‘Yì Lawu to Tándo Siloami Tọn Mẹ’ — WESẸDOTẸN INTẸNẸT JI TỌN Watchtower Tọn

‘Yì Lawu to Tándo Siloami Tọn Mẹ’

TO OKỌ́-YINYAN sisá do nukun dawe nukuntọ́nnọ de tọn godo, Jesu dọna ẹn dọmọ: ‘Yì lawu to tándo Siloami tọn mẹ.’ Dawe lọ wàmọ bosọ “to numọ” to whenuena e lẹkọwa. (Johanu 9:6, 7) Fie wẹ Tándo Siloami tọn tin te? Nuhe whenuho-kàntọ dòkuntọ lẹ mọ to agọe tá hinhọ́n yọyọ de do fie e tin te ji.

Tomẹyitọ saditọ susu ko dla nọtẹn de pọ́n to Jelusalẹm he yin yinyọnẹn taidi Tándo Siloami tọn po linlẹn lọ po dọ tándo he yin nùdego to Johanu 9:7 mẹ lọ wẹ. Nọtẹn lọ tin to vivọnu osin-whín Hẹzekia tọn he dite na mẹtlu 530 bo yin bibasi to owhe kanweko ṣinatọ̀ntọ J.W.M. Na nugbo tọn, tándo ehe ko tin sọn owhe kanweko ẹnẹtọ W.M. E yin bibasi gbọn Byzantin lẹ he ylọ yede dọ Klistiani dali he gbọn nuṣiwa dali lẹndọ tándo he yin nùdego to Owe Wẹndagbe Johanu tọn mẹ na ko tin to vivọnu osin-whín ehe tọn.

Ṣigba, to 2004, whenuho-kàntọ dòkuntọ lẹ mọ nuhe yé kọngbedopọ dọ e yin Tándo Siloami tọn dile e te do to whenuena Jesu tin to aigba ji. E yin mimọ to nudi mẹtlu 100 do hùwaji-whèzẹtẹn nọtẹn he yé gbọn nuṣiwa dali lẹndọ e yin Tándo Siloami tọn lọ tọn. Nawẹ yé wagbọn do mọ ẹn? Aṣẹpatọ tòdaho lọ tọn lẹ jlo na vọ́ nuhe mẹ afọdai nọ gbọ̀n to dòglọ he tin to lẹdo lọ mẹ jlado, enẹwutu yé do azọ́nwatọ lẹ hlan po azọ́nwanu dahodaho lẹ po. Whenuho-kàntọ dòkuntọ he to azọ́nwa to lẹdo lọ mẹ de to odò he yé to kùnkùn lọ pọ́n bo mọ pèkán awe delẹ. Azọ́n lọ yin alọhẹndotena bọ aṣẹpatọ Israël tọn he nọ penukundo onú hoho go lẹ nagbè dọ lẹdo lọ ni yin kùnkùn. Adà tándo lọ tọn de he dite na nudi mẹtlu 70, po agosu etọn awe po ko yin kùnkùn.

Gànkuẹ delẹ he yin mimọ to dòkunkun lọ whenu nọ yin yiyizan to owhe awetọ, atọ̀ntọ, podọ ẹnẹtọ gufinfọn Ju lẹ tọn sọta Lomu whenu. Gufinfọn enẹ wá aimẹ to owhe 66 po 70 W.M. po gblamẹ. Gànkuẹ lọ lẹ do kunnudenu hia dọ tándo lọ gbẹ́ nọ yin yiyizan kakajẹ owhe 70 W.M. whenuena Lomunu lẹ và Jelusalẹm sudo. Linlinwe lọ Biblical Archaeology Review dọmọ: “Tándo lọ yin yiyizan kakajẹ vivọnu gufinfọn lọ tọn, to ehe godo e yin kọgbẹ́ e go. Gbẹtọ lẹ ma nọ̀ lẹdo he aigba etọn yìdo hugan to Jelusalẹm ehe mẹ ba kakajẹ ojlẹ Byzantin lẹ tọn mẹ. To owhe lẹpo mẹ, jikun-sin he nọ sà wá agbàdo lọ mẹ nọ plọ́ ogbọ̀n do tándo lọ mẹ. Podọ to whenuena Lomunu lẹ và tòdaho lọ sudo godo, tándo lọ ma yin vivọjlado ba. To owhe kanweko lẹ gblamẹ, ogbọ̀n gọ́ tándo lọ mẹ vudevude bọ e busẹ sọn aimẹ pete. Whenuho-kàntọ dòkuntọ lẹ mọ tándo lọ to obọ́ he siso na nudi mẹtlu atọ̀n to fidelẹ glọ.”

Naegbọn Biblu plọntọ ahundoponọ lẹ tindo ojlo nado yọ́n fihe Tándo Siloami tọn tin te? Na ehe nọ gọalọna yé nado mọnukunnujẹ lẹdo aigba Jelusalẹm owhe kanweko tintan whenu tọn mẹ ganji, yèdọ tòdaho he nọ saba yin nùdego to kandai gbẹzan po lizọnyizọn Jesu tọn po mẹ to Owe Wẹndagbe tọn lẹ mẹ.

[Yẹdide to weda 7]

Tándo Siloami tọn he ṣẹṣẹ yin mimọ

[Asisa Yẹdide tọn 7]