Do Yise Towe Hia Gbọn Aliho Gbẹninọ Towe Tọn Dali
“Yise, eyin e ma tindo azọ́n, yin oṣiọ to ede mẹ.”—JAKOBU 2:17.
1. Naegbọn Klistiani dowhenu tọn lẹ na ayidonugo hlan yise po azọ́n yetọn lẹ po?
SUHUGAN Klistiani dowhenu tọn lẹ tọn do yise yetọn hia gbọn aliho gbẹninọ yetọn tọn dali. Devi Jakobu dotuhomẹna Klistiani lẹpo dọmọ: “Mì ni yin basitọ ohó lọ tọn, mì yin sisètọ kẹdẹ blo.” E yidogọ dọmọ: “Le agbasa matin gbigbọ yin oṣiọ, mọkẹdẹ wẹ yise matin azọ́n yin oṣiọ ga.” (Jakobu 1:22; 2:26) Nudi owhe 35 to enẹ winwlan godo, Klistiani susu zindonukọn nado do yise yetọn hia gbọn azọ́n he sọgbe lẹ wiwà dali. Ṣigba e blawu dọ mẹdelẹ ma wàmọ gba. Jesu pà agun he tin to Smana; ṣogan, e dọna mẹsusu to agun he tin to Sadi mẹ dọmọ: “Yẹn yọ́n azọ́n towe lẹ, dọ hiẹ tindo oyín de dọ hiẹ tin to ogbẹ̀, ṣigba oṣiọ wẹ hiẹ.”—Osọhia 2:8-11; 3:1.
2. Kanbiọ tẹlẹ wẹ Klistiani lẹ dona kanse yede gando yise yetọn go?
2 Mọdopolọ, Jesu na tuli mẹhe tin to Sadi lẹ—gọna mẹhe na wá hia ohó etọn to godo mẹ lẹpo—nado do owanyi yetọn tintan na nugbo Klistiani tọn hia bo gbọṣi nukle to gbigbọ-liho. (Osọhia 3:2, 3) Dopodopo mítọn sọgan kanse ede dọ: ‘Etẹwẹ dogbọn azọ́n ṣie lẹ dali? Be nuyiwa ṣie lẹ nọ dohia hezeheze dọ yẹn to nuhe go n’pé lẹpo wà nado do yise ṣie hia gbọn nuhe wà n’te lẹpo dali, etlẹ yin to adà he ma gando azọ́n yẹwhehodidọ kavi opli agun tọn lẹ go tlọlọ lẹ mẹ ya?’ (Luku 16:10) Adà gbẹzan tọn susu wẹ sọgan yin hodọdeji, ṣigba mì gbọ mí ni na ayidonugo hlan adà dopo poun: enẹ wẹ pipli pọmẹ tọn lẹ, he bẹ dehe nọ saba bọdo hodidọ alọwle Klistiani tọn lẹ go hẹn.
Pipli Pọmẹ Tọn lẹ He Bẹ Omẹ Vude Hẹn
3. Etẹwẹ Biblu dọ gando mahẹ tintindo to pipli pọmẹ tọn lẹ mẹ go?
3 Suhugan mítọn wẹ nọ hùnhomẹ nado yin oylọ basina yì pipli Klistiani ayajẹnọ lẹ tọn de tẹnmẹ. Jehovah wẹ ‘Jiwheyẹwhe ayajẹnọ lọ,’ he jlo dọ devizọnwatọ etọn lẹ ni jaya. (1 Timoti 1:11) E gbọdo Sọlọmọni nado wlan nugbo ehe do Biblu mẹ dọmọ: “Whenẹnu wẹ yẹn pà aihun, na gbẹtọ ma tindo onú dagbe to owhè glọ hú dùdù po nùnù po, podọ to ayajijẹ mẹ; na enẹ wẹ na nọte hẹ ẹ to magbọjẹ etọn mẹ to gbẹzan etọn mẹ.” (Yẹwhehodọtọ 3:1, 4, 13; 8:15) Ayajijẹ mọnkọtọn sọgan wá aimẹ to núdùdù pọmẹ whẹndo tọn de whenu kavi to pipli pọmẹ tọn devo lẹ he bẹ sinsẹ̀n-basitọ nugbo vude hẹn whenu.—Job 1:4, 5, 18; Luku 10:38-42; 14:12-14.
4. Etẹwẹ mẹhe basi tito pipli pọmẹ tọn de dona hẹn do ayiha mẹ?
4 Eyin hiẹ to awuwlena pipli pọmẹ tọn mọnkọtọn de, hiẹ dona lẹnnupọndo tito he a to bibasi lẹ ji ganji, eyin etlẹ yin yisenọ hatọ vude poun wẹ a jlo na ylọ na núdùdù pọmẹ tọn po hodọdopọ họntọnjihẹmẹ tọn de po. (Lomunu lẹ 12:13) Hiẹ dona hẹn ẹn diun dọ “onú lẹpo . . . yin wiwà dole e jẹ do,” bosọ yin anadena gbọn “nuyọnẹn he sọn aga” dali. (1 Kọlintinu lẹ 14:40; Jakobu 3:17) Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Eyin mì to dùdù, kavi eyin mì to nùnù, kavi nudepope mì to wiwà, mì nọ wà popo hlan gigo Jiwheyẹwhe tọn. Mì doafọku mẹde [kavi hẹn mẹde dahli] blo.” (1 Kọlintinu lẹ 10:31, 32) Adà tẹlẹ wẹ biọ ayidonugo sọwhiwhe tọn? Nulinlẹnpọn do onú mọnkọtọn lẹ ji jẹnukọn sọgan gọalọ nado hẹn ẹn diun dọ nuhe hiẹ po jonọ towe lẹ po wà na dohia dọ mì to nuhe mì yise lẹ yí do yizan mẹ.—Lomunu lẹ 12:2.
Etẹwẹ Pipli Pọmẹ Tọn lọ Na Bẹhẹn?
5. Naegbọn jonọyitọ de dona na ayidonugo sọwhiwhe tọn hlan nudide etọn vlavo eyin ahàn sinsinyẹn na yin mimá kavi eyin húnhiho na tin?
5 Jonọyitọ susu ko pannukọn nudide lọ vlavo nado má ahàn sinsinyẹn na jonọ yetọn lẹ kavi lala. E ma yin dandan dọ ahàn sinsinyẹn ni yin mimá whẹpo pipli pọmẹ tọn de nado yin dehe jlọmẹdote. Flin dọ Jesu na núdùdù gbẹtọgun he wá e dè lẹ—e hẹn akla po whèvi po sudeji. Kandai lọ ma dọna mí dọ e wleawuna ovẹn to azọ́njiawu-liho gba, dile mí tlẹ yọnẹn dọ ewọ penugo nado wàmọ. (Matiu 14:14-21) Eyin hiẹ de nado má ahàn sinsinyẹn to pipli pọmẹ tọn de tẹnmẹ, dike e ni yin mimá do jlẹkaji, bo hẹn ẹn diun dọ ahàn vivi devo lẹ tin-to-aimẹ na mẹhe jlo lẹ. (1 Timoti 3:2, 3, 8; 5:23; 1 Pita 4:3) Ma dike mẹdepope ni lẹndọ emi tin to dandannu glọ nado nù nude he sọgan hẹnadúmẹ “di odàn” blo. (Howhinwhẹn lẹ 23:29-32) Etẹwẹ dogbọn húnhiho kavi hànjiji dali? Eyin pipli pọmẹ tọn he a wleawuna na bẹ húnhiho hẹn, yí sọwhiwhe do ṣinyan ohàn lọ lẹ, bo lẹnnupọndo nudidọ po hogbe yetọn lẹ po ji. (Kọlọsinu lẹ 3:8; Jakobu 1:21) Klistiani susu ko mọ dọ ohàn Ahọluduta tọn lẹ hihò kavi ohàn lọ lẹ jiji dopọ nọ hẹn awuvivi wá na mẹlẹpo. (Efesunu lẹ 5:19, 20) Podọ ma wọn nado nọ pọ́n lehe ogbè nuhiho lọ tọn yiaga do sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ blo na e nikaa glọnalina hodọdopọ dagbe he to yìyì lẹ kavi dotukla kọmẹnu lẹ.—Matiu 7:12.
6. Nawẹ jonọyitọ de sọgan dohia dọ yise etọn tin to ogbẹ̀ to hodọdopọ kavi nuwiwa devo lẹ whenu gbọn?
6 To pipli pọmẹ tọn lẹ tẹnmẹ, Klistiani lẹ sọgan dọhodo onú voovo lẹ ji, hia owe delẹ daga, kavi dọ numimọ ojlofọndotenamẹ tọn lẹ. Eyin hodọdopọ lọ zẹ̀pá sọn nujinọtedo Klistiani tọn lẹ ji, jonọyitọ lọ sọgan yí zinzin do gọkọna ẹn. E sọ dona tin to aṣeji nado hẹn ẹn diun dọ mẹdopo gee ma yin tọ́ntlọ́ngbọ́n to hodọdopọ lọ mẹ. Eyin e mọdọ mẹde jlo na wàmọ, e sọgan dọho po zinzin po bo hẹn mẹdevo lẹ tindo mahẹ to hodọdopọ lọ mẹ, vlavo gbọn bibiọ to jọja lẹ si nado dọ linlẹn yetọn lẹ kavi fọ́n hosọ de dote he na whàn mẹdevo lẹ nado dọho. Jọja po mẹho po to pọmẹ na mọ awuvivi to pipli pọmẹ tọn mọnkọtọn mẹ. Taidi jonọyitọ lọ, eyin hiẹ yí nuyọnẹn po zinzin po do deanana onú lẹ ganji, ‘homẹmimiọn kavi lẹnpọn dagbenọ yinyin towe na zun yinyọnẹn’ hlan mẹhe tin to finẹ lẹ. (Filippinu lẹ 4:5) Yé na mọ dọ yise towe tin to ogbẹ̀, bo nọ yinuwado adà gbẹzan towe tọn lẹpo ji.
Hùnwhẹ Alọwle Tọn lẹ po Jonọyiyi Po
7. Naegbọn tito alọwle tọn lẹ po jonọyiyi he e bẹhẹn lẹ po jẹna ayidonugo sọwhiwhe tọn?
7 Nuwiwa vonọtaun he nọ hẹn ayajẹ wá dopo wẹ hùnwhẹ alọwle Klistiani tọn. Devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn hohowhenu tọn lẹ, he bẹ Jesu po devi etọn lẹ po hẹn, yí homẹhunhun do tindo mahẹ to nujijọ ayajẹnọ mọnkọtọn lẹ po jonọyiyi he nọ bọdego po mẹ. (Gẹnẹsisi 29:21, 22; Johanu 2:1, 2) Nalete, to ojlẹ agọe tọn lẹ mẹ, numimọ lẹ ko dohia hezeheze dọ tito jonọyiyi hùnwhẹ alọwle tọn lẹ nọ biọ vivẹnudido vonọtaun nado sọgan do lẹnpọn dagbe po jlẹkajininọ Klistiani tọn po hia. Ṣogan, jọwamọnu wẹ ehelẹ yin bosọ nọ hùn dotẹnmẹ dote na Klistiani de nado do yise etọn hia.
8, 9. Nawẹ nuhe nọ jọ to alọwle susu tẹnmẹ dohia dọ nuhe tin to 1 Johanu 2:16, 17 mẹ yin nugbo gbọn?
8 Mẹsusu he ma yọ́n nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ kavi nọ dovọ́na yé nọ pọ́n hùnwhẹ alọwle tọn hlan taidi dotẹnmẹ hundote de nado basi wazẹjlẹgo kavi vlavo fie onú mọnkọtọn yin alọkẹyi te. To linlinwe Europe tọn de mẹ, asiyọyọ de dọ gando alọwle ayidego vonọtaun etọn go dọmọ: ‘Mí zọ̀n kẹkẹ osọ́ ẹnẹnọ de mẹ bọ kẹkẹvi voovo he osọ́ 12 dọ̀n tin to godo mítọn gọna ogbẹ́ húnhotọ lẹ tọn de. Enẹgodo, mí dù núdùdù dojo bo dotoaina húnhiho vivi lẹ; e yọ́n taun. Nulẹ yì pẹpẹ dile n’jlo do, yẹn wẹ yin ahọsi azán lọ gbè tọn.’
9 Dile etlẹ yindọ aṣa otò dopodopo tọn gbọnvo, numọtolanmẹ enẹlẹ do nuhe apọsteli Johanu wlan hia hezeheze dọmọ: “Onú he tin to aihọn mẹ lẹpo, wantuntun agbasalan tọn, wantuntun nukun tọn, po gigovọ́ ogbẹ̀ tọn po, e ma tin to Otọ́ tọn mẹ gba, ṣigba aihọn tọn wẹ.” Be hiẹ lẹndọ Klistiani he whèwhín lẹ na jlo nado tindo alọwle ayidego vonọtaun po hùnwhẹ agọ́ pligidi tọn po ya? Kakatimọ, pọndohlan yetọn dona dohia dọ yé ko lẹnnupọndo ayinamẹ lọ ji dọ “ewọ he to ojlo Jiwheyẹwhe tọn wà wẹ na nọte kakadoi.”—1 Johanu 2:16, 17.
10. (a) Naegbọn e do yin dandannu nado basi tito na alọwle he na do lẹnpọn dagbe hia? (b) Nawẹ nudide lẹ dona yin bibasi gando mẹhe na yin oylọ basina lẹ go gbọn?
10 Klistiani he jlo na wlealọ lẹ dona tindo pọndohlan dagbe gọna lẹnpọn dagbe, podọ Biblu sọgan gọalọna yé. Mahopọnna lehe azán alọwle tọn yin ayidego tọn sọ, yé yọnẹn dọ bẹjẹeji gbẹzan alọwle Klistiani awe he tindo todido ogbẹ̀ madopodo tọn wẹ e yin poun. Yé ma tin to dandannu glọ nado ylọ mẹsusu wá hùnwhẹ jonọyiyi alọwle tọn gba. Eyin yé de nado wleawuna pipli pọmẹ tọn de, yé dona lẹnnupọndo akuẹzinzan po wunmẹ jonọyiyi lọ tọn po ji. (Luku 14:28) To gbẹzan whẹndo Klistiani tọn yetọn mẹ, asu lọ wẹ na yin tatọ́ sọgbe hẹ Owe-wiwe. (1 Kọlintinu lẹ 11:3; Efesunu lẹ 5:22, 23) Enẹwutu asisunọ lọ wẹ na didá azọngban jonọyiyi alọwle lọ tọn. Nugbo wẹ dọ e na gbọn owanyi dali dọho dopọ hẹ asi-mọdo-aliji etọn do whẹho mọnkọtọn lẹ ji taidi mẹhe yé jlo nado ylọ kavi omẹ sọha he yé penugo nado ylọ wá jonọyiyi alọwle lọ tọn. E sọgan nọma yọnbasi kavi tlẹ yin nuhe sọgbe nado ylọ họntọn gọna hẹnnumẹ yetọn lẹpo; enẹwutu, e sọgan biọ dọ nudide delẹ ni yin bibasi po lẹnpọn dagbe po. Mẹhe jlo na wlealọ lẹ sọgan deji dọ eyin yé ma penugo nado ylọ Klistiani hatọ delẹ, yé na mọnukunnujẹemẹ bo ma na gblehomẹ.—Yẹwhehodọtọ 7:9.
Anadenanutọ Hùnwhẹ Tọn
11. Azọngban tẹwẹ anadenanutọ hùnwhẹ tọn sọgan yiwà to alọwle de whenu?
11 Eyin mẹhe jlo na wlealọ lẹ de nado hẹjó pipli pọmẹ tọn de to hùnwhẹ alọwle tọn yetọn whenu, etẹwẹ yé sọgan wà nado hẹn ẹn diun dọ nujijọ lọ na tindo yẹyi? Na owhe susu todin, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko mọdọ nuyọnẹnnu wẹ e yin nado yí adà he yin nùdego to kọndopọ mẹ hẹ hùnwhẹ he Jesu yì to Kana de dogọ tito yetọn lẹ. “Ogán núdùdù tọn” kavi anadenanutọ hùnwhẹ tọn de tin to finẹ, matin ayihaawe yisenọ hatọ he whèwhín de. (Johanu 2:9, 10) Mọdopolọ, asisunọ nuyọnẹntọ de na de azọngban titengbe ehe na mẹmẹsunnu Klistiani he whèwhín to gbigbọmẹ de. Eyin Klistiani mọnkọtọn ko yọ́n nuhe asisunọ lọ jlo lẹ, ewọ na penugo nado wà yé whẹpo nujijọ lọ lẹ nado bẹ podọ to hùnwhẹ lọ whenu.
12. Etẹ ji wẹ asisunọ de dona lẹnnupọndo gando ahàn sinsinyẹn lẹ yiyizan go?
12 To kọndopọ mẹ hẹ nuhe yin hodọdeji to hukan 5 mẹ, mẹhe to alọwle delẹ nọ de ma nado má ahàn sinsinyẹn to jonọyiyi alọwle lọ tọn tẹnmẹ ma nado hẹn ayajẹ po kọdetọn dagbe nujijọ lọ tọn po gble. (Lomunu lẹ 13:13; 1 Kọlintinu lẹ 5:11) Ṣigba, eyin yé de nado má ahàn sinsinyẹn janwẹ, asisunọ lọ dona hẹn ẹn diun dọ e yin hinhẹn tin-to-aimẹ bosọ yin mimá do jlẹkaji. Ovẹn yin nina jonọ lẹ to alọwle he Jesu yì to Kana, podọ ewọ sọ wleawuna ovẹn dagbe hugan to nujijọ lọ tẹnmẹ. Ojlofọndotenamẹnu wẹ dọ anadenanutọ hùnwhẹ lọ tọn dọmọ: “Omẹ popo to whẹwhẹwhenu nọ ze ovẹn dagbe [tọ́n] jẹnukọn; whenuena gbẹtọ lẹ ko mú ahàn dagbedagbe, whenẹnu ehe ylanhu: ṣigba hiẹ [hẹn] ovẹn dagbe go . . . kakajẹ dinvie.” (Johanu 2:10) Na jide tọn Jesu ma na tuli ahànnumu to aliho depope mẹ gba, na ewọ jẹagọdo onú mọnkọtọn wutu. (Luku 12:45, 46) Gbọn ayidonugo etọn didọ gando ovẹn dagbe he Jesu basi lọ go dali, anadenanutọ hùnwhẹ lọ tọn to didohia hezeheze dọ ewọ ko mọ bọ jonọ he wá nujijọ alọwle tọn delẹ tẹnmẹ nùahànmú. (Owalọ lẹ 2:15; 1 Tẹsalonikanu lẹ 5:7) Enẹwutu, asisunọ lọ po Klistiani dejidego he e de taidi anadenanutọ hùnwhẹ lọ tọn po dona hẹn ẹn diun dọ mẹhe wá hùnwhẹ lọ tẹnmẹ lẹpo hodo anademẹ he họnwun ehe dọmọ: “Mì sọ gọ́ na ovẹn blo, ehe mẹ wazẹjlẹgo te.”—Efesunu lẹ 5:18; Howhinwhẹn lẹ 20:1; Hosea 4:11.
13. Etẹ ji wẹ mẹhe jlo na wlealọ lẹ dona lẹnnupọndo eyin yé basi tito húnhiho tọn na jonọyiyi alọwle tọn lọ, podọ etẹwutu?
13 Dile whẹho lọ yin do po pipli pọmẹ tọn devo lẹ po, eyin húnhiho na tin, ayidonugo dagbe dona yin nina lehe ogbè nuhiho lọ tọn na yiaga sọ nado sọgan hẹn hodọdopọ bọawu. Mẹho Klistiani de doayi e go dọmọ: “Dile zinvlu jẹ didó ji, bọ hodọdopọ zohunhunnọ lẹ to yìyì bọ wedudu lẹ bẹ, to whedelẹnu ogbè nuhiho lọ tọn nọ jẹ agayi ji. Húnhiho he ogbè etọn yìdo to bẹjẹeji sọgan lẹzun awhá lélé tọn bo hẹnalọdotena hodọdopọ. Jonọyiyi alọwle tọn nọ hùn dotẹnmẹ dote na gbẹdido dagbe. Lehe e na blawu do sọ eyin húnhiho mọnkọtọn hẹn dotẹnmẹ hundote dagbe ehe gble!” To whẹho ehe lọsu mẹ, asisunọ lọ po anadenanutọ hùnwhẹ lọ tọn po dona yinuwa taidi mẹhe whèwhín bo ma ze azọngban lọ nado deanana agayiyi nuhiho lọ tọn do alọmẹ na húnhotọ lẹ, vlavo yé yin hihaya kavi lala. Paulu wlan dọmọ: “Nudepope he mì to bibasi to ohó mẹ, kavi to wiwà mẹ, mì nọ basi popo to oyín Jesu Oklunọ tọn mẹ.” (Kọlọsinu lẹ 3:17) To whenuena jonọ lẹ lẹkọyi whé to jonọyiyi alọwle lọ tọn godo, be yé na flin húnhiho lọ taidi nuhe dohia dọ alọwlemẹ yọyọ lọ lẹ wà nulẹpo to oyín Jesu tọn mẹ ya? Mọ wẹ e dona yin.
14. Etẹwẹ Klistiani lẹ dona yí ayajẹ do flin gando hùnwhẹ alọwle tọn de go?
14 Na nugbo tọn, hùnwhẹ alọwle tọn he yin tito basina ganji sọgan yin finflin po ayajẹ po. Adam po Edyta po, he ko wlealọ sọn owhe 30 die, basi zẹẹmẹ do alọwle de ji dọmọ: “Hiẹ na mọ na nugbo tọn dọ Klistiani lẹ wẹ to nuwà. Ohàn he pagigona Jehovah lẹ yin hihò podọ aihun dagbe devo lẹ yin didà. Wedudu po húnhiho po ma yin zizedo otẹn tintan mẹ gba. Nujijọ lọ tindo yẹyi bo jlọmẹdote, podọ nulẹpo yin wiwà sọgbe hẹ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ.” Na nugbo tọn, asisunọ po asiyọyọ lọ po sọgan wà nususu nado hẹn ẹn diun dọ yé to yise yetọn dohia gbọn azọ́n yetọn lẹ dali.
Nunina Alọwle Tọn Lẹ
15. Ayinamẹ Biblu tọn tẹwẹ sọgan yin yiyizan gando nunina alọwle tọn lẹ go?
15 To otò susu mẹ, nuhe gbayipe wẹ e yin na họntọn po hẹnnumẹ lẹ po nado nanú mẹhe to alọwle lẹ. Eyin hiẹ de nado wàmọ, etẹwẹ hiẹ dona hẹn do ayiha mẹ? Flin dọ apọsteli Johanu dọho gando “gigovọ́ ogbẹ̀ tọn” go. E kọ̀n walọ glòlò-jijlá tọn mọnkọtọn dopọ hẹ ‘aihọn he to jujujei lọ’ kakati nido yin hẹ Klistiani he nọ do yise yetọn hia gbọn nuyiwa yetọn lẹ dali. (1 Johanu 2:16, 17) To pọndohlan mẹ na ohó gbọdo Johanu tọn lẹ, be alọwlemẹ yọyọ lẹ dona lá yinkọ mẹhe nanú yé lẹ tọn to mẹlẹpo nukọn wẹ ya? Klistiani he tin to Makedonia po Akaia po lẹ basi nunina hlan mẹmẹsunnu he tin to Jelusalẹm lẹ, ṣigba nudepope ma dohia dọ yinkọ yetọn yin lilá gba. (Lomunu lẹ 15:26) Suhugan Klistiani he nanú alọwlemẹ lẹ tọn ma na jlo nado yin yinyọnẹn bo dọ̀n ayidonugo he ma jẹ wá yedelẹ ji gba. To whẹho ehe mẹ, gbadopọnna ayinamẹ Jesu tọn he tin to Matiu 6:1-4 mẹ.
16. Nawẹ alọwlemẹ yọyọ lẹ sọgan dapana winyandido mẹdevo lẹ to whẹho nunina alọwle tọn lẹ mẹ gbọn?
16 Yinyọ́n mẹhe basi nunina lẹ sọgan dekọtọn do ‘homẹ hinhẹngble na mẹnọzo mẹ’ kavi fọ́n nudindọn dote gando nunina he yọ́n kavi vẹahi hugan go. Enẹwutu, Klistiani alọwlemẹ yọyọ he yọnnuin lẹ ma na lá yinkọ mẹhe nanú yé lẹ tọn gba. Yinkọ mẹhe nanú yé lẹ tọn lilá sọgan dowinyan mẹdevo lẹ he sọgan nọma penugo nado basi nunina. (Galatianu lẹ 5:26; 6:10) Nugbo wẹ dọ e ma ylan eyin asisunọ po asiyọyọ lọ po yọ́n mẹhe basi nunina tangan de gba. Yé sọgan yọ́n mẹlọ gbọn kalti he zọnpọ hẹ nunina lọ pinpọn dali. Ṣigba ehe ma dona yin hihia to mẹlẹpo nukọn gba. To whenuena mí to nunina alọwle tọn lẹ họ̀, to nina mẹdevo lẹ, kavi to yé mọyi, mímẹpo wẹ tindo dotẹnmẹ hundote nado dohia dọ etlẹ yin to whẹho mẹdetiti tọn mọnkọtọn mẹ, yise mítọn to nuyiwa do gbẹzan mítọn ji.a
17. Yanwle tẹwẹ Klistiani lẹ dona tindo gando yise po azọ́n yetọn lẹ po go?
17 Na nugbo tọn, yise mítọn didohia gbọn azọ́n dali bẹ nususu hẹn hugan walọ dagbe tintindo, opli Klistiani tọn lẹ yìyì, po mahẹ tintindo to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ po. Mì gbọ dopodopo mítọn ni tindo yise he tin to ogbẹ̀ he na yinuwado nuhe wà mí te lẹpo ji. Mọwẹ, mí sọgan do yise mítọn hia gbọn azọ́n he “pegan” lẹ wiwà, gọna dehe gando adà gbẹzan tọn he yin hodọdeji to aga lẹ go dali.—Osọhia 3:2.
18. Nawẹ nuhe tin to Johanu 13:17 mẹ yin nugbo gando hùnwhẹ alọwle po pipli pọmẹ tọn Klistiani tọn lẹ po go gbọn?
18 To whenuena Jesu ko gbọn whiwhẹ dali ze apajlẹ dagbe dai na apọsteli nugbonọ etọn lẹ gbọn afọ yetọn lẹ kiklọ dali godo, e dọmọ: “Eyin mì yọ́n onú helẹ, donanọ wẹ mì eyin mì basi yé.” (Johanu 13:4-17) To lẹdo he mẹ mí nọ nọ̀ to egbehe lẹ, e sọgan nọma yin dandannu kavi yin nuhe sọgbe nado klọ afọ na mẹdevo, taidi jonọ he wá owhé mítọn gbè de. Nalete, dile mí ko dọhodeji do to hosọ ehe mẹ, adà gbẹzan tọn devo lẹ tin to ehe mẹ mí sọgan do yise mítọn hia te gbọn nuyiwa owanyinọ, mẹtọnhopọn tọn lẹ dali, gọna dehe bẹ pipli pọmẹ tọn po hùnwhẹ alọwle Klistiani tọn lẹ po hẹn. Mí sọgan wàmọ vlavo mí to alọwle kavi mí yin jonọ to alọwle de kavi pipli pọmẹ tọn ayajẹnọ he nọ bọdo alọwle Klistiani he jlo na do yise yetọn hia gbọn nuyiwa yetọn lẹ dali go de tẹnmẹ.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Nudọnamẹ devo lẹ do alọwle po jonọyiyi he nọ bọdego po ji tin to hosọ he bọdego mẹ, “Hẹn Ayajẹ po Yẹyi Alọwle-Zán Towe Tọn po Sudeji.”
Etẹwẹ Na Yin Gblọndo Towe?
Nawẹ hiẹ sọgan do yise towe hia gbọn
• to whenuena hiẹ to awuwlena pipli pọmẹ tọn de?
• to whenuena hiẹ to awuwlena hùnwhẹ alọwle tọn kavi jonọyiyi?
• to whenuena hiẹ to nina kavi to alọkẹyi nunina alọwle tọn lẹ?
[Yẹdide to weda 24]
Eyin hiẹ tlẹ to oylọ basina omẹ vude poun, dike “nuyọnẹn he sọn aga” ni deanana we