ towe gbede. Enẹwutu naegbọn a ma kúkú gbọ bo nọte kakajẹ whenue wehọmẹ towe fó whẹpo do kọnawudopọ hẹ sinsẹ̀n yọyọ ehe.” To ojlẹ lọ mẹ, enẹ taidi nuhe sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe, enẹwutu yẹn doalọtena nupinplọn hẹ Kunnudetọ lẹ.
To décembre 1970, to gbedewema ṣie mimọyi godo tlolo, yẹn yì Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ, podọ yẹn ma ko doalọtena opli Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn yìyì sọn whenẹnu gbọ́n. To 30 août 1971, yẹn yin bibaptizi to yẹhiadonu klandowiwe ṣie tọn na Jiwheyẹwhe mẹ. E mayin mẹjitọ ṣie lẹ kẹdẹ wẹ enẹ hẹn biọ nuhiha mẹ gba ṣigba gbetatò lọ pete. Yé dọ dọ yẹn ko hẹn yé jẹflumẹ to whenuena e yindọ yẹn wẹ yin omẹ tintan to Ewossa po lẹdo etọn po mẹ he mọ wehọmẹ-yìyì vọ́nu ahọlu tọn yí. Mẹsusu to nukundo nususu sọn yẹn si. Yé lẹndọ yẹn na yí gbedewema ṣie zan nado hẹn ninọmẹ gbetatò lọ tọn pọnte.
Kọdetọn Sinsẹ̀n Didiọ Ṣie Tọn Lẹ
Whẹndo ṣie po sunnu mẹhomẹ gbetatò lọ tọn lẹ po domẹhlan nado tẹnpọn bo diọ linlẹn na mi nado jogbe. Hodidọ yetọn lẹ bẹ dẹhodo lẹ hẹn. “Eyin a ma jo sinsẹ̀n ehe do,” wẹ yé dọ, “be sọgodo towe dózin pete. Hiẹ ma na mọ azọ́n. Hiẹ ma na gbá ohọ̀ towe titi gbede. Hiẹ ma na penugo nado wlealọ bo tindo whẹndo de gba.”
To vogbingbọnmẹ na dọdai ylankan yetọn lẹ, yẹn mọ azọ́n taidi mẹplọntọ wehọmẹ tọn de to osun ao godo he yẹn fó wehọmẹ. To octobre 1972, yẹn wlealọ hẹ asi yiwanna ṣie, Veronica. To enẹgodo, yẹn mọ azọ́nplọnmẹ yí sọn gandudu si taidi mẹhe na nọ penukundo nukọnyiyi glelilẹ tọn go. Yẹn họ̀ gbẹduhun ṣie tintan, bo jẹ ohọ̀ mítọn gbá ji. To 5 novembre 1973, viyọnnu mítọn tintan, Victory, yin jiji, bọ to owhe he bọdego lẹ mẹ mí sọ ji Lydia, Wilfred, po Joan po. To 1986 pòdevi mítọn, Micah, yin jiji. Yemẹpo ko sọawuhia nado yin ovi họakuẹ lẹ, yèdọ ogú de sọn Jehovah dè.—Psalm 127:3.
To godo pinpọnhlan mẹ, yẹn sọgan dọ dọ dẹhodo he yé kọ̀n do ojí e to gbetatò lọ mẹ lẹ diọ zun dona lẹ. Nuhe zọ́n niyẹn bọ yẹn ylọ ovi ṣie tintan dọ Victory [Awhàngbigba]. To agọe, yẹn mọ wekanhlanmẹ de yí sọn gbetatò lọ bọ yé dọmọ: “Jaale, mí jlo dọ hiẹ ni wá whé bo tindo mahẹ to nukọnyiyi gbetatò mítọn tọn mẹ na Jiwheyẹwhe to didona we todin wutu.”
Ovi lẹ Go Pinpọ́n Whẹ́n to Aliho Jiwheyẹwhe Tọn Mẹ
Asi ṣie po yẹn po yọnẹn dọ mí ma sọgan to nukunpedo azọngban he Jiwheyẹwhe na mí nado penukundo ovi lẹ go bosọ to afodọna adọkunnu lẹ to ojlẹ dopolọ mẹ gba. Enẹwutu, mí ko plọn nado tindo pekọ po gbẹzan he bọawu de po. Mí dè aliho gbẹninọ tọn ehe kakati nado pannukọn kọdetọn aliho gbẹninọ devo tọn lẹ.
Nuhe gbayipe wẹ e yin to lẹdo mítọn mẹ nado nọ̀ owhé dopolọ gbè hẹ whẹndo devo lẹ, bo yí awulẹpa, adohọsa, po onú mọnkọtọn lẹ po zan dopọ. Homẹ mítọn hùn dọ mí nọ penugo nado haya ohọ̀ he mẹ míwlẹ kẹdẹ na nọ̀ to otò depope he mẹ yẹn yì taidi ahọluzọnwatọ de. Nugbo wẹ dọ ohọ̀ mọnkọtọn lẹ nọ vẹahi, ṣigba yé nọ de nuyiwadomẹji ylankan he na hùndonuvo na ovi mítọn lẹ pò. Yẹn dopẹ́ na Jehovah dọ to owhe lẹ gblamẹ, mí ko penugo nado pọ́n ovi mítọn lẹ go whẹ́n to lẹdo dagbe gbigbọmẹ tọn de mẹ.
Humọ, asi ṣie nọ gbọṣi whégbè nado sọgan tin hẹ ovi mítọn lẹ bo penukundo yé go. To azọ́n ṣie godo, mí nọ dovivẹnu nado wà onú lẹ dopọ taidi whẹndo de. Nudepope he mí wà, mí nọ wà ẹ taidi pipli de. Ehe bẹ oplọn Biblu whẹndo tọn, awuwle na po opli agun tọn lẹ yìyì po, mahẹ tintindo to lizọnyizọn Klistiani tọn mẹ, gọna mahẹ tintindo to nuwiwa ayidedai pọmẹ tọn lẹ mẹ hẹn.
Mí ko tẹnpọn nado hodo ayinamẹ Deutelonomi 6:6, 7 tọn, he dotuhomẹna mẹjitọ lẹ nado plọn ovi yetọn lẹ e mayin to whégbè kẹdẹ gba ṣigba to dotẹnmẹ hundote lẹpo mẹ. Ehe ko hẹn ovi lẹ nado dín họntọn lẹ to agun mẹ kakati nado dogbẹ́ hẹ aihọnmẹnu lẹ. To apajlẹ mítọn hihodo mẹ, yé ko plọn nado họ́ gbẹdido yetọn lẹ na Veronica po yẹn po ma nọ yí whenu susu zan hẹ mẹhe ma kọngbedopọ hẹ nuyise mítọn lẹ wutu.—Howhinwhẹn lẹ 13:20; 1 Kọlintinu lẹ 15:33.
Na nugbo tọn, e mayin anademẹ po mẹpinplọn mítọn po kẹdẹ wẹ yinuwado gbẹzan ovi mítọn lẹ tọn ji gba. Owhé mítọn hùndonuvo to whepoponu na Klistiani zohunhunnọ lẹ, ehe susu to yé mẹ yin lizọnyizọnwatọ tomẹyitọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn. Ojlẹ he Klistiani he whèwhín ehelẹ ko yizan hẹ whẹndo mítọn ko hùn dotẹnmẹ dote na ovi mítọn lẹ nado doayi bo plọnnu sọn aliho gbẹzan mẹde-yido-sanvọ́ tọn yetọn mẹ. Ehe ko na huhlọn mẹpinplọn mítọn, podọ ovi lẹ ko yí nugbo Biblu tọn do basi yetọn.
Mẹdezejo Hlan Jiwheyẹwhe Hẹn Ale Wá
To egbehe asi ṣie po yẹn po, gọna ẹnẹ to ovi mítọn lẹ mẹ, tin to lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn mẹ. Yẹn bẹ gbehosọnalitọ bibasi jẹeji jẹnukọn to 1973. To owhe lẹ gblamẹ, yẹn dona nọ doalọtena lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn ṣie sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ na ninọmẹ akuẹzinzan tọn lẹ wutu. Yẹn ko sọ tindo lẹblanulọkẹyi lọ to whedelẹnu nado tindo mahẹ to nupinplọnmẹ to Wehọmẹ Lizọnyizọn Ahọluduta tọn mẹ, ehe nọ plọnazọn nugopọntọ Klistiani heyin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ. To alọnu din, yẹn to vivi lẹblanulọkẹyi azọ́nwiwa to Wedegbẹ́ Whẹgbọtọ Dotowhé tọn mẹ tọn dù, bosọ yin nugopọntọ otò-daho tọn to Uhonmora.
Viyọnnu ṣie awe tintan lẹ, Victory po Lydia po, tindo ayajẹ nado wlealọ hẹ mẹho Klistiani dagbe lẹ. Yewlẹ po asu yetọn lẹ po to devizọnwa taidi hagbẹ wekantẹn alahọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to Igieduma, Nigeria. Visunnu mẹho mítọn, Wilfred, yin devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn, bọ pòdevi mítọn, Micah, nọ wadevizọn sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ taidi gbehosọnalitọ alọgọtọ tọn. To 1997, Joan dotana wehọmẹ daho etọn bo bẹ sinsẹ̀nzọn gbehosọnalitọ whepoponu tọn jẹeji.
To numimọ he hẹn ale daho hugan wá to gbẹzan ṣie mẹ lẹ wẹ alọgigọna mẹdevo lẹ nado sẹ̀n Jehovah Jiwheyẹwhe tin te. Omẹ mọnkọtọn lẹ bẹ delẹ to hẹnnumẹ ṣie lẹ mẹ hẹn. Otọ́ ṣie dovivẹnu nado sẹ̀n Jehovah, ṣigba e ma sọgan basi nukọnyiyi na asi susu tintindo wutu. Sọn ovú ṣie gbọ́n wẹ yẹn ko yiwanna gbẹtọ lẹ. Eyin mẹdevo lẹ to yaji to apá ṣie, e nọ taidi dọ nuhahun ṣie titi lẹ ma sọtẹ́n. Yẹn lẹndọ yé nọ mọ dọ ojlo ṣie nado gọalọna yé yin ahundopo tọn, podọ ehe nọ hẹn ẹn bọawu na yé nado dọho hẹ mi.
Dopo to mẹhe yẹn gọalọna jẹ oyọnẹn lẹndai Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn kọ̀n wẹ dawe jọja de he madogán glọn do họmẹ. Azọ́nwhé miyọ́n lẹtliki tọn wẹ e nọ wazọ́n te bọ miyọ́n wle e to azọ́nmẹ. Taidi kọdetọn de, e kusẹ sọn akọ́nnu jẹ odò. E kẹalọyi plọnmẹ Biblu bo jẹ gbeyina nuhe plọn e te lẹ ji dẹẹdẹ. Sọn owhe 15 he e ko yin ginglọn do họmẹ gbọ́n, ojlẹ tintan he e na tọ́n jẹ gbangba yin to baptẹm etọn whenu to tọ̀sisa he sẹpọ owhé yetọn de mẹ to 14 octobre 1995. E dọ dọ azán he gbè emi tindo ayajẹ hugan to gbẹ̀mẹ wẹ e yin. Devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn de wẹ e yin todin to agun mẹ.
Yẹn sọgan dọ dọ owhe 30 he yẹn ko yizan wayi nado sẹ̀n Jehovah to pọmẹ hẹ omẹ klandowiwe etọn lẹ ma ko vẹ́ na mi gba. Yẹn ko mọ nuyiwa owanyi nugbo tọn to ṣẹnṣẹn yetọn. Eyin todido ogbẹ̀ madopodo tọn ma tlẹ tin to ahọsumẹ Jehovah tọn na devizọnwatọ nugbonọ etọn lẹ mẹ, yẹn na gbẹsọ de nado ze gbẹzan ṣie jo na Jiwheyẹwhe. (1 Timoti 6:6; Heblu lẹ 11:6) Aliho gbẹninọ tọn enẹ wẹ ko deanana mi bo ko hẹn gbẹzan ṣie lodo, bosọ hẹn ayajẹ po pekọ po wá na yẹn po whẹndo ṣie po.
[Yẹdide to weda 25]
Hẹ asi ṣie po ovi lẹ po to 1990
[Yẹdide to weda 26]
Hẹ asi ṣie po ovi lẹ po gọna ovi-su awe