Otàn Gbẹzan Tọn

Mẹmẹsunnu-Yinyin Akọjọpli Tọn Mítọn Hẹn Mi Lodo

DILE E YIN DIDỌ GBỌN THOMSON KANGALE DALI

TO 24 avril 1993, yẹn yin oylọ basina nado yì tito-to-whinnu owhé yọyọ alahọ he tindo ohọ̀ 13 to Lusaka, Zambie tọn hùnhùn tẹnmẹ. Na yẹn ma sọgan zinzọnlin ganji wutu, mẹmẹyọnnu he hẹn mí disa gbọ̀n owhé lọ gbè kanse po homẹdagbe po dọ, “Be hiẹ na jlo dọ yẹn ni hẹn aisinnu de na we na a ni sọgan nọ gbọjẹ gbọzangbọzan to sadidi lọ whenu ya?” Yẹn yin mẹyuu, bọ ewọ yin yovo, ṣigba enẹ mayin nujọnu na ẹn gba. Na yẹn yin whinwhàn sisosiso wutu, yẹn dopẹna ẹn, na homẹdagbe etọn hẹn ẹn yọnbasi na mi nado disa gbọ̀n owhé lọ blebu gbè.

TO OWHE lẹ gblamẹ, numimọ ehe nkọtọn lẹ ko hẹn ahun ṣie jaya, bo vọ́ nujikudo ṣie hẹn lodo dọ owanyi he Klisti dọ e na do hodotọ nugbo etọn lẹ hia tin to Klistiani Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn. (Johanu 13:35; 1 Pita 2:17) Mì gbọ ma dọ na mì lehe yẹn wagbọn do jẹakọ hẹ Klistiani ehelẹ do to 1931, enẹ wẹ owhe he mẹ yé dọ to gbangba te dọ yé jlo nado yin yinyọnẹn po yinkọ Biblu tọn lọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ po.—Isaia 43:12.

Lizọnyizọn Fliflimẹ Tọn to Aflika

Yẹn pé owhe 22-mẹvi to novembre 1931, bosọ nọ nọ̀ Kitwe, to agbegbe Copperbelt tọn mẹ to Agewaji Rhodésie (heyin Zambie todin) tọn mẹ. Họntọn de he po yẹn po nọ hò bọlu hẹn mi yọ́n Kunnudetọ lẹ. Yẹn yì opli yetọn delẹ bosọ kanwe hlan wekantẹn alahọ tọn he tin to Cape Town, to Afrique du Sud, bo biọ owe Biblu pinplọn tọn lọ heyin La Harpe de Dieu.a Owe ehe tin to Glẹnsigbe mẹ, bọ e sọ sinyẹnawu na mi nado mọnukunnujẹemẹ, na yẹn ma se ogbè lọ ganji wutu.

Agbegbe Copperbelt tọn, he tin to nudi kilomẹtlu 240 do hùwaji-whèyihọ Tándò Bangweulu tọn he sẹpọ fie yẹn whẹ́n te, yí mẹsusu do azọ́n gànvẹẹ kùnkùn tọn mẹ sọn agbegbe devo lẹ ji. Pipli Kunnudetọ lẹ tọn voovo nọ pli to finẹ na Biblu pinplọn to gbesisọmẹ. To madẹnmẹ, yẹn sẹtẹn sọn Kitwe yì tòpẹvi Ndola tọn he tin to yakẹ mẹ bosọ jẹ gbẹdo hẹ pipli Kunnudetọ lẹ tọn ji to finẹ. Yẹn wẹ yin nukọntọ bọlu-hògbẹ́ he nọ yin yiylọdọ Prince of Wales tọn to whenẹnu. Yẹn sọ nọ wazọ́n taidi devizọnwatọ whégbè tọn de na yovo de heyin ogán na African Lakes Corporation, azọ́nwhé de he tindo nusatẹn susu lẹ to ṣẹnṣẹn Aflika tọn.

Wehọmẹ vude wẹ yẹn yì podọ yovo he yẹn nọ wazọ́n na lẹ dè wẹ yẹn plọn Glẹnsigbe vude he yẹn se lọ te. Yẹn tindo ojlo zogbe nado vọ́ wehọmẹ yì, enẹwutu yẹn ze yinkọ dai nado plọnnu to wehọmẹ de to Plumtree, to Hùwaji Rhodésie tọn (Zimbabwe todin). Ṣigba, to ojlẹ dopolọ mẹ, yẹn kanwe hlan wekantẹn alahọ Cape Town tọn whlaawetọ. Yẹn dike yé ni yọnẹn dọ yẹn ko mọ La Harpe de Dieu lọ yí bosọ jlo na sẹ̀n Jehovah whenu-gigọ́.

E paṣa mi nado mọ gblọndo yetọn yí, he dọmọ: “Mí pà we na ojlo towe nado sẹ̀n Jehovah. Mí jlo nado na we tuli nado hodẹ̀ gando whẹho lọ go, podọ Jehovah na gọalọna we nado mọnukunnujẹ nugbo lọ mẹ ganji, bosọ mọ otẹn de na we nado sẹ̀n ewọ.” To wekanhlanmẹ lọ hihia pludopludo godo, yẹn kàn nuhe yẹn dona wà se Kunnudetọ delẹ. Gblọndo yetọn wẹ yindọ: “Eyin ojlo towe wẹ e yin nado sẹ̀n Jehovah nugbonugbo, zindonukọn bo wà ẹ to afọdopolọji.”

Yẹn hodẹ̀ gando whẹho lọ go na osẹ blebu dopo, bosọ basi nudide to godo mẹ nado jo wehọmẹ yìyì dó bo doafọna Biblu pinplọn ṣie hẹ Kunnudetọ lẹ. To owhe he bọdego mẹ, to janvier 1932, yẹn basi dohia klandowiwe ṣie tọn hlan Jehovah Jiwheyẹwhe gbọn baptẹm osin tọn dali. To tẹnsisẹ sọn Ndola yì tòdaho Luanshya tọn he tin to yakẹ mẹ godo, yẹn dukosọ hẹ Jeanette, heyin yisenọ hatọ de, bọ mí sọ wlealọ to septembre 1934. Jeanette ko tindo visunnu dopo po viyọnnu dopo po to whenuena mí wlealọ.

Vudevude, yẹn yinukọn to gbigbọ-liho bo biọ lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn mẹ to 1937. To madẹnmẹ to enẹgodo, yẹn yin dide taidi lizọnyizọnwatọ tomẹyitọ, he nọ yin yiylọdọ nugopọntọ lẹdo tọn todin. Nugopọntọ tomẹyitọ lẹ nọ dla agun Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn pọ́n bo nọ hẹn yé lodo to gbigbọ-liho.

Yẹwhehodidọ to Owhe Fliflimẹ Tọn lẹ Mẹ

To janvier 1938, yẹn yin didọna nado dla ogán gbétatò Aflika tọn de pọ́n he ko biọ dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ni basi dlapọn na emi. Yinkọ etọn wẹ Sokontwe. Yẹn kùn kẹkẹ na azán atọ̀n nado jẹ lẹdo lọ mẹ. Homẹ etọn hùn tlala to whenuena yẹn dọna ẹn dọ yẹn ko yin didohlan na owe he e kàn hlan wekantẹn Cape Town tọn wutu.

Yẹn yì sọn ohọ̀ de kọ̀n jẹ devo kọ̀n to omẹ etọn lẹ ṣẹnṣẹn bo basi oylọ na yé wá insaka (tòhọ̀) yetọn mẹ. To whenuena afọ yetọn sọgbe, yẹn dọho na gbẹtọgun lọ. Taidi kọdetọn de, plọnmẹ Biblu susu yin bibẹ. Ogán gbétatò lọ tọn po wekantọ etọn po wẹ yin omẹ tintan he lẹzun nugopọntọ agun he tin to finẹ lọ lẹ tọn. To egbehe, hugan agun 50 wẹ tin to lẹdo enẹ, heyin yinyọnẹn todin taidi agbegbe Samfya tọn mẹ.

Sọn 1942 jẹ 1947, yẹn sẹ̀n to lẹdo Tándò Bangweulu tọn mẹ. Azán ao wẹ yẹn nọ yizan hẹ agun dopodopo. Na azọ́nwatọ he to mahẹ tindo to jibẹwawhé gbigbọmẹ tọn mẹ lẹ ma sù wutu, numọtolanmẹ mítọn yin nudopolọ pẹpẹ hẹ Oklunọ mítọn Jesu Klisti tọn, to whenue e dọmọ: “Ojijẹ sù nugbo, ṣigba azọ́nwatọ lẹ ma sù: enẹwutu mì hodẹ̀ hlan Oklunọ ojijẹ tọn, na e ni do azọ́nwatọ lẹ hlan ojijẹ etọn mẹ.” (Matiu 9:36-38) To owhe fliflimẹ tọn enẹlẹ mẹ, gbejizọnlin bibasi vẹawu taun, enẹwutu Jeanette nọ saba nọ̀ Luanshya hẹ ovi lẹ dile yẹn to agun lẹ dlapọn. To whenẹnu, Jeanette po yẹn po ko tindo ovi awe dogọ, ṣigba dopo kú to whenue e tindo osun ao.

Mọto ma sù sọmọ to ojlẹ enẹlẹ mẹ, mọdopolọ wẹ aliho lẹ ma sù do niyẹn. To gbèdopo, yẹn jẹ gbejizọnlin kilomẹtlu 200 tọn ji po kẹkẹ Jeanette tọn po. Eyin yẹn jlo na dasá tọ̀sisa de, n’nọ ze kẹkẹ lọ do abọ́ ji, bo nọ yí alọ dopo do hẹn ẹn, bo nọ yí alọ awetọ do linsin. To ajiji mẹ, sọha Kunnudetọ lẹ tọn jideji po awuyiya po to Luanshya, podọ gbẹtọ 1 850 wẹ wá Oflin okú Klisti tọn to 1946.

Akọndidona Nukundidiọsọ Azọ́n Mítọn

To ojlẹ de mẹ to Wẹkẹ Whàn II whenu, ogán agbegbe Kawambwa tọn ylọ mi bo dọna mi dọ: “Yẹn jlo dọ mì ni doalọtena owe Watch Tower Society tọn lẹ yiyizan na yé ko yin alọhẹndotena todin wutu. Ṣigba yẹn sọgan na we alọdlẹndonu delẹ he a sọgan yí do wlan owe devo lẹ he mì na nọ yizan na azọ́n mìtọn.”

“Yẹn tindo pekọ to owe he mí tindo lẹ mẹ,” wẹ yin gblọndo ṣie. “Yẹn ma tindo nuhudo devo tọn gba.”

“A ma yọ́n Amelikanu lẹ. Yé na hẹn we buali poun,” wẹ e dọ (owe mítọn lẹ nọ yin zinzinjẹgbonu to Amelika to whenẹnu).

“Lala, mẹhe yẹn to gbẹdo hẹ lẹ ma na wàmọ gba,” wẹ yẹn gblọn dọ.

Enẹgodo e kanse dọ: “Be a sọgan na tuli omẹ towe lẹ nado jọ akuẹ nado gọalọna nukọnyiyi awhàn lọ tọn dile sinsẹ̀n devo lẹ to bibasi do ya?”

“Enẹ mayin azọngban ṣie gba, wẹnsagun gandudu lọ tọn lẹ tọn wẹ,” wẹ yin gblọndo ṣie.

“Naegbọn a ma na yì whégbè bo lẹnnupọndeji?” wẹ e dọ.

“To Eksọdusi 20:13 po 2 Timoti 2:24 po mẹ, Biblu degbè dọ mí ma dona hùmẹ kavi hoavùn gba,” wẹ yin gblọndo ṣie.

Dile etlẹ yindọ e jo mi dó nado yì, ogán agbegbe Fort Rosebery tọn, yèdọ tòpẹvi he nọ yin yiylọdọ Mansa todin, ylọ mi to godo mẹ. “Yẹn ylọ we wáfi nado dike a ni yọnẹn dọ gandudu ko hẹnalọdotena owe mìtọn lẹ,” wẹ e dọ.

“Mọwẹ. Yẹn ko se gandego.”

“Enẹwutu yì agun mìtọn lẹpo mẹ bo dọna mẹhe a nọ basi sinsẹ̀n hẹ lẹpo nado bẹ owe yetọn lẹpo wáfi. Be a se ya?”

“Enẹ mayin azọ́n ṣie gba. Azọngban wẹnsagun gandudu lọ tọn lẹ tọn wẹ e yin,” wẹ yẹn gblọn dọ.

Kosọdudu He Dè Sinsẹ́n Tọ́n De

To awhàn lọ godo, mí zindonukọn to yẹwhehodidọ mẹ. To 1947, yẹn ṣẹṣẹ pọ́n agun de fó to gbétatò Mwanza tọn mẹ wẹ bo kàn fie yẹn sọgan họ̀ tii kọfo dopo te se. Yẹn yin anadena yì owhé Mẹdaho Nkonde tọn gbè, to fie e tindo tii-satẹn de te. Mẹdaho Nkonde po asi etọn po yí mi po zohunhun po. Dile yẹn to tii ṣie nù, yẹn biọ to e si nado hia weta he hosọ etọn yin “Zòmẹ, Gbọjẹtẹn de to Todido Mẹ” to owe “Que Dieu soit reconnu pour vrai” mẹ.

“Be a yọ́n nuhe zòmẹ zẹẹmẹdo ya?” wẹ yẹn kanse to whenuena yẹn ko nù tii ṣie fó. Na nuhe e hia paṣa ẹ wutu, e jẹ Biblu plọn hẹ Kunnudetọ lẹ ji bọ ewọ po asi etọn po yin bibaptizi to godo mẹ. Dile etlẹ yindọ e jo agun dó to godo mẹ, asi etọn po ovi etọn delẹ po ma wàmọ gba. Yèdọ, ovi etọn dopo, he nọ yin Pilney gbẹ́ pò to sinsẹ̀nzọnwa to wekantẹn alahọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn mẹ to Zambie. Dile etlẹ yindọ onọ̀ Pilney tọn ko poyọnho taun todin, e gbẹsọ yin Kunnudetọ nugbonọ de.

Whèzẹtẹn Aflika Tọn Ninọ na Ojlẹ Kleun De

Wekantẹn alahọ tọn he tin to Agewaji Rhodésie tọn, heyin didoai to bẹjẹeji 1948 tọn to Lusaka, de mi nado yì Tanganyika (Tanzanie todin). Kunnudetọ devo gọna yẹn po asi ṣie po zọ̀n-afọ gbọ̀n osókla lẹ mẹ. Gbejizọnlin lọ yí azán atọ̀n to mí si bọ nuṣikọna mí taun. Yẹn hẹn agbàn owe lẹ tọn, asi ṣie hẹn avọ̀ mítọn lẹ, bọ Kunnudetọ diẹ lọ hẹn adọ́zan mítọn.

To whenuena mí jẹ Mbeya to mars 1948, mí mọdọ nususu dona yin wiwà nado gọalọna mẹmẹsunnu lẹ nado basi vọjlado bo hẹn gbẹzan yetọn sọgbe hẹ nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ to gigọ́mẹ dogọ. Onú dopo wẹ yindọ, mí yin yinyọnẹn to lẹdo lọ mẹ taidi omẹ Watchtower tọn lẹ. Dile etlẹ yindọ yinkọ lọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko yin alọkẹyi gbọn mẹmẹsunnu lẹ dali, e ma ko yin didohia to gbangba gba. Dogọ, Kunnudetọ delẹ dona gbẹ́ aṣa delẹ he tindo kọndopọ hẹ gbégbigbò na oṣiọ lẹ dai. Ṣigba vọjlado he sinyẹn hugan na mẹsusu wẹ nado basi kandai na alọwle yetọn to osẹ́n-liho, bo hẹn yé tindo gbégbò to mẹlẹpo nukọn.—Heblu lẹ 13:4.

To godo mẹ, yẹn tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado dla lẹdo devo lẹ pọ́n to Whèzẹtẹn Aflika tọn, gọna Uganda. Yẹn yí osẹ ṣidopo zan to Entebbe po Kampala po, fie mẹsusu yin alọgọna nado tindo oyọnẹn nugbo Biblu tọn te.

Yẹn Yin Oylọ-Basina Yì New York

To sinsẹ̀nzọnwiwa to Uganda na ojlẹ de godo, yẹn yì Dar es Salaam, heyin tatọ́-tònọ Tanganyika tọn to bẹjẹeji 1956 tọn. Wekanhlanmẹ de he wá sọn tatọ́-tẹnnọ aihọn tọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to tenọpọn mi to finẹ. E bẹ anademẹ lẹ hẹn dọ yẹn dona jẹ awuwle ji nado wá New York nado yì plidopọ akọjọpli tọn de he na yin bibasi sọn 27 juillet jẹ 3 août 1958. Ehe hẹn homẹ ṣie hùn zẹjlẹgo.

To whenuena ojlẹ lọ sọ, nugopọntọ tomẹyitọ devo he nọ yin Luka Mwango, po yẹn po dó agahun sọn Ndola jẹ Salisbury (heyin Harare todin), to Hùwaji Rhodésie tọn, enẹgodo yì Nairobi, Kenya. Sọn finẹ mí dó agahun yì Londres, Angleterre, fie yé yí jonọ mítọn te po zohunhun po. To whenuena mí mlọnai to zánmẹ gbenẹgbe, mí to aglinjẹ bo to hodọ gando lehe yovo lẹ ko yí jonọ mí mẹyuu lẹ tọn do go. Numimọ lọ na mí tuli tlala.

Mí jẹ New York fie plidopọ lọ yin bibasi te to godo mẹ. To gbèdopo to plidopọ lọ whenu, yẹn na linlin gando nuwiwa Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn go to Agewaji Rhodésie tọn. Sọha mẹplidopọ lẹ tọn to gbenẹgbe yì gbẹtọ 200 000 he pli dopọ to Polo Grounds po Yankee Stadium Tòdaho New York tọn po mẹ. Yẹn ma sọgan damlọn to zánmẹ na yẹn to nulẹnpọndo lẹblanulọkẹyi jiawu he yẹn ko duvivi etọn ji wutu.

To madẹnmẹ, plidopọ lọ wá vivọnu bọ mí lẹkọyi owhé. To kọlilẹ whenu, mí duvivi johẹmẹ owanyinọ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu Angleterre tọn lẹ tọn po whladopo dogọ. Mí ma sọgan wọnji pọninọ he mí mọ to omẹ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn to gbejizọnlin enẹ whenu go, mahopọnna akọ̀ kavi akọta yetọn!

Sinsẹ̀nzọnwiwa Zọnmii po Whlepọn lẹ Po

To 1967, yẹn yin dide taidi nugopọntọ agbegbe tọn de—yèdọ lizọnyizọnwatọ he nọ yì sọn lẹdo de mẹ jẹ devo mẹ. Kunnudetọ he tin to Zambie to whenẹnu lẹ ko jideji jẹ nuhe hugan 35 000. To godo mẹ, na agbasalilo ṣie to doyi wutu, yẹn yin dide taidi nugopọntọ lẹdo tọn whladopo dogọ to Copperbelt. To agọgbọnẹnmẹ, Jeanette jẹ nuhahun agbasalilo tọn lẹ tindo ji bosọ kú to décembre 1984 to nugbonọ-yinyin mẹ hlan Jehovah.

To okú etọn godo, e vẹna mi tlala to whenuena hẹnnumẹ mayisenọ etọn lẹ sawhẹdokọna mi dọ yẹn wẹ yí azé do hù i. Ṣigba mẹhe yọ́n awutu Jeanette tọn bo ko dọho hẹ doto etọn delẹ basi zẹẹmẹ nugbo lọ lẹ tọn na hẹnnumẹ ehelẹ. Enẹgodo whlepọn devo wá. Hẹnnumẹ delẹ jlo dọ yẹn ni setonuna aṣa lẹdo lọ tọn he nọ yin yiylọdọ ukupyanika. To agbegbe he ji yẹn wá sọn, aṣa ehe biọ dọ to okú alọwlemẹ de tọn godo, alọwlemẹ he pò togbẹ̀ lọ ni zanhẹ hẹnnumẹ sẹpọmẹ mẹhe kú lọ tọn de. Ṣigba yẹn gbẹ́.

Kọgbidinamẹ hẹnnumẹ lẹ tọn doalọte to godo mẹ. Yẹn dopẹ́ dọ Jehovah ko gọalọna mi nado nọte gligli. Osun dopo godo he asi ṣie yin didi, mẹmẹsunnu dopo wá dè e bo dọmọ: “Mẹmẹsunnu Kangale, hiẹ yin tulinamẹ de na mí to okú asi towe tọn whenu na a ma joawuna aṣa he ma sọgbe dopo tata wutu. Mí jlo nado dopẹna we tlala.”

Jibẹwawhé Jiawu De

E ko yì owhe 65 todin he yẹn bẹ lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn ṣie jẹeji taidi Kunnudetọ Jehovah tọn de. Ayajẹ nankọ die e ko yin to owhe ehelẹ gblamẹ nado mọ agun kanweko susu heyin didoai lẹ gọna Plitẹnhọ Ahọluduta tọn susu heyin gbigbá to lẹdo he mẹ yẹn sẹ̀n te to ojlẹ de mẹ wayi taidi nugopọntọ tomẹyitọ de! Sọn nudi Kunnudetọ 2 800 to 1943 ji, mí ko jideji todin biọ nuhe hugan lilatọ Ahọluduta tọn 122 000 to Zambie. Na nugbo tọn, gbẹtọ hugan 514 000 wẹ wá Oflin to owhe he wayi mẹ to otò ehe, he tindo tòmẹnu he ma pé livi 11 mẹ.

To alọnu din, Jehovah to nukunpedo go e ganji. Eyin yẹn tindo nuhudo nukunpemẹgo dotowhé tọn, mẹmẹsunnu de nọ ze mi yì dotowhé. Agun lẹ gbẹsọ nọ ylọ mi nado dọ togunmẹho, podọ ehe nọ jlọ mi dote tlala. Agun he mẹ yẹn tin te basi tito na mẹmẹyọnnu lẹ nado nọ hẹn owhé ṣie do wiwe ji, bọ mẹmẹsunnu lẹ sọ nọ ze yedelẹ jo nado plan mi yì opli lẹ to sẹmẹsẹmẹ. Yẹn yọnẹn dọ yẹn ma na duvivi nukunpedomẹgo owanyinọ mọnkọtọn pọ́n gbede eyin yẹn ma to Jehovah sẹ̀n. Yẹn dopẹna ẹn na e gbẹ́ pò to yíyí mi zan to lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn mẹ podọ na azọngban susu he yẹn ko penugo nado hẹn kakajẹ din lẹ.

Yẹn ma sọ nọ mọnu ganji ba, podọ yẹn dona nọte bo gbọjẹ whlasusu to aliho ji eyin yẹn to zọnlinzin jei Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ. E taidi dọ saki owe tọn ṣie nọ pẹn dogọ to azán ehelẹ mẹ, enẹwutu yẹn nọ hẹn ẹn fua gbọn owe he ma na yin yiyizan to opli ji lẹ didesẹ dali. Lizọnyizọn kunnudegbe tọn ṣie nọ saba bẹ anadidena plọnmẹ Biblu hẹ mẹhe wá owhé ṣie gbè lẹ hẹn. Etomọṣo, ayajẹ nankọ die nado pọ́n godo hlan owhe susu mẹ bo penugo nado lẹnnupọndo jideji jiawu he ko wá aimẹ ji! Yẹn ko sẹ̀n to ogle de ji to fie ohó Jehovah tọn heyin kinkàndai to Isaia 60:22 mẹ lẹ ko tindo hẹndi vonọtaun de te. Nuhe e dọ wẹ yindọ: “Omẹ vude na lẹzun fọtọ́n, omẹ pẹvi dopo akọta huhlọnnọ; yẹn OKLUNỌ na basi i do ganji to ojlẹ etọn mẹ.” Na nugbo tọn, e mayin Zambie kẹdẹ wẹ yẹn ko mọdọ enẹ to jijọ te gba ṣigba lẹdo aihọn pé.b

[Nudọnamẹ odò tọn]

[Yẹdide to weda 24]

Thomson po alahọ Zambie tọn po to godo

[Yẹdide to weda 26]

Alahọ Zambie tọn to egbehe