Awubla He Okú Nọ Hẹnwa
“OWHE-ṢIDOPO-MẸVI HÙ EDE.” Hosọ he hẹnmẹjọsi ehe dlẹnalọdo okú ajiji viyọnnu pẹvi he nọ yin Jackie tọn. Azọ̀nylankan de wẹ ṣẹṣẹ hù onọ̀ etọn. Whẹpo Jackie do lọ́n jẹ pinpán de nukọn, e dọna nọvi etọn lẹ dọ emi jlo ‘na lẹzun angẹli nado sọgan tin po onọ̀ emitọn po.’
Owhe 18 wẹ Ian tindo to whenuena e vẹvẹna yẹwhenọ etọn nado basi zẹẹmẹ nuhewutu azọ̀n agbasa wiwọ̀ tọn do hù otọ́ emitọn na emi. Yẹwhenọ lọ basi zẹẹmẹ dọ Jiwheyẹwhe jlo otọ́ Ian tọn to olọn mẹ na e yin mẹdagbe wutu. To whenuena Ian sè zẹẹmẹ enẹ godo, e wá tadona kọ̀n dọ emi ma jlo nado yọ́n Jiwheyẹwhe kanylantọ mọnkọtọn. Na ogbẹ̀ taidi nuhe ma tindo zẹẹmẹ sọmọ na ẹn wutu, Ian basi dide nado pò na gbẹdudu kẹdẹ. Enẹwutu, e jo ede na ahàn sinsinyẹn, amasin adínọ, po fẹnnuwiwa po. E masọ sọgan deanana gbẹzan ede tọn ba.
“Mẹhe to Ogbẹ̀ Yọnẹn Dọ Emi Na Kú”
Nujijọ awubla tọn awe ehelẹ do lehe okú sọgan hẹn gbẹzan gbẹtọ lẹ tọn gble do hia, titengbe eyin e jọ to ajijimẹ. Nugbo wẹ dọ mẹlẹpo wẹ yọ́n nugbo ehe heyin didọ to Biblu mẹ dọmọ: “Mẹhe to ogbẹ̀ yọnẹn dọ emi na kú.” (Yẹwhehodọtọ 9:5) Etomọṣo, mẹsusu nọ jlo nado gbẹkọ nugbo vẹadi ehe go. Hiẹ lo? Ogbẹ̀ nọ biọ whenu po ayidonugo mítọn po sọmọ bọ mí sọgan nọ dapana nado lẹnnupọndo okú mítọn ji, ehe nọ taidi nuhe dẹn do mí taun.
“Suhugan gbẹtọ lẹ tọn nọ dibuna okú bo nọ tẹnpọn nado dapana nulinlẹnpọn deji,” wẹ otanwe lọ The World Book Encyclopedia dọ. Ṣogan, asidan kavi azọ̀n sinsinyẹn de sọgan hẹn mí gánnugánnu nado lẹnnupọndo okú ji to ajijimẹ. Kavi ṣiọdidi họntọn kavi hẹnnumẹ de tọn sọgan hẹn mí to aliho sinsinyẹn de mẹ nado flin nuhe to tepọn gbẹtọvi lẹpo.
Etomọṣo, to ṣiọdidi lẹ tẹnmẹ, mẹhe to awubla lẹ nọ saba yí hogbe lẹ zan taidi, “ogbẹ̀ pò nukọn.” Podọ ogbẹ̀ pò nukọn na nugbo tọn. Na taun tọn, e nọ taidi dọ ogbẹ̀ nọ juyi po awuyiya po sọmọ bọ bleun dopo mí nọ jẹ pipehẹ nuhahun yọnhowhe tọn lẹ ji. To ojlẹ enẹ mẹ, okú masọ nọ taidi nuhe dẹn do mí sọmọ ba. Ṣiọdidi he tẹnmẹ mí dona yì to yọnhowhe mẹ lẹ nọ sù taun, podọ mí dona doakọnna okú họntọn he mí ko yọnẹn sọn whenu dindẹn die susu tọn. Kanbiọ mẹhẹnlẹnnupọn tọn he nọ saba duahunmẹna susu to yọnhonọ lẹ mẹ wẹ yin: “Whetẹnu wẹ ogàn yẹnlọsu tọn na hò?”
Nudabla Daho Lọ
Dile etlẹ yindọ mẹlẹpo wẹ yigbe dọ okú tin nugbo, nuhe nọ jọ to okú godo sọgan taidi nudabla de. Zẹẹmẹ susu he sọta yede lẹ sọgan hẹn ayihaawe tindotọ lẹ nado pọ́n whẹho lọ blebu hlan taidi nudindọn ovọ́ gando nuhe mí ma yọnẹn go. Mẹhe nọ pọ́n onú lẹ hlan to agbasa-liho sọgan wá tadona kọ̀n dọ to whenuena e yindọ “yè ma nọ nọgbẹ̀ whlaawe,” hiẹ dona dugbẹ towe ganji dile e jlo we do.
To vogbingbọnmẹ, mẹdevo lẹ nọ gbẹ́ nado yise dọ okú wẹ yin opodo nulẹpo tọn. Etomọṣo, nuhe nọ jọ to okú godo ma họnwun na yé ganji. Mẹdelẹ nọ lẹndọ ogbẹ̀ na zindonukọn to nọtẹn ayajẹ madopodo tọn de mẹ, to whenuena mẹdevo lẹ nọ lẹndọ yé na wá nọgbẹ̀ whladopo dogọ to sọgodo, vlavo taidi gbẹtọ devo.
Hẹnnumẹ he tin to aluẹmẹ lẹ nọ saba kanse yede dọmọ: “Fie wẹ oṣiọ lẹ tin te?” Owhe susu die wayi, hagbẹ bọlu-hò-gbẹ́ de tọn lẹ to gbejizọnlinzin jei bọlu-hihò de tẹnmẹ to whenuena agbànbẹhun daho de wá gblá mọto yetọn to ajijimẹ, bọ mọto lọ fli bo tlọ́n ali ji. Omẹ atọ́n kú to hagbẹ bọlu-hò-gbẹ́ lọ tọn lẹ mẹ. Sọn whenue visunnu etọn ko kú to asidan enẹ mẹ, gbẹzan onọ̀ dopo tọn ko biọ bẹwlu mẹ pete. E nọ to tintẹnpọn nado yọ́n fie visunnu etọn tin te taun. E nọ yì yọdò etọn kọ̀n whẹwhẹ bo nọ dọhona ẹn po ogbè yiaga po na ganhiho susu. “Yẹn ma sọgan yise dọ nude ma tin to okú godo gba,” wẹ e wule dọ, “ṣigba yẹn ma sọgan dọ ẹ po nujikudo po gba.”
E họnwun dọ pọndohlan he mí tindo gando okú go sọgan yinuwado gbẹzan mítọn ji todin. To pọndohlanmẹ na nuyiwa gbẹtọ lẹ tọn gando nugbajẹmẹji okú tọn go, kanbiọ susu nọ fọndote. Lẹnnupọndo lehe hiẹ na na gblọndo kanbiọ lọ lẹ tọn gbọn ji. Be mí dona wọnji okú go poun bo ze ayidonugo mítọn do gbẹninọ ji wẹ ya? Be mí dona dike obu lọ dọ mí na kú ni hẹn ogbẹ̀ mítọn gble wẹ ya? Be alọgọ depope masọ tin na hẹnnumẹ he tin to aluẹmẹ lẹ hugan nado jo yé do bọ yé na to nulẹnpọn gando fie mẹyiwanna yetọn he kú tin te go wẹ ya? Be okú dona zindonukọn nado to nudabla de yin wẹ ya?