Mọaleyi sọn Nuyiwa Aṣa Tọn lẹ Mẹ
DAWE lọ ko nọ tòdaho Atẹni tọn mẹ na owhe 12. Aliho dopolọ janwẹ e nọ gbọ̀n yì whégbè tẹgbẹ̀ eyin e gọ̀ sọn azọ́n mẹ. Enẹgodo e sẹtẹn yì lẹdo devo mẹ to tòdaho lọ mẹ. To azọ́n godo to gbèdopo, e pànta whégbè. To whenuena e wá mọ ede to lẹdo he mẹ e ko nọ dai lọ wẹ e wá yọnẹn dọ emi ko buali. E ko yì owhé hoho etọn gbè gbọn nuyiwa aṣa tọn dali!
Abajọ nuyiwa aṣa tọn to whedelẹnu nọ yin yiylọdọ jijọ awetọ, yèdọ huhlọn de he nọ yinuwado gbẹzan mítọn ji to aliho sinsinyẹn mẹ. To linlẹn ehe mẹ, mí sọgan yí aṣa lẹ jlẹdo miyọ́n de go. Miyọ́n sọgan hẹn hinhọ́n wá fie zinvlu tin te, podọ e sọgan hẹn agbasa mítọn hunzo bo hẹn núdùdù mítọn hunmiyọn. Ṣogan, miyọ́n sọgan sọ yin kẹntọ ylankan de he nọ và ogbẹ̀ po nutindo lẹ po sudo. Aṣa lẹ yin nudopolọ. Eyin yè wleawuna yé ganji, yé nọ hẹn ale susu wá. Ṣigba yé sọgan sọ hẹnnugble.
To whẹho dawe heyin nudego to bẹjẹeji tọn mẹ, ojlẹ vude poun wẹ titẹdo nuyiwa aṣa tọn go hẹngu na ẹn to sẹkli-masẹ aliho ji tọn mẹ. To whenuena e wá jẹ nujọnu taun lẹ ji, aṣa sọgan hẹn mí tindo kọdetọn dagbe kavi ylankan. Lẹnnupọn do apajlẹ taun heyin mimọ to Biblu mẹ vude ji he do lehe aṣa sọgan gọalọ kavi glọnalina sinsẹ̀nzọn mítọn hlan Jiwheyẹwhe podọ haṣinṣan mítọn hẹ ẹ hia.
Apajlẹ Biblu Tọn lẹ Gando Aṣa Dagbe po Ylankan po Go
Noa, Job, po Daniẹli po duvivi haṣinṣan dagbe de tọn hẹ Jiwheyẹwhe. Biblu pà yé ‘na dodowiwa yetọn wutu.’ (Ezekiẹli 14:14) Na taun tọn, gbẹzan sunnu atọ̀n lọ lẹ tọn dohia dọ yé ko wleawuna aṣa dagbe lẹ.
Noa yin didọna nado ján alki de, yèdọ tọjihun de he tedidi etọn na yì mẹtlu 110 bọ gbigblo etọn na yì mẹtlu 49, bọ agayiyi etọn na sọ̀ agayiyi petlezìn-atọ́n tọn. Azọ́n blibata enẹ na ko dobuna mẹhe nọ ján tọjihun hohowhenu tọn depope. Noa po hagbẹ ṣinawe whẹndo etọn tọn lẹ po ján alki lọ matin alọgọ azọ́nwanu egbezangbe tọn lẹ. To yidogọmẹ, Noa sọ hẹn alọnu ede tọn ján to yẹwhehodidọ mẹ. Mí sọgan sọ deji ga dọ e to nukunpedo nuhudo gbigbọmẹ tọn po agbasamẹ tọn whẹndo etọn tọn po go. (2 Pita 2:5) Nado sọgan wà ehe lẹpo, Noa dona ko tindo aṣa azọ́nwiwa tọn dagbe de. Humọ, Biblu dọho Noa tọn taidi mẹde he “zinzọnlin hẹ Jiwheyẹwhe [nugbo]. . . . Noa sọ basi; kẹdẹdi enẹ he Jiwheyẹwhe ko degbena ẹn lẹpo.” (Gẹnẹsisi 6:9, 22; 7:5) Na Biblu dọ dọ Noa ma tindo ‘mọdọ’ wutu, e dona ko to zọnlinzin hẹ Jiwheyẹwhe to Singigọ lọ godo, podọ etlẹ yin bọdo atẹṣiṣi he wá aimẹ to Babẹli sọta Jehovah godo. Na nugbo tọn, Noa zinzọnlin hẹ Jiwheyẹwhe kakajẹ okú etọn whenu to owhe 950 dido mẹ.—Gẹnẹsisi 9:29.
Aṣa dagbe Job tọn lẹ gọalọna ẹn nado yin omẹ “pipé jlọjlọ.” (Job 1:1, 8; 2:3) Aṣa etọn wẹ e yin nado nọ yinuwa taidi yẹwhenọ de na whẹndo etọn to avọ́sinsan lẹ bibasi do ota ovi etọn lẹ tọn mẹ to hùnwhẹ yetọn dopodopo godo. E nọ wà ehe vlavo yé ko ‘waylando, bo ko zannù do Jiwheyẹwhe go to ayiha yetọn mẹ. Mọwẹ Job nọ wà do tẹgbẹ̀.’ (Job 1:5) Matin ayihaawe, aṣa he sinai do sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn ji lẹ tin to whẹndo Job tọn mẹ.
Daniẹli sẹ̀n Jehovah “whepoponu” to gbẹzan etọn lẹpo mẹ. (Daniẹli 6:16, 20) Aṣa dagbe gbigbọmẹ tọn tẹlẹ wẹ Daniẹli tindo? Dopo wẹ yindọ e nọ hodẹ̀ hlan Jehovah to gbesisọmẹ. Mahopọnna gbedide ahọlu tọn he sọta aṣa ehe, ‘Daniẹli nọ jẹklo bo nọ hodẹ̀ bosọ nọ pà Jiwheyẹwhe whlaatọ̀n to gbèdopo, dile e nọ wà do to gbesisọmẹ dai.’ (Daniẹli 6:10) E ma sọgan gbẹ́ aṣa etọn heyin dẹ̀hiho hlan Jiwheyẹwhe dai gba, etlẹ yin to whenuena mọwiwà ze ogbẹ̀ etọn do owù mẹ. Matin ayihaawe, aṣa ehe na huhlọn Daniẹli nado zan gbẹzan tenọgligo-hinhẹn hlan Jiwheyẹwhe tọn de. E họnwun dọ Daniẹli sọ tindo aṣa dagbe nupinplọn po ayihamẹlinlẹnpọn sisosiso tọn po do opagbe mẹwhinwhàn tọn Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji. (Jẹlemia 25:11, 12; Daniẹli 9:2) E họnwun dọ aṣa dagbe enẹlẹ gọalọna ẹn nado doakọnnanu kakajẹ opodo, bosọ họ̀n alèwezun ogbẹ̀ tọn po nugbonọ-yinyin po jẹ vivọnu.
To vogbingbọn mẹ, Dina tindo kọdetọn ylankan lẹ na aṣa he ma sọgbe etọn wutu. E ‘nọ tọ́nyi nado pọ́n viyọnnu otò lọ tọn,’ he ma nọ basi sinsẹ̀n hlan Jehovah lẹ. (Gẹnẹsisi 34:1) Aṣa ehe, he taidi nuhe ma sọgan gbleawunamẹ dekọtọn do nugbajẹmẹji mẹ. Tintan whẹ́, Ṣẹkẹmi, sunnu jọja de he yè nọ pọnhlan taidi “yẹyinọ hú mẹhe to owhé otọ́ etọn lẹpo tọn gbè” zanhẹ ẹ gánnugánnu. Enẹgodo, nuyiwa ahọsuyiyi nọvisunnu awe Dina tọn lẹ tọn dekọtọn do sunnu he tin to tòdaho dopo mẹ lẹpo vivasudo mẹ. Kọdetọn ylankan nankọtọn die!—Gẹnẹsisi 34:19, 25-29.
Nawẹ mí sọgan hẹn ẹn diun dọ aṣa mítọn lẹ na hẹn ale wá na mí bo ma na gbleawuna mí gbọn?
Aṣa lẹ Yiyizan
“Mí yin jiji po aṣa lẹ po,” wẹ tamẹnuplọnmẹtọ dopo wlan. Ṣigba e ma dona yinmọ gba. Biblu dohia hezeheze dọ mí sọgan de nado diọ aṣa ylankan mítọn lẹ bo wleawuna dagbe lẹ.
Eyin mí tindo aṣa dagbe lẹ, gbẹzan Klistiani tọn nọ tindo kọdetọn dagbe taun bosọ nọ bọawu nado zan. Alex, heyin Klistiani Grèce tọn de dọmọ: “Aṣa todohukanji de go titẹdo nado wà onú voovo lẹ tọn nọ gọalọna mi ma nado hẹn whenu họakuẹ gú.” Theophilus, mẹho agun tọn de dlẹnalọdo todohukanji bibasi taidi aṣa he gọalọna ẹn nado tindo kọdetọn dagbe. E dọmọ: “Yẹn tindo nujikudo mlẹnmlẹn dọ yẹn ma sọgan penukundo azọngban Klistiani tọn ṣie lẹ go ganji gba eyin yẹn ma tindo aṣa nado nọ basi todohukanji dagbe de.”
Taidi Klistiani lẹ, mí yin tulina nado ‘to zọnlinzin to tito ji to aliho nuyiwa tọn dopolọ mẹ.’ (Filippinu lẹ 3:16) Nuyiwa aṣa tọn de bẹ ‘nude wiwà gbọzangbọzan to aliho tangan de mẹ’ hẹn. Mí nọ mọaleyi sọn aṣa dagbe mọnkọtọn lẹ mẹ na mí ma nọ to whenu yizan nado to nulẹnpọndo afọdide dopodopo ji wutu. Ehe yinmọ na mí ko wleawuna aliho nuyiwa tọn dagbe de he mí nọ hodo to aṣa liho wutu. Aṣa he lodo lẹ nọ lẹzun aliho nuyiwa tọn. Aṣa dagbe mọto-kùnkùn tọn sọgan gọalọna mọto-kùntọ de nado basi nudide gbẹwhlẹngán tọn to afọdopolọji he e pannukọn owù to aliho ji. Mọdopolọ aṣa dagbe lẹ sọgan gọalọna mí nado basi nudide he sọgbe lẹ to niyaniya mẹ dile mí to nukọnzindo to nuyiwa Klistiani tọn mítọn mẹ.
Dile wekantọ Jeremy Taylor dọ ẹ do: “Aṣa lẹ yin nudetọn nuyiwa tọn.” Eyin aṣa mítọn lẹ yọ́n, mí sọgan wà onú dagbe lẹ po awubibọ po. Di apajlẹ, taidi Klistiani lizọnyizọnwatọ lẹ, eyin mí tindo aṣa mahẹ gbesisọ tọn tintindo to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ tọn, e nọ bọawu bosọ nọ yin ayajẹnu nado tọ́n to lizọnyizọn kunnudegbe tọn mẹ. Mí hia gando apọsteli lẹ go dọ ‘egbesọegbesọ to tẹmpli mẹ podọ to owhé dopodopo gbè, yé ma nọ omẹ ma plọn, yé masọ nọ yẹwheho Jesu Klisti tọn ma dọ.’ (Owalọ lẹ 5:42; 17:2) To alọ devo mẹ, eyin vlavo wẹ mí nọ tindo mahẹ to lizọnyizọn lọ mẹ, mí sọgan nọ dibu, bo tindo nuhudo ojlẹ dogọ tọn nado vòawu to lizọnyizọn lọ mẹ whẹpo mí nido tindo jidide to nuyiwa titengbe Klistiani tọn ehe mẹ.
Onú dopolọ yin nugbo gando nuyiwa Klistiani tọn mítọn devo lẹ go. Aṣa dagbe lẹ sọgan gọalọna mí nado nọ ‘hia Ohó Jiwheyẹwhe tọn to okle po ozán po’ to gbesisọmẹ. (Jọṣua 1:8; Psalm 1:2) Klistiani dopo tindo aṣa Biblu hihia na nukunwhiwhe 20 jẹ 30 tọn whẹpo do damlọn. Eyin onú tlẹ ṣikọna ẹn taun, e nọ mọdọ emi ma sọgan damlọn ganji adavo emi hia Biblu whẹpo do mlọnai. E dona fọ́n nado penukundo nuhudo gbigbọmẹ tọn enẹ go. Aṣa dagbe ehe ko sọ gọalọna ẹn nado nọ hia Biblu blebu to owhe dopo mẹ na owhe susu.
Jesu Klisti, apajlẹ mẹhe tọn mí to hihodo tindo aṣa nado nọ yì opli lẹ fie yè nọ dọhodo Biblu ji te tọn. “Dile walọ etọn te, e biọ sinagọgu mẹ to gbọjẹzangbe, bosọ fọ́nṣite nado hiawe.” (Luku 4:16) Aṣa ko gọalọna Joe, heyin mẹho he tindo whẹndo daho bosọ nọ wazọ́n na ganhiho susu nado zín nuhudo po ojlo na opli lẹ yìyì to gbesisọmẹ po do ahun ede tọn mẹ. E dọmọ: “Aṣa ehe gọalọna mi nado to nukọnzindo, bo ko wleawuna huhlọn gbigbọmẹ tọn susu he yẹn tindo nuhudo etọn nado sọgan pehẹ nuhahun lẹ po kọdetọn dagbe po.”—Heblu lẹ 10:24, 25.
Aṣa mọnkọtọn lẹ yin onú titengbe to alèwezun Klistiani tọn na ogbẹ̀ mẹ. Linlin de sọn otò he mẹ omẹ Jehovah tọn lẹ ko yin homẹkẹndo te de dọmọ: “Mẹhe tindo aṣa gbigbọmẹ tọn dagbe bosọ yọ́n pinpẹn nugbo lọ tọn sisosiso lẹ ma tindo nuhahun depope to tenọgligo-hinhẹn mẹ to whenuena whlepọn lẹ wá. Ṣigba mẹhe nọ gọ̀n opli lẹ to ‘ojlẹ dagbe mẹ,’ bo ma nọ yì kunnudegbe to gbesisọmẹ lẹ, bosọ nọ jogbe to whẹho he mayin titengbe sọmọ mẹ lẹ nọ saba jai to whlepọn ‘sinsinyẹn’ nukọn.”—2 Timoti 4:2.
Dapana Aṣa Ylankan lẹ, Yí Dagbe lẹ Zan
E ko yin didọ dọ ‘mẹde dona wleawuna aṣa he e yọnẹn dọ emi na yizan lẹ kẹdẹ.’ Aṣa ylankan lẹ yin ogán kọgbidinamẹtọ de. Etomọṣo, yé sọgan yin alọdotena.
Na ojlẹ de, Stella peve to televiziọn pinpọn mẹ. E yigbe dọmọ: “To dodonu aṣa ylankan he yẹn ko joawuna lẹpo tọn mẹ, whẹwhinwhẹ́n dọ ‘e ma sọgan gbleawuna mi’ nọ tin.” Ehe wẹ yin whẹho lọ gando aṣa televiziọn pinpọn zẹjlẹgo etọn go. E nọ dọna ede dọ emi na pọ́n ẹn na “ayidedai vude” kavi na “diọdo nuyiwa tọn de.” Ṣigba aṣa etọn wá zẹpa, bọ e nọ to televiziọn pọ́n na ganhiho susu. E dọmọ: “E whè gbau, aṣa ylankan ehe glọnalina nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn ṣie.” Po vivẹnudido tlala po, e penugo to godo mẹ nado de ojlẹ he e nọ yizan to televiziọn pinpọn mẹ pò bosọ nọ ṣinyan nuhe e na pọ́n lẹ. Stella dọmọ: “Yẹn nọ saba tẹnpọn nado flin nuhewutu yẹn jlo nado jo aṣa ehe do, podọ yẹn ganjẹ Jehovah go nado hẹn gbemima ṣie di.”
Klistiani de he nọ yin Charalambos dlẹnalọdo aṣa ylankan de he glọnalina nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn etọn. Aṣa lọ wẹ nado nọ sisẹ onú lẹ do nukọn. “To whenuena yẹn yọnẹn dọ aṣa onú lẹ sisẹ do nukọn tọn yin nuylankan, yẹn jẹ vivẹnudo ji nado diọ gbẹzan ṣie. To whenuena yẹn to yanwle lẹ zedai, yẹn nọ basi tito ojlẹ po lehe yẹn na jẹ yé basi do po tọn. Nudide po tito ṣie lẹ yiyizan to gbesisọmẹ po wẹ yin pọngbọ lọ, podọ e gbẹsọ yin aṣa dagbe de kakajẹ din.” Na nugbo tọn, aṣa dagbe lẹ wẹ yin nuhe yọ́n hugan nado yí do diọtẹnna ylankan lẹ.
Mẹhe mí nọ dogbẹ́ hẹ lẹ lọsu sọgan zọ́n bọ mí na wleawuna aṣa lẹ, dagbe kavi ylankan. Aṣa dagbe mẹdevo lẹ tọn nọ yinuwado mí ji, kẹdẹdile ylankan lẹ lọsu nọ wà do. Dile “ogbẹ́ ylankan nọ hẹn walọ dagbe gble” do, mọwẹ ogbẹ́ dagbe lẹ sọgan wleawuna aṣa dagbe he mí sọgan hodo lẹ do. (1 Kọlintinu lẹ 15:33) Hú popolẹpo, aṣa lẹ sọgan hẹn haṣinṣan mítọn hẹ Jiwheyẹwhe lodo kavi gble. Stella dọmọ: “Eyin aṣa mítọn lẹ yin dagbe, yé nọ hẹn vivẹnudido mítọn nado sẹ̀n Jehovah bọawu. Eyin yé yin ylankan, yé nọ glọnalina vivẹnudido mítọn lẹ.”
Ze aṣa dagbe lẹ dai, bosọ dike yé ni nọ deanana we. Yé na yin nuyiwadomẹji dagbe huhlọnnọ de to gbẹzan towe mẹ.
[Yẹdide to weda 19]
Taidi miyọ́n, aṣa lẹ sọgan hẹn ale wá kavi và mẹ sudo
[Yẹdide to weda 21]
Aṣa Jesu tọn wẹ e yin nado yì sinagọgu mẹ to Gbọjẹzangbe na Ohó Jiwheyẹwhe tọn hihia
[Yẹdide to weda 22]
Aṣa gbigbọmẹ tọn dagbe lẹ nọ hẹn haṣinṣan mítọn hẹ Jiwheyẹwhe lodo