Mẹjitọ lẹ Emi—Sọgodo Tẹwẹ Mì Jlo Dọ Ovi Mìtọn lẹ Ni Tindo? — WESẸDOTẸN INTẸNẸT JI TỌN Watchtower Tọn

Mẹjitọ lẹ Emi—Sọgodo Tẹwẹ Mì Jlo Dọ Ovi Mìtọn lẹ Ni Tindo?

“Dẹpẹ lẹ, po awhli lẹ po . . . mì gbọ yé ni pà oyín OKLUNỌ tọn.”—Psalm 148:12, 13.

1. Ahunmẹdunamẹnu tẹlẹ wẹ mẹjitọ lẹ nọ tindo na ovi yetọn lẹ?

MẸJITỌ tẹwẹ sọgodo ovi etọn tọn ma nọ duahunmẹna taun? Tlolo he viyẹyẹ de yin jiji—kavi whẹpo e tlẹ do yin jiji—mẹjitọ lẹ ko nọ to nuhà dogbọn dagbemẹninọ etọn dali. Be e na tindo agbasalilo dagbe ya? Be e na whẹ́n to jọwamọ-liho ya? Dile ovi lọ to whinwhẹ́n ja, nuhiha devo lẹ nọ hopódona. To paa mẹ, mẹjitọ lẹ nọ jlo dọ ovi yetọn lẹ ni tindo kọdetọn dagbe.—1 Samuẹli 1:11, 27, 28; Psalm 127:3-5.

2. Naegbọn mẹjitọ susu nọ jlo taun dọ ovi yetọn lẹ ni duvivi gbẹzan dagbe tọn to whenuena yé whẹ́n?

² Ṣigba, to aihọn egbehe tọn mẹ, e ma nọ bọawuna mẹjitọ lẹ nado na dagbe hugan ovi yetọn lẹ gba. Mẹjitọ susu ko jugbọn ojlẹ sinsinyẹn lẹ mẹ—e sọgan yin awhàn, hunyanhunyan tonudidọ tọn lẹ, nuhahun akuẹzinzan tọn lẹ, awufiẹsa agbasa kavi numọtolanmẹ tọn lẹ, po mọmọ po sọyi. To jọwamọ-liho, e ma nọ jlo yé paali dọ ovi yetọn lẹ ni jugbọn onú dopolọ lẹ mẹ. To otò adọkunnọ lẹ mẹ, mẹjitọ lẹ sọgan mọ dọ ovi họntọn po hẹnnumẹ yetọn lẹ tọn po to kọdetọn dagbe tindo to agbasazọ́n yetọn lẹ mẹ bo to vivi nuhe taidi gbẹzan dagbe tọn dù. Enẹwutu, yé nọ mọ yede to dandannu glọ nado wà nuhe go yé pé lẹpo nado hẹn ẹn diun dọ ovi yetọn lẹ lọsu na penugo nado duvivi gbẹzan dagbe he voawu jẹ obá de mẹ tọn to whenuena yé whẹ́n.—Yẹwhehodọtọ 3:13.

Gbẹzan Dagbe de Dide

3. Nudide tẹwẹ Klistiani lẹ ko basi?

³ Taidi hodotọ Jesu Klisti tọn lẹ, Klistiani lẹ ko basi dide nado ze gbẹzan yetọn pete jo na Jehovah. Yé ko yí ohó Jesu tọn lẹ do ahun mẹ he dọmọ: “Eyin mẹde na jlo [nado] hodo mi, gbọ e ni mọ́n ede, bosọ ze [yatin] etọn egbesọ, bo hodo mi.” (Luku 9:23; 14:27) Mọwẹ, gbẹzan Klistiani tọn nọ biọ gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn nugbo. Ṣogan, enẹ ma zẹẹmẹdo gbẹzan ohẹ́n klókló po awubla po tọn gba. Kakatimọ, gbẹzan ayajẹ tọn he nọ hẹn pekọ wá de wẹ e yin—yèdọ gbẹzan dagbe—na e bẹ nunamẹ hẹn, podọ dile Jesu dọ do, “nado namẹ do dona [kavi ayajẹ] hú nado mọyi.”—Owalọ lẹ 20:35.

4. Etẹwẹ Jesu dotuhomẹna hodotọ etọn lẹ nado doafọna?

⁴ To azán Jesu tọn gbè, ninọmẹ lẹ ma bọawuna gbẹtọ lẹ paali. Gbọnvona dọ yé dona jẹtukla nado kánsiọ, yé sọ dona doakọnna gandudu kanyinylan Lomunu lẹ tọn po agbàn kọgbidinamẹ tọn he sinsẹ̀nnọ hẹngogonọ ojlẹ lọ tọn lẹ zedo yé ji po. (Matiu 23:2-4) Ṣogan, susu mẹhe sè ohó Jesu tọn lẹ tọn gbẹkọ yanwle agbasa tọn yetọn lẹ go sọn ojlo mẹ wá—etlẹ yin agbasazọ́n yetọn lẹ—bo lẹzun hodotọ etọn lẹ. (Matiu 4:18-22; 9:9; Kọlọsinu lẹ 4:14) Be devi enẹlẹ to sọgodo yetọn zedo owù mẹ to mayọnẹn mẹ wẹ ya? Doayi nuhe Jesu dọ go: “Mẹdepope he ko sọ jo owhé dai, kavi mẹmẹsunnu, kavi mẹmẹyọnnu, kavi otọ́, kavi onọ̀, kavi asi, kavi ovi, kavi aigba, na oyín ṣie tọn wutu, na mọyi do ogbẹ́ susu ji, yé nasọ dugu ogbẹ̀ madopodo tọn.” (Matiu 19:29) Jesu na jide hodotọ etọn lẹ dọ Otọ́ olọn mẹ tọn yọ́n nuhudo yetọn lẹ. Enẹwutu e dotuhomẹna yé dọmọ: “Mì dín ahọludu Jiwheyẹwhe tọn, po dodo etọn po whẹ́; onú helẹ pó wẹ yè na dogọ hlan mì.”—Matiu 6:31-33.

5. Etẹwẹ yin linlẹn mẹjitọ delẹ tọn dogbọn jidenamẹ Jesu tọn dọ Jiwheyẹwhe na penukundo devizọnwatọ etọn lẹ go dali?

⁵ Onú dopolọ wẹ to jijọ to egbehe. Jehovah yọ́n nuhudo mítọn lẹ, podọ jide dopolọ yin nina mẹhe ze Ahọluduta lọ do otẹn tintan mẹ to gbẹzan yetọn mẹ lẹ, titengbe mẹhe tin to lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn mẹ lẹ, dọ ewọ na penukundo yé go. (Malaki 3:6, 16; 1 Pita 5:7) Etomọṣo, mẹjitọ delẹ nọ tindo ayihaawe gando ehe go. Na nugbo tọn, yé jlo dọ ovi yetọn lẹ ni yinukọn to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ, vlavo bo tlẹ bẹ lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn jẹeji to sọgodo. Ṣigba to ojlẹ dopolọ mẹ, na ninọmẹ akuẹzinzan egbehe tọn po lehe e vẹawu nado mọ agbasazọ́n do po wutu, yé lẹndọ nujọnu wẹ e yin na jọja lẹ nado plọnwe ganji jẹnukọn na yé nido sọgan tindo nugopipe he na hẹn yé pegan nado wà agbasazọ́n dagbe de kavi e whè gbau nado tindo nuhe go yé na ganjẹ eyin ninọmẹ lọ wá biọ domọ. To pọndohlan mẹjitọ mọnkọtọn lẹ tọn mẹ, wepinplọn ganji nọ saba zẹẹmẹdo wehọmẹ dahodaho lẹ yìyì.

Awuwiwlena Sọgodo

6. Etẹwẹ hogbe lọ “wepinplọn dahodaho lẹ” dlẹnalọdo to hosọ ehe mẹ?

⁶ Tito wepinplọn tọn lẹ gbọnvo to otò dopodopo mẹ. Di apajlẹ, to États-Unis, wehọmẹ ahọlu tọn lẹ nọ ze wepinplọn dodonu tọn donukọnnamẹ na owhe 12. To enẹgodo, wehọmẹvi lẹ sọgan de nado yì wehọmẹ alavọ tọn na owhe ẹnẹ kavi humọ, he na hẹn yé tindo gbedewema he jẹ nado pegan na agbasazọ́n lẹ taidi dotozọ́nwiwa, osẹ́n pinplọn, lẹnunnuyọnẹn, po mọmọ po sọyi. Weplọnmẹ alavọ tọn mọnkọtọn wẹ yin alọdlẹndo to hosọ ehe mẹ taidi “wepinplọn dahodaho lẹ.” To alọ devo mẹ, wehọmẹ alọnuzọ́n-pinplọn tọn lẹ tin, he nọ plọnnumẹ na ojlẹ gli de nado sọgan tindo gbedewema alọnuzọ́n delẹ tọn.

7. Kọgbidinamẹ tẹwẹ jọja lẹ nọ pehẹ to wehọ daho lẹ mẹ?

⁷ Yanwle wehọmẹ daho lẹ tọn todin wẹ nado wleawuna wehọmẹvi yetọn lẹ nado sọgan doafọna wepinplọn dahodaho lẹ. Nado sọgan jẹ ehe kọ̀n, wehọmẹ daho susu nọ ze ayidonugo do nupinplọn he na hẹn wehọmẹvi lẹ penugo nado dín na mẹtẹnpọn wehọmẹ alavọ bibiọ tọn lẹ ji kakati nado plọn yé nuhe na hẹn yé pegan nado wà agbasazọ́n lẹ. To egbehe, jọja he tin to wehọmẹ daho lẹ nọ yin kọgbidina gbọn mẹplọntọ lẹ, ayinamẹtọ lẹ, po wehọmẹvigbẹ́ yetọn lẹ po dali he jlo dọ yé ni vánkan bo biọ wehọmẹ alavọ tọn he yọ́n hugan lẹ mẹ, nado sọgan mọ gbedewema he na hùn dotẹnmẹ azọ́n dagbe he pekuẹ ganji lẹ tọn dote.

8. Nudide tẹlẹ wẹ mẹjitọ Klistiani lẹ nọ pannukọn?

⁸ Eyin mọwẹ, etẹwẹ mẹjitọ Klistiani lẹ dona wà? Na nugbo tọn, yé jlo dọ ovi yetọn lẹ ni tindo kọdetọn dagbe to wehọmẹ bo plọn azọ́n he jẹ lẹ nado sọgan hẹn yedelẹ to sọgodo. (Howhinwhẹn lẹ 22:29) Ṣigba be yé dona dike gbigbọ agbàwhinwhlẹn na agbasanu lẹ po kọdetọn dagbe tintindo po tọn ni duto ovi yetọn lẹ ji wẹ ya? Yanwle nankọtọn lẹ wẹ yé nọ zedonukọnna ovi yetọn lẹ, vlavo gbọn hogbe po apajlẹ yetọn titi po dali? Mẹjitọ delẹ nọ jẹtukla taun bo nọ pli akuẹ dai nado sọgan do ovi yetọn lẹ hlan wehọmẹ alavọ tọn lẹ to whenuena ojlẹ lọ sọ. Mẹjitọ devo lẹ ma tlẹ gbẹ́ nado tlọ́ yedelẹ do ahọ́ mẹ nado sọgan wàmọ. Ṣigba, gbọnvona akuẹ, nususu wẹ dona yin zizedo lẹnpọn mẹ to nudide mọnkọtọn bibasi whenu. Owù tẹlẹ wẹ tin to afọdidona wepinplọn dahodaho lẹ mẹ to egbehe?—Luku 14:28-33.

Owù He Tin to Afọdidona Wepinplọn Dahodaho lẹ Mẹ

9. Etẹwẹ sọgan yin didọ gando akuẹzinzan he wehọmẹ dahodaho lẹ yìyì bẹhẹn go to egbehe?

⁹ To whenuena mí to nulẹnpọndo wepinplọn dahodaho lẹ ji, mí nọ saba lẹnnupọndo akuẹzinzan he e bẹhẹn ji. To otò delẹ mẹ, ahọlu wẹ nọ sú wehọmẹ-kuẹ na wehọmẹvi he pegan lẹ. Ṣigba, to otò susu devo lẹ mẹ, akuẹ he wehọmẹ dahodaho lẹ yìyì nọ biọ to agayi madoalọte. Hosọ linlinwe New York Times tọn de dọmọ: “Wepinplọn dahodaho lẹ nọ yin pinpọn dai taidi họnhungan dotẹnmẹ hundote dagbe lẹ tọn. Todin vogbingbọn he tin to adọkunnọ po wamọnọ lẹ po ṣẹnṣẹn wẹ e nọ hẹn họnwun dogọ.” To hogbe devo lẹ mẹ, ovi adọkunnọ po omẹ nukundeji po tọn lẹ wẹ nọ mọ tẹnmẹ to wehọmẹ alavọ tọn dagbe hugan lẹ mẹ todin na yelọsu nido sọgan lẹzun adọkunnọ po omẹ nukundeji aihọn ehe tọn lẹ po. Be mẹjitọ Klistiani lẹ dona ze yanwle mọnkọtọn donukọnna ovi yetọn lẹ ya?—Filippinu lẹ 3:7, 8; Jakobu 4:4.

10. Nawẹ wepinplọn dahodaho lẹ tindo kanṣiṣa pẹkipẹki hẹ godoninọna aihọn ylankan ehe gbọn?

¹⁰ Etlẹ yin to otò he mẹ wepinplọn dahodaho lẹ yin vọnu te lẹ, nubiọtomẹsi he whlá delẹ sọgan gandego. Di apajlẹ, The Wall Street Journal na linlin dọ to otò Hùwaji-whèzẹtẹn Asie tọn de mẹ, gandudu “basi tito wehọmẹ yìyì tọn de he lẹndai etọn yin nado ze wehọmẹvi he sewé taun lẹ do otẹn dagbe hugan mẹ sọn ojlo mẹ wá.” Na nugbo tọn, “otẹn dagbe hugan” enẹ zẹẹmẹdo wehọmẹ nukundeji hugan aihọn lọ tọn lẹ mẹ bibiọ—taidi Oxford po Cambridge po to Angleterre, wehọmẹ alavọ tọn he diyin hugan lẹ to États-Unis, po devo lẹ po. Naegbọn gandudu lọ basi tito he gbloada mọnkọtọn? “Nado hẹn akuẹ otò lọ tọn jideji,” wẹ linlin lọ dọ. Wepinplọn lọ sọgan yin vọnu, ṣigba wehọmẹvi lẹ nọ suahọ gbọn gbẹzan yetọn pete yíyí do nọgodona aihọn ylankan ehe dali. Dile etlẹ yindọ aliho gbẹninọ tọn mọnkọtọn nọ yin afọdona vẹkuvẹku to aihọn mẹ, be nuhe mẹjitọ Klistiani lẹ jlo na ovi yetọn lẹ niyẹn ya?—Johanu 15:19; 1 Johanu 2:15-17.

11. Etẹwẹ linlin lẹ dohia gando ahàn sinsinyẹn ṣiṣizan po fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn po go to jọja wehọmẹ alavọ tọn lẹ ṣẹnṣẹn?

¹¹ Owù devo wẹ lẹdo lọ. Walọ ylankan lẹ pavava to wehọmẹ alavọ tọn lẹ mẹ to egbehe—amasin adínọ po ahàn sinsinyẹn ṣiṣizan po, fẹnnuwiwa, mẹtitafu, yasanamẹ, po mọmọ po sọyi. Lẹnnupọndo ahàn sinsinyẹn ṣiṣizan ji. Linlinwe New Scientist na linlin do aṣa ahàn nùnù zẹjlẹgo tọn ji dọmọ: “Nudi 44 to kanweko ji [wehọmẹvi wehọmẹ alavọ tọn lẹ tọn to États-Unis] wẹ nọ nùahàn zẹjlẹgo e whè gbau whladopo to osẹ awe gblamẹ.” Nuhahun dopolọ gbayipe to jọja lẹ ṣẹnṣẹn to Australie, Grande-Bretagne, Russie, po fidevo lẹ po. Gando fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn go, aṣagbe gblewa tọn susu wẹ gbayipe to jọja wehọmẹ alavọ tọn lẹ ṣẹnṣẹn todin, ehe sọgbe hẹ linlin Newsweek tọn “nọ dlẹnalọdo hó-dido zánto dopo tọn—yèdọ bẹsọn nùdonùgo ji jẹ zanhẹmẹ ji—to mẹhe ma tlẹ tindo linlẹn lọ nado dọho hẹ yedelẹ to enẹgodo lẹ ṣẹnṣẹn.” Dodinnanu lẹ dohia dọ nudi wehọmẹvi 60 jẹ 80 to kanweko ji wẹ nọ doalọ to walọ gblewa tọn mọnkọtọn mẹ. Dodinnanutọ de dọmọ: “Eyin jọja wehọmẹ alavọ tọn he tamẹ etọn pé de janwẹ a yin, be a na wà ẹ.”—1 Kọlintinu lẹ 5:11; 6:9, 10.

12. Kọgbidinamẹnu tẹlẹ wẹ jọja he tin to wehọmẹ alavọ tọn lẹ nọ pehẹ?

¹² Gbọnvona dọ lẹdo lọ ylan, kọgbidinamẹ nupinplọn wehọmẹ tọn po mẹtẹnpọn po tọn lẹ tin to finẹ ga. Na nugbo tọn, wehọmẹvi lẹ dona plọnnu bo wà azọ́ndenamẹ whégbè tọn yetọn lẹ nado sọgan dín na mẹtẹnpọn lẹ. E tlẹ sọgan lẹzun dandan dọ mẹdelẹ ni to agbasazọ́n whenu-gli tọn wà dile yé to wehọmẹ yì. Ehe lẹpo nọ biọ whenu po huhlọn susu po to yé si. Nẹmu wẹ na wá pò na nuwiwa gbigbọmẹ tọn lẹ lo? Eyin kọgbidinamẹnu lẹ jẹ susu ji, etẹwẹ na yin yíyí do sanvọ́? Be Ahọluduta lọ na gbẹ́ tin to otẹn tintan mẹ ya, kavi e na yin zizedo apadopo? (Matiu 6:33) Biblu dotuhomẹna Klistiani lẹ dọmọ: “Mì nọ payi do zinzọnlin to jijọ pipé mẹ, e ma yin di nulunọ gba, ṣigba di nuyọnẹntọ. Mì nọ fli ojlẹ; na ylankan wẹ azán lẹ wutu.” (Efesunu lẹ 5:15, 16) Lehe e blawu do sọ dọ mẹdelẹ ko jo nugbo lọ do na yé joawuna nuhe to whenu po huhlọn yetọn po hòyí lẹ kavi na yé yin wiwle do omọ̀ walọyizan he ma sọgbe hẹ Owe-wiwe lẹ tọn mẹ to wehọmẹ alavọ tọn mẹ wutu!

13. Kanbiọ tẹlẹ ji wẹ mẹjitọ Klistiani lẹ dona lẹnnupọndo?

¹³ Na nugbo tọn, e ma yin lẹdo wehọmẹ alavọ tọn lẹ kẹdẹ mẹ wẹ fẹnnuwiwa, walọ ylankan, po kọgbidinamẹnu lẹ po gbayipe te gba. Jọja aihọn mẹ tọn susu nọ pọ́n onú mọnkọtọn lẹpo hlan taidi apadewhe wepinplọn tọn, bọ e fó do finẹ. Be mẹjitọ Klistiani lẹ dona desọn ojlo mẹ bo hùn ovi yetọn lẹ donuvo hlan lẹdo mọnkọtọn na owhe ẹnẹ kavi vlavo hugan mọ ya? (Howhinwhẹn lẹ 22:3; 2 Timoti 2:22) Be ale he jọja lẹ sọgan mọyi lẹ yin nujọnu sọmọ nado suwhẹna owù he e bẹhẹn lẹ ya? Podọ hú popolẹpo, etẹwẹ jọja lọ lẹ to pinplọn to dọ́n gando nuhe dona tin to otẹn tintan mẹ to gbẹzan yetọn mẹ lẹ go?a (Filippinu lẹ 1:10; 1 Tẹsalonikanu lẹ 5:21) Mẹjitọ lẹ dona yí sọwhiwhe do lẹnnupọn to odẹ̀ mẹ do kanbiọ ehelẹ ji, bosọ lẹnnupọndo owù he ovi yetọn lẹ didohlan wehọmẹ to tòdaho kavi otò devo mẹ bẹhẹn ji.

Etẹlẹ Wẹ Sọgan Diọtẹnna Wepinplọn Dahodaho Lẹ?

14, 15. (a) Mahopọnna linlẹn he mẹsusu tindo to paa mẹ, ayinamẹ Biblu tọn tẹwẹ yọn-na-yizan to egbehe? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ jọja lẹ sọgan kanse yede?

¹⁴ To egbehe, linlẹn he mẹsusu tindo wẹ yindọ eyin jọja lẹ na tindo kọdetọn dagbe, onú dopo akàn he na gọalọna yé wẹ nado tindo gbedewema wehọmẹ alavọ tọn. Ṣigba, kakati nado hodo linlẹn he gbayipe, Klistiani lẹ nọ hodo ayinamẹ Biblu tọn he dọmọ: “Mì yin mẹkọndopọ hlan aihọn he blo; ṣigba mì ni yin mẹdiọadana gbọn hinhẹn jẹ yọyọ ayiha mìtọn tọn dali, na mì nido mọdona nuhe ojlo Jiwheyẹwhe tọn he yọ́n, alọkẹyi, bosọ sọgbe nẹ yin.” (Lomunu lẹ 12:2) Etẹwẹ yin ojlo Jiwheyẹwhe tọn na omẹ etọn lẹ, jọja po mẹho po, to adà godo ojlẹ opodo tọn ehe mẹ? Paulu dotuhomẹna Timoti dọmọ: “Nọ họ́ dewe to onú popo mẹ, doakọnna nukunbia, nọ to azọ́n yẹwhehodọtọ tọn wà pé, bo nọ wazọ́n devizọn towe tọn diun hezeheze.” Ayihaawe ma tin dọ hogbe enẹlẹ yọn-na-yizan na mímẹpo to egbehe.—2 Timoti 4:5.

¹⁵ Kakati nado joawuna gbigbọ agbasanu bibẹpli aihọn ehe tọn, mímẹpo dona ‘nọ họ́ míde’—yèdọ pọndohlan gbigbọmẹ tọn mítọn. Eyin jọja de wẹ hiẹ yin, kanse dewe dọ: ‘Be yẹn to vivẹnu ṣie lẹpo dó nado “wazọ́n devizọn ṣie tọn diun,” nado pegan taidi lizọnyizọnwatọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn tọn de ya? Etẹwẹ yin tito ṣie lẹ nado hẹn lizọnyizọn ṣie “diun hezeheze”? Be yẹn ko lẹnnupọn nado yí sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn do basi yanwle gbẹzan tọn de ya?’ Kanbiọ ehelẹ vẹawu, titengbe eyin a mọ bọ jọja devo lẹ to afọdona yanwle ṣejannabi tọn lẹ, bo “to onú dahodaho lẹ dín”—nuhe yé lẹndọ e na hẹn sọgodo yetọn yin gigonọ lẹ. (Jẹlemia 45:5) Enẹwutu, mẹjitọ Klistiani lẹ dona gbọn nuyọnẹn dali wleawu lẹdo gbigbọmẹ tọn po azọ́nplọnmẹ dagbe po na ovi yetọn lẹ sọn ovu whenu yetọn.—Howhinwhẹn lẹ 22:6; Yẹwhehodọtọ 12:1; 2 Timoti 3:14, 15.

16. Nawẹ mẹjitọ Klistiani lẹ sọgan yí nuyọnẹn do wleawu lẹdo dagbe gbigbọmẹ tọn na ovi yetọn lẹ gbọn?

¹⁶ “Mama nọ yí sọwhiwhe do ṣọ́ mẹhe mí nọ dogbẹ́ hẹ lẹ,” wẹ visunnu mẹho whẹndo he bẹ visunnu atọ̀n hẹn de tọn flin. Onọ̀ yetọn ko tin to lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn mẹ na owhe susu. Visunnu lọ zindonukọn dọmọ: “Kakati nado dogbẹ́ hẹ wehọmẹvigbẹ́ mítọn lẹ mí nọ dogbẹ́ hẹ mẹhe tin to agun mẹ he tindo aṣa dagbe gbigbọmẹ tọn lẹ. Mama sọ nọ basi oylọna mẹhe tin to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ lẹ gbọzangbọzan—mẹdehlan lẹ, nugopọntọ tomẹyitọ lẹ, mẹhe tin to Bẹtẹli lẹ, po gbehosọnalitọ lẹ po—wá owhé mítọn gbè nado duvivi gbẹdido yetọn tọn. Todidoai na numimọ yetọn lẹ podọ ayajẹ yetọn mimọ dó ojlo lọ na sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn do ahun mítọn lẹ mẹ.” Ayajẹ nankọtọn die nado mọ visunnu atọ̀n lọ lẹpo to lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn mẹ to egbehe—dopo to azọ́nwa to Bẹtẹli, dopo ko yì Wehọmẹ Azọ́nplọnmẹ Devizọnwiwa tọn, podọ dopo to gbehosọnalitọ basi!

17. Anademẹ tẹwẹ mẹjitọ lẹ sọgan wleawu etọn na ovi yetọn lẹ to nuplọnmẹ wehọmẹ tọn po agbasazọ́n sọgodo tọn yetọn lẹ po dide mẹ? (Pọ́n apotin he tin to weda 29.)

¹⁷ To yidogọmẹ na awuwiwlena lẹdo dagbe gbigbọmẹ tọn de, mẹjitọ lẹ sọ dona na anademẹ he jẹ domẹwhenu to nuplọnmẹ wehọmẹ tọn kavi agbasazọ́n sọgodo tọn he ovi yetọn lẹ na de lẹ mẹ. Jọja devo, he to azọ́nwa to Bẹtẹli todin, dọmọ: “Mẹjitọ ṣie lẹ ko yin gbehosọnalitọ jẹnukọnna alọwle yetọn bosọ zindonukọn to e mẹ to enẹgodo podọ yé wà nuhe go yé pé lẹpo nado dó gbigbọ gbehosọnalitọ tọn do whẹndo lọ blebu mẹ. Whedepopenu he mí to nuplọnmẹ wehọmẹ tọn lẹ de kavi to nudide he na gando sọgodo mítọn go lẹ basi, yé nọ na tuli mí to whepoponu nado basi nudide he na hùn dotẹnmẹ dagbe hugan dote na mí nado mọ agbasazọ́n whenu-gli tọn bo basi gbehosọnalitọ.” Kakati nado de nuplọnmẹ wehọmẹ tọn he nọ deananamẹ jẹ wepinplọn wehọmẹ alavọ tọn kọ̀n lẹ, mẹjitọ lẹ po ovi lẹ po dona lẹnnupọndo nupinplọn wehọmẹ tọn he yọn-na-yizan to afọdidona yanwle yẹwhehọluduta tọn lẹ mẹ ji.b

18. Dotẹnmẹ hundote azọ́nwiwa tọn tẹlẹ ji wẹ jọja lẹ sọgan lẹnnupọndo?

¹⁸ Dodinnanu lẹ dohia dọ otò susu tindo nuhudo mẹhe na wà alọnuzọ́n po azọ́n yọn-na-yizan devo lẹ po tọn taun, e ma yin mẹhe tindo gbedewema wehọmẹ alavọ tọn lẹ tọn gba. USA Today na linlin dọ “to owhe ao he ja lẹ mẹ 70 to kanweko ji azọ́nwatọ lẹ tọn ma na tindo nuhudo gbedewema wehọmẹ alavọ tọn he nọ yin mimọyi to owhe ẹnẹ godo gba, ṣigba, kakatimọ, gbedewema wehọmẹ alavọ tọn he nọ yin mimọyi to owhe awe godo kavi gbedewema wehọmẹ alọnuzọ́n pinplọn wunmẹ delẹ tọn.” Wehọmẹ mọnkọtọn susu nọ plọnnumẹ na ojlẹ gli de nado pegan na azọ́nwiwa to wekantẹn lẹ, nado yọ́n azọ́n lẹ taidi mọto vivọjlado, ọdinatẹẹ vivọjlado, adàdo họmẹ tọn lẹ bibasi, oda-zọ́n, po alọnuzọ́n susu devo lẹ po. Be azọ́n he jẹ nado wà wẹ ehelẹ yin ya? Gbau! Vlavo yé ma nọ yin yẹyidogona dile mẹdelẹ sọgan ko jlo do, ṣigba yé nọ hẹn ẹn yọnbasi na mẹhe ze Jehovah sinsẹ̀n do otẹn tintan mẹ to gbẹ̀mẹ lẹ nado mọ nutindo agbasa tọn po whenu he yé tindo nuhudo etọn po.—2 Tẹsalonikanu lẹ 3:8.

19. Aliho tẹ mẹ wẹ mí sọgan tindo gbẹzan ayajẹnọ po pekọ po tọn te?

¹⁹ Biblu dotuhomẹnamẹ dọmọ: “Dẹpẹ lẹ, po awhli lẹ po . . . mì gbọ yé ni pà oyín OKLUNỌ tọn na oyín ewọ dopo kẹdẹ tọn wẹ gbọnvo: yẹyi daho etọn sọ ṣinyọ́n aigba po olọn po ji.” (Psalm 148:12, 13) Eyin mí yí otẹn po ale he aihọn ehe nọ zedonukọnnamẹ lẹ po jlẹdo sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn wiwà na Jehovah go, ayihaawe ma tin dọ godotọ lọ wẹ nọ dekọtọn do gbẹzan ayajẹnọ po pekọ po tọn mẹ. Ma wọn jide he Biblu na mí blo: “Dona [Jehovah] tọn, e nọ hẹnmẹ wàdọkun, e ma nọ yí awubla dogọ ẹ gba.”—Howhinwhẹn lẹ 10:22.

[Nudọnamẹ odò tọn]

a Nado mọ numimọ mẹhe yí nukun nujọnu tọn do pọ́n wepinplọn yẹwhehọluduta tọn hugan wehọmẹ alavọ tọn lẹ, pọ́n Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn [Flansegbe] 1^er août 1982, weda 3-6; 1^er août 1979, weda 5-10; Réveillez-vous! 22 septembre 1978, weda 15; po 22 mars 1980, weda 3-6 po.

b Pọ́n Réveillez-vous! 8 octobre 1998, “La recherche de la sécurité,” weda 4-6, podọ 8 mai 1989, “Quelle carrière choisir?” weda 12-14.

Be Hiẹ Sọgan Basi Zẹẹmẹ Ya?

• Etẹ mẹ wẹ Klistiani lẹ ze jidide yetọn do nado sọgan tindo sọgodo dagbe?

• Avùnnukundiọsọmẹnu tẹlẹ wẹ mẹjitọ Klistiani lẹ nọ pehẹ gando sọgodo ovi yetọn lẹ tọn go?

• Etẹwẹ dona yin nulẹnpọndeji to dogbigbapọnna ale po owù wepinplọn dahodaho lẹ tọn po whenu?

• Nawẹ mẹjitọ lẹ sọgan gọalọna ovi yetọn lẹ nado doafọna yanwle gbẹzan tọn to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ gbọn?

[Apotin to weda 29]

Nawẹ Wepinplọn Dahodaho lẹ Yin Nujọnu Sọ?

Suhugan mẹhe biọ wehọmẹ alavọ tọn lẹ tọn wẹ to nukọnpọnhlan nado tindo gbedewema he na hẹn ẹn yọnbasi na yé nado mọ agbasazọ́n he pekuẹ ganji bo nasọ dẹn-to-aimẹ lẹ. Ṣigba, linlin gandudu tọn lẹ dohia dọ nudi madoẹnẹ sọha mẹhe biọ wehọmẹ alavọ tọn lẹ tọn poun wẹ nọ wá mọ gbedewema de yí to owhe ṣidopo godo. Doyiyi sọha lọ tọn blawu taun. Podọ na omẹ vude he tlẹ mọ gbedewema yí enẹlẹ, etẹwẹ dohia dọ yé na mọ azọ́n dagbe dandan? Doayi nuhe dodinnanu agọe tọn lẹ dohia go.

“Harvard kavi Duke [yèdọ wehọmẹ alavọ tọn nukundeji lẹ] yìyì ma na hùn dotẹnmẹ agbasazọ́n dagbe po dehe pekuẹ ganji po tọn dote to afọdopolọji gba. . . . Azọ́nwhé lẹ ma yọ́n nususu gando jọja he to agbasazọ́n dín lẹ go. Nugbo wẹ dọ gbedewema he pẹnzin de sọgan fọnjlodotenamẹ. Ṣigba to nukọn mẹ, nuhe nọ yin nujọnu hugan lọ wẹ nuhe gbẹtọ lẹ sọgan wà kavi nuhe yé ma sọgan wà.”—Newsweek, 1^er novembre 1999.

“Dile etlẹ yindọ azọ́nwiwa todin nọ biọ azọ́nyinyọnẹn taun hú lehe e nọ biọ do dai . . . , azọ́nyinyọnẹn he azọ́n ehelẹ nọ biọ wẹ dehe nọ yin mimọyi to wehọmẹ daho lẹ—yèdọ nulẹndopọ, wehihia, po nukinkan po to owhe atọ̀ntọ wehọ daho tọn mẹ . . . , e ma yin azọ́nyinyọnẹn wehọmẹ alavọ tọn lẹ gba. . . . E ma yin dandan dọ gbẹtọ lẹ ni yì wehọmẹ alavọ tọn whẹpo do mọ agbasazọ́n dagbe gba, ṣigba dandan wẹ e yin dọ yé ni yọ́n azọ́nplọnmẹ he nọ yin mimọyi to wehọ daho mẹ lẹ ganji.”—American Educator, Amakikọ-whenu 2004 tọn.

“Wehọmẹ alavọ tọn susu ma nọ ze ninọmẹ aihọn lọ tọn do lẹnpọn mẹ ba to aliho he mẹ yé nọ wleawuna wehọmẹvi lẹ te nado sọgan wazọ́n to gbedewema yíyí sọn wehọmẹ alavọ tọn mẹ godo. Gbẹtọ susu to wiwọ̀ yì . . . wehọmẹ alọnuzọ́n pinplọn tọn lẹ mẹ todin. Sọha mẹhe nọ ze yinkọ dai to yé mẹ lẹ tọn ko jideji yì 48 to kanweko ji sọn 1996 jẹ 2000. . . . To ojlẹ dopolọ mẹ, gbedewema wehọmẹ alavọ tọn he vẹahi taun bo nọ yí whenu susu to mẹsi lẹ ma sọ họakuẹ sọmọ ba.”—Time, 24 janvier 2005.

“Dodinnanu sọgodo tọn lẹ sọn Wekantẹn Azọ́nwiwa États-Unis tọn mẹ to owhe 2005 tọn blebu gblamẹ do yọnbasi he dobunamẹ lọ hia dọ e whè gbau madatọ̀n mẹhe zan owhe ẹnẹ to wehọmẹ alavọ tọn mẹ bo yí gbedewema yetọn lẹ ma na mọ azọ́n he sọzẹn hẹ gbedewema yetọn lẹ gba.”—The Futurist, juillet po août 2000 po.

Na whẹwhinwhẹ́n ehe lẹpo wutu, weplọnmẹtọ susu dogọ to ayihaawe tindo sinsinyẹn do nujọnu-yinyin wepinplọn dahodaho lẹ tọn ji to egbehe. “Mí to nuplọn gbẹtọ lẹ na yanwle he ma sọgbe lẹ,” wẹ linlin Futurist tọn wule dọ. To vogbingbọnmẹ, doayi nuhe Biblu dọ gando Jiwheyẹwhe go dọmọ: “Yẹn wẹ [Jehovah] Jiwheyẹwhe towe, he plọn we na ale, he plan we gbọn aliho he ji hiẹ na gbọ̀n. Eyin dọ hiẹ ko dotoai hlan osẹ́n ṣie! Whenẹnu wẹ jijọho towe do ko taidi otọ̀, dodo towe di agbówhẹn ohù tọn.”—Isaia 48:17, 18.

[Yẹdide to weda 26]

Yé gbẹkọ yanwle yetọn titi lẹ go bo hodo Jesu

[Yẹdide to weda 31]

Mẹjitọ Klistiani lẹ nọ yí nuyọnẹn do wleawu lẹdo dagbe gbigbọmẹ tọn de na ovi yetọn lẹ sọn ovu whenu yetọn