‘Mí Ko Wà Nuhe Mí Dona Ko Wà’ — WESẸDOTẸN INTẸNẸT JI TỌN Watchtower Tọn

‘Mí Ko Wà Nuhe Mí Dona Ko Wà’

Dile E Yin Didọ Gbọn George Couch Dali

To whenuena mí ko yí afọnnu lọ zan to lizọnyizọn whédegbè-jẹ-whédegbè tọn mẹ godo, gbẹdohẹmẹtọ ṣie de blẹdi he mẹ ojá tin te awe tọ́n. To whenuena mí dùnu fó, yẹn de siga tọ́n nado nuazọ. “Nawẹ e ko dẹnsọ bọ hiẹ do tin to nugbo mẹ?” wẹ e kanse. “Sọ̀-zanmẹ wẹ yẹn yì opli tintan to gbẹzan ṣie mẹ,” wẹ yẹn dọ na ẹn.

YẸN yin jìjì to 3 mars 1917, to ogle de mẹ nudi kilomẹtlu 50 do whèzẹtẹn Pittsburgh tọn, Pennsylvania, États-Unis, sẹpọ otò pẹvi Avonmore tọn. To finẹ wẹ mẹjitọ ṣie lẹ penukundo nọvisunnu ṣie ẹnẹ, nọviyọnnu dopo, po yẹn lọsu po go te.

Mí ma tindo azọ́nplọnmẹ sinsẹ̀n tọn susu sọmọ gba. To ojlẹ de mẹ wayi mẹjitọ ṣie lẹ nọ yì ṣọṣi, ṣigba yé doalọte to whenuena mí ovi lẹ gbẹ́ pò to ovu. Nalete, mí yise to Mẹdatọ lọ mẹ, podọ gbẹzan whẹndo mítọn tọn nọ hodo nunọwhinnusẹ́n dodonu tọn he yin mimọ to Biblu mẹ lẹ.

Azọ́nplọnmẹ dagbe hugan he yẹn mọyi sọn mẹjitọ ṣie lẹ dè wẹ yin gando azọngban go—yèdọ lehe yè na kẹalọyi i bo hẹn ẹn di gbọn. Enẹwẹ yin nuhe gbẹzan ogle mẹ tọn yin lẹpo. Ṣigba gbẹzan mítọn lẹpo mayin na azọ́n gba. Mí nọ duvivi ayidedai dagbe lẹ tọn, taidi bọlu he nọ yin yìnyìn do odọ̀ mẹ po bọlu he yè nọ yí opò do hò po, osọ́ lẹ kùnkùn, po sìnlinlin po. Akuẹ mayọnmọ to azán nẹlẹ mẹ, ṣogan ogbẹ̀ to ogle mẹ yin awuvivinamẹnu. Mí nọ yì wehọmẹ to wehọ abò-dopo tọn de mẹ to whenuena mí to wehọ dòkọ tọn mẹ bo yì wehọmẹ to tòhomẹ to owhe wehọmẹ daho yìyì tọn mítọn lẹ whenu.

To zanmẹ gbedopo yẹn to zọnzinlin to tòhomẹ hẹ họntọn ṣie de. Viyọnnu whanpẹnọ de tọ́nsọn ohọ̀ etọn mẹ bo wá dọnudo họntọn ṣie. E do mi hia Fern Prugh. E nọ nọ̀ lẹdo lọ mẹ fie wehọmẹ daho lọ tin te. Whlasusu he yẹn gbọn owhe etọn gbè, Fern nọ tin to gbonu bo nọ to nukunpedo whégbè-zọ́n lẹ go. E họnwun dọ, azọ́nsinsinyẹnwatọ de wẹ e yin, ehe yinuwado ji e. Mí wleawuna họntọn-yinyin pẹkipẹki de po owanyi na ode awetọ po bo wlealọ to avril 1936.

Kosọdudu hẹ Nugbo Biblu Tọn

Whẹpo yẹn do yin jìjì, yọnnu mẹhomẹ de tin mẹhe gbẹtọ he tin to otò lọ mẹ lẹ nọ yinuwa hẹ agọ̀ na sinsẹ̀n etọn wutu. Onọ̀ ṣie nọ basi dlapọn na ẹn to samedi lẹ to whenuena e jei tòhomẹ nado whle-ahi. Mama nọ zà owhé etọn gbè bo nọ gọalọ na ẹn po lizọnyinamẹ po, bo to mọwà kakajẹ whenuena yọnnu lọ kú. Yẹn yise dọ Jehovah dona Mama na e jọmẹ taun hlan yọnnu ehe, mẹhe yin Biblu Plọntọ de, dile Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yin yiylọ dọ to whenẹnu.

Ojlẹ vude to enẹgodo, viyọnnu pẹvi tanyin ṣie tọn kú to ajiji mẹ. Ṣọṣi lọ ma na tanyin ṣie homẹmimiọn susu gba, ṣigba kọmẹnu he yin Biblu Plọntọ de wàmọ. Biblu Plọntọ lọ basi zẹẹmẹ nuhe nọ jọ to whenuena gbẹtọ de kú tọn na ẹn. (Job 14:13-15; Yẹwhehodọtọ 9:5, 10) Asisa homẹmimiọnnamẹ tọn taun de wẹ ehe yin. To alọ devo mẹ, tanyin ṣie dọho na Mama dogbọn todido fọnsọnku tọn dali. Ehe dozolanmẹna ojlo Mama tọn, to whenuena e yindọ mẹjitọ etọn lẹ kú to whenue e gbẹ́ yin jọja podọ ewọ yin vivẹnunọ nado yọ́n nuhe nọ jọ do gbẹtọ de go to okú whenu. Numimọ enẹ yinuwado ji e na nuhe dù nujọnu-yinyin dotẹnmẹ hundote lẹ yiyizan nado dekunnu mayin aṣa tọn to whepoponu.

To 1930 lẹ gblamẹ, Mama jẹ todoai hlan hodidọ Joseph F. Rutherford tọn to ladio mẹ to dimanche afọnnu lẹ ji, yèdọ azinponọ Watch Tower Bible and Tract Society whenẹnu tọn. To owhe enẹlẹ whenu, Kunnudetọ lẹ sọ bẹ azọ́n whédegbè-jẹ-whédegbè tọn jẹeji to fie mí nọ nọ̀. Yé nọ wleawuna glamafonu he sọgan yin zize danpe de to lẹdo mítọn mẹ to atin-sa bo nọ hò yẹwhehodidọ yidokanji Mẹmẹsunnu Rutherford tọn lẹ. Hoyidokanji enẹlẹ po linlinnamẹwe Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn po gọna L’Age d’Or (Réveillez-vous! todin) hẹn ojlo Mama tọn dote.

Owhe kleun delẹ godo, to 1938 kalti yidohlanmẹ de yin didohlan akuẹ-dida basitọ na Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn lẹ bo basi oylọ na yé wá opli vonọtaun de tẹnmẹ to owhé mẹdetiti tọn de gbè he dẹn na nudi kilomẹtlu 25. Mama jlo nado yì, enẹwutu Fern po yẹn po gọna nọvisunnu ṣie awe hodo e. John Booth po Charles Hessler po, yèdọ nugopọntọ tomẹyitọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn, dọho na mí omẹ wiawe nkọ. To enẹgodo, yé bẹ tito bibasina pipli de jẹeji nado tindo mahẹ to lizọnyizọn lọ mẹ to afọnnu he na bọdego. Mẹdepope ma ze ede jo nado yì hẹ yé, enẹwutu Mẹmẹsunnu Hessler ylọ mi bo kanse dọ, “Naegbọn hiẹ ma na yì hẹ mí?” Yẹn ma yọ́n nuhe wà gbé yé jei na taun tọn gba, ṣigba yẹn ma tindo whẹwhinwhẹ́n depope he wutu yẹn ma sọgan gọalọna yé gba.

Mí yì sọn whédegbè jẹ whédegbè kakajẹ nudi whèmẹ, podọ to enẹgodo Mẹmẹsunnu Hessler de blẹdi he mẹ ojá te awe tọ́n. Mí sinai do pèkán ṣọṣi tọ́n lẹ ji bo jẹ núdù ji. To whenuena yẹn de siga enẹ tọn godo wẹ Mẹmẹsunnu Hessler wá yọnẹn dọ opli dopo gee wẹ yẹn ko yì pọ́n. E basi tito nado wá owhé mítọn gbè na núdùdù whèjai tọn to whèjai enẹ podọ e biọ to mí si nado basi oylọ na kọmẹnu mítọn lẹ na hodọdopọ Biblu tọn de. Bọdo núdùdù whèjai tọn go, e basi plọnmẹ Biblu de hẹ mí bo na hodidọ de hlan pipli nudi omẹ ao tọn he wá lẹ. E dọna mí dọ mí dona tindo oplọn Biblu tọn de to osẹ lẹpo mẹ. Dile kọmẹnu mítọn lẹ ma tlẹ yigbe na ehe do sọ, Fern po yẹn po basi tito nado nọ tindo oplọn Biblu whégbè tọn de to sẹmẹsẹmẹ.

Nukọnyiyi to Nugbo lọ Mẹ

Madẹnmẹ to enẹgodo, Fern po yẹn po tọ́n na lizọnyizọn kunnudegbe tọn. Mí tin to oján godo tọn gbẹduhun lọ tọn ji, podọ mí ko tá siga tlolo to whenuena nọvisunnu ṣie lẹkọ pọ́n mí bo dọmọ: “Yẹn ko mọ dọ Kunnudetọ lẹ ma nọ nù siga gba.” To afọdopolọji, Fern dlan siga etọn gbọn fleṣenu—yẹn fó ṣie. Dile etlẹ yindọ mí nọ duvivi siganunu tọn, mí ma sọ nù siga pọ́n gbede ba.

To baptẹm mítọn godo to 1940, Fern po yẹn po tin to opli de ji fie mí plọn hosọ de te he na tuli gbehosọnalitọ bibasi, dile azọ́n yẹwhehodidọ whenu-gigọ́ tọn nọ yin yiylọdọ. To aliho mítọn ji ja whégbè, mẹmẹsunnu de kanse dọmọ: “Naegbọn hiẹ po Fern po ma do basi gbehosọnalitọ? Mì ma tindo nudepope nado glọnalina mì gba.” Mí ma sọgan gbẹ́ nuhe e dọ lọ gba, enẹwutu mí hẹn mídelẹ tin-to-aimẹ. Yẹn na nudọnamẹ azọ́n jijodo tọn azán 30 jẹnukọn to azọnwatẹn ṣie, podọ mí basi tito nado yin gbehosọnalitọ.

Mí kanse Ogbẹ́ Watch Tower fie mí dona wà sinsẹ̀nzọn te, podọ to enẹgodo mí sẹtẹn yì Baltimore, Maryland. To finẹ owhé de yin hinhẹndote na gbehosọnalitọ lẹ, podọ akuẹ adọtẹn po núdùdù po tọn na osun dopo yin dọla 10 Amelika tọn. Mí tindo akuẹ delẹ to aimẹ he mí lẹndọ e na hẹn mí po awubibọ po jẹ Amagẹdọni godo. (Osọhia 16:14, 16) To popolẹpo mẹ, mí nọ saba lẹndọ Amagẹdọni ko sẹpọ taun. Enẹwutu to whenuena mí bẹ gbehosọnalitọ jẹeji, mí jo owhé mítọn do bo doalọtena yanwle dai tọn lẹ.

Mí basi gbehosọnalitọ to Baltimore sọn 1942 jẹ 1947. Nukundiọsọmẹ hlan azọ́n Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn sinyẹn taun to owhe enẹlẹ mẹ. Kakati nado nọ kùn mọto mítọn yì owhé plọnmẹ Biblu mítọn lẹ tọn gbè, to whedelẹnu mí nọ tindo mẹde nado kùn mí yì. To aliho enẹ mẹ mọto-fọ̀ mítọn lẹ ma nọ yin tintọ́n gba. Mẹdepope ma yiwanna nukundiọsọmẹ mọnkọtọn, ṣigba yẹn sọgan dọ dọ mí nọ duvivi lizọnyizọn kunnudegbe tọn to whepoponu. Na nugbo tọn, mí nọ pọ́n nukọnhlan na ojlofọndotenamẹ vude to azọ́n Oklunọ tọn wiwà mẹ.

To madẹnmẹ mí ko zan akuẹ he mí ko sẹdo lẹpo. Mọto-fọ̀ mítọn lẹ ko dù, mọdopolọ wẹ avọ̀ po afọpa mítọn lẹ po. Mí jẹazọ̀n whla awe kavi atọ̀n na whenu dindẹn. E ma bọawu nado zindonukọn gba, ṣigba mí ma tindo linlẹn azọ́n jijodo tọn pọ́n gbede gba. Mí ma tlẹ dọho dogbọn dali etọn gbede gba. Mí hẹn aliho gbẹninọ tọn mítọn bọawu na mí nido sọgan gbọṣi azọ́n gbehosọnalitọ tọn mẹ.

Diọdo Azọ́ndenamẹ Tọn

To 1947 mí yì plidopọ to Los Angeles, Californie. To whenuena mí tin to finẹ, nọvisunnu ṣie William po yẹn po yin nina wekanhlanmẹ dopodopo he deazọ́n na mí nado biọ azọ́n tomẹyiyi tọn mẹ nado dla agun lẹ pọ́n bo gọalọna yé. Mí ma mọ azọ́nplọnmẹ vonọtaun depope yí na azọ́n enẹ to whenẹnu gba. Mí kẹalọyi azọ́ndenamẹ lọ poun wẹ. To owhe ṣinawe he bọdego lẹ whenu, Fern po yẹn po wà sinsẹ̀nzọn to Ohio, Michigan, Indiana, Illinois, po New York po. To 1954 mí yin oylọ basina nado yì klasi 24tọ Giliadi tọn, yèdọ wehọmẹ de na azọ́npinplọn mẹdehlan lẹ. To whenuena mí tin to finẹ, Fern bẹ awukuzọ̀n. Po homẹhunhun po, e jẹ gángán, podọ mí yin azọ́ndena hlan azọ́n tomẹyiyi tọn mẹ to New York po Connecticut po.

To whenuena mí to devizọnwa to Stamford, Connecticut, Nathan H. Knorr, azinponọ Ogbẹ́ Watch Tower tọn to whenẹnu, biọ to mí si nado yí sẹfifo lọ zan hẹ ewọ po asi etọn Audrey po. Yé na núdùdù whèjai tọn mí yèdọ yìnlan-hìhì dagbe-dagbe de po núdùdù dojo lẹpo po. Mí ko jẹakọ hẹ yé dai, podọ yẹn yọ́n Mẹmẹsunnu Knorr ganji nado yọnẹn dọ ewọ tindo nude to ayiha etọn mẹ he gbọnvona gbẹdido po núdùdù whèjai tọn mítọn po. To whèjai enẹ godo e kanse mi, “Nawẹ be hiẹ na jlo nado wá Bẹtẹli ya?”

“Yẹn ma sọgan kudeji gba; yẹn ma yọ́n nususu dogbọn gbẹzan Bẹtẹli tọn dali gba,” wẹ yẹn gblọn dọ.

To nulinlẹnpọn do ehe ji na osẹ delẹ godo, mí dọna Mẹmẹsunnu Knorr dọ mí na wá eyin e jlo dọ mí ni wá. To osẹ he bọdego mẹ, mí mọ wekanhlanmẹ yí nado wá Bẹtẹli to 27 avril 1957, hùnwhẹ alọwle tọn 21tọ mítọn.

To azán tintan enẹ gbè to Bẹtẹli, Mẹmẹsunnu Knorr na mi anademẹ họnwun do nuhe yin nukundo ji. E dọna mi dọmọ: “Hiẹ masọ yin devizọnwatọ lẹdo tọn de ba; hiẹ tin tofi nado wazọ́n to Bẹtẹli. Ehe yin azọ́n titengbe hugan lọ he hiẹ dona wà, podọ mí jlo dọ hiẹ ni yí whenu po huhlọn towe po nado yí azọ́nplọnmẹ he hiẹ mọyi tofi to Bẹtẹli do yizan mẹ. Mí jlo dọ hiẹ ni nọfi.”

Ogbẹ̀ to Bẹtẹli Yin Nujọnu

Azọ́ndenamẹ tintan he yẹn mọyi wẹ yin to Azọ́nwatẹn Linlinnamẹwe po Agbàn-yí-dohlan po tọn lẹ mẹ. Enẹgodo, to nudi owhe atọ̀n godo, Mẹmẹsunnu Knorr dowẹn hlan mi nado wá wekantẹn etọn. E dọna mi to whenẹnu dọ whẹwhinwhẹ́n titengbe he wutu yẹn do yin hinhẹn wá Bẹtẹli wẹ nado wazọ́n to owhé lọ gbè. Anademẹ etọn lẹ yin tlọlọ taun, “Hiẹ tin tofi nado penukundo Owhé Bẹtẹli tọn go.”

Nukunpipedo Owhé Bẹtẹli tọn go flin mi nuplọnmẹ he mẹjitọ ṣie lẹ ko plọn mi to whenuena yẹn to whinwhẹ́n to ogle mẹ. Owhé Bẹtẹli tọn de taidi whédo gbesisọ whẹndo tọn de. Avọ̀ lẹ dona yin yinyàn, núdùdù dona yin awuwlena, agbán lẹ dona yin kiklọ, akánma lẹ dona yin titẹ́, po mọmọ po sọyi. Titobasinanu whégbè tọn nọ tẹnpọn nado hẹn Bẹtẹli yin nọtẹn awuvivo tọn de nado nọ̀, dehe mẹde sọgan ylọ dọ owhé etọn gbè.

Yẹn yise dọ nupinplọn susu tlala wẹ tin he whẹndo lẹ sọgan plọn sọn lehe Bẹtẹli nọ yinuwa do mẹ. Mí nọ fọ́n to afọnnu-fuu bo nọ bẹjẹeji po núdùdù gbigbọmẹ tọn po gbọn dogbapọnna wefọ egbesọegbesọ Biblu tọn de dali. Mí yin nukundo nado wazọ́n sinsinyẹn bo zan gbẹzan he to jlẹkaji ṣigba he ján de. Bẹtẹli ma taidi opá yẹwhenọ lẹ tọn, dile mẹdelẹ sọgan lẹn do. Mí nọ basi wadotana susu na todohukanji aliho gbẹzan tọn mítọn wutu. Mẹsusu ko dọ dọ azọ́nplọnmẹ he yé mọyi tofi ko gọalọna yé nado kẹalọyi azọngban lẹ to whẹndo yetọn lẹ mẹ podọ to agun Klistiani tọn mẹ to godo mẹ.

Jọja sunnu po yọnnu lẹ po he wá Bẹtẹli sọgan yin azọ́ndena nado wazọ́n to nukiklọwe, avọ̀yantẹn, kavi wazọ́n to wezinhọsa. Aihọn sọgan jlo dọ mí ni yise dọ azọ́n sinsinyẹn mọnkọtọn demẹpò bo ma jẹhẹmẹ gba. Ṣogan, jọja lẹ to Bẹtẹli ko mọnukunnujẹemẹ dọ azọ́ndenamẹ mọnkọtọn lẹ yin dandan na whẹndo mítọn nado yinuwa to gbesisọmẹ po ayajẹ po.

Aihọn sọ sọgan nọgodona linlẹn lọ dọ mì tindo nuhudo otẹn po yindidi po nado yin ayajẹnọ nugbonugbo. Enẹ ma sọgbe gba. To whenuena mí wà nuhe yin didena mí nado wà, mí to ‘wiwà nuhe mí dona ko wà,’ podọ mí nọ mọ dona Jehovah tọn yí. (Luku 17:10) Mí sọgan tindo pekọ po ayajẹ nujọnu tọn po eyin mí flin lẹndai azọ́n mítọn tọn kẹdẹ—yèdọ nado wà ojlo Jehovah tọn bo hẹn dagbenu Ahọluduta lọ tọn lẹ yinukọn deji. Eyin mí hẹn enẹ do ahun mẹ, azọ́ndenamẹ depope sọgan yin homẹhunnu po pekọhẹnwanamẹ tọn po.

Lẹblanulọkẹyi Mahẹ Tintindo to Hẹngblodeji Mẹ

To plidopọ 1942 tọn tẹnmẹ, to Cleveland, Ohio, yèdọ hugan owhe ao whẹpo mí wá Bẹtẹli, Mẹmẹsunnu Knorr na hodidọ lọ “Jijọho—Be E Sọgan Dẹn-to-aimẹ Ya?” E hẹn ẹn họnwun dọ Wẹkẹ-whàn II, he to yìyì to alọnu to whenẹnu, na wá vivọnu podọ ojlẹ jijọho tọn de na tin he na wleawuna dotẹnmẹ hundote de na hẹngblodeji nujijla yẹwhehodidọ tọn. Wehọmẹ Giliadi tọn nado plọn mẹdehlan lẹ podọ Wehọmẹ Lizọnyizọn Yẹwhehọluduta tọn nado hẹn nugopipe hodidọ gbangba mẹmẹsunnu lẹ tọn pọnte yin zizedai to 1943. Plidopọ daho lẹ sọ yin titobasina ga. Ehe diyin na titengbe tọn to owhe 1950 lẹ whenu wẹ dehe tin to Yankee Stadium, New York. To kọndopọmẹ hẹ plidopọ lẹ to finẹ to 1950 po 1953 po, yẹn tindo dotẹnmẹ hundote lọ nado gọalọ bo basi tito na Osla Daho de he wleawu adọtẹn tọn na fọtọ́n ao ao lẹ na azán ṣinatọ̀n plidopọ enẹlẹ dopodopo tọn.

To plidopọ enẹlẹ godo, gọna dehe klo hugan lọ to 1958, jideji daho lẹ tin to wẹnlatọ Ahọluduta tọn lẹ mẹ. Ehe gando azọ́n mítọn go tlọlọ to Bẹtẹli. To vivọnu 1960 tọn po bẹjẹeji 1970 tọn po, mí jẹflumẹ na nọtẹn po abò lẹ po na fie azọ́nwatọ lẹ na nọ̀. Nado mọ nọtẹn na whẹndo mítọn he to whinwhẹ́n deji, mí dona tindo adọtẹn lẹ, nudatẹn lẹ, po abò núdùdù tọn lẹ po dogọ.

Mẹmẹsunnu Knorr biọ to Mẹmẹsunnu Max Larson, yèdọ nugopọntọ wezinhọsa tọn, po yẹn po si nado de aigba he sọgbe na hẹngblodeji. To 1957, to whenuena yẹn wá Bẹtẹli, whẹndo mítọn he diblayi 500 yin adọtẹnna to owhé daho dopo gbè. Ṣigba to owhe lẹ gblamẹ, Ogbẹ́ họ̀ bo basi vọjladona hotẹli daho atọ̀n he tin to yakẹ lẹ—yèdọ Towers, Standish, po Bossert po—mọdopolọ owhé flinflin susu lẹ ga. To 1986 Ogbẹ́ họ̀ aigba fie Hotẹli Margaret ko tin te bo hẹn owhé yọyọ whanpẹnọ heyin gbigbá do finẹ lọ zun ohọ̀ de na nudi gbẹtọ 250 lẹ. Enẹgodo to bẹjẹeji owhe 1990 tọn, adọtẹn petlezìn 30 tọn de yin gbigbá nado hẹn azọ́nwatọ 1 000 lẹ dogọ. Bẹtẹli Brooklyn tọn sọgan hẹn bo na núdùdù hagbẹ hugan 3 300 whẹndo mítọn tọn.

Aigba sọ yin hihọ̀ to Wallkill, New York, nudi kilomẹtlu 160 sọn Bẹtẹli Brooklyn tọn. To owhe lẹ gblamẹ, he bẹjẹeji to vivọnu 1960 tọn adọtẹn lẹ po azọ́nwatẹn wezinzin tọn daho lẹ po yin gbigbá to finẹ. Todin, nudi 1 200 hagbẹ whẹndo Bẹtẹli tọn mítọn lẹ nọ nọ̀ bo nọ wazọ́n to finẹ. To 1980 nudíndín bẹjẹeji na aigba nudi hectares 250 tọn de he sẹpọ Todaho New York tọn taun bo tindo aliho daho he yọ́n lẹ. Ohọ̀ po aigba dinnamẹtọ po lọ konu bo dọmọ: “Fie wẹ mì na mọ aigba mọnkọtọn te? Nuhe ma yọnbasi wẹ e yin poun.” Ṣigba to afọnnu he bọdego e lẹkọwa bo dọmọ: “Yẹn ko mọ aigba mìtọn.” To egbehe, e yin yinyọnẹn taidi Ahọ́nkan Weplọntẹn Watchtower tọn to Patterson, New York. To finẹ wehọmẹ lẹ nọ yin bibasi podọ whẹndo he hugan 1 300 lizọnyizọnwatọ lẹ tọn tin to finẹ.

Nupinplọn He Yẹn Ko Plọn Lẹ

Yẹn ko plọn dọ nugopọntọ dagbe de wẹ mẹhe sọgan mọ nudọnamẹ họakuẹ lẹ yí sọn mẹdevo lẹ dè. Suhugan linlẹn he yẹn ko tindo lẹblanulọkẹyi nado yizan lẹ taidi nugopọntọ Bẹtẹli tọn ko wá sọn mẹdevo lẹ dè.

To whenuena yẹn wá Bẹtẹli, mẹsusu ko whẹ́n mẹho, dile yẹn te to egbehe. Suhugan lẹ ko yì todin. Mẹnu lẹ wẹ diọtẹnna mẹhe whẹ́n mẹho bo ko kú enẹlẹ? E ma nọ yin mẹhe tindo nugopipe suhugan lẹ to whepoponu gba. E nọ yin mẹhe tin tofi lẹ, he to azọ́nwa po nugbonọ-yinyin po to azọ́n lọ mẹ lẹ, he hẹn yedelẹ tin-to-aimẹ.

Whẹho titengbe devo nado flin wẹ yin nuhọakuẹ asi dagbe de tọn. Godonọnamẹ asi yiwanna ṣie, Fern tọn, ko yin alọgọ daho de hlan mi to hinhẹn azọ́ndenamẹ yẹwhehọluduta tọn ṣie lẹ di mẹ. Asu lẹ tindo azọngban lọ nado hẹn ẹn diun dọ asi yetọn lẹ duvivi azọ́ndenamẹ yetọn lẹ tọn. Yẹn nọ tẹnpọn nado basi tito na nude he Fern po yẹn po nọ yiwanna nado wà. E ma dona yin nuhe vẹahi lẹ gba, nude he nọ gbọnvona dehe nọ saba yin bibasi poun. E pò to asu de si nado wà onú lẹ nado hẹn homẹ asi etọn tọn hùn. Whenu etọn hẹ ẹ yin nuhọakuẹ bo nọ juwayi po awuyiya po, enẹwutu e dona mọ susu yí sọn e mẹ.

Yẹn yin homẹhunnọ nado to gbẹnọ to azán godo tọn lẹ he Jesu dọho gandego mẹ. Ehe wẹ yin ojlẹ he paṣamẹ hugan lọ to whenuho gbẹtọvi lẹpo tọn mẹ. Mí penugo nado pọ́n bo mọ po nukun yise tọn mítọn lẹ po lehe Oklunọ wleawuna titobasinanu etọn do to awuwle mẹ na opagbe aihọn yọyọ he ja lọ tọn. Dile yẹn pọ́n godo hlan gbẹzan ṣie to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ, yẹn sọgan mọ dọ Jehovah wẹ yin mẹhe to anadena titobasinanu ehe—e mayin gbẹtọ gba. Devizọnwatọ etọn lẹ wẹ mí yin poun. Taidi omẹ mọnkọtọn, mí dona nọ pọnhlan e dè na anademẹ to whepoponu. Tlolo he e hẹn nuhe mí dona wà họnwun, mí dona tin to aṣeji nado setonu bo wà ẹ dopọ.

Jo dewe na titobasinanu lọ, podọ hiẹ yin jidena nado tindo gbẹzan ayajẹ tọn, gigọ́ de. Nudepope he hiẹ to wiwà—vlavo e yin gbehosọnalitọ bibasi, azọ́n lẹdo tọn, devizọnwiwa hẹ agun de taidi wẹnlatọ de, sinsẹ̀nzọn Bẹtẹli tọn, kavi azọ́n mẹdehlan tọn—hodo anademẹ heyin titodohukanji lọ, bo yọ́n nuhọakuẹ azọ́ndenamẹ towe tọn. Wà onú he go hiẹ pé lẹpo nado duvivi azọ́ndenamẹ lẹpo tọn podọ azọ́nwiwa egbesọegbesọ to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ. Onú na ṣikọna we, podọ hiẹ sọgan wazọ́n hugan kavi gbọjọ to whedelẹnu. Whenẹnu wẹ hiẹ dona flin lẹndai klandowiwe ogbẹ̀ towe tọn hlan Jehovah. E yin nado wà ojlo etọn, e mayin towe titi tọn gba.

Azán depope ma ko tin he yẹn ko wá azọ́nmẹ bo ma duvivi nuhe yẹn wà tọn gba. Etẹwutu? Na whenuena mí jo mídelẹ hlan Jehovah po ahundopo po, mí nọ tindo pekọ lọ na yinyọnẹn dọ ‘mí ko wà nuhe mí dona ko wà.’

[Yẹdide to weda 19]

Gbehosọnalitọ bibasi to Baltimore, 1946

[Yẹdide to weda 19]

To Osla Adọtẹn tọn mẹ po Fern po to 1950

[Yẹdide to weda 19]

Azọ́nwatẹn Linlinnamẹwe tọn.

[Yẹdide to weda 19]

Osla Adọtẹn tọn, 1950

[Yẹdide to weda 22]

Po Audrey po gọna Nathan Knorr

[Yẹdide to weda 23]

Ahọ́nkan Wepinplọn Watchtower tọn to Patterson, New York

[Yẹdide to weda 24]

Po Fern po to egbehe