Wiwejininọ—Naegbọn E Do Yin Nujọnu?

Na owhe fọtọ́n susu, awutu po azọ̀nylankan voovo lẹ po ko dotukla gbẹtọvi lẹ. Mẹdelẹ lẹndọ ohia homẹgble Jiwheyẹwhe tọn wẹ ehelẹ yin nado sayana ylanwatọ lẹ. Dodinnanu sọwhiwhe tọn lẹ na owhe kanweko susu ko dohia dọ nutogbẹ̀ flinflin he lẹdo mí lẹ wẹ nọ saba hẹn awutu wá.

Doto dodinnanutọ lẹ mọdọ ajaka, hlapẹpẹ, supọ̀, po omú lẹ po sọgan bẹ azọ̀n plamẹ. Yé sọ mọdọ gbẹtọ lẹ nọ saba dọ̀n awutu plá yede na wiweji-manọ wutu. Eyin mẹde na nọgbẹ̀ dẹn kavi yawu kú, enẹ nọ saba sinai do wiwejininọ ji.

E họnwun dọ nujinọtedo wiwejininọ tọn nọ gbọnvo sọgbe hẹ aṣa po ninọmẹ lẹ po. To fie pọnpi-sin kavi adàdo dagbe ma te lẹ, e sọgan vẹawu taun nado hẹn wiwejininọ go. Etomọṣo, Jiwheyẹwhe na anademẹ Islaelivi hohowhenu tọn lẹ gando wiwejininọ go, to whenuena yé to gbejizọnlin basi to zungbo mẹ—yèdọ dopo to ninọmẹ he vẹawu hugan nado hẹn wiwejininọ go lẹ mẹ!

Naegbọn wiwejininọ do yin nujọnu to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ? Pọndohlan dagbe tẹwẹ mí dona tindo gando wiwejininọ go? Onú kleun kleun tẹlẹ wẹ hiẹ po whẹndo towe po sọgan wà nado dapana azọ̀n?

MAX,a ovi pẹvi de sọn Cameroun, lẹkọ sọn wehọmẹ to gbèdopo. Huvẹ po nugbla po to hùhù i bọ e biọ owhé wamọnọ tọn yetọn gbè, gbò avún etọn fán, ze saki etọn dlan tafo núdùdù tọn ji, bo sinai, bosọ to tepọn núdùdù etọn po jejejininọ po.

Onọ̀ etọn he tin to adohọsa, sè nuwiwa Max tọn bo ze lẹsi po abọbọ míawu po wá na ẹn. Ṣigba nukunmẹ etọn diọ to whenuena e mọ saki Max tọn to tafo he e ko súnsún lọ ji. E pọ́n ovi etọn bo dọ po ogbè dẹẹdẹ po dọ, “Maaaax!” Ovi etọn ko yọ́n nuhe dọ e te hoho. E yawu ze saki lọ sẹ̀, bo bẹwezun tọ́n nado yì klọ́ alọ. E ma dẹn bọ e lẹkọ nado wá dùnú bo dọ po ogbè dẹẹdẹ po dọ, “Mama mì jaale, n’wọnji dai wẹ.”

Onọ̀ dagbe de sọgan wà nususu nado hẹn ẹn diun dọ whédo etọn tin to wiweji bo tindo agbasalilo dagbe. Etomọṣo, hagbẹ whẹndo lọ tọn lẹpo wẹ dona wazọ́n dopọ. Dile apajlẹ Max tọn dohia do, azọ́nplọnmẹ whenu gaa tọn yin dandannu, na wiwejininọ nọ biọ vivẹnudido vẹkuvẹku, podọ ovi lẹ dona nọ yin nuflin gbọzangbọzan.

Onọ̀ Max tọn yọnẹn dọ aliho voovo mẹ wẹ owánvu he nọ doazọ̀nmẹ lẹ sọgan gbọn biọ núdùdù mẹ. Enẹwutu, e ma yindọ e nọ klọ́ alọ etọn po sọwhiwhe po whẹpo do doalọ núdùdù go kẹdẹ wẹ gba, ṣigba e sọ nọ ṣinyọnnudo núdùdù etọn na supọ̀ lẹ nikaa dọ̀n wánvú he nọ doazọ̀nmẹ lẹ biọ e mẹ. Na e nọ hẹn ẹn diun dọ núdùdù etọn lẹ ma yin jijodo nùvo bọ owhé etọn gbè mẹ́n bosọ tin to titoji wutu, ajaka po hlapẹpẹ lẹ po ma nọ dotukla ẹ sọmọ.

Whẹwhinwhẹ́n titengbe dopo he wutu onọ̀ Max tọn do nọ họ́ ede domọ wẹ yindọ e jlo na hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn. “Biblu dọ dọ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ dona yin wiwe na Jiwheyẹwhe yin wiwe,” wẹ e basi zẹẹmẹ dọ. (1 Pita 1:16) E yidogọ dọmọ, “Wiwejininọ tindo kanṣiṣa hẹ wiwe-yinyin. Enẹwutu, n’jlo dọ owhé ṣie po whẹndo ṣie po ni tin to wiweji. Na nugbo tọn, ehe yọnbasi na hagbẹ whẹndo lọ tọn lẹpo nọ gọalọ wutu.”

Gbekọndopọ Whẹndo Tọn Yin Nujọnu

Dile onọ̀ Max tọn doayi e go do, hagbẹ whẹndo tọn lẹpo wẹ dona yí adà yetọn wà to wiwejininọ whẹndo de tọn mẹ. Sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ, whẹndo delẹ nọ pli bo nọ dewé dopọ do nuhe yin nuhudo yetọn po vọjlado he yé sọgan basi to owhé lọ gbè podọ to gbonu etọn lẹ po ji. Ehe sọ nọ kọ̀n whẹndo lọ dopọ bo nọ flinnu mẹdopodopo dọ e sọgan gọalọ to dagbemẹninọ whẹndo lọ blebu tọn mẹ. Di apajlẹ, onọ̀ lọ sọgan dọna ovi he ko whẹ́n lẹ nuhewutu yé dona nọ klọ́ alọ whẹpo do dùnú, to whenuena yé doafọai, to whenuena yé doalọ akuẹ kavi onú mọnkọtọn lẹ go, podọ yelọsu dona hẹn ẹn diun dọ nọvi yetọn lẹ ylọ whẹho lọ dọ nujọnu.

Hagbẹ whẹndo tọn lẹpo wẹ sọgan tindo mahẹ to whégbè-zọ́n lẹ wiwà mẹ. Whẹndo lọ sọgan basi tito nado nọ hẹn owhé yetọn do wiweji to osẹ lẹpo mẹ bo nọ jla owhé lọ gbè blebu do whladopo kavi whla awe to owhe mẹ. Etẹwẹ dogbọn gbonu owhé lọ tọn dali? To whenuena Stewart L. Udall, he nọ penukundo dagbemẹninọ lẹdo tọn go to hodọ gando États-Unis go, e dọmọ: “Mí to gbẹnọ to otò he whanpẹ etọn to didepo, he fọ́n bo to dihokú, bo ján taun, bọ hẹnflu jẹhọn tọn po awhá po to lẹdo lọ hẹngble de mẹ.”

Be numọtolanmẹ dopolọ wẹ hiẹ lọsu tindo gando lẹdo towe go ya? To hohowhenu podọ to otò Aflika tọn delẹ mẹ kakajẹ egbehe, mẹhe nọ huhugan de nọ de mìselú nado dọ̀n ayidonugo gbẹtọ lẹ tọn. Po ogbè lélé po, e nọ flinnu tòvi lẹ nado hẹn tòhò lọ mẹ do wiweji, plọ ogbó sọn osinwhín lẹ mẹ, de atínlà lẹ, whlẹ́ ogbé lẹ, podọ nado kọ̀n ogbó lẹ kavi mẹ̀n yé.

Nukunpipedo ogbó lẹ go ko lẹzun nuhahun daho de lẹdo aihọn pé bo ko do ayimajai sinsinyẹn na aṣẹpatọ lẹ. Tòhò delẹ ma tlẹ nọ bẹ ogbó yetọn lẹ paali, ehe nọ zọ́n bọ ogbó lẹ nọ pli do tòhomẹ-liho lẹ ji. Tòvi lẹdo lọ tọn lẹ sọgan yin yiylọ nado gọalọ. Taidi tòvi dagbe, Klistiani lẹ nọ tin to omẹ tintan he nọ setonuna osẹ́n Sesali tọn lẹ mẹ bosọ nọ kọngbedopọ matin nuhlundọ. (Lomunu lẹ 13:3, 5-7) Klistiani nugbo lẹ nọ wleawufo nado wà zẹ̀ nuhe yin bibiọ to yé si lẹ go to adà ehe mẹ. Yé nọ tindo ojlo to lẹdo yetọn hinhẹn do wiweji mẹ bo ma nọ nọtepọn mẹde nado de mìselú nado flinnu yé. Klistiani nugbo lẹ mọnukunnujẹemẹ dọ wiwejininọ yin ohia lọ dọ mẹde sèplọn bosọ tindo jijọdagbe. Ehe nọ bẹsọn whẹndo dopodopo mẹ bo nọ gando mẹdopodopo go. Onú kleun kleun delẹ wiwà nado hẹn lẹdo owhé mítọn tọn do wiweji na zọ́n bọ mí na tindo agbasalilo bo nasọ hẹn lẹdo po okọ́ mítọn mẹ po yọ́npọ́n.

Wiwejininọ Nọ Doyẹyigona Jiwheyẹwhe He Sẹ̀n Mí Te

Wiwejininọ po nusisọ́ dagbe po yin apadewhe sinsẹ̀n-bibasi mítọn tọn bo nọ saba dọ̀n ayidonugo gbẹtọ lẹ tọn. Nudi jọja sunnu po yọnnu po 15 biọ núdùdù-satẹn de to vivọnu plidopọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn he yin bibasi to Toulouse, France. Asu po asi po mẹhomẹ he sinai to tafo he sẹpọ yé de kọ̀n lẹndọ hogbe agbàagba lẹ po awhá po wẹ na tọ́n sọn onù yetọn mẹ. Ṣigba, aliho he mẹ jọja ehelẹ yinuwa te, nusisọ́ yetọn, po hodọdopọ mẹjlọdote tọn yetọn lẹ po yinuwado asu po asi po lọ ji taun. To whenuena jọja lọ lẹ jlo na yì, asu po asi po lọ pà yé taun na walọ dagbe yetọn bo dọna dopo to sunnu lọ lẹ mẹ dọ jijọdagbe mọnkọtọn ma yá mimọ to egbehe.

Eyin gbẹtọ lẹ dla wezintẹn, adọtẹn po wekantẹn alahọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn po pọ́n, wiwejininọ he yé nọ mọ to finẹ nọ saba yinuwado yé ji. E yin bibiọ to mẹdezejotọ he nọ wazọ́n bo nọ nọ̀ finẹ lẹ si dọ avọ̀ yetọn lẹ dona mẹ́n, bo yin yinyan whẹwhẹ, podọ yé dona nọ lawu to gbesisọ mẹ. Nusisá owán gblingblinnọ lẹ ma sọgan diọtẹnna wiwejininọ agbasa tọn gba. To whenuena lizọnyizọnwatọ whenu-gigọ́ tọn he ze yede jo ehelẹ yì dọyẹwheho na kọmẹnu yetọn lẹ to whèjai kavi to sẹfifo lẹ, wiwejininọ yetọn nọ yinuwado owẹ̀n he lá yé te ji.

“Yin Mẹhodotọ Jiwheyẹwhe Tọn”

Klistiani lẹ yin tudohomẹna nado “yin mẹhodotọ Jiwheyẹwhe tọn.” (Efesunu lẹ 5:1) Yẹwhegán Isaia basi kandai numimọ de tọn he mẹ angẹli lẹ do Mẹdatọ lọ hia te po hogbe lọ “Wiwe, wiwe, wiwe” po. (Isaia 6:3) Hogbe ehelẹ zinnudo lehe Jiwheyẹwhe yin wiwe jẹ otẹn godo tọn mẹ do ji. Enẹwutu, Jiwheyẹwhe nọ biọ dọ devizọnwatọ etọn lẹpo ni yin wiwe. E dọna yé dọmọ: “Mì [dona] yin wiwe, na wiwe wẹ yẹn.”—1 Pita 1:16.

Biblu na tuli Klistiani lẹ nado nọ “doaṣọ́na yede” to aliho dagbe mẹ. (1 Timoti 2:9) Abajọ e do yin didọ to owe Osọhia tọn mẹ dọ, “alavọ dagbedagbe, wewe he ma kudu” nọtena nuyiwa dodo tọn mẹhe Jiwheyẹwhe nọ pọnhlan taidi mẹwiwe lẹ tọn. (Osọhia 19:8) To alọ devo mẹ, Owe-wiwe nọ saba yí ylando jlẹdo oblọ kavi dihó go.—Howhinwhẹn lẹ 15:26; Isaia 1:16; Jakobu 1:27.

To egbehe, livi susu gbẹtọ lẹ tọn to gbẹnọ to lẹdo he mẹ e nọ vẹawuna yé nado gbọṣi wiweji to agbasa-liho, to walọyizan-liho, podọ to gbigbọ-liho te de mẹ. Nuhahun ehe na mọ pọngbọ mlẹnmlẹn to whenue Jiwheyẹwhe na “diọ nulẹpo zun yọyọ.” (Osọhia 21:5) To whenuena opagbe enẹ na mọ hẹndi, dihó po mawé wunmẹ lẹpo po na busẹ mlẹnmlẹn.

[Nudọnamẹ odò tọn]

[Apotin to weda 22]

Jiwheyẹwhe Nọ Biọ Wiwejininọ to Mí Si

To gbejizọnlin Islaelivi lẹ tọn whenu to zungbo mẹ, Jiwheyẹwhe na yé anademẹ lẹ do lehe yé dona nọ penukundo afọdai yetọn lẹ go do ji. (Deutelonomi 23:12-14) Ehe nọ biọ vivẹnudido sinsinyẹn na osla yetọn nọ klo, ṣigba matin ayihaawe, anademẹ enẹ hihodo gọalọna yé nado dapana azọ̀n delẹ taidi ovà-gbó podọ oslú po sislá po.

Jiwheyẹwhe sọ degbena yé nado mẹ̀n kavi klọ́ nudepope he gando onú kúkú go. Dile etlẹ yindọ Islaelivi lẹ sọgan nọma ko mọnukunnujẹ nuhewutu gbedide enẹ do yin nina mẹ ganji, tonusisena gbedide lọ gọalọna yé nado dapana azọ̀n po owánvu he nọ bẹ azọ̀n plamẹ lẹ po.—Levitiku 11:32-38.

E yin bibiọ to yẹwhenọ lẹ si nado klọ́ alọ po afọ yetọn lẹ po whẹpo do hẹn azọngban yetọn lẹ di to gòhọtúntún lọ mẹ. Osin didà gọ́ ozẹnvla gànvẹẹ tọn lọ mẹ na lẹndai ehe wutu sọgan nọma ko bọawu, ṣigba awulilẹ̀ yin dandan.—Eksọdusi 30:17-21.

[Apotin to weda 23]

Nuflinmẹ Doto de Tọn Lẹ

Osin yin dandannu na ogbẹ̀, ṣigba osin he tindo wánvú sọgan hẹn azọ̀n po okú po wá. Dotogan J. Mbangue Lobe he nọ wazọ́n to azọ́nwatẹn he nọ penukundo amasinzọnwiwa go to bato-glintẹn Douala tọn, to Cameroun na ayinamẹ dagbe he bọdego ehelẹ to hokansemẹ de whenu.

“Eyin a tindo ayihaawe gando osin he a nọ nù go, da ẹ.” Podọ e na avase dọmọ: “E yọ́n nado do amasin osin mẹ, ṣigba e sọgan hẹn owù wá eyin amasin lẹ ma yin yiyizan ganji. Nọ yí adí po osin po do klọ́ alọ towe lẹ to whedepopenu he a jlo na dùnú podọ to afọdai godo. Adí ma to akuẹ de ji, wamọnọ lẹ lọsu tlẹ sọgan penugo nado họ̀. Nọ yàn avọ̀ towe whẹwhẹ, bo nọ yàn ẹn po osin míawu po eyin a tindo awutu agbasago tọn lẹ.”

Doto lọ zindonukọn dọmọ: “Wiwejininọ dagbe owhé de po lẹdo etọn po tọn dona nọ duahunmẹna hagbẹ whẹndo lọ tọn lẹpo. Eyin mí nọ gbẹkọ afọdaitẹn po awulẹpa lẹ po go, enẹ nọ zọ́n bọ hlapẹpẹ po supọ̀ lẹ po nọ sawhé do finẹ.” To yidogọ mẹ, e na ayinamẹ titengbe de ovi lẹ dọmọ: “Mì ṣọ́ mìde ma nado nọ lawu to tándo pẹvipẹvi he to lẹdo mìtọn mẹ lẹ mẹ. Owánvu he nọ doazọ̀nmẹ lẹ kẹdẹ wẹ gọ́ yé mẹ. Mì nọ lawu bo nọ klọ́ nùmẹ to zánmẹ whẹpo do yihọ bosọ nọ mlọ́n múdọ mẹ.” Nuhe mí plọn sọn ehe lẹpo mẹ wẹ yindọ, mí dona nọ lẹnnupọn jẹnukọn, nọ yinuwa, bo nọ dapana nuhahun he wiweji-manọ sọgan hẹnwa lẹ.

[Yẹdide to weda 22]

Avọ̀ yinyan na gọalọna we nado dapana azọ̀n po awutu agbasago tọn lẹ po

[Yẹdide to weda 22]

Klistiani lẹ nọ desọn ojlo mẹ nado hẹn lẹdo yetọn do wiweji

[Yẹdide to weda 22]

Onọ̀ dagbe de sọgan wà nususu nado hẹn ẹn diun dọ whédo etọn tin to wiweji