Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀

Nuagokun lẹ sọn Owe Otannugbo lẹ Tintan Tọn Mẹ

NUDI owhe 77 ko juwayi sọn whenue gbọ́n Ju lẹ lẹkọwa aigba yetọn ji sọn kanlinmọgbenu Babilọni tọn mẹ. Tẹmpli he yin vivọgbá gbọn Togán Zelubabẹli dali lọ ko tin-to-aimẹ todin sọn owhe 55 die. Whẹwhinwhẹ́n tangan he wutu Ju lẹ do lẹkọwa wẹ yin nado hẹn sinsẹ̀n-bibasi nugbo gọwá Jelusalẹm. Ṣigba, akọta lọ masọ tindo zohunhun na sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn ba. Nuhudo niyaniya tọn tin na tulinamẹ, podọ nuhe owe Biblu tọn he yin Otannugbo lẹ Tintan tọn wleawuna pẹpẹ niyẹn.

Gbọnvona todohukanji kúnkan tọn lẹ, Otannugbo lẹ Tintan dọhodo ojlẹ nudi owhe 40 tọn ji, yèdọ sọn okú Ahọlu Sauli tọn jẹ okú Ahọlu Davidi tọn whenu. E yin yiyise dọ yẹwhenọ Ẹzla wẹ kàn owe ehe to owhe 460 J.W.M. Otannugbo lẹ Tintan jẹna ayidonugo mítọn na e na mí nukunnumọjẹnumẹ gando sinsẹ̀n he nọ yin bibasi to tẹmpli mẹ go bosọ na nudọnamẹ gigọ́ lẹ gando kúnkan Mẹssia tọn go. Taidi apadewhe Ohó gbọdo Jiwheyẹwhe tọn, owẹ̀n etọn nọ hẹn yise mítọn lodo bosọ nọ yidogọna nukunnumọjẹnumẹ mítọn gando Biblu go.—Heblu lẹ 4:12.

KANDAI YINKỌ TỌN TITENGBE DE

(1 Otannugbo lẹ 1:1–9:44)

Todohukanji kúnkan tọn gigọ́ he Ẹzla basi kandai etọn yin dandannu na e whè gbau whẹwhinwhẹ́n atọ̀n wutu: nado hẹn ẹn diun dọ mẹhe jẹ lẹ kẹdẹ wẹ to devizọnwa to yẹwhenọduta mẹ, nado gọalọ nado yọ́n ogú whẹndo dopodopo tọn, podọ nado basi hihọ́na kandai hukan whẹndo tọn he mẹ Mẹssia lọ na tọ́nsọn. Todohukanji kúnkan tọn lọ basi kandai whenuho Ju lẹ tọn kakajẹ sunnu tintan lọ ji. Sọn Adam ji kakajẹ Noa ji whẹndo ao wẹ tin, podọ whẹndo ao devo kakajẹ Ablaham ji. To todohukanji ovi Iṣmaẹli tọn lẹ tọn, ovi asi-mọwhlá Ablaham tọn Ketula tọn lẹ tọn, po ovi Esau tọn lẹ tọn po bibasi godo, kandai lọ dọ̀n ayidonugo wá kúnkan ovi 12 Islaeli tọn lẹ tọn ji.—1 Otannugbo lẹ 2:1.

Ayidonugo vonọtaun yin nina kúnkan Juda tọn na whẹndo enẹ mẹ wẹ kúnkan Ahọlu Davidi tọn wá sọn wutu. Whẹndo 14 wẹ tin sọn Ablaham ji jẹ Davidi ji, podọ whẹndo 14 devo kakajẹ kanlinmọgbenu Babilọni tọn whenu. (1 Otannugbo lẹ 1:27, 34; 2:1-15; 3:1-17; Matiu 1:17) Enẹgodo, Ẹzla basi todohukanji kúnkan whẹndo he tin to whèzẹtẹn waji Jọdani tọn lẹ tọn, bọ kúnkan ovi Levi tọn lẹ tọn bọdego. (1 Otannugbo lẹ 5:1-24; 6:1) To enẹgodo, Ẹzla basi todohukanji kúnkan whẹndo he pò bo tin to whèyihọ-waji Jọdani tọn delẹ tọn to kleun mẹ bo basi zẹẹmẹ kúnkan Bẹnjamini tọn to gigọ́mẹ. (1 Otannugbo lẹ 8:1) Yinkọ omẹ tintan he nọ̀ Jelusalẹm to kanlinmọgbenu Babilọni tọn godo lẹ tọn yin sislẹ ga.—1 Otannugbo lẹ 9:1-16.

Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:

1:18—Mẹnu wẹ yin otọ́ Ṣela tọn—Kainani kavi Alpakṣadi? (Luku 3:35, 36) Alpakṣadi wẹ yin otọ́ Ṣela tọn. (Gẹnẹsisi 10:24; 11:12) E sọgan ko yindọ hogbe lọ “Kaldeanu lẹ” wẹ yin didiọ to aliho agọ̀ mẹ zun “Kainani” to Luku 3:36 mẹ. Eyin mọwẹ, wefọ dowhenu tọn lọ sọgan ko hia dole, “ovi Kaldeanu Alpakṣadi tọn.” Kavi e sọgan yindọ mẹdopolọ wẹ nọ yin Kainani bosọ nọ yin Alpakṣadi. Podọ e jẹna ayidego dọ hogbe lọ “ovi Kainani tọn” ma yin mimọ to alọnuwe-hihia delẹ mẹ.

2:15—Be Davidi wẹ yin visunnu ṣinawetọ Jẹsse tọn ya? Lala. Visunnu ṣinatọ̀n wẹ Jẹsse tindo, podọ Davidi wẹ yin pòdevi. (1 Samuẹli 16:10, 11; 17:12) E họnwun dọ dopo to visunnu Jẹsse tọn lẹ mẹ ma jivi depope whẹpo do kú. To whenuena e yindọ yinkọ visunnu enẹ tọn sislẹ ma na tindo nugandomẹgo depope do kandai kúnkan tọn lẹ ji, Ẹzla jo yinkọ etọn do.

3:17—Naegbọn Luku 3:27 dọ dọ Ṣealtiẹli he yin ovi Jẹkonia tọn yin ovi Nẹli tọn? Jẹkonia wẹ yin otọ́ Ṣealtiẹli tọn. Ṣigba, e sọgan ko yindọ Nẹli na viyọnnu etọn Ṣealtiẹli taidi asi. Luku ylọ ovi-sú Nẹli tọn dọ ovi Nẹli tọn kẹdẹdile e basi do to whẹho Josẹfu tọn mẹ, bo ylọ ẹ dọ ovi Helo he yin otọ́ Malia tọn.—Luku 3:23.

3:17-19—Kanṣiṣa whẹndo tọn tẹwẹ tin to Zelubabẹli, Pẹdaia, po Ṣealtiẹli po ṣẹnṣẹn? Zelubabẹli yin ovi Pẹdaia tọn, mẹhe yin nọvisunnu Ṣealtiẹli tọn. Etomọṣo, to whedelẹnu Biblu nọ ylọ Zelubabẹli dọ ovi Ṣealtiẹli tọn. (Matiu 1:12; Luku 3:27) E sọgan yindọ Pẹdaia kú bọ Ṣealtiẹli penukundo Zelubabẹli go. Kavi dọ Pẹdaia sọ́n asi Ṣealtiẹli tọn na e kú matin ovi wutu, bọ Zelubabẹli wẹ yin viplọnji alọwle enẹ tọn.—Deutelonomi 25:5-10.

5:1, 2—Etẹwẹ jlọjẹ viplọnji tọn mimọyi zẹẹmẹdo na Josẹfu? E zẹẹmẹdo dọ Josẹfu mọ mimá ogú tọn awe yí. (Deutelonomi 21:17) Gbọnmọ dali e lẹzun otọ́ whẹndo awe tọn—yèdọ Eflaimi po Manassẹ po. Ovi Islaeli tọn he pò lẹ dopodopo yin otọ́ whẹndo dopo tọn poun.

Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:

1:1–9:44. Todohukanji kúnkan gbẹtọ he nọgbẹ̀ nugbonugbo lẹ tọn dohia dọ tito sinsẹ̀n-bibasi nugbo tọn blebu sinai do nugbo ji kakati nido yin otangblo.

4:9, 10. Jehovah na gblọndo na odẹ̀ vivẹvivẹ Jabẹzi tọn nado hẹn aigba-denamẹ etọn gblodeji to jijọho mẹ na gbẹtọ budisi Jiwheyẹwhe tọ́ susu nido sọgan nọ̀ e ji. Mílọsu dona nọ hodẹ̀ sọn ahun mẹ wá na jideji dile mí to mahẹ tindo po zohunhun po to azọ́n mẹhẹnzun devi tọn lọ mẹ.

5:10, 18-22. To azán Ahọlu Sauli tọn lẹ gbè, whẹndo he tin to whèzẹtẹn waji Jọdani tọn lẹ gbawhàn Haglinu lẹ tọn dile etlẹ yindọ Haglinu lẹ yí hugan whlaawe do sù hú yé. Sunnu adọgbotọ whẹndo ehelẹ tọn lẹ penugo nado wàmọ na yé dejido Jehovah go bo dín alọgọ sọn e dè wutu. Mì gbọ mí ni dejido Jehovah go mlẹnmlẹn dile mí to awhàn gbigbọmẹ tọn mítọn fùn sọta kẹntọ he sù tlala hugan mí lẹ.—Efesunu lẹ 6:10-17.

9:26, 27. Levinu he yin họ̀njinọtọ lẹ tindo azọ́ndenamẹ titengbe de. Họnhungan he nọ hùn fiwiwe tẹmpli lọ tọn lẹ yin zizedo alọ yetọn mẹ. Yé dohia dọ yé yin mẹhe go yè sọgan dejido lẹ gbọn ohọ̀n lọ lẹ hùnhùn egbesọegbesọ dali. Mí ko yin azọ́ndena nado jẹ mẹhe tin to aigba-denamẹ mítọn ji lẹ dè bo gọalọna yé nado wá sẹ̀n Jehovah. Be e ma jẹ dọ mí ni dohia dọ mí yin mẹhe go yè sọgan dejido podọ nugbonọ taidi Levinu họ̀njinọtọ lọ lẹ ya?

DAVIDI DUGÁN TAIDI AHỌLU

(1 Otannugbo lẹ 10:1–29:30)

Kandai lọ bẹjẹeji po otàn de po he do lehe Ahọlu Sauli po ovi etọn atọ̀n lẹ po kú to awhànfunfun sọta Filistininu lẹ whenu to Osó Gilboa kọ̀n do hia. Davidi, ovi Jẹsse tọn, yin dide taidi ahọlu do whẹndo Juda tọn ji. Sunnu lẹ sọn whẹndo lẹpo mẹ wá Heblọni bo yí ì do doahọlu do Islaeli blebu ji. (1 Otannugbo lẹ 11:1-3) Madẹnmẹ to enẹgodo, e gbawhàn Jelusalẹm tọn. To nukọnmẹ, Islaelivi lẹ ‘yí abobo po ogbè afinván tọn po, gọna nudidọ gángán asiazọ́n hànjinu lẹ po ajalẹn lẹ po tọn’ do hẹn aki alẹnu tọn lọ wá Jelusalẹm.—1 Otannugbo lẹ 15:28.

Davidi do ojlo hia nado gbá ohọ̀ de na Jiwheyẹwhe nugbo lọ. Jehovah na lẹblanulọkẹyi enẹ Sọlọmọni, ṣigba e basi alẹnu Ahọluduta tọn de hẹ Davidi. Jehovah na awhàngbigba debọdo-dego Davidi dile e to awhànfun sọta kẹntọ Islaeli tọn lẹ. Mẹhihia he ma sọgbe de dekọtọn do okú gbẹtọ 70 000 tọn mẹ. To whenuena Davidi mọ anademẹ angẹli de tọn yí nado dó agbà de na Jehovah godo, e họ̀ aigba de to Olnani Jebusinu lọ si. Davidi jẹ ‘awuwledai gege’ ji nado gbá ohọ̀ “kiklo tlala” de na Jehovah do aigba enẹ ji. (1 Otannugbo lẹ 22:5) Davidi basi titona sinsẹ̀nzọn Levinu lẹ tọn, podọ ehe yin zẹẹmẹ basina to gigọ́mẹ to owe 1 Otannugbo lẹ Tintan tọn mẹ hugan fidevo depope to Owe-wiwe mẹ. Ahọlu lọ po akọta lọ po basi nunina po alọtútlú po na tẹmpli lọ gbigbá. To gandudu owhe 40 tọn godo, Davidi kú bo “gọ́ na azán lẹ, adọkun lẹ, po gbégbigbò po: Sọlọmọni visunnu etọn sọ duahọlu to otẹn etọn mẹ.”—1 Otannugbo lẹ 29:28.

Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:

11:11—Naegbọn sọha mẹhe yin hùhù lẹ tọn yin 300 kakati nido yin 800 dile e te do to kandai dopolọ mẹ to 2 Samuẹli 23:8 mẹ? Ogán omẹ huhlọnnọ hugan Davidi tọn atọ̀n lẹ tọn wẹ yin Jaṣọbeami, kavi Joṣẹbi-baṣebẹti. Omẹ hlọnhlọnnọ awe he pò lẹ wẹ Eleazali po Ṣamma po. (2 Samuẹli 23:8-11) Whẹwhinwhẹ́n he wutu vogbingbọn do tin to kandai awe lọ lẹ ṣẹnṣẹn sọgan ko yindọ kandai dopodopo dlẹnalọdo nuwiwa voovo omẹ dopolọ tọn.

11:20, 21—Otẹn tẹ mẹ Abiṣai tin te yijlẹdo omẹ hlọnhlọnnọ atọ̀n titengbe Davidi tọn lẹ go? Abiṣai ma yin dopo to omẹ hlọnhlọnnọ hugan atọ̀n he wadevizọn na Davidi lẹ mẹ gba. Etomọṣo, dile e yin didohia to 2 Samuẹli 23:18, 19 to lẹdogbedevomẹ Traduction du monde nouveau tọn mẹ do, e yin ogán awhànfuntọ 30 tọn bosọ yin omẹ gbògbéna susu hú depope to yé mẹ. Abiṣai dibla diyin sọ omẹ hlọnhlọnnọ titengbe atọ̀n lẹ na e basi nuwiwa huhlọnnọ de he taidi dehe Jaṣọbeami basi wutu.

12:8—To aliho tẹ mẹ wẹ nukunmẹ awhànfuntọ Gadinu lẹ tọn tin taidi “nukunmẹ kinnikinni lẹ tọn” te? Sunnu adọgbotọ ehelẹ nọpọ́ po Davidi po to zungbo mẹ. Oda yetọn lẹ wú bo dite gblẹlẹ. Oda gblẹlẹ he to kọ̀godo na yé lẹ zọ́n bọ yé taidi mẹhe ylanhùn bọ nukunmẹ yetọn taidi kinnikinni tọn nkọ.

13:5—Etẹwẹ yin “Ṣihọli tọ̀pẹṣẹ Egipti tọn”? Na hogbe lọ “Ṣihọli” to paa mẹ zẹẹmẹdo “tọ̀sisa” to Heblugbe mẹ wutu, mẹdelẹ lẹndọ hogbe ehe dlẹnalọdo alà Tọ̀sisa Nile tọn de. E sọ yin nukunnumọjẹemẹ dọ hogbe lọ “tọ̀pẹṣẹ Egipti tọn” he sọawuhia to Osọha lẹ 34:5 mẹ dlẹnalọdo “tọ̀sisa” dopolọ. Ṣigba, hogbe Heblu tọn devo wẹ yin yiyizan to Osọha lẹ 34:5 mẹ, ehe sọgan yin lilẹdogbedevomẹ to aliho he sọgbe hugan mẹ dọ “agbàdo tọ̀sisa tọn.” Enẹwutu, e yin nukunnumọjẹemẹ to paa mẹ dọ “Ṣihọli tọ̀pẹṣẹ Egipti tọn” nọtena “agbàdo tọ̀sisa Egipti tọn”, he yin agbàdo gaa de he tin to dogbó hùwaji-whèyihọ Aigba Pagbe tọn ji.—Osọha lẹ 34:2, 5; Gẹnẹsisi 15:18.

16:30—Etẹwẹ ‘sisisọ’ to nukọn Jehovah tọn zẹẹmẹdo? Hogbe lọ “sisọ” yin yiyizan to yẹhiadonu-liho tofi nado do obu gbégbò tọn po sisi sisosiso tintindo na Jehovah po hia.

16:1, 37-40; 21:29, 30; 22:19—Tito sinsẹ̀n-bibasi tọn tẹwẹ pò to aimẹ to Islaeli sọn whenue Aki lọ yin hinhẹnwa Jelusalẹm kakajẹ whenue tẹmpli lọ yin gbigbá? Owhe susu ko juwayi he Aki lọ masọ tin to gòhọtúntún mẹ ba to whenuena Davidi hẹn Aki lọ wá Jelusalẹm bo ze e do gòhọ he ewọ ko dó mẹ. To tẹnsisẹ lọ godo, Aki lọ gbọṣi gòhọ enẹ mẹ to Jelusalẹm. Gòhọtúntún lọ tin to Gibeọni, fie Yẹwhenọ Daho Zadọki po nọvisunnu etọn lẹ po nọ basi avọ́sinsan he yin kinkàndai to Osẹ́n lọ mẹ lẹ te. Tito ehe nọ̀ aimẹ kakajẹ whenue tẹmpli lọ yin gbigbá fó to Jelusalẹm. To whenuena tẹmpli lọ yin gbigbá fó, gòhọtúntún yin tẹnsẹna sọn Gibeọni yì Jelusalẹm, bọ Aki lọ yin zizedo Fiwiwe Gbaugbau tẹmpli lọ tọn mẹ.—1 Ahọlu lẹ 8:4, 6.

Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:

13:11. Kakati nado nọ gblehomẹ bo gblewhẹdo Jehovah to whenuena vivẹnudido mítọn lẹ ma tindo kọdetọn dagbe, mí dona nọ gbeje ninọmẹ lọ pọ́n bo tẹnpọn nado yọ́n fie awugbopo lọ tin te. Ayihaawe ma tin dọ Davidi wàmọ. E plọnnu sọn nuṣiwa etọn mẹ, podọ to nukọnmẹ e hẹn Aki lọ wá Jelusalẹm po kọdetọn dagbe po, gbọn aliho he sọgbe lọ yiyizan dali.a

14:10, 13-16; 22:17-19. Mí dona nọ dọnsẹpọ Jehovah to odẹ̀ mẹ to whepoponu bo nọ dín anademẹ etọn whẹpo do bẹ nuwiwa depope jẹeji he na yinuwado mí ji to gbigbọ-liho.

16:23-29. Sinsẹ̀n-bibasi hlan Jehovah wẹ dona tin to otẹn tintan mẹ na mí to gbẹ̀mẹ.

18:3. Jehovah wẹ Mẹlọ he nọ hẹn opagbe he e do lẹ di. Gbọn Davidi gblamẹ, e hẹn opagbe he e do nado na aigba Kenani tọn blebu okún Ablaham tọn di, yèdọ “sọn otọ̀ Egipti tọn ji, kakajẹ otọ̀ daho nẹ ji, otọ̀ Euflate.”—Gẹnẹsisi 15:18; 1 Otannugbo lẹ 13:5.

21:13-15. Jehovah degbena angẹli lọ nado doalọtena azọ̀nylankan lọ na E sè vivẹ oyà he omẹ Etọn lẹ to jiji tọn wutu. Na nugbo tọn, “daho tlala wẹ lẹblanu etọn lẹ.”b

22:5, 9; 29:3-5, 14-16. Dile etlẹ yindọ Davidi ma yin dide nado gbá tẹmpli Jehovah tọn, e do gbigbọ alọtútlú tọn hia. Etẹwutu? Na e yọnẹn dọ dagbewà Jehovah tọn wẹ zọ́n bọ e do tindo nuhe e tindo lẹpo. Numọtolanmẹ pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn tọn dopolọ dona nọ whàn mí nado tindo gbigbọ alọtútlú tọn.

24:7-18. Tito yẹwhenọ lẹ mimá do whẹndo 24 mẹ tọn he Davidi doai gbẹ́ pò to yinyin yiyizan to whenuena angẹli Jehovah tọn sọawuhia Zakali, otọ́ Johanu Baptizitọ tọn, bo lá dọ Johanu na yin jiji. Taidi hagbẹ ‘hẹnnu Abia’ tọn, Zakali to devizọnwa to tẹmpli mẹ to whenẹnu to whenuena ojlẹ etọn sọ. (Luku 1:5, 8, 9) Sinsẹ̀n-bibasi nugbo sinai do gbẹtọ he nọgbẹ̀ nugbo to whenuho mẹ lẹ ji, e ma yin gbẹtọ otangblo tọn lẹ gba. Eyin mí kọngbedopọ hẹ “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” lọ po nugbonọ-yinyin po na nuhe dù aliho he mẹ sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn na yin titobasina ganji te to egbehe, mí na mọ dona susu yí.—Matiu 24:45.

Sẹ̀n Jehovah po ‘Alindọn Ayajẹnọ de’ Po

Otannugbo lẹ Tintan ma bẹ todohukanji kúnkan tọn lẹ kẹdẹ hẹn gba. E sọ bẹ otàn lehe Davidi hẹn aki alẹnu tọn lọ wá Jelusalẹm gbọn, awhàngbigba daho etọn lẹ, awuwiwlena tẹmpli lọ gbigbá, po lehe yẹwhenọ Levinu lẹ yin mimá do whẹndo sinsẹ̀nzọn tọn lẹ mẹ gbọn po tọn hẹn ga. Ayihaawe ma tin dọ nuhe Ẹzla basi kandai etọn to Otannugbo lẹ Tintan mẹ lẹpo wẹ hẹn ale wá na Islaelivi lẹ, bo gọalọna yé nado vọ́ tindo zohunhun na sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn to tẹmpli mẹ.

Apajlẹ dagbe nankọ die Davidi zedai gbọn sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn zizedo otẹn tintan mẹ to gbẹzan etọn mẹ dali! Kakati nado dín lẹblanulọkẹyi vonọtaun lẹ na edetiti, Davidi tẹnpọn nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn. Mí yin tulina nado hodo ayinamẹ etọn nado “yí ayiha pipé de . . . po otù jijlo tọn [kavi, alindọn ayajẹnọ] de po” do sẹ̀n Jehovah.—1 Otannugbo lẹ 28:9.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Apotin/Yẹdide lẹ to weda 8-11]

(Nado mọ yẹdide ganji, pọ́n zinjẹgbonu)

4026 J.W.M. Adam Whẹndo lẹ sọn Adam ji

jẹ Noa ji (owhe 1 056)

Owhe 130 ⇩

Sẹti

105 ⇩

Enọṣi

90 ⇩

Kenani

70 ⇩

Mahalẹli

65 ⇩

Jalẹdi

162 ⇩

Enọki

65 ⇩

Mẹtusela

187 ⇩

Lamẹki

182 ⇩

2970 J.W.M. Noa 2970 J.W.M. NOA yin jiji

Whẹndo lẹ sọn Noa ji

owhe 502 ⇩ jẹ Ablaham ji (owhe 952)

Ṣẹmi

SINGIGỌ 2370 J.W.M.

100 ⇩

Alpakṣadi

35 ⇩

Sẹla

30 ⇩

Ebẹli

34 ⇩

Pelẹgi

30 ⇩

Lẹu

32 ⇩

Selugi

30 ⇩

Nahọli

29 ⇩

Tela

130 ⇩

2018 J.W.M. Ablaham 2018 J.W.M. ABLAHAM yin jiji

Sọn Ablaham ji jẹ Davidi ji:

Owhe 100 whẹndo 14 (owhe 911)

Isaki

60 ⇩

Jakobu

c.88 ⇩

Juda

⇩

Pelezi

⇩

Hezloni

⇩

Lami

⇩

Aminadabi

⇩

Naṣọni

⇩

Salmọni

⇩

Boazi

⇩

Obẹdi

⇩

Jẹsse

⇩

1107 J.W.M. DAVIDI yin jiji