Wleawuna Whiwhẹ Nujọnu Tọn
“Hiẹ na whlẹn gbẹtọ [whiwhẹnọ] lẹ gán.”—2 SAMUẸLI 22:28.
1, 2. Etẹwẹ gandutọ aihọn tọn susu ko tindo to kọndopọmẹ?
YỌWHÉ ahọlu Egipti tọn lẹ tọn dekunnu dogbọn sunnu he ko dugán to otò enẹ mẹ pọ́n lẹ dali. Mẹdevo he diyin to whenuho mẹ lẹ wẹ Sẹnnakelibi Assilia tọn, Alẹkzandle Daho Grèce tọn, po Jules César Lomu tọn po. Gandutọ enẹ lẹpo tindo onú dopo to kọndopọmẹ. Yé ma yin yinyọnẹn taidi mẹhe do whiwhẹ nujọnu tọn hia lẹ gba.—Matiu 20:25, 26.
2 Be hiẹ lẹndọ depope to gandutọ he yin nùdego to aga lọ lẹ mẹ na tindo aṣa lọ nado nọ dín mẹjidugando agbátọnọ he tindo nuhudo homẹmiọnnamẹ tọn lẹ mọ to ahọluduta yetọn mẹ ya? Gbede pọ́n! Mọjanwẹ linlẹn lọ ma sọgan wá ayiha towe mẹ dọ yé na yì owhé kija tòvi he tin to kọgbidinamẹ glọ lẹ tọn gbè nado na tuli yé do niyẹn. Lehe nuyiwa yetọn hlan agbátọnọ lẹ gbọnvo mlẹnmlẹn na Gandutọ Nupojipetọ wẹkẹ lọ tọn, Jehovah Jiwheyẹwhe tọn do sọ!
Apajlẹ Daho Hugan Whiwhẹ Tọn
3. Nawẹ Gandutọ Nupojipetọ lọ nọ yinuwa hẹ mẹjidugando etọn aigba ji tọn lẹ gbọn?
3 Kiklo po gigo Jehovah tọn po yin dinmamọdona, ṣogan “nukun [etọn] lẹ to godo po nukọn po yì lẹdo aigba lẹpo pete, nado do ede hia huhlọnnọ na ayiha yé mẹhe tọn yin pipé hlan e dè lẹ tọn.” (2 Otannugbo lẹ 16:9) Podọ etẹwẹ Jehovah nọ wà eyin e mọ sinsẹ̀n-basitọ agbátọnọ lẹ he ayiha yetọn ma jai na whlepọn voovo lẹ wutu? To aliho de mẹ, e “nọ nọ̀” hẹ omẹ mọnkọtọn lẹ gbọn gbigbọ wiwe etọn gblamẹ “nado hẹn gbigbọ whiwhẹnọ lẹ tọn zéta, podọ nado hẹn ayiha [mẹhe yin kọgbidina] lẹ tọn zéta.” (Isaia 57:15) Gbọnmọ dali, sinsẹ̀n-basitọ etọn he vọ́ huhlọn mọyi lẹ nọ penugo dogọ nado zindonukọn to devizọnwiwa hlan ẹn po homẹhunhun po mẹ. Whiwhẹ nankọtọn die he Jiwheyẹwhe nọ dohia!
4, 5. (a) Numọtolanmẹ tẹwẹ psalm-kantọ lọ tindo gando aliho gandudu Jiwheyẹwhe tọn go? (b) Etẹwẹ hodidọ lọ dọ Jiwheyẹwhe nọ “huwhẹ́ ede” nado gọalọna “agbátọnọ” zẹẹmẹdo?
4 Mẹdevo depope to wẹkẹ lọ mẹ ma ko whiwhẹ ede sọ Oklunọ Nupojipetọ lọ nado sọgan gọalọna gbẹtọvi ylandonọ lẹ. Owhẹ̀ psalm-kàntọ lọ tọn whẹ́n nado wlan dọmọ: “OKLUNỌ tin yiaga hú akọta lẹpo, gigo etọn sọ yiji hú olọn lẹ. Mẹnu wẹ taidi OKLUNỌ Jiwheyẹwhe mítọn, he hẹn ede sinai to aga ji, he huwhẹ́ ede nado payi olọn po aigba po go? E ze wamọnọ tite sọn kọ́gudu mẹ, bosọ ze agbátọnọ sọn ogbóji.”—Psalm 113:4-7.
5 Jehovah yin wiwe podọ enẹwutu “sakla,” kavi goyiyi depope ma tin to ewọ mẹ. (Malku 7:22, 23) Hodidọ lọ “huwhẹ́ ede” sọgan zẹẹmẹdo nado wá odò jẹ otẹn mẹhe yìdo de tọn mẹ kavi nado jẹte sọn otẹn gigonọ de mẹ to nuyiwa hẹ mẹhe whè hugan de mẹ. Lehe Psalm 113:6 basi zẹẹmẹ Jiwheyẹwhe whiwhẹnọ mítọn tọn taidi mẹhe nọ na ayidonugo owanyi tọn hlan nuhudo sinsẹ̀n-basitọ mapenọ etọn lẹ tọn ganji do sọ!—2 Samuẹli 22:36.
Nuhewutu Jesu Yin Whiwhẹnọ
6. Etẹwẹ yin nuyiwa daho hugan whiwhẹ Jehovah tọn?
6 Nuyiwa daho hugan whiwhẹ po owanyi Jiwheyẹwhe tọn po wẹ Viplọnji yiwanna etọn he e dohlan nado yin jiji to aigba ji bo yin pinplọn whẹ́n taidi gbẹtọ de nado sọgan whlẹn gbẹtọvi lẹ gán. (Johanu 3:16 ) Jesu plọn mí nugbo gando Otọ́ olọn mẹ tọn etọn go bosọ ze ogbẹ̀ gbẹtọvi pipé etọn jo nado ze “ylando aihọn tọn” yì. (Johanu 1:29; 18:37) Na Jesu do apajlẹ Otọ́ etọn tọn, gọna apajlẹ whiwhẹ Jehovah tọn, hia to pipé mẹ wutu, e yigbe nado wà nuhe Jiwheyẹwhe biọ to e si. Enẹ wẹ apajlẹ daho hugan whiwhẹ po owanyi po tọn he nudida Jiwheyẹwhe tọn de ko dohia pọ́n. E ma yin mẹlẹpo wẹ yọ́n pinpẹn whiwhẹ Jesu tọn gba, kẹntọ etọn lẹ tlẹ pọ́n ẹn hlan taidi “mẹhe yìdo patapata” to gbẹtọ lẹ mẹ. (Daniẹli 4:17) Etomọṣo, apọsteli Paulu mọnukunnujẹemẹ dọ yisenọ hatọ etọn lẹ dona hodo apajlẹ Jesu tọn bo yin whiwhẹnọ to nuyiwa yetọn lẹ hẹ ode awetọ mẹ.—1 Kọlintinu lẹ 11:1; Filippinu lẹ 2:3, 4.
7, 8. (a) Nawẹ Jesu plọn nado yin whiwhẹnọ gbọn? (b) Tuli tẹwẹ Jesu na mẹhe sọgan wá lẹzun devi etọn lẹ?
7 Paulu zinnudo apajlẹ ayidego Jesu tọn ji dọmọ: “Mì gbọ ayiha he tin to Klisti Jesu mẹ ni tin to mì mẹ ga. Mẹhe, tintin to ohia Jiwheyẹwhe tọn mẹ, ma lẹn ẹn na ale nado sọzẹn hẹ Jiwheyẹwhe gba: ṣigba e klọ́n gigo etọn dai, e yí ojlẹmọ afanumẹ tọn de na ede, yè sọ basi i to apajlẹ gbẹtọ lẹ tọn mẹ: mimọ ẹn to apajlẹ gbẹtọ de tọn mẹ, e whiwhẹ ede, bosọ lẹzun tonusetọ kakajẹ okú, yèdọ okú [yatin] tọn.”—Filippinu lẹ 2:5-8.
8 E sọgan paṣa mẹdelẹ dọ, ‘Nawẹ Jesu plọn nado yin whiwhẹnọ gbọn?’ Enẹ yọnbasi na e ko dogbẹ́ pẹkipẹki hẹ Otọ́ etọn olọn mẹ tọn na owhe madosọha lẹ, whenuena e wadevizọn taidi “azọ́nwatọgan” Jiwheyẹwhe tọn nado dá onú lẹpo. (Howhinwhẹn lẹ 8:30) To atẹṣiṣi Edẹni mẹ tọn godo, Viplọnji Jiwheyẹwhe tọn tin to otẹn dagbe mẹ nado mọ lehe Otọ́ etọn yinuwa hẹ gbẹtọvi ylandonọ lẹ po whiwhẹ po do. Enẹwutu, to whenuena Jesu tin to aigba ji, e do whiwhẹ Otọ́ etọn tọn hia bo na tuli gbẹtọ lẹ dọmọ: “Mì yí zẹgẹ ṣie do okọ̀ mìtọn, na mì nisọ plọn nupinplọn ṣie: na homẹmimiọnnọ podọ ayiha whiwhẹnọ wẹ yẹn: mì nasọ mọ gbọjẹ hlan alindọn mìtọn lẹ.”—Matiu 11:29; Johanu 14:9.
9. (a) Etẹwẹ Jesu mọ to yọpọvu lẹ mẹ he dọ̀n ẹn dogo? (b) Etẹwẹ Jesu plọnmẹ gbọn yọpọvu de yiyizan dali?
9 Na Jesu tindo whiwhẹ nujọnu tọn wutu, yọpọvu lẹ ma nọ dibuna ẹn. Kakatimọ, yé nọ dọnsẹpọ ẹ. Ewọ lọsu do owanyi hia yọpọvu lẹ bosọ na yé ayidonugo. (Malku 10:13-16) Etẹwẹ Jesu mọ to yọpọvu lẹ mẹ he dọ̀n ẹn dogo sọmọ? Na nugbo tọn, yé tindo jẹhẹnu dagbe lẹ he delẹ to devi etọn he ko whẹ́n mẹho lẹ mẹ ma nọ dohia to whepoponu. Mẹlẹpo wẹ yọnẹn dọ yọpọvu lẹ nọ pọ́n mẹho lẹ hlan taidi mẹhe yiaga hugan. Hiẹ sọgan mọ kunnudenu ehe tọn to kanbiọ susu he yé nọ kanse lẹ mẹ. Mọwẹ, yọpọvu lẹ nọ yawu sèplọn bo masọ nọ saba doawagun, eyin mí yí yé jlẹdo mẹho susu go. To gbèdopo, Jesu de yọpọvu dopo dovo bo dọna hodotọ Etọn lẹ dọmọ: “Adavo mìwlẹ diọ bo taidi yọpọvu lẹ, mìwlẹ ma na biọ ahọludu olọn tọn mẹ gbọn alọ depope mẹ gba.” E yidogọ dọ: “Mẹdepope he na whiwhẹ ede dai di yọpọvu, dopolọ wẹ klo hugan to ahọludu olọn tọn mẹ.” (Matiu 18:3, 4) Jesu do nunọwhinnusẹ́n lọ hia dọmọ: “Mẹdepope he ze ede daga, na yin [zinzindai]; podọ ewọ he sọ zín ede dai, na yin zizedaga.”—Luku 14:11; 18:14; Matiu 23:12.
10. Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna?
10 Nugbo enẹ fọ́n kanbiọ titengbe lẹ dote. Nukundido mítọn nado mọ ogbẹ̀ madopodo yí sinai do awuwiwlena whiwhẹ nujọnu tọn ji jẹ obá de mẹ, ṣigba naegbọn e nọ vẹawuna Klistiani lẹ to whedelẹnu nado do whiwhẹ hia? Naegbọn e nọ yin avùnnukundiọsọmẹnu na mí nado dava goyiyi mítọn, bo yinuwa po whiwhẹ po to whlepọn lẹ glọ? Podọ etẹwẹ na gọalọna mí nado tindo kọdetọn dagbe to awuwiwlena whiwhẹ nujọnu tọn mẹ?—Jakobu 4:6, 10.
Nuhewutu E Nọ Vẹawu Nado Do Whiwhẹ Hia
11. Naegbọn e ma yin nupaṣamẹ dọ mí nọ dovivẹnu nado whiwhẹ míde?
11 Eyin hiẹ to vivẹnudo nado do whiwhẹ hia janwẹ, yọnẹn dọ e ma yin hiẹ kẹdẹ wẹ to mọwà gba. Yigodo jẹ 1920, linlinnamẹwe ehe dọhodo ayinamẹ Biblu tọn do whiwhẹ tintindo ji dọmọ: “To whenuena mí mọ lehe Oklunọ lọ do whiwhẹ hia nado yin nuhọakuẹ sọ e dona whàn devi nugbo lẹpo nado nọ wleawuna jẹhẹnu ehe egbesọegbesọ.” Enẹgodo, linlinnamẹwe lọ yigbe po ahundopo po dọmọ: “Mahopọnna tudohomẹnamẹ Owe-wiwe tọn ehe lẹpo, e taidi dọ jijọ mape gbẹtọvi tọn sinyẹn sọmọ bọ mẹhe lẹzun omẹ Oklunọ lọ tọn bo magbe nado hodo aliho etọn lẹ nọ pehẹ nuhahun susu po tukla susu po to whẹho ehe mẹ hugan to devo depope mẹ.” Enẹ zinnudo whẹwhinwhẹ́n dopo ji he wutu Klistiani nugbo lẹ dona nọ dovivẹnu nado whiwhẹ yede—jijọ mape gbẹtọvi tọn mítọn nọ tindo ojlo vẹkuvẹku to gigo he ma sọgbe mẹ. Nuhe zọ́n wẹ yindọ mẹjitọ ylandonọ lẹ wẹ dókún mítọn, yèdọ Adam po Evi po he joawuna ojlo zogbe ṣejannabi tọn lẹ.—Lomunu lẹ 5:12.
12, 13. (a) Nawẹ aihọn nọ glọnalina Klistiani lẹ nado do whiwhẹ nujọnu tọn hia gbọn? (b) Mẹnu wẹ nọ hẹn ẹn vẹawuna mí taun nado wleawuna whiwhẹ?
12 Whẹwhinwhẹ́n devo he wutu e sọgan vẹawuna mí nado do whiwhẹ hia wẹ yindọ mí tin to aihọn de mẹ he nọ dozolanmẹna gbẹtọ lẹ nado vánkan bo yiaga hú mẹdevo lẹ. Delẹ to yanwle he gbayipe to aihọn ehe mẹ lẹ wẹ ojlo zogbe tintindo nado hẹn pekọwana “wantuntun agbasalan [mape] tọn, wantuntun nukun tọn, po gigovọ́ ogbẹ̀ tọn po.” (1 Johanu 2:16) Kakati nado dike wantuntun aihọn tọn mọnkọtọn lẹ ni deanana yé, devi Jesu tọn lẹ dona hẹn nukun yetọn yin dopo bo ze ayidonugo do ojlo Jiwheyẹwhe tọn wiwà ji.—Matiu 6:22-24, 31-33; 1 Johanu 2:17.
13 Whẹwhinwhẹ́n atọ̀ntọ he wutu e nọ vẹawu nado wleawuna whiwhẹ bo do e hia wẹ yindọ dowatọ goyiyi tọn, Satani Lẹgba, wẹ to gandu do aihọn ehe ji. (2 Kọlintinu lẹ 4:4; 1 Timoti 3:6) Satani nọ ze jijọ ylankan etọn lẹ daga. Di apajlẹ, e ze “ahọluigba aihọn tọn lẹpo, po gigo yetọn po” donukọnna Jesu to linlẹn lọ mẹ nado mọ sinsẹ̀n-bibasi etọn yí. Jesu, he yin whiwhẹnọ to whepoponu, ma tlẹ lẹnnupọn whlaawe whẹpo do gbẹ́ nuzedonukọnnamẹ Lẹgba tọn dai. (Matiu 4:8, 10) Mọdopolọ, Satani nọ whlé Klistiani lẹ pọ́n nado dín gigo na yedelẹ. Kakatimọ, Klistiani whiwhẹnọ lẹ nọ dovivẹnu nado hodo apajlẹ Jesu tọn, bo na pipà po gbégbò po hlan Jiwheyẹwhe.—Malku 10:17, 18.
Lehe Whiwhẹ Nujọnu Tọn Nọ Yin Awuwlena bo Nọ Yin Didohia Do
14. Etẹwẹ yin ‘whiwhẹ oklọ tọn’?
14 To wekanhlanmẹ apọsteli Paulu tọn hlan Kọlọsinu lẹ mẹ, e na avase sọta whiwhẹ yẹnuwiwa tọn he nọ yin didohia nado yinuwado gbẹtọ lẹ ji. Paulu ylọ ehe dọ ‘whiwhẹ oklọ tọn.’ Mẹhe nọ gbọn yẹnuwiwa dali do yede hia taidi whiwhẹnọ lẹ ma yin gbẹtọ gbigbọnọ lẹ gba. Kakatimọ, yé nọ dohia to mayọnẹn mẹ dọ yé to “kikla” kavi yin goyitọ. (Kọlọsinu lẹ 2:18, 23) Jesu dlẹnalọdo apajlẹ whiwhẹ oklọ tọn mọnkọtọn delẹ. E gblewhẹdo Falesi lẹ na odẹ̀ glòlò-jijlá tọn yetọn lẹ po aliho he mẹ yé nọ blanù to nukunmẹ yinylọ́n po awubla po mẹ te nado sọgan yin mimọ gbọn gbẹtọ lẹ dali. To vogbingbọn mẹ, na odẹ̀ mẹdetiti tọn mítọn lẹ nido họakuẹ to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ, yé dona nọ yin hihò po whiwhẹ po.—Matiu 6:5, 6, 16.
15. (a) Etẹwẹ mí sọgan wà nado hẹn ayiha whiwhẹ tọn go? (b) Donù apajlẹ dagbe whiwhẹ tọn delẹ go.
15 Ayidonugo zizedo Jehovah Jiwheyẹwhe po Jesu Klisti po he yin apajlẹ dagbe hugan whiwhẹ tọn lẹ ji nọ gọalọna Klistiani lẹ nado hẹn ayiha whiwhẹ nujọnu tọn go. Mọwiwà biọ dọ mí ni nọ plọn Biblu po owe sinai do Biblu ji he “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” lọ wleawuna lẹ po to gbesisọmẹ. (Matiu 24:45) Oplọn mọnkọtọn yin dandannu na Klistiani nugopọntọ lẹ, na “ayiha [yetọn] ma nado yin zizedaga hugan mẹmẹsunnu [yetọn] lẹ.” (Deutelonomi 17:19, 20; 1 Pita 5:1-3) Lẹnnupọndo apajlẹ susugege mẹhe yin didona na walọ whiwhẹ tọn yetọn wutu lẹ ji, taidi Luti, Hanna, Elizabẹti, po mẹsusu devo lẹ po. (Luti 1:16, 17; 1 Samuẹli 1:11, 20; Luku 1:41-43) Sọ flin apajlẹ dagbe susu omẹ nukundeji he gbọṣi whiwhẹnọ-yinyin mẹ to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ lẹ tọn, taidi Davidi, Josia, Johanu Baptizitọ, po apọsteli Paulu po. (2 Otannugbo lẹ 34:1, 2, 19, 26-28; Psalm 131:1; Johanu 1:26, 27; 3:26-30; Owalọ lẹ 21:20-26; 1 Kọlintinu lẹ 15:9) Podọ etẹwẹ dogbọn apajlẹ whiwhẹ tọn susu he mí nọ mọ to agun Klistiani tọn mẹ to egbehe lẹ dali? Ayihamẹlinlẹnpọn do apajlẹ ehelẹ ji na gọalọna Klistiani nugbo lẹ nado “yin mẹmẹglọ hlan [yenọzo]” kavi nado tindo ayiha whiwhẹ tọn.—1 Pita 5:5.
16. Nawẹ lizọnyizọn Klistiani tọn nọ gọalọna mí nado yin whiwhẹnọ gbọn?
16 Mahẹ gbesisọ tọn tintindo to lizọnyizọn Klistiani tọn mẹ sọgan sọ gọalọna mí nado yin whiwhẹnọ. Ayiha whiwhẹ tọn sọgan hẹn mí tindo kọdetọn dagbe to whenuena mí dọnsẹpọ mẹhe mí ma yọnẹn lẹ to azọ́n whédegbè jẹ whédegbè tọn mẹ podọ to ofi devo lẹ. Ehe yin nugbo titengbe to whenuena whétọ lẹ ma do ojlo hia kavi yinuwa hlan owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn po fifiẹ po to tintan whenu. Nuyise mítọn lẹ nọ saba yin nukundiọsọ, podọ whiwhẹ sọgan gọalọna mí nado zindonukọn to gblọndo nina hlan kanbiọ lẹ “to walọmimiọn po osi po mẹ.” (1 Pita 3:15) Devizọnwatọ whiwhẹnọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ko sẹtẹn yì aigba-denamẹ yọyọ lẹ ji bo ko gọalọna gbẹtọ he aṣa po gbẹzan yetọn po gbọnvo lẹ. Lizọnyizọnwatọ mọnkọtọn lẹ sọgan tin to dandannu glọ nado yí whiwhẹ do pehẹ avùnnukundiọsọmẹ ogbè yọyọ de pinplọn tọn nado sọgan penugo bo gọalọna mẹhe yé jlo na lá wẹndagbe lọ na lẹ. Lehe enẹ jẹna pipà do sọ!—Matiu 28:19, 20.
17. Azọngban Klistiani tọn tẹlẹ wẹ nọ biọ whiwhẹ?
17 Po whiwhẹ po, mẹdevo lẹ ko hẹn azọngban Klistiani tọn yetọn lẹ di, bo ze dagbemẹninọ mẹdevo lẹ tọn donukọnna yetọn titi. Di apajlẹ, e nọ biọ whiwhẹ to otọ́ Klistiani de si nado de whenu dovo sọn yanwle etọn titi lẹ mẹ nado sọgan wleawu bosọ deanana plọnmẹ Biblu dagbe de hẹ ovi etọn lẹ. Whiwhẹ sọ nọ gọalọna ovi lẹ nado gbògbéna mẹjitọ yetọn he yin mapenọ lẹ bosọ setonuna yé. (Efesunu lẹ 6:1-4) Asi he tindo asu mayisenọ lẹ nọ saba pehẹ ninọmẹ he nọ biọ whiwhẹ lẹ dile yé to tintẹnpọn nado dọ̀n alọwlemẹ yetọn lẹ gbọn “walọ wiwe . . . po osi po” dali. (1 Pita 3:1, 2) Whiwhẹ po owanyi mẹde-yido-sanvọ́ tọn po sọ nọ gọalọ ga to whenuena mí to nukunpedo nuhudo mẹjitọ he to azọ̀njẹ kavi he ko pòyọnho lẹ tọn go.—1 Timoti 5:4.
Whiwhẹ Nọ Didẹ Nuhahun Lẹ
18. Nawẹ whiwhẹ sọgan gọalọna mí nado didẹ nuhahun lẹ gbọn?
18 Devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn he tin to aigba ji lẹpo wẹ yin mapenọ. (Jakobu 3:2) To whedelẹnu, gbemanọpọ kavi dẹ́sọ-dẹ́mẹ lẹ sọgan fọ́n to Klistiani awe ṣẹnṣẹn. Mẹde sọgan tindo wiwọ́ do mẹdevo go po whẹjijọ po. To paa mẹ, ninọmẹ mọnkọtọn lẹ sọgan yin dididẹ gbọn ayinamẹ ehe hihodo dali: “Mì . . . nọ sinyẹnlin hẹ mìnọzo, mì nọ jona mìnọzo, eyin mẹde tindo wiwọ́ do mẹde go; yèdọ dile [Jehovah] jona mì do, mọga wẹ mì ni nọ basi do.” (Kọlọsinu lẹ 3:13) Nugbo wẹ dọ e ma nọ bọawu nado hodo ayinamẹ ehe, ṣigba whiwhẹ na gọalọna mí nado yí ì do yizan mẹ.
19. Etẹwẹ mí dona flin eyin mí to hodọ hẹ mẹhe ko ṣinuwa do mí de?
19 To whedelẹnu Klistiani de sọgan mọ dọ nuhe fọ́n wiwọ́ lọ dote ko sinyẹn gbau nado jodo. Eyin mọ wẹ, whiwhẹ na gọalọna ẹn nado dọnsẹpọ mẹhe e lẹndọ e ṣinuwa do emi lọ po yanwle lọ po nado hẹn jijọho gọwá. (Matiu 18:15) Dopo to nuhe nọ zọ́n bọ nuhahun lẹ nọ gbọṣi aimẹ to Klistiani awe ṣẹnṣẹn to whedelẹnu wẹ yindọ goyiyi nọ glọnalina dopo to yé mẹ kavi vlavo yé omẹ awe lẹ nado yigbe dọ emi ṣinuwa. Kavi mẹhe ze afọdide tintan nado dọnsẹpọ omẹ awetọ lọ sọgan wàmọ to aliho dodonọ jijlá po homọdọdomẹgo po tọn mẹ. To alọ devo mẹ, walọ whiwhẹ nujọnu tọn na gọalọ taun nado didẹ gbemanọpọ susu.
20, 21. Etẹwẹ yin dopo to nuhe nọ gọalọna mí hugan nado yin whiwhẹnọ lẹ mẹ?
20 Afọdide tangan dopo to awuwiwlena whiwhẹ mẹ wẹ nado biọ alọgọ po gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn po to odẹ̀ mẹ. Ṣigba flin dọ, “Jiwheyẹwhe . . . [nọ] yí ojọmiọn [gọna gbigbọ wiwe etọn] na ayiha whiwhẹnọ lẹ.” (Jakobu 4:6) Enẹwutu eyin wiwọ́ de tin to hiẹ po yisenọ hatọ de po ṣẹnṣẹn, hodẹ̀ hlan Jehovah dọ ni gọalọna we nado yí whiwhẹ do yigbe nuṣiwa towe lẹ tọn, vlavo yé whè kavi sù. Eyin hiẹ ko yin hinhẹn jẹflumẹ, bọ mẹhe ṣinuwa do we lọ yí ahundopo do dọ, “jaale,” saa gbọn whiwhẹ dali jona ẹn. Eyin ehe wiwà vẹawuna we janwẹ, dín alọgọ Jehovah tọn to odẹ̀ mẹ nado de goyiyi depope he pò to ahun towe mẹ sẹ.
21 Nukunnumimọjẹ ale susu he whiwhẹ nọ hẹnwa lẹ mẹ dona whàn mí nado wleawuna jẹhẹnu họakuẹ ehe bo hẹn e go. Lehe apajlẹ jiawu Jehovah Jiwheyẹwhe po Jesu Klisti po tọn na gọalọna mí do sọ nado jẹ yanwle enẹ kọ̀n! Ma wọn jidenamẹ Jiwheyẹwhe tọn gbede blo: “Ale whiwhẹ tọn po osi OKLUNỌ tọn po wẹ adọkun, yẹyi, po ogbẹ̀ po.”—Howhinwhẹn lẹ 22:4.
Nuagokun lẹ Na Ayihamẹlinlẹnpọn
• Mẹnu lẹ wẹ ze apajlẹ dagbe hugan whiwhẹ tọn dai?
• Naegbọn e nọ vẹawu nado wleawuna whiwhẹ?
• Etẹlẹ wẹ sọgan gọalọna mí nado yin whiwhẹnọ?
• Naegbọn e do yin nujọnu sọmọ nado gbọṣi whiwhẹnọ-yinyin mẹ?
[Yẹdide to weda 26]
Jesu do whiwhẹ nujọnu tọn hia
[Yẹdide to weda 28]
Aihọn nọ dozolanmẹna gbẹtọ lẹ nado vánkan bo yiaga hú mẹdevo lẹ
[Asisa Yẹdide tọn 28]
WHO photo by L. Almasi/K. Hemzǒ
[Yẹdide to weda 29]
Whiwhẹ nọ gọalọna mí nado dọnsẹpọ mẹhe mí ma yọnẹn lẹ to lizọnyizọn mítọn mẹ
[Yẹdide to weda 30]
Gbemanọpọ lẹ sọgan nọ saba yin dididẹ gbọn whiwhẹ yíyí do ṣinyọnnudo whẹho lọ to owanyi mẹ dali
[Yẹdide to weda 31]
Aliho susu mẹ wẹ Klistiani lẹ nọ do whiwhẹ hia te