Sinsẹ̀nzọnwiwa to Ojlẹ Jideji Jiawu de Tọn Mẹ

Dile e yin didọ gbọn Harley Harris dali

To 2 septembre 1950 to Kennett, Missouri, États-Unis wẹ nujijọ lọ wá aimẹ te. Gbẹtọgun de lẹdo mí to plidopọ lẹdo tọn de ji. Ogán tòdaho lọ tọn bẹ ponọ he nọ basi hihọ́na otò lẹ wá otẹn lọ mẹ nado whlẹn mí sọn gbẹtọgun bẹwlunọ lọ lẹ si. Ponọ lọ lẹ hẹn osò po ohí gaa (baïonnette) lẹ po do alọmẹ bo tò yede gbọn alitó. Mahopọnna dọ gbẹtọgun lọ lẹ to danú dọna mí, mí zinzọnlin yì mọto mítọn lẹ kọ̀n bo súnhún dedo Cape Girardeau, Missouri, na adà plidopọ lọ tọn he pò lẹ. Finẹ wẹ n’yí baptẹm te to owhe 14 mẹvi yinyin mẹ. Ṣigba, gbọ ma dọ lehe n’penugo nado sẹ̀n Jehovah to ojlẹ hunyanhunyan tọn ehe mẹ do na we.

TO BẸJẸEJI 1930 tọn, mẹjitọ daho ṣie lẹ po ovi yetọn ṣinatọ̀n lẹ po sè hodidọ yidokanji Mẹmẹsunnu Rutherford tọn delẹ bo kudeji dọ emi ko mọ nugbo lọ. Mẹjitọ ṣie lẹ, yèdọ Bay po Mildred Harris po yí baptẹm to 1935 to plidopọ he yin bibasi to Washington, D.C. whenu. Lehe homẹ yetọn hùn nado yin apadewhe “gbẹtọ susugege” he ṣẹṣẹ yin didehia to plidopọ enẹ ji tọn do sọ!—Osọ. 7:9, 14.

N’yin jiji to owhe he bọdego mẹ. Podọ to owhe dopo godo, mẹjitọ ṣie lẹ sẹtẹn yì aigba-denamẹ he to olá de ji to Mississippi. To whenue mí tin to finẹ, mí ma tlẹ tindo nugopọntọ lẹdo tọn de he na wá dla mí pọ́n. Mẹjitọ ṣie lẹ nọ kanwehlan Bẹtẹli bọ mí nọ yì plidopọ lẹ, podọ na ojlẹ de, aliho dopo gee he mẹ mí nọ kọnawudopọ hẹ mẹmẹsunnu lẹ te niyẹn.

Akọndonanu to Homẹkẹn Glọ

To Wẹkẹ-Whàn II whenu, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ jiya homẹkẹn susu tọn na kadaninọ yetọn wutu. Mí sẹtẹn yì Mountain Home to Arkansas. To gbèdopo he yẹn po otọ́ ṣie po to kunnude to tòhomẹ-liho ji, dawe de gbì linlinnamẹwe lẹ yí sọn otọ́ ṣie si bo mẹ̀n yé to afọdopolọji. E dọ dọ butọnọ wẹ mí yin na mí ma nọ yì awhàn wutu. Na owhe atọ́n poun wẹ n’tindo to whenẹnu wutu, n’bẹ avi. Otọ́ ṣie pọ́n dawe lọ suu bo ma kẹnù kaka bọ dawe lọ dedo.

Mẹtọnhopọntọ delẹ tin he nọ do homẹdagbe hia mí ga. To gbèdopo, dile mí to mọto mítọn mẹ, gbẹtọgun de lẹdo mí bọ whẹ̀yidọtọ lẹdo lọ tọn de wá jei bo mọ yé. E kanse dọ, “Etẹwẹ to jijọ tofi?” Dawe de gblọn dọ, “Kunnudetọ Jehovah tọn ehelẹ ma nọ jlo na hoavùn na otò yetọn!” Po enẹ po, whẹ̀yidọtọ lọ lọ́n hẹ afọdotẹn (marchepied) mọto mítọn tọn ji bo dawhá dọmọ: “N’funawhàn to Wẹkẹ-Whàn I whenu, bo nasọ fùn Wẹkẹ-Whàn II ga! Mì jo omẹ ehelẹ do yé ni yì. Yé ma nọ dọ nude na mẹde!” Gbẹtọgun lọ gbàdo whii. Lehe mí yọ́n pinpẹn mẹtọnhopọntọ he do homẹdagbe hia mí enẹlẹ tọn do sọ!—Owalọ 27:3.

Plidopọ lẹ Nọ Hẹn Mí Lodo

Plidopọ he yin bibasi to 1941 to Saint-Louis, Missouri, wá do gànmẹ pẹpẹ. Sọgbe hẹ sọhayinanú de, hugan gbẹtọ 115000 wẹ wá plidopọ enẹ tẹnmẹ. Sọha mẹhe yí baptẹm lẹ tọn sẹhundaga, enẹ wẹ gbẹtọ 3903! N’gbẹ́ flin hodidọ Mẹmẹsunnu Rutherford tọn ganji, he hosọ etọn yin “Ovi Ahọlu lọ Tọn Lẹ.” Mí mẹ jọja lẹ wẹ e dọhona tlọlọ, podọ mímẹpo wẹ mọ vọkan owe whanpẹnọ Enfants he tindo sinmẹ juju dopodopo yí. Plidopọ ehe hẹn mi lodo nado pehẹ nuhe jọ to owhe he bọdego mẹ, enẹ wẹ owhe he mẹ n’bẹ wehọmẹ dokọ̀ tọn. Yẹn po tavẹ-vi ṣie lẹ po yin yinyan sọn wehọmẹ na mí ma nọ dọnudo asia wutu. Mí nọ lẹkọyi wehọ lọ mẹ to azán lẹpo ji nado pọ́n eyin ogán wehọmẹ tọn lẹ na diọlinlẹn. Afọnnu lẹpo wẹ mí nọ zinzọnlin gbọn atinkan mẹ yì wehọmẹ—ṣigba, mí nọ yin yinyan yì whé janwẹ. Etomọṣo, n’mọdọ dotẹnmẹ hundote de wẹ e yin nado do nugbonọ-yinyin mítọn hia Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn.

Ṣigba, to ojlẹ kleun de godo, Whẹdatẹn Daho Hugan États-Unis tọn degbe dọ nudidọdo asia masọ yin dandan ba. To godo mẹ, mí gọ̀ wehọmẹ bẹ. Mẹplọntọ mítọn jọmẹ taun, podọ e dike mí ni wazọ́n he gbọ mí go lẹ to pọmẹ hẹ wehọmẹvi he pò lẹ. Wehọmẹvigbẹ́ mítọn lẹ lọsu yinuwa hẹ mí po sisi po.

N’sọ flin plidopọ he yin bibasi to 1942 to Cleveland, Ohio, fie Mẹmẹsunnu Nathan H. Knorr na togunmẹho de te, he hosọ etọn yin “Jijọho—Be E Sọgan Dẹn-to-Aimẹ Ya?” Togunmẹho ehe basi gbàdo flinflin Osọhia weta 17 tọn bo dohia dọ jijọho na tin jẹ obá de mẹ to Wẹkẹ-Whàn II godo. Enẹwutu, azọ́n hẹngblo tọn de dona wá aimẹ to nukọn mẹ. Nado wleawudaina nujijọ mọnkọtọn, Wehọmẹ Giliadi tọn yin didoai to 1943. N’ma tlẹ yọnẹn to whenẹnu dọ wehọmẹ ehe na wá gando go e to nukọn mẹ. Jijọho tin to awhàn lọ godo nugbo, bọ homẹkẹn doalọte. Ṣigba, to whenue Awhàn Corée tọn bẹjẹeji to 1950, nukundiọsọmẹ sọ fọ́n whladopo dogọ to ajiji mẹ gando yẹwhehodidọ mítọn go, dile n’donù e go do to bẹjẹeji.

Mahẹ Gigọ́ Tintindo to Azọ́n lọ Hinhẹn Gbayipe Mẹ

N’fó wehọmẹ daho to 1954, podọ to osun dopo godo, n’bẹ gbehosọnalitọ whepoponu tọn jẹeji. To whenue n’ko sẹ̀n to Kennett, Missouri godo, fie gbẹtọgun de lẹdo mí te to 1950, n’yin oylọ-basina yì Bẹtẹli to mars 1955. Times Square he tin to ṣẹnṣẹn New York City tọn yin apadewhe aigba-denamẹ agun he n’kọnawudopọ hẹ tọn. Diọdo gbẹzan tọn nankọ die to otò lọ mẹ! N’nọ penugo nado dọ̀n ayidonugo tòmẹnu New York tọn he alọnu yetọn nọ ján taun lẹ tọn gbọn hosọ mẹhẹnlẹnnupọn tọn he tin to linlinnamẹwe he n’hẹn lẹ mẹ didohia yé dali bo nọ kanse dọ, “Be hiẹ ko kàn kanbiọ ehe sè dewe pọ́n ya?” Mẹsusu nọ kẹalọyi linlinnamẹwe lọ lẹ.

Dopo to ojlẹ he n’nọ yiwanna hugan to Bẹtẹli lẹ mẹ wẹ sinsẹ̀n-bibasi afọnnu tọn he Mẹmẹsunnu Knorr nọ deanana. E nọ basi zẹẹmẹ wefọ Biblu tọn lẹ tọn bo nọ basi yọ́n-na-yizan yetọn na mí ganji. E nọ dọhona mí mẹhe yin jọja tlẹnnọ lẹ kẹdẹdile otọ́ de nọ wà na visunnu etọn do, bo nọ saba na mí ayinamẹ dagbe lẹ gando lehe mí na nọ yinuwa hẹ omẹ vijinu awetọnọ lẹ do go.

To 1960, n’basi dide nado wlealọ. Enẹwutu, n’wlanwe nado tlọ́n Bẹtẹli to azán 30 godo, ṣigba n’ma mọ gblọndo depope. To whenue azán 30 lọ fó, dile etlẹ yindọ n’nọ kuwinyan taun, n’wleawuna adọgbigbo bo kàn whenue n’na yì sè to alokan ji. Mẹmẹsunnu Robert Wallen wẹ na mi gblọndo bo wá fie n’to azọ́nwa te. E kàn nuhe yin linlẹn ṣie gando gbehosọnalitọ titengbe kavi azọ́n nugopọntọ lẹdo tọn bibasi go sè mi. N’gblọnna ẹn dọ, “Amọ́ Bob, owhe 24 janwẹ n’do, podọ n’ma tindo numimọ.”

Azọ́n Nugopọntọ Lẹdo Tọn Bibẹjẹeji

To ozán enẹ mẹ, wepò daho de to tepọn mi to ohọ̀ ṣie mẹ. Alọdowemẹwe gbehosọnalitọ titengbe po azọ́n nugopọntọ lẹdo tọn po tọn wẹ to e mẹ. Etẹ nkọ! N’ma sọgan yise! E dohia dọ n’tindo lẹblanulọkẹyi majẹhẹ lọ nado wadevizọn na mẹmẹsunnu ṣie lẹ taidi nugopọntọ lẹdo tọn to hùwaji-whèyihọ Missouri tọn podọ to whèzẹtẹn Kansas tọn. Ṣigba, whẹpo n’do tlọ́n Bẹtẹli, n’yì opli nugopọntọ tomẹyitọ lẹ tọn de. To hodidọ tadona tọn Mẹmẹsunnu Knorr tọn mẹ, e dọmọ: “Nugbo lọ dọ mì yin nugopọntọ lẹdo tọn kavi agbegbe tọn ma dohia dọ mì yọnnuin hugan mẹmẹsunnu lẹdo lọ tọn lẹ gba. Mẹdelẹ tindo numimọ hugan mì taun. Ṣigba ninọmẹ lẹ zọ́n bọ yé ma tindo lẹblanulọkẹyi ehelẹ. Mì sọgan plọn nususu sọn yé dè.”

Lehe hogbe ehelẹ yin nugbo do sọ! Mẹmẹsunnu Fred Molohan po asi etọn po gọna mẹdaho etọn Charley he nọ nọ̀ Parsons, Kansas, yin apajlẹ ayidego tọn lẹ. Yé ko mọ nugbo sọn bẹjẹeji 1900 lẹ tọn gbọ́n. Lehe e yin ayajẹnu nado sè numimọ he yé tindo whẹpo n’tlẹ do yin jiji lẹ do sọ! Mẹmẹsunnu devo wẹ John Wristen, yèdọ mẹhomẹ he jọmẹ de he nọ nọ̀ Joplin, Missouri, bo ko basi gbehosọnalitọ na owhe susu. Mẹmẹsunnu vivẹ́ ehelẹ tindo sisi sisosiso na tito yẹwhehọluduta tọn lẹ. Yé nọ yọ́n pinpẹn azọ́n he wà n’te taidi nugopọntọ lẹdo tọn yetọn tọn mahopọnna dọ n’yin jọja.

To 1962, n’wlealọ hẹ Cloris Knoche, yèdọ gbehosọnalitọ he tindo oda bibia dagbedagbe de podọ n’zindonukọn to azọ́n lẹdo tọn mẹ po e po. Mẹmẹsunnu lẹ whé ninọ gọalọna mí nado jẹakọ hẹ yé ganji. Mí nọ na tuli jọja lẹ nado bẹ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn jẹeji. Jọja awe to lẹdo lọ mẹ, yèdọ Jay Kosinski po JoAnn Kresyman po kẹalọyi tudohomẹnamẹ lọ po zohunhun po. Azọ́nwiwa hẹ yé to lizọnyizọn lọ mẹ po ayajẹ he nọ wá sọn gbẹzan mẹde-yido-sanvọ́ tọn mẹ mimá hẹ yé po whàn yé nado ze yanwle lẹ donukọnna yede. JoAnn lẹzun gbehosọnalitọ titengbe podọ Jay lẹzun dopo to hagbẹ Bẹtẹli tọn lẹ mẹ. To godo mẹ, yé dà yede podọ todin yé to sinsẹ̀n to azọ́n lẹdo tọn mẹ sọn nudi owhe 30 die gbọ́n.

Sinsẹ̀nzọn Mẹdehlan Tọn

To 1966, Mẹmẹsunnu Knorr kanse mí eyin mí jlo nado yì sẹ̀n to tògodo. Mí gblọnna ẹn dọmọ: “Fie mí te ma ylan, ṣigba eyin nuhudo tin to fidevo janwẹ, mí to gbesisọ mẹ nado yì.” To osẹ dopo godo, mí yin oylọ-basina nado yì Wehọmẹ Giliadi tọn. Lehe e yin ayajẹnu nado wá wehọmẹ to Bẹtẹli he n’ko nọ dai bosọ dukosọ hẹ mẹhe n’tindo owanyi po sisi po na lẹ do sọ! Mí sọ jihọntọn hẹ wehọmẹvi hatọ lẹ, mẹhe gbẹ́ pò to sinsẹ̀n po nugbonọ-yinyin po kakajẹ egbé.

Yẹn po Cloris po yin didohlan Équateur to Amérique du Sud, to pọmẹ hẹ Dennis po Edwina Crist po, gọna Ana Rodríguez po Delia Sánchez po. Mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu Crist po yì Quito, tatọ́-tònọ otò lọ tọn. Míwlẹ yin didohlan Cuenca he yin tòdaho atọ̀ntọ he klohugan to Équateur, to pọmẹ hẹ Ana po Delia po. Ayimatẹn awe wẹ tòdaho lọ tindo. Ohọ̀ mítọn mẹ wẹ agun tintan he yin didoai to Cuenca nọ basi opli lẹ te to bẹjẹeji. Mí mẹ ẹnẹ lẹ po omẹ awe devo lẹ po wẹ nọ pli. Mí nọ hanú eyin mí na wá penugo nado wà azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ dotana.

Ṣọṣi kẹdẹ wẹ gọ́ Cuenca, podọ to azán he yé nọ ylọ dọ wiwe lẹ ji, sinsẹ̀nnọ lẹ nọ zinzọnlin gbọn tòdaho lọ mẹ lẹdo pé. Etomọṣo, omẹ Cuenca tọn lẹ nọ kàn kanbiọ susu sè. Di apajlẹ, whla tintan he n’dukosọ hẹ Mario Polo he yin tọ́ntlọ́ngbọ́n to agbàwhinwhlẹn kẹkẹ kùnkùn tọn mẹ to Cuenca, e kàn kanbiọ he paṣa mi de sè dọ, “Mẹnu wẹ ayọdetọ daho he yin nùdego to owe Osọhia tọn mẹ lọ?”

To whedevonu, Mario wá owhé mítọn gbè to zánmẹ po nupaṣamẹ po. Sinsẹ̀ngán évangeliste de bẹ owe delẹ na ẹn, he bẹ whẹsadokọnamẹ sinsinyẹn hẹn sọta Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ. N’dọna Mario dọ ni dike mẹhe yin whẹsadokọna lọ lọsu ni yiavunlọna ede. Enẹwutu to wunkẹngbe, Mario basi oylọna yẹn po sinsẹ̀ngán lọ po wá owhé etọn gbè nado na gblọndo na whẹsadokọnamẹ lọ lẹ. To whenue mí pli, n’de linlẹn lọ tọ́n dọ mí ni dọhodo nuplọnmẹ Atọ̀n-to-Dopomẹ tọn ji. To whenue sinsẹ̀ngán lọ hia Johanu 1:1, Mario lọsu wẹ basi zẹẹmẹ wefọ lọ tọn hezeheze. Podọ mọ wẹ e wà do na wefọ Biblu tọn he yin dide lẹpo. E ma paṣa mi dọ sinsẹ̀ngán lọ yì bo ma penugo nado do nugbo-yinyin nuplọnmẹ Atọ̀n-to-Dopomẹ tọn hia. Ehe hẹn Mario po asi etọn po kudeji dọ yé ko mọ nugbo lọ, podọ yé nọ yiavunlọna nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ taun. Lehe homẹ mítọn hùn do sọ nado mọdọ sọha agun he tin to tòdaho Cuenca tọn mẹ lẹ tọn jideji yì 33 podọ to lẹndopọ mẹ 63 to aigba-denamẹ daho he ji azọ́ndenamẹ mítọn tintan ze mí yì—jideji jiawu nankọ die!

Jideji lọ Zindonukọn to Whenue N’Tin to Alahọ Mẹ

To 1970, n’yin didohlan alahọ mẹ to Guayaquil to pọmẹ hẹ Al Schullo. Mí omẹ awe lẹ nọ penukundo azọ́n alahọ lọ tọn lẹ go. Joe Sekerak nọ wazọ́n whenu-gli tọn nado blá owe agun 46 he tin to otò lọ blebu mẹ lẹ tọn. Na ojlẹ de, Cloris nọ yì dọyẹwheho to whenue yẹn to azọ́n wà to Bẹtẹli. E penugo nado gọalọna omẹ 55 nado yí baptẹm, bo nọ saba tindo Biblu plọntọ atọ̀n yì atọ́n he nọ yí baptẹm to plidopọ lẹ whenu.

Di apajlẹ, Cloris plọnnu hẹ nawe de he nọ yin Lucresia, mẹhe asu etọn jẹagọdo nupinplọn lọ. Etomọṣo, Lucresia yí baptẹm to godo mẹ bo bẹ sinsẹ̀nzọn gbehosọnalitọ whepoponu tọn jẹeji. E plọn nujinọtedo Jehovah tọn lẹ ovi etọn lẹ. Visunnu etọn awe lẹ to sinsẹ̀n taidi mẹho agun tọn, dopo yin gbehosọnalitọ titengbe, podọ viyọnnu etọn to sinsẹ̀n taidi gbehosọnalitọ whepoponu tọn. Ovi viyọnnu etọn tọn dà mẹmẹsunnu dagbe de podọ yé omẹ awe lẹ to sinsẹ̀n taidi gbehosọnalitọ titengbe. Whẹndo ehe gọalọna mẹsusu nado kẹalọyi nugbo lọ.

To 1980, wẹnlatọ 5000 wẹ tin to Équateur. Mí sù hugan wekantẹn kleun mítọn. Mẹmẹsunnu de mọ aigba hectare 32 na mí to gbonu Guayaquil tọn. To 1984, mí jẹ wekantẹn alahọ tọn yọyọ po Plitẹnhọ Plidopọ tọn de po gbá do aigba ehe ji, podọ mí basi klandowiwe yetọn to 1987.

Mẹsusu Gọalọ to Jideji lọ Mẹ

Dile owhe lẹ to yìyì, homẹ nọ hùn mí nado mọ wẹnlatọ po gbehosọnalitọ susu he wá sọn otò devo mẹ lẹ po nado gọalọ to fie nuhudo wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn sù te to Équateur. Apajlẹ dopo he gbọṣi ayiha mẹ na mi wẹ Andy Kidd tọn, yèdọ mẹplọntọ de he wá sọn Canada bo tin to gbọjẹ whenu gaa tọn mẹ. E sẹtẹn wá Équateur to 1985 to owhe 70 mẹvi yinyin mẹ podọ e sẹ̀n po nugbonọ-yinyin po kakajẹ okú etọn whenu to 2008 to whenue e tindo owhe 93. Whla tintan he n’mọ ẹn to azọ́ndenamẹ etọn mẹ, ewọ dopo kẹdẹ wẹ to nukunpedo agun pẹvi de go. E nọ dovivẹnu nado dọ togunmẹho do Espagnol-gbè pẹẹde he e sè mẹ podọ to enẹgodo, e nọ deanana Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn. E sọ nọ deanana Wehọmẹ Lizọnyizọn Yẹwhehọluduta tọn bo nọ doalọ to adà susu Opli Sinsẹ̀nzọn tọn mẹ! Agun daho awe wẹ tin to lẹdo enẹ mẹ todin, podọ yé tindo nudi wẹnlatọ 200 po mẹho agun tọn susu po.

Mẹmẹsunnu devo he nọ yin Ernesto Diaz, mẹhe sẹtẹn sọn États-Unis po whẹndo etọn po, dọ to whenue yé ko yí osun ṣinatọ̀n zan to Équateur godo dọmọ: “Ovi mítọn atọ̀n lẹ ko plọn ogbè lọ bo lẹzun mẹplọntọ dagbe lẹ. Taidi otọ́ de, n’ko jẹ yanwle he taidi nuhe vẹawu to aihọn ehe mẹ de kọ̀n—enẹ wẹ nado yin gbehosọnalitọ whepoponu tọn kavi tindo mahẹ to lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn mẹ to pọmẹ hẹ whẹndo ṣie. To lẹndopọ mẹ, mí nọ deanana plọnmẹ Biblu 25. Taidi kọdetọn de, whẹndo mítọn yin kinkọndopọ dogọ, podọ hú popolẹpo, mí dọnsẹpọ Jehovah hugan gbede pọ́n.” Lehe mí yọ́n pinpẹn mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu vivẹ́ ehelẹ po tọn do sọ!

Alahọ mítọn yin hinhẹngblo deji to 1994, bo yí whla awe do klohu dehe to finẹ dai. To 2005, sọha wẹnlatọ lẹ tọn yiaga zẹ̀ 50 000 go, podọ e biọ dọ mí ni gblo alahọ lọ deji. Ehe bẹ Plitẹnhọ Plidopọ tọn daho de po adọtẹn yọyọ de po hẹn, gọna wekantẹn lẹdogbedevomẹ tọn lẹ. Ohọ̀ yọyọ ehelẹ yin kinklandowiwe to 31 octobre 2009.

To whenue n’yin yinyan sọn wehọmẹ to 1942, nudi Kunnudetọ 60 000 wẹ tin to États-Unis. Yé ko lán to livi dopo ji todin. To whenue mí wá Équateur to 1966, nudi wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn 1400 wẹ tin tofi. Todin, mí ko lán to 68 000 ji. Podọ e họnwun dọ mẹsusu na gbẹsọ wá sọn Biblu plọntọ 120000 po hugan gbẹtọ 232 000 he wá Oflin okú Klisti tọn to 2009 po lẹ mẹ. Na nugbo tọn, Jehovah ko dona omẹ etọn lẹ to aliho de mẹ he mí ma sọgan ko lẹnpọn gbede. Lehe e yin ayajẹnu nado nọgbẹ̀ to ojlẹ po fie jideji jiawu po tin te de mẹ do sọ!a

[Nudọnamẹ odò tọn]

[Yẹdide to weda 5]

Plidopọ de to nọtẹn gbangba tọn de (1981) podọ Plitẹnhọ Plidopọ tọn Guayaquil tọn (2009) to aigba dopolọ ji