Whiwhẹ Yíyí do Litaina Lẹngbọhọtọ Owanyinọ Lẹ
‘Mì nọ setonuna mẹhe to nukọntọ yin to mì ṣẹnṣẹn lẹ bo nọ litaina yé.’—HEBLU LẸ 13:17.
1, 2. Wefọ tẹlẹ wẹ dohia dọ lẹngbọhọtọ owanyinọ wẹ Jehovah po Jesu po?
LẸNGBỌHỌTỌ owanyinọ wẹ Jehovah Jiwheyẹwhe po Ovi etọn Jesu Klisti po. Isaia dọ dọdai dọmọ: “Doayi e go, OKLUNỌ Jiwheyẹwhe na wá po alọ sinsinyẹn po, awà etọn na dugán na ẹn . . . Ewọ na yìn kanlinpa etọn di lẹngbọhọtọ de: e nasọ yí awà etọn do bẹ lẹngbọvu lẹ pli, bo ze yé do akọ́n etọn nù, bosọ wà dẹẹdẹ do plan ehe mọhò lẹ jẹgbonu.”—Isaia 40:10, 11.
2 Dọdai hẹngọwa tọn enẹ mọ hẹndi etọn tintan yí to whenuena pipotọ Ju lẹ tọn de lẹkọwa Juda to 537 J.W.M. (2 Otannugbo lẹ 36:22, 23) E sọ mọ hẹndi devo yí to whenuena pipotọ mẹyiamisisadode lẹ tọn yin tuntundote sọn “Babilọni Daho” lọ mẹ to 1919 gbọn Kilusi Daho lọ, Jesu Klisti dali. (Osọhia 18:2; Isaia 44:28) Ewọ wẹ “awà” Jehovah tọn na gandudu, nado bẹ lẹngbọvu lẹ pli bo yí walọmimiọn do yìn yé. Jesu lọsu dọmọ: “Yẹn wẹ lẹngbọhọtọ dagbe lọ, yẹn sọ yọ́n lẹngbọ ṣie titi lẹ, ṣie titi lẹ sọ yọ́n mi.”—Johanu 10:14.
3. Nawẹ Jehovah nọ dohia gbọn dọ aliho he mẹ lẹngbọ etọn lẹ nọ yin nuyiwahẹ te nọ duahunmẹna ẹn?
3 Dọdai Isaia 40:10, 11 tọn zinnudo awuvẹmẹ he Jehovah nọ yí do yìn omẹ etọn lẹ ji. (Psalm 23:1-6) To lizọnyizọn aigba ji tọn etọn whenu, Jesu lọsu do awuvẹmẹ po mẹtọnhopọn po hia devi etọn lẹ podọ na gbẹtọ lẹ to paa mẹ. (Matiu 11:28-30; Malku 6:34) Jehovah po Jesu po jẹagọdo hùnyinylan lẹngbọhọtọ, kavi nukọntọ Islaeli tọn lẹ tọn, mẹhe gbọn winyan matindo dali gbẹkọ apó yetọn lẹ go bosọ hò yé dù. (Ezekiẹli 34:2-10; Matiu 23:3, 4, 15) Jehovah dopagbe dọmọ: “Yẹn na whlẹn lẹngbọ ṣie lẹ, bọ yé ma nasọ yin amánanú [kavi ogblànnu] de ba gba; yẹn bo nasọ dawhẹ to kanlinpa po kanlinpa po ṣẹnṣẹn. Yẹn bo nasọ ze lẹngbọhọtọ dopo daga do yé ji, ewọ nasọ nọ yìn yé, yèdọ devi ṣie Davidi; ewọ na nọ yìn yé, ewọ bo nasọ yin lẹngbọhọtọ yetọn.” (Ezekiẹli 34:22, 23) To ojlẹ opodo tọn ehe mẹ, Jesu Klisti, Davidi Daho lọ, wẹ yin “lẹngbọhọtọ dopo” he Jehovah ko de do devizọnwatọ Etọn he tin to aigba ji lẹ ji, yèdọ Klistiani yiamisisadode lẹ po “lẹngbọ devo” lẹ po.—Johanu 10:16.
Nunina sọn Olọn mẹ Wá lẹ Na Agun Lọ
4, 5. (a) Nunina họakuẹ tẹwẹ Jehovah na omẹ etọn lẹ to aigba ji? (b) Nunina tẹwẹ Jesu na agun etọn?
4 Gbọn “lẹngbọhọtọ dopo”—yèdọ Jesu Klisti—dide do devi Etọn he tin to aigba ji lẹ ji dali, nunina họakuẹ de wẹ Jehovah na agun Klistiani tọn. Nunina Nukọntọ sọn olọn mẹ wá tọn ehe yin didọdai to Isaia 55:4 mẹ dọmọ: “Doayi e go, yẹn ko yí na gbẹtọ lẹ na kunnudetọ nukọntọ, togán na gbẹtọ lẹ.” Klistiani yiamisisadode lẹ po hagbẹ “gbẹtọ susugege” lọ tọn lẹ po yin bibẹpli sọn akọta, hẹnnu, gbẹtọ po ogbè lẹpo po mẹ. (Osọhia 5:9, 10; 7:9) Yé wleawuna agun akọjọpli tọn de, yèdọ “apó dopo,” to nukọntọ-yinyin “lẹngbọhọtọ dopo” he yin Klisti Jesu tọn glọ.
5 Jesu lọsu ko na nunina họakuẹ de hlan agun etọn to aigba ji. E ko wleawuna lẹngbọhọtọ pẹvi nugbonọ lẹ, he to apó lọ yìn po walọmimiọn po to apajlẹ Jehovah po Jesu po tọn hihodo mẹ. Apọsteli Paulu dọho gando nunina owanyi tọn ehe go to wekanhlanmẹ etọn hlan Klistiani Efesu tọn lẹ mẹ. E wlan dọmọ: “Whenuena e ko hẹji yì aga, e plan mẹglọnọ lẹ do wle awhàn-kanlinmọ, bosọ na nunina gbẹtọ [kavi nunina to sunnu mẹ] lẹ. . . . E sọ yí na mẹdelẹ azọ́n apọsteli tọn; podọ na mẹdelẹ azọ́n yẹwhegán tọn; na mẹdelẹ azọ́n evangelisti tọn; na mẹdelẹ azọ́n lẹngbọhọtọ tọn po azọ́n mẹplọntọ tọn po; nado hẹn mẹwiwe lẹ sọgbe, na devizọnwiwa, nado hẹn agbasa Klisti tọn dote.”—Efesunu lẹ 4:8, 11, 12.
6. Nawẹ nugopọntọ yiamisisadode he wadevizọn to pipli mẹho lẹ tọn mẹ lẹ yin tenọna to Osọhia 1:16, 20 mẹ gbọn, podọ etẹwẹ sọgan yin didọ gando mẹho dide he yin lẹngbọ devo lẹ go?
6 ‘Nunina to sunnu mẹ’ ehelẹ wẹ nugopọntọ, kavi mẹho agun tọn lẹ, he Jehovah po Ovi etọn po de gbọn gbigbọ wiwe dali nado yìn lẹngbọ lẹ po awuvẹmẹ po. (Owalọ lẹ 20:28, 29) To dowhenu, nugopọntọ ehe lẹpo wẹ yin sunnu Klistiani yiamisisadode lẹ. To Osọhia 1:16, 20 mẹ, mẹhe wadevizọn to pipli mẹho lẹ tọn mẹ to agun yiamisisadode lọ mẹ lẹ yin tenọna gbọn “sunwhlẹvu,” kavi “angẹli” lẹ dali he tin to adusilọ Klisti tọn mẹ, enẹ wẹ yindọ yé tin to anademẹ etọn glọ. Ṣigba, to ojlẹ opodo tọn ehe mẹ, dile sọha nugopọntọ yiamisisadode he tin to aigba ji lẹ tọn fọ́n bo to didepo, suhugan Klistiani mẹho agun tọn lẹ tọn wẹ yin lẹngbọ devo lẹ. To whenuena e yindọ omẹ ehelẹ nọ yin dide gbọn afọzedaitọ Hagbẹ Anademẹtọ lọ tọn lẹ dali to anademẹ gbigbọ wiwe tọn glọ, e sọgan yin didọ dọ yelọsu tin to adusilọ (kavi anademẹ) Lẹngbọhọtọ Dagbe lọ, Jesu Klisti tọn glọ. (Isaia 61:5, 6) Na mẹho he tin to agun mítọn mẹ lẹ nọ litaina Klisti, he yin Ota agun lọ tọn wutu, yé jẹna gbekọndopọ mlẹnmlẹn mítọn.—Kọlọsinu lẹ 1:18.
Tonusise po Taliai Po
7. Ayinamẹ tẹwẹ apọsteli Paulu na gando nuyiwa mítọn hẹ Klistiani nugopọntọ lẹ go?
7 Lẹngbọhọtọ olọn mẹ tọn mítọn lẹ, yèdọ Jehovah Jiwheyẹwhe po Jesu Klisti po, nọ donukun sọn mí si nado setonu bo litaina lẹngbọhọtọ pẹvi he yé ko de do otẹn azọngban tọn lẹ mẹ to agun mẹ. (1 Pita 5:5) Apọsteli Paulu wlan to gbọdo glọ dọmọ: ‘Mì flin yé he to nukọntọ yin to mì ṣẹnṣẹn lẹ, yé he to ohó Jiwheyẹwhe tọn dọhlan mì lẹ, mì nọ hodo yise yetọn, bosọ nọ lẹn opodo walọ yetọn tọn pọ́n. Mì nọ setonuna mẹhe to nukọntọ yin to mì ṣẹnṣẹn lẹ bo nọ litaina yé, na yé to alindọn mìtọn lẹ họ́, yé he ma sọgan nọma dogbè nuhe yé wà lẹ tọn, na yé nido yí ayajijẹ do basi i, e yin po homẹgble po blo, na enẹ ma yin alenu na mì gba.’—Heblu lẹ 13:7, 17.
8. Etẹwẹ Paulu dotuhomẹna mí nado nọ ‘lẹnpọn,’ podọ nawẹ mí dona “nọ setonu” gbọn?
8 Doayi e go dọ Paulu dotuhomẹna mí nado nọ “lẹn” kavi yí sọwhiwhe do doayi kọdetọn nuyiwa nugbonọ-yinyin mẹho lẹ tọn go bo nọ hodo apajlẹ yise yetọn tọn. Humọ, e na mí ayinamẹ nado setonu bo nọ litaina anademẹ mẹho dide ehelẹ tọn. Weyọnẹntọ Biblu tọn R. T. France basi zẹẹmẹ dọ to Glẹkigbe dowhenu tọn mẹ, hogbe he yin lilẹdo “nọ setonu” tofi ma yin “hogbe he nọ saba yin yiyizan na tonusise gba, ṣigba zẹẹmẹdo to paa mẹ nado ‘yin linlẹndiọna,’ ehe de linlẹn lọ tọ́n nado kẹalọyi nukọntọ-yinyin yetọn sọn ojlo mẹ wá.” Mí nọ setonuna mẹho agun tọn lẹ e ma yin na mí yin gbedena to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ nado wàmọ wutu kẹdẹ gba ṣigba na mí yin linlẹndiọna kavi kudeji dọ nuhe gando Ahọluduta lọ go lẹ po dagbemẹninọ mítọn po nọ duahunmẹna yé wutu ga. Ayihaawe ma tin dọ mí na tindo ayajẹ eyin mí nọ kẹalọyi nukọntọ-yinyin yetọn sọn ojlo mẹ wá.
9. Naegbọn e do yin dandannu dọ mí ni “nọ litai” to yidogọ mẹ na tonusise mítọn?
9 Etẹwẹ lo, eyin to ninọmẹ delẹ mẹ mí ma tindo nujikudo dọ anademẹ mẹho lẹ tọn wẹ yin aliho nuyiwa tọn dagbe hugan lọ? Fie e nọ biọ taliai to mí si te niyẹn. E bọawu nado setonu eyin whẹho lọ lẹpo họnwun bọ mílọsu kọngbedopọ, ṣigba mí na dohia dọ mí yin taliaitọ nugbonugbo eyin mí nọ jogbe etlẹ yin to whenue mílọsu ma mọnukunnujẹ anademẹ he yin nina lọ mẹ. Pita he wá lẹzun apọsteli to nukọn mẹ, do taliai mọnkọtọn hia.—Luku 5:4, 5.
Whẹwhinwhẹ́n Ẹnẹ Nado Nọ Kọngbedopọ sọn Ojlo mẹ Wá
10, 11. Aliho tẹ mẹ wẹ nugopọntọ lẹ ko ‘dọho Jiwheyẹwhe tọn’ hlan Klistiani hatọ lẹ to owhe kanweko tintan whenu podọ to egbehe te?
10 To Heblu lẹ 13:7, 17 he yin sislẹ to aga mẹ, apọsteli Paulu na whẹwhinwhẹ́n ẹnẹ he wutu mí dona nọ setonu bo litaina Klistiani nugopọntọ lẹ. Tintan wẹ yindọ yé “to ohó Jiwheyẹwhe tọn dọhlan” mí. Flin dọ ‘nunina to sunnu mẹ’ he Jesu na agun lọ lẹ tin to finẹ nado “hẹn mẹwiwe lẹ sọgbe.” (Efesunu lẹ 4:11, 12) E hẹn nulẹnpọn po walọyizan Klistiani owhe kanweko tintan tọn lẹ tọn po sọgbe gbọn lẹngbọhọtọ pẹvi nugbonọ lẹ dali, ehe delẹ to yé mẹ yin gbigbọdo nado wlan wekanhlanmẹ lẹ hlan agun lẹ. E yí nugopọntọ he yin dide gbọn gbigbọ dali ehelẹ zan nado deanana Klistiani dowhenu tọn lẹ bo jlọ yé dote.—1 Kọlintinu lẹ 16:15-18; 2 Timoti 2:2; Titu 1:5.
11 To egbehe, Jesu nọ deanana mí gbọn “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” lọ gblamẹ, ehe Hagbẹ Anademẹtọ lọ po mẹho dide lẹ po yin afọzedaitọ etọn. (Matiu 24:45) Na sisi he mí tindo na “ogán lẹngbọhọtọ tọn” lọ, Jesu Klisti wutu, mí nọ setonuna ayinamẹ Paulu tọn dọmọ: “Mì ni yọ́n yé he to azọ́nwa to mì ṣẹnṣẹn lẹ, he to [anadena, NW ] mì gbọn Oklunọ tọn dali lẹ, bosọ to nukọna mì.”—1 Pita 5:4; 1 Tẹsalonikanu lẹ 5:12; 1 Timoti 5:17.
12. Nawẹ nugopọntọ lẹ “to alindọn [mítọn] lẹ họ́” gbọn?
12 Whẹwhinwhẹ́n awetọ he wutu mí dona kọngbedopọ hẹ Klistiani nugopọntọ lẹ wẹ yindọ “yé to alindọn [mítọn] lẹ họ́.” Eyin yé mọ nude to walọyizan kavi jijọ mítọn mẹ he sọgan ze gbigbọnọ-yinyin mítọn do owù mẹ, yé nọ yawu na mí ayinamẹ he jẹ lẹ nado sọgan gọ̀ mí do tẹnmẹ. (Galatianu lẹ 6:1) Hogbe Glẹki tọn he yin lilẹdo ‘to hihọ́’ zẹẹmẹdo to paa mẹ nado “do amlọnmadọ́” na mẹdetiti. Sọgbe hẹ nuhe weyọnẹntọ Biblu tọn de dọ, e “dlẹnalọdo aṣejininọ lẹngbọhọtọ tọn matin nuṣikọ.” Gbọnvona dọ mẹho lẹ dona nọ̀ aṣeji to gbigbọ-liho, yé tlẹ sọgan ba amlọn pò to whedelẹnu, na dagbemẹninọ gbigbọmẹ tọn mítọn to ahunmẹduna yé wutu. Be e ma jẹ dọ mí ni kọngbedopọ sọn ojlo mẹ wá hẹ lẹngbọhọtọ pẹvi owanyinọ enẹlẹ, he to nuhe go yé pé lẹpo wà nado hodo apajlẹ walọmimiọn tọn he Jesu Klisti, “lẹngbọhọtọ daho lẹngbọ lẹ tọn lọ” zedai ya?—Heblu lẹ 13:20.
13. Mẹnu wẹ nugopọntọ lẹ gọna Klistiani lẹpo na dogbè na, podọ to aliho tẹlẹ mẹ?
13 Whẹwhinwhẹ́n atọ̀ntọ he wutu mí dona kọngbedopọ hẹ nugopọntọ lẹ sọn ojlo mẹ wá wẹ yindọ yé to nukunpedo mí go taidi ‘mẹhe ma sọgan nọma dogbè nuhe yé wà lẹ tọn.’ Nugopọntọ lẹ nọ flin dọ lẹngbọhọtọ pẹvi lẹ wẹ yé yin, bo to devizọnwa to Jehovah Jiwheyẹwhe po Jesu Klisti po he yin Lẹngbọhọtọ olọn mẹ tọn lẹ glọ. (Ezekiẹli 34:22-24) Jehovah tọn wẹ lẹngbọ lẹ, he “e yí ohùn [Ovi etọn titi] tọn do họ̀,” podọ E nọ hẹn nugopọntọ he yin dide lẹ nado dogbè gando aliho he mẹ yé yinuwa hẹ apó Etọn te go, ehe dona yin “po awuvẹmẹ po.” (Owalọ lẹ 20:28, 29, NW ) Enẹwutu, mímẹpo wẹ na dogbè na Jehovah na aliho he mẹ mí yinuwa hlan anademẹ etọn lẹ te. (Lomunu lẹ 14:10-12) Tonusise mítọn na mẹho dide lẹ sọ nọ do taliai mítọn na Klisti he yin Ota agun lọ tọn hia.—Kọlọsinu lẹ 2:19.
14. Etẹwẹ sọgan hẹn Klistiani nugopọntọ lẹ nado mọ ‘apọ̀’ to devizọn yetọn mẹ, podọ kọdetọn tẹlẹ wẹ enẹ sọgan hẹnwa?
14 Paulu na whẹwhinwhẹ́n ẹnẹtọ devo he wutu mí dona nọ yí whiwhẹ do litaina Klistiani nugopọntọ lẹ. E wlan dọmọ: “Na yé nido yí ayajijẹ do basi i, e yin po homẹgble [kavi apọ̀] po blo: na enẹ ma yin alenu na mì gba.” (Heblu lẹ 13:17) Po azọngban susu he yé tindo to mẹpinplọn, lẹngbọhihọ́, nukọntọ-yinyin to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ, nukunpipedo whẹndo yetọn lẹ go, gọna nuhahun lẹ dididẹ to agun mẹ po, mẹho agun tọn lẹ to agbàn pinpẹn hẹn. (2 Kọlintinu lẹ 11:28, 29) Eyin mí ma kọngbedopọ hẹ yé, mí na yidogọna agbàn yetọn. Ehe na hẹn yé mọ ‘apọ̀’. Eyin mí ma do gbigbọ gbekọndopọ tọn hia, enẹ nọ hẹn homẹgble Jehovah podọ e ma na yin alenu na mí gba. Kakatimọ, eyin mí do sisi po gbekọndopọ he jẹ po hia, mẹho lẹ sọgan hẹn azọngban yetọn lẹ di po ayajẹ po, podọ ehe nọ yidogọna pọninọ po ayajẹ po to azọ́n yẹwhehodidọ Ahọluduta lọ tọn mẹ.—Lomunu lẹ 15:5, 6.
Taliai Didohia
15. Nawẹ mí sọgan do tonusise po taliai mítọn po hia gbọn?
15 Aliho yọn-na-yizan susu mẹ wẹ mí sọgan kọngbedopọ hẹ nugopọntọ he yin dide lẹ te. Nado diọada sọgbe hẹ ninọmẹ yọyọ aigba-denamẹ tọn lẹ, be mẹho lẹ ko basi tito opli sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn lẹ do azán po ganmẹ delẹ po ji he biọ dọ mí ni diọ nuwiwa mítọn delẹ wẹ ya? Mì gbọ mí ni dovivẹnu nado nọgodona tito yọyọ lọ lẹ. Enẹ sọgan hẹn dona madonukun lẹ wá na mí. Be vlavo nugopọntọ sinsẹ̀nzọn tọn to Oplọn Agunwe mítọn dlapọn wẹ ya? Mì gbọ mí ni tindo mahẹ gigọ́ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ to osẹ enẹ mẹ dile e sọgan yọnbasi do. Be mí ko mọ azọ́ndenamẹ de yí to Wehọmẹ Lizọnyizọn Yẹwhehọluduta tọn wẹ ya? Mí dona tẹnpọn nado tin to finẹ bo hẹn azọ́ndenamẹ mítọn di. Be nugopọntọ Oplọn Agunwe tọn ko lá dọ pipli mítọn wẹ dona hẹn Plitẹnhọ Ahọluduta lọ tọn do wiwe ji ya? Mì gbọ mí ni nọgodona ẹn mlẹnmlẹn, dile agbasalilo po huhlọn mítọn po na dotẹnmẹ do. To aliho ehelẹ po susu devo lẹ po mẹ, mí nọ do taliai mítọn hia sunnu he Jehovah po Ovi etọn po ko de nado penukundo apó lọ go lẹ.
16. Eyin mẹho agun tọn de gboawupo nado hodo anademẹ lẹ, naegbọn ehe ma na yin whẹwhinwhẹ́n de na mí nado fọ́ngu?
16 To whedelẹnu, mẹho agun tọn de sọgan nọma wà nulẹ dile pipli afanumẹ nugbonọ lọ tọn po Hagbẹ Anademẹtọ etọn po biọ do. Eyin e zindonukọn domọ, e na wá dogbè na Jehovah, he yin ‘lẹngbọhọtọ po nugopọntọ alindọn mítọn lẹ tọn po.’ (1 Pita 2:25) Ṣigba awugbopo kavi nuṣiwa depope to adà mẹho delẹ tọn mẹ ma na suwhẹna walọ tasinsinyẹn tọn mítọn gba. Jehovah ma nọ dona tolivivẹ po gufinfọn po gbede.—Osọha lẹ 12:1, 2, 9-11.
Jehovah Nọ Dona Gbekọndopọ sọn Ojlo mẹ Wá
17. Nawẹ mí dona nọ yinuwa hẹ nugopọntọ mítọn lẹ gbọn?
17 Jehovah Jiwheyẹwhe yọnẹn dọ mapenọ wẹ sunnu he e de taidi nugopọntọ lẹ. Ṣogan, e to yé yizan, podọ gbọn gbigbọ etọn gblamẹ, e nọ yìn omẹ etọn he tin to aigba ji lẹ. Nuhe họnwun gando mẹho lẹ—gọna mímẹpo—go wẹ yindọ ‘Jiwheyẹwhe tọn wẹ huhlọn he hugan jọwamọ tọn lọ, e ma yin sọn míwlẹ mẹ gba.’ (2 Kọlintinu lẹ 4:7) Enẹwutu, mí dona nọ dopẹna Jehovah na nuhe e to wiwadotana gbọn nugopọntọ nugbonọ mítọn lẹ gblamẹ, podọ mí dona nọ kọngbedopọ hẹ yé sọn ojlo mẹ wá.
18. Gbọn taliliaina nugopọntọ mítọn lẹ dali, etẹ wà wẹ mí te na taun tọn?
18 Nugopọntọ lẹ nọ wà nuhe go yé pé lẹpo nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ zẹẹmẹ he Jehovah basi gando lẹngbọhọtọ he yin dide do apó etọn ji to azán godo tọn lẹ mẹ go, dile e sọawuhia to Jẹlemia 3:15 mẹ do dọmọ: “Yẹn na na lẹngbọhọtọ lẹ mì kẹdẹdi ayiha ṣie, he na yí oyọnẹn po wuntuntun po do yìn mì.” Na jide tọn, mẹho agun tọn he tin to ṣẹnṣẹn mítọn lẹ to azọ́n dagbe de wà nado plọn bo basi hihọ́na lẹngbọ Jehovah tọn lẹ. Mì gbọ mí ni zindonukọn nado to pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn mítọn dohia na azọ́n sinsinyẹn yetọn gbọn gbekọndopọ sọn ojlo mẹ wá, tonusise po taliai mítọn po dali. Gbọn mọwiwà dali, mí na do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn mítọn hia na Lẹngbọhọtọ olọn mẹ tọn mítọn lẹ, yèdọ Jehovah Jiwheyẹwhe po Jesu Klisti po.
Dogbapọn
• Nawẹ Jehovah po Jesu Klisti po ko do yede hia taidi Lẹngbọhọtọ owanyinọ lẹ gbọn?
• Gbọnvona tonusise, naegbọn taliai do yin dandannu?
• Aliho yọn-na-yizan tẹlẹ mẹ wẹ mí sọgan do taliai mítọn hia te?
[Yẹdide to weda 27]
Klistiani mẹho agun tọn lẹ nọ litaina nukọntọ-yinyin Klisti tọn
[Yẹdide to weda 29]
Aliho susu mẹ wẹ mí sọgan do taliai mítọn hia lẹngbọhọtọ dide Jehovah tọn lẹ te