Otan Gbẹzan Tọn
Opẹ́ Na Oflin Họakuẹ Ṣie Lẹ!
DILE EYIN DIDỌ GBỌN DRUSILLA CAINE DALI
Yẹn ṣẹṣẹ wlealọ hẹ Zanoah Caine to 1933, he yin wẹndagbe-jlatọ whenu-gigọ́ tọn de taidi yẹn lọsu. Yẹn yin homẹhunnọ tlala, bosọ basi tito nado kọnawudopọ hẹ asu ṣie to azọ́ndenamẹ etọn mẹ, ṣigba nado wàmọ, yẹn tindo nuhudo kẹkẹ de tọn—yèdọ nude he vẹahi tlala he yẹn ma penugo nado họ̀, na ninọmẹ lẹ sinyẹnawu bọ e yin nuhahun akuẹzinzan tọn whenu wutu. Etẹwẹ yẹn sọgan wà?
TO WHENUENA nọvisunnu atọ̀n asu ṣie tọn lẹ sè ninọmẹ awusinyẹn tọn he mẹ yẹn te, yé dín nugonu hoho kẹkẹ tọn lẹ to ogbó he to yakẹ de ji nado basi kẹkẹ de na mi. Yé mọ nugonu lọ lẹ bosọ tò kẹkẹ de! Tlolo he yẹn plọn kẹkẹ kùnkùn, Zanoah po yẹn po nọ yí ayajijẹ do kùn kẹkẹ gbọn Angleterre to agbegbe Worcester po Hereford po tọn lẹ mẹ, bo nọ to kunnudena mẹhe mí mọ lẹpo.
Yẹn ma yọnẹn dọ afọdide yise tọn kleun ehe na dekọtọn do gbẹzan he gọ́ na oflin susugege de mẹ gba. Ṣigba, dodonu gbigbọmẹ tọn na gbẹzan ṣie ko yin didoai gbọn mẹjitọ yiwanna ṣie lẹ dali.
Awusinsinyẹn He Wẹkẹ Whàn I Hẹnwa Lẹ
Yẹn yin jiji to décembre 1909. Ojlẹ vude to enẹgodo onọ̀ ṣie yí vọkan owe The Divine Plan of the Ages dopo, podọ to 1914 mẹjitọ ṣie lẹ plan mi hẹn nado yì pọ́n “Photo-Drame de la création,” to Oldham, Lancashire. (Owe awe lọ lẹ yin didetọ́n gbọn mẹhe yin yinyọnẹn todin taidi Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ dali.) Dile yẹn tlẹ yin yọpọvu de to whenẹnu, yẹn gbẹsọ flin hezeheze lehe yẹn to linlọ́n na homẹhun to whenuena mí lẹkọja whégbè na nuhe yẹn ko mọ lẹ wutu. Enẹgodo Frank Heeley bẹ pipli Biblu pinplọn tọn de jẹeji to Rochdale, fie mí nọ nọ̀. Opli ehe yìyì gọalọna mí taidi whẹndo de nado tindo nukunnumọjẹnumẹ Owe-wiwe tọn.
Vivomẹ-ninọ mítọn yin hinhẹngble to owhe enẹ dopolọ mẹ to whenuena Awhàn Daho lọ—yèdọ Wẹkẹ Whàn I, dile mí nọ ylọ ẹ dọ to egbehe gbajẹgbonu. Otọ́ ṣie yin yiylọ nado plọn awhàn ṣigba e hẹn kadaninọ etọn go. Eyin hodọ gandego to whẹdatẹn mẹ taidi “sunnu walọ dagbenọ tlala de,” podọ wekanhlanmẹ susu wẹ “sunnu walọ dagbenọ lẹ” dohlan “he dọ dọ yé kudeji dọ ewọ yin ahundoponọ na gbigbẹ́ ma nado fùnawhàn,” wẹ linlinwe lẹdo lọ tọn de dọ.
Ṣigba, kakati e ni yin didesẹ mlẹnmlẹn sọn awhàn mẹ, e yin pinpọnhlan taidi awhànfuntọ de he ma na nọ “tindo mahẹ to Awhànfunfun mẹ kẹdẹ.” To afọdopolọji, ewọ, onọ̀ ṣie, po yẹn po nọ yin vivlẹko. To godo mẹ, ninọmẹ etọn yin nulẹnpọndeji, podọ e yin azọ́ndena nado nọ pọgle, ṣigba glesi delẹ nọ tafu otọ́ ṣie bo nọ na ẹn akuẹ vude kavi ma nọ na ẹn depope na ninọmẹ he mẹ e tin te wutu. Nado penukundo whẹndo lọ go, onọ̀ ṣie nọ wazọ́n sinsinyẹn to azọ́nwhé avọyinyan tọn de mẹ bọ yè nọ sú i akuẹ vude poun. Ṣogan, yẹn mọ lehe e hẹnmẹ lodo do nado yí jọja whenu ṣie zan nado doakọnna ninọmẹ sinsinyẹn mọnkọtọn lẹ; e gọalọna mi nado yọ́n pinpẹn onú titengbe gbigbọmẹ tọn lẹ tọn.
Bẹjẹeji Vudevude
Daniel Hughes, heyin Biblu plọntọ vivẹnunọ de, wá jẹakọ hẹ mí tlala. E yin akánmẹtọ de to Ruabon, to gbétatò he dẹn do Oswestry na kilomẹtlu 20 de mẹ, fie mí ko sẹtẹn yì. Ylọnẹn Dan, dile yẹn nọ ylọ ẹ dọ, jẹakọ hẹ whẹndo mítọn, podọ whedepopenu he e wá nado pọ́n mí, e nọ saba dọhodo whẹho Owe-wiwe tọn lẹ ji. E ma tindo mahẹ to mẹnudidọ mẹ pọ́n. Klasi Biblu pinplọn tọn de bẹjẹeji to Oswestry to 1920, podọ Ylọnẹn Dan na mi vọkan dopo owe La Harpe de Dieu tọn to 1921. Yẹn wlebòna ehe na e nọ hẹn ẹn bọawu na mi nado mọnukunnujẹ Biblu pinplọn mẹ.
Mọdopolọ Pryce Hughes sọ tin to finẹ ga,a he wá lẹzun nugopọntọ owhe Bẹtẹli Londres tọn heyin alahọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to godo mẹ. E nọ nọ̀ hẹ whẹndo etọn to Bronygarth, to dogbó Welsh tọn ji, podọ mẹdaho etọn yọnnu, Cissie wá lẹzun họntọn vivẹ́ onọ̀ ṣie tọn.
Yẹn flin homẹhunhun he wá aimẹ to 1922 to whenuena oylọ basinamẹ lọ wá nado ‘jlá Ahọlu lọ po ahọluduta etọn po.’ Dile etlẹ yindọ yẹn gbẹ́ pò to wehọmẹ yì, to owhe he bọdego mẹ yẹn tindo mahẹ to alọnuwe pẹvi vonọtaun lọ lẹ mimá mẹ, na taun tọn alọnuwe Ecclesiastics Indicted tọn to 1924. To whenuena yẹn pọ́n owhe ao enẹ hlan godo, yẹn mọ ẹn taidi lẹblanulọkẹyi de dọ yẹn ko kọnawudopọ hẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu nugbonọ susu po—mẹhe mẹ Maud Clarkb po azọ́nwatọgbẹ́ etọn Mary Grant po tin te,c Edgar Clay,d Robert Hadlington, Katy Roberts, Edwin Skinner,e gọna Percy Chapman po Jack Nathan po,fhe yé omẹ awe lẹ yì Canada nado gọalọ to azọ́n lọ mẹ to finẹ.
Togunmẹho lọ he sinai do Biblu ji “Livi Susu He to Gbẹnọ Todin lẹ Ma Na Kú Gbede Ba” sọawuhia nado yin kunnudide he wá do ganmẹ de to aigba-denamẹ he gbloada mítọn ji. To 14 mai 1922, hẹnnumẹ Pryce Hughes tọn de he nọ yin Stanley Rogers, wá sọn Liverpool nado dọ hodidọ ehe to gbétatò Chirk mẹ, he tin to agewaji tòpẹvi mítọn tọn, podọ to whèjai enẹ e wá dọ hodidọ dopolọ to The Picture Playhouse (sinimọto họsa) to Oswestry. Yẹn gbẹsọ tindo oylọ-basinamẹwe he yin zinzinjẹgbonu na nujijọ enẹ dopo. To ojlẹ ehe lẹpo mẹ, pipli pẹvi mítọn to yinyin hinhẹn lodo gbọn dlapọn nugopọntọ tomẹyitọ atọ̀n tọn kavi agun-ji-pọ́ntọ dile mí nọ ylọ yé dọ dai dali. Mẹmẹsunnu ehelẹ wẹ Herbert Senior, Albert Lloyd, po John Blaney po.
Ojlẹ Nudide Tọn
Yẹn basi nudide nado yin bibaptizi to 1929. Yẹn yin owhe 19 mẹvi, podọ to ojlẹ dopolọ mẹ, yẹn pehẹ mẹtẹnpọn sinsinyẹn ṣie tintan. Yẹn pehẹ sunnu jọja de he otọ́ etọn yin tonudọtọ. Mí yiwanna míde, podọ e jlo dọ mí ni wlealọ. Ṣigba, to whenuena e yindọ owe Government ko yin didetọn to owhe he wayi mẹ yẹn yí vọkan dopo na ẹn. Ṣigba e wá họnwun to madẹnmẹ dọ ewọ ma tindo ojlo to gandudu olọn mẹ tọn, heyin hosọ owe ehe tọn mẹ gba. Yẹn yọnẹn sọn oplọn ṣie lẹ mẹ dọ Islaelivi hohowhenu tọn lẹ yin gbedena ma nado wlealọ hẹ mayisenọ lẹ podọ nunọwhinnusẹ́n ehe gando Klistiani lẹ go ga. Enẹwutu, dile etlẹ sinyẹnawu nado wàmọ, yẹn gbẹ́ obiọ etọn dai.—Deutelonomi 7:3; 2 Kọlintinu lẹ 6:14.
Yẹn mọ huhlọn yí sọn ohó apọsteli Paulu tọn lẹ mẹ he dọmọ: “Mì dike nuṣikọna mí to dagbe wiwà mẹ blo: na míwlẹ na gbẹ̀n to whenuena ojlẹ sọ, eyin mí ma wàdidọ.” (Galatianu lẹ 6:9) Ylọnẹn ṣie vivẹ́ Dan sọ na tuli mi to whenuena e wlan dọmọ: “To whlepọn daho kavi pẹvi lẹ mẹ, nọ yí ayinamẹ he tin to Lomunu lẹ 8: 28 mẹ zan,” he dọmọ: “Mí yọnẹn dọ onú lẹpo wẹ to azọ́nwa dopọ na dagbe hlan yé he yiwanna Jiwheyẹwhe, yèdọ hlan yé he yin mẹyiylọ lẹ kẹdẹdi [lẹndai] etọn.” E ma bọawu gba, ṣigba yẹn yọnẹn dọ yẹn ko basi nudide he sọgbe lọ. Yẹn jẹ gbehosọnalitọ basi ji to owhe enẹ mẹ.
Pipehẹ Avùnnukundiọsọmẹ Lọ
Mí mọ oyín yọyọ mítọn heyin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yí to 1931, bọ mí sọ basi nujijla sinsinyẹn de to owhe lọ mẹ, gbọn alọnuwe apomẹ tọn lọ The Kingdom, the Hope of the World yiyizan dali. Vọkan dopodopo yin yíyí na tonudọtọ lẹ, sinsẹ̀ngán lẹ, po ajọwatọ lẹ po. Aigba-denamẹ ṣie gbloada sọn Oswestry yì Wrexham, nudi kilomẹtlu 25 hlan agewaji. E ma bọawu nado wazọ́n to e ji mlẹnmlẹn gba.
To plidopọ de ji to owhe he bọdego mẹ to Birmingham, e yin lilá dọ yè tindo nuhudo mẹdezejotọ 24 tọn. Po ojlo vẹkuvẹku po, mí omẹ 24 na yinkọ na wunmẹ sinsẹ̀nzọn tọn yọyọ de, he mí ma ko yọ́n azọ́n wunmẹ he e na yin. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe e paṣa mí do to whenuena mí yin azọ́ndena awe awe nado ze alọnuwe apomẹ tọn dopolọ, The Kingdom, the Hope of the World donukọnnamẹ, dile mí plá owhlẹ he ji yè kàn núdo lẹ do okọ̀, he to nulila Ahọluduta lọ tọn basi.
Winyan hù mi taun nado wazọ́n to lẹdo sinsẹ̀nhọ daho lọ tọn mẹ, ṣigba yẹn nọ miọnhomẹ na dee dọ mẹdepope ma yọ́n mi to tòdaho lọ mẹ. Ṣogan, omẹ tintan he dọnsẹpọ mi wẹ họntọn hoho wehọmẹ tọn de, mẹhe vó bo dọmọ: “Aṣọdido wunmẹ tẹ die?” Nujijọ enẹ gọalọna mi nado duto obu gbẹtọ tọn depope he yẹn sọgan ko tindo ji!
Tẹnsisẹ Yì Fidindẹn
Yẹn wlealọ hẹ Zanoah heyin asiṣiọsu he yí owhe 25 do hugan mi to 1933. Asi tintan etọn ko yin Biblu Plọntọ zohunhunnọ de, podọ Zanoah ko gbọn nugbonọ-yinyin dali gbọṣi azọ́ndenamẹ etọn mẹ to okú asi etọn tọn godo. To madẹnmẹ mí sẹtẹn sọn Angleterre yì aigba-denamẹ yọyọ mítọn ji, to North Wales he dẹn na nudi kilomẹtlu 150. Pali lẹ, saki lẹ, gọna nutindo họakuẹ devo lẹ yin biblá do kẹkẹ mítọn lẹ ji, ṣigba mí jẹ nọtẹn mítọn awuyẹyẹ afọyẹyẹ! Kẹkẹ mítọn lẹ yin onú titengbe to azọ́ndenamẹ enẹ mẹ—e hẹn mí gbọn filẹpo, etlẹ yin sẹpọ aga Cader Idris tọn, yèdọ osó Welsh tọn de he yiaga na nudi mẹtlu 900. Alemọyinu tlala wẹ e yin nado mọ mẹhe tindo ojlo vẹkuvẹku nado se ‘wẹndagbe ahọluduta lọ tọn’ lẹ.—Matiu 24:14.
Ojlẹ vude to whenuena mí wá finẹ godo, gbẹtọ lẹ dọna mí dọ dawe de he nọ yin Tom Pryce ko nọ dọyẹwheho hlan yé, kẹdẹdile míwlẹ to bibasi do. Mí wá yọnẹn to godo mẹ dọ Tom nọ nọ̀ Long Mountain sẹpọ Welshpool—podọ nupaṣamẹ nankọtọn die! Yẹn ko do owe Réconciliation gbonu na ẹn to whenuena yẹn ṣẹṣẹ bẹ azọ́n kunnudide tọn jẹeji. E plọn ẹn na ede, wlanwe hlan Londres bo biọ owe lẹ dogọ, bo ko sọ to yise yọyọ etọn má po zohunhun po sọn whenẹnu gbọ́n. Mí duvivi gbẹdido ayajẹ tọn ganhiho susu tọn, mímẹ atọ̀n lẹ nọ saba plọnnu dopọ nado to tuli na ode awetọ.
Nugbajẹmẹji de Dekọtọn Do Dona lẹ Mẹ
Gbehosọnalitọ he sẹpọ North Wales lẹpo wẹ yin oylọ basina to 1934 nado yì tòpẹvi Wrexham tọn mẹ nado gọalọ to alọnuwe Righteous Ruler mimá mẹ. Nujijọ ylankan de jọ to azán he jẹnukọnna azán he gbè mí na bẹ nujijla vonọtaun ehe jẹeji. Akánmẹtẹn Gresford tọn wẹ akán wujẹgbonu te to nudi kilomẹtlu 3 hlan agewaji Wrexham tọn, bo hù akánmẹtọ 266. Ovi hugan 200 wẹ lẹzun tọṣiọvi, podọ yọnnu 160 wẹ lẹzun asuṣiọsi.
Mí dona basi todohukanji mẹhe to aluẹmẹ lẹ tọn, dla yé pọ́n, bosọ jo alọnuwe dopo do na yé. Dopo to yinkọ he yin nina mi lẹ mẹ wẹ Whési Chadwick he visunnu owhe-19-mẹvi etọn ko kú. Jack he yin visunnu mẹho dla onọ̀ etọn pọ́n nado miọnhomẹ na ẹn to whenuena yẹn tin to finẹ. Visunnu jọja ehe yọ́n mi ṣigba ma dọ nudepope gba. To godo mẹ, visunnu lọ hia alọnuwe apomẹ tọn lọ bosọ dín alọnuwe The Final War he yẹn ko yí na ẹn to owhe delẹ die wayi mọ.
Jack po asi etọn he nọ yin May po dín fie yẹn nọ nọ̀ mọ bosọ biọ owe lẹ dogọ. To 1936, yé yigbe na opli lẹ ni nọ yin bibasi to owhé yetọn gbè to Wrexham. To osun ṣidopo godo he Albert Lloyd wá basi dlapọn, agun de yin didoai, bọ Jack Chadwick yin nugopọntọ azinponọ. Agun atọ̀n wẹ tin to Wrexham todin.
Gbẹninọ to Ohọ̀ He Nọ Yin Tẹnsẹna de Mẹ
Kakajẹ ojlẹ ehe mẹ, mí nọ yí adọtẹn depope he mí mọ zan dile mí to tẹnsẹ sọn fide jẹ devo. Todin Zanoah magbe dọ ojlẹ ko wá bọ mílọsu na tindo owhé mítọn titi, dehe sọgan yin tẹnsẹna. Ohọ̀ he nọ yin tẹnsẹna basitọ azọ́nyọnẹntọ de wẹ asu ṣie, podọ e gbá adọtẹn he nọ yin tẹnsẹna de na mí. Mí ylọ ohọ̀ lọ dọ Elizabeth, oyín Biblu tọn de he zẹẹmẹdo “Jiwheyẹwhe He Nọ Namẹ Susugege.”
Yẹn flin nọtẹn titengbe de he mẹ mí nọ—eyin aigba atin-sinsẹ́n tọn de he sẹpọ asisa osin tọn. E taidi Paladisi de na yẹn! Nudepope ma hẹn ayajẹ mítọn gble to owhe he mí yizan dopọ to ohọ̀ he nọ yin tẹnsẹna enẹ mẹ, dile etlẹ yindọ tẹnmẹ po aṣọ́donu vude po wẹ e tindo. To avivọ whenu, avọ̀-akanma ji tọn lẹ nọ saba sinyẹn bo nọ tẹdo adó ohọ̀ lọ tọn lẹ go, bọ osin kùnkùn nọ saba yin nuhahun. Mí dona nọ dà-sin wá ohọ̀ mẹ, to whedelẹnu sọn fidindẹn, ṣigba mí duto awusinyẹnnamẹnu ehelẹ ji dopọ.
Yẹn jẹazọ̀n to avivọ-whenu dopo, podọ núdùdù vude wẹ mí tindo bo masọ tindo akuẹ depope. Zanoah sinai to akanma ji, ze alọ ṣie do alọ etọn mẹ, bo hia Psalm 37:25 na mi dọmọ: “Yẹn ko tin to yọpọ, yẹn sọ whẹ́n; ganṣo yẹn ma ko mọ yè gbẹ́ dodonọ dai, kavi okún etọn ni to núdùdù biọ.” E to pinpọ́n mi bo dọmọ: “Eyin nudepope ma jọ to ojlẹ vude godo, mí na jẹ onú biọ ji, podọ yẹn yọnẹn dọ Jiwheyẹwhe ma na dike enẹ ni jọ gba!” Enẹgodo e tọ́n yì kunnudegbe.
To whenuena Zanoah lẹkọ to whèmẹ nado wleawu núnùnù de tọn na mi nado nù, wepò de ko yin hinhẹnwa na ẹn. To e mẹ wẹ dọla 75 Amelika tọn tin te he otọ́ etọn dohlan ẹn. Owhe delẹ die wayi wẹ owhẹ̀ mẹhodu tọn ko yin sisadokọna Zanoah, ṣigba homẹvọnọ-yinyin etọn ṣẹṣẹ yin yinyọnẹn to agọe. Nunina ehe wẹ nado vẹvẹ na ẹn. Lehe ehe wá do ganmẹ do sọ!
Nupinplọn He Hẹn Alemọyi Wá De
Mí nọ plọnnu sọn nujijọ lẹ mẹ to owhe susu godo to whedelẹnu. Di dohia: Whẹpo yẹn do jo wehọmẹ do to 1927, yẹn dekunnuna klasigbẹ́ po mẹplọntọ ṣie lẹpo po—adavo mẹdopo, Lavinia Fairclough. To whenuena e yindọ mẹdepope ma tindo ojlo to nuhe yẹn na yí gbẹzan ṣie do wà mẹ, bọ yẹn ma sọ tindo haṣinṣan dagbe hẹ Mẹplọntọ Fairclough, yẹn magbe ma nado dọ na ẹn. To owhe 20 godo, onọ̀ ṣie dọna mi dọ mẹplọntọ ehe lẹkọwa nado dla họntọn po wehọmẹvi hoho etọn lẹpo pọ́n nado dọ na yé dọ emi ko yin dopo to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mẹ todin. Lẹnnupọndo nupaṣamẹ po ayajẹ ṣie po ji!
To whenuena mí wá mọ míde, yẹn basi zẹẹmẹ nuhewutu yẹn ma dọho na ẹn gando yise po yanwle gbẹzan tọn ṣie po go. E dotoai po sọwhiwhe po bosọ dọ na mi to enẹgodo dọmọ: “Yẹn ko yí whepoponu do to nugbo dín. E ko yin yanwle gbẹzan ṣie tọn!” Numimọ ehe yin nupinplọn alemọyi tọn de na mi—yèdọ ma nado dọ̀n-yonu-do-godo to kunnudide hlan mẹhe yẹn dukosọ hẹ lẹpo mẹ bo ma nado wá tadona agọ̀ kọ̀n gando mẹdepope go.
Awhàn Devo—Podọ Nuhe Jọ to Enẹgodo
Awhànfuntọ lẹ jẹ yede bẹpli ji whladopo dogọ dile owhe 1930 lẹ sẹpọ vivọnu. Dennis, nọvisunnu ṣie pẹvi he yẹn yí owhe ao do hugan, yin didesẹ sọn awhàn pinplọn mẹ na e nido gbọṣi agbasazọ́n etọn mẹ. E ma ko do ojlo susu hia to nugbo lọ mẹ, enẹwutu asu ṣie po yẹn po dọna gbehosọnalitọ lẹdo lọ mẹ tọn lẹ Rupert Bradbury gọna nọvisunnu etọn David eyin yé na dla ẹ pọ́n. Yé wàmọ, bosọ plọn ẹn Biblu. Dennis yin bibaptizi to 1942, bo biọ sinsẹ̀nzọn gbehosọnalitọ tọn mẹ to godo mẹ, bosọ yin dide taidi nugopọntọ tomẹyitọ to 1957.
Viyọnnu mítọn Elizabeth yin jiji to 1938, podọ Zanoah vọ́ ohọ̀ he nọ yin dindọ̀n pé lọ gblo nado pé mí. To whenuena viyọnnu mítọn awetọ, Eunice, yin jiji to 1942, e taidi nuyọnẹnnu nado dín owhé tẹgbẹ̀ tọn de. Na whẹwhinwhẹ́n ehe wutu Zanoah doalọtena gbehosọnalitọ bibasi na owhe kleun delẹ, bọ mí sẹtẹn yì owhé pẹvi de gbè sẹpọ Wrexham. To godo mẹ, mí wá sáwhé do Middlewich to lẹdo Cheshire tọn mẹ. To finẹ wẹ asu yiwanna ṣie kú te to 1956.
Viyọnnu mítọn awe lẹ lẹzun wẹndagbe-jlatọ whenu-gigọ́ tọn, podọ yé omẹ awe lẹ wlealọ bosọ tindo homẹhun. Eunice po asu etọn, he yin mẹho de po, gbẹ́ pò to sinsẹ̀nzọnwà taidi gbehosọnalitọ titengbe to Londres. Asu Elizabeth tọn lọsu sọ yin mẹho agun tọn de ga. Homẹhunnu de wẹ e yin na mi nado tindo yé, ovi yetọn lẹ, podọ ovivi-vi ṣie ẹnẹ lẹ nado nọ nọ̀ yakẹ to Preston, Lancashire.
Yẹn dopẹ́ dọ yẹn gbẹsọ nọ zinzọnlin sọn nọtẹn ṣie dasá ali yì Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ. To owhe agọe tọn lẹ mẹ, yẹn ko kọnawudopọ hẹ kándo he nọ do ogbè Gujarati tọn de, he nọ plido finẹ ga. E ma bọawu nado plọn ogbè lọ na yẹn masọ nọ sènu ganji ba. E nọ sinyẹnawu nado se bo mọnukunnujẹ hogbe gigẹdẹ susu mẹ, dile jọja de sọgan wà do. Ṣigba avùnnukundiọsọmẹ awuvivi tọn de wẹ eyin.
Yẹn gbẹsọ penugo nado nọ dọyẹwheho sọn họndekọn-jẹ-họndekọn bosọ nọ deanana plọnmẹ Biblu lẹ to owhé ṣie gbè. To whenuena họntọn lẹ wá dla mi pọ́n, e nọ saba yin homẹhunnu nado dọ delẹ to numimọ he yẹn tindo to ojlẹ he wayi lẹ mẹ. Yẹn dopẹ́ tlala na oflin họakuẹ ṣie lẹ heyin dona he yẹn ko tindo lẹ dile yẹn to gbẹdo hẹ omẹ Jehovah tọn lẹ na nuhe dibla yì owhe 90.
[Nudọnamẹ Odò Tọn Lẹ]
a Otàn gbẹzan Pryce Hughes tọn, he hosọ etọn yin “Zọnlinzinzin Afọsu-afọsi hẹ Titobasinanu Nugbo Lọ,” sọawuhia to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn (Glẹnsigbe) 1er avril 1963 tọn mẹ.
b Otan gbẹzan tọn heyin devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn ehelẹ tọn ko sọawuhia to zinjẹgbonu he wayi Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn lẹ tọn mẹ.
c Otan gbẹzan tọn heyin devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn ehelẹ tọn ko sọawuhia to zinjẹgbonu he wayi Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn lẹ tọn mẹ.
d Otan gbẹzan tọn heyin devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn ehelẹ tọn ko sọawuhia to zinjẹgbonu he wayi Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn lẹ tọn mẹ.
e Otan gbẹzan tọn heyin devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn ehelẹ tọn ko sọawuhia to zinjẹgbonu he wayi Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn lẹ tọn mẹ.
f Otan gbẹzan tọn heyin devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn ehelẹ tọn ko sọawuhia to zinjẹgbonu he wayi Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn lẹ tọn mẹ.
[Yẹdide to weda 25]
Oylọ-basinamẹwe he to nujijla togunmẹho Biblu tọn lọ he yẹn dotoaina to 14 mai 1922 basi he hosọ etọn yin “Livi Susu He to Gbẹnọ̀ Todin lẹ Ma Na Kú Gbede Ba”
[Yẹdide to weda 26]
Hẹ Zanoah ojlẹ vude to alọwle mítọn godo to 1933
[Yẹdide to weda 26]
Teṣiṣi to owhé he yè nọ sẹtẹnna he asu ṣie gbá ehe mí nọ ylọ dọ “Elizabeth” pá