MWAZI G’OKUYIGA 50
Rhwakaba Banyakunali Kugerera Obwemere n’Ebijiro
“Yi mukulikira ebishando bya darha Abrahamu bwinja bwinja omu kuyiganya obwemere aligwerhe.”—RO. 4:12.
OLWIMPO 119 Rhukwanene kugwarha Obwemere
OKU BUGEKEa
1. Amango rhwamaganira oku bwemere bw’Abrahamu, chibazo chihe rhwakachibaza?
CHIRO akaba oku bantu banene bayunvirhe oku bilolere Abrahamu, banene mubo bamenyere bintu bigeke oku bimulolere. Aliko, mwabo mumenyere binene oku bilolere Abrahamu. Omufano, mwabo mumenyere ebye Biblia ederhere oku bilolere Abrahamu ayirikirwe “eshe wabalala boshi bagwerhe obwemere.” (Ro. 4:11)Aliko wakachibaza ntya: ‘Ka byakagalikana imbe kuguma na Abarahamu omu kugwarha obwemere bukomeere mu Yehova?’ Nechi, byakagalikana.
2. Bulagurhe bili by’akamaro rhuyige oku bilolere omufano gw’Abrahamu? (Yakobo 2:22, 23)
2 Njira nguma rhwakakuza m’obwemere kuguma na Abrahamu kuli kuyiga omufano gwage. Buli mango Abrahamu aliri ajira ebi Yehova amubwirire ajire. Arhenga emwabo aja kulama omu chihugo cha hale, alama omu mahema myaka minene, analiri tayari kuhaana omwana wage muzigirwa Isaka nka nterekero. Abrahamu alijirire ebyola byoshi bulala aligwerhe obwemere bukomeere mu Yehova. Bulala Abrahamu aligwerhe obwemere n’ebijiro, echola chasiimisa Yehova n’Abrahamu aba mwira wage. (Osome Yakobo 2:22, 23.) Yehova alonzeze buli muguma werhu kuhebamo nawe, rhuyemerwe naye rhunabe bera bage. Eju y’echola, ayerekeza Paulo na Yakobo bandisi be Biblia, baderhe oku bilolere omufano gwa Abrahamu. Lekaga rhuchiseze oku mufano gwa Abrahamu guganirirwe omu chitabu cha Waroma sura ya 4 n’omu Yakobo sura ya 2. Paulo na Yakobo bombi baderhere ebintu by’akamaro bwenene oku bilolere Abrahamu.
3. Lwandiko luhe lwe Biblia Paulo na Yakobo baganirireko?
3 Paulo na Yakobo bombi baderhere oku bilolere ebinwa bili omu Mwanzo 15:6, biderhere ntya: “[Abrahamu] aligwerhe obwemere mu Yehova, n’echola charhuma aganjwa nka munya-kunali.” Yehova anabona omuntu oku ali munya-kunali amango ali amusiimisa. Bisomeze kubona oku Mungu ayirikire omuntu orhashinganene onali munya-byaha oku ali munya-kunali! Nawe nkabaga wakalonza Mungu akuganje omu banya-kunali, n’echola kweri chakagalikana. Rhukala kuganira bulagurhe Yehova ayirikaga Abrahamu munya-kunali, na bichi nerhu rhukwanene kujira yirhuyirikwa banya-kunali.
RHUKWANENE KUGWARHA OBWEMERE YIRHUBA BANYA-KUNALI
4. Bichi binarhuma bantu banene barhaba banya-kunali?
4 Omu maruba mage ayandikiraga Abaroma, Paulo arhondere omu kuderha oku, abantu boshi bali banya-byaha. (Ro. 3:23) Bobola, bulagurhe si Mungu akasiimiswa nerhu n’okurhuyirika banya-kunali? Omu kurhabala Abakristu b’okuli bashubize kw’echila chibazo, Paulo akoleseze omufano gw’Abrahamu.
5. Bichi byarhumaga Yehova ayirika Abrahamu munya-kunali? (Waroma 4:2, 4)
5 Yehova ayirikaga Abrahamu munya-kunali amango alilamire omu chihugo che Kanani. Bichi byarhumaga Yehova ayirika Abrahamu munya-kunali? Arhalimuyirikire oku ali munya-kunali bulala alikengere Esheria ya Musa. Bulagurhe rhuderhere ntyo. (Ro. 4:13) Eyola sheriya y’ahanwaga oku shanja lye Izraeli myaka echubukire 400 enyuma Mungu ayirike Abrahamu oku ali munya-kunali. Bobola, bichi byarhumaga Mungu ayirika Abrahamu oku ali munya-kunali? Yehova aliyerekere Abrahamu olukogo arhalikwanene omu kumuyirika munya-kunali eju y’obwemere aligwerhe.—Osome Waroma 4:2-4.
6. Bulagurhe Yehova akayirika omunya-byaha oku ali munya-kunali?
6 Paulo aderha oku amango omuntu amagwarha obwemere mu Mungu, “obola bwemere bunarhuma aganjwa nka ali munya-kunali.” (Ro. 4:5) Paulo ayongerere ntya: “Nk’oku Daudi naye aderhere oku bilolere obusiime b’omuntu Mungu aganjire oku ali munya-kunali buzira bijiro: ‘Abagwerhe obusiime bali balala ebijiro byabo by’okuvuna esheriya byababalirwe n’abantu ebyaha byabo byashukulirwe; ogwerhe obusiime ali muntu Yehova arhaganjira echaha habana katyu.’” (Ro. 4:6-8; Zb. 32:1, 2) Mungu anababalira changwa kushukulira ebyaha bya balala bagwerhe obwemere muye. Anabababalira burundu eyi arhanachigenderera kuganja ebyaha byabo. Yewe anababona oku bali banya-kunali kugerera obwemere bwabo.
7. Bulagurhe rhwakaderha oku abakozi bamira ba Mungu baliri banya-kunali?
7 Chiro akaba oku Abrahamu, Daudi n’abandi bakozi bemana ba Mungu baliyirikirwe banya-kunali, balichili banya-byaha barhashinganene. Aliko bulala baligwerhe obwemere, Mungu abayirika banya-kunali, ahanene omu kubahuzanya n’abarhamuharamya. (Efe. 2:12) Omu maruba mage ayandikiraga Abaroma, Paulo afasiriye oku rhukwanene kugwarha obwemere yirhuyirikwa bera ba Mungu. Abrahamu na Daudi baliri bera ba Mungu bulala baligwerhe obwemere muye. Nerhu rhwakaba bera ba Mungu kugerera obwemere bwerhu.
NGAHE OBWEMERE N’EBIJIRO BIBUGANENE?
8-9. Bintu bihe bantu baguma banayunva kubi oku bilolere ebinwa Paulo na Yakobo bayandikaga, na bulagurhe?
8 Omu magana m’emyaka, abakulu bamadini baderhere oku bilolere akachiro k’okugwarha obwemere n’ebijiro. Bahubiri baguma banayigiriza oku echintu omuntu akwanene kujira y’ayokolwa, kuli kugwarha obwemere mu Waliha Yesu Kristu. Nkabaga w’akaba eyi wayunvirhe gurhe baderha ntya: “Ogwarhe obwemere mu Yesu wayokolwa.” Baguma banaderha oku Paulo aderhaga ntyo bulala aliderhere oku: “Mungu anabona oku omuntu ali munya-kunali buzira kuganja ebijiro byage.” (Ro. 4:6) Aliko, abandi banaderha oku “wakachiyokola” amango wamalambagirira ahantu amadini manabona oku hali hachesibwa n’omu kugwarha ebijiro binja. Omu kuyemeza echola kugerera amawazo mabo nkabaga bakakolesa Yakobo 2:24 haderhere ntya: “Omuntu anayirikwa munya-kunali kugerera ebijiro byage s’arhali kugerera obwemere bonyine.”
9 Eju y’amola mawazo marhali kuguma, basomi baguma be Biblia banaderha oku Paulo na Yakobo barhaliri baderha kuguma oku bilolere eby’omuntu akwanene kujira yi Mungu amuyemera. Balimu baguma bamadini banawaza oku Paulo alichizerere oku bihemere omuntu agwarhe obwemere yi Mungu amuyemera, aliko Yakobo yewe aliyemerere oku bihemere omuntu agwarhe ebijiro yi Mungu amuyemera. Profesere muguma we teoloji aderhere ntya: “Yakobo arhayunvaga bulagurhe Paulo alichisezeze bwenene oku omuntu alikwanene kugwarha obwemere y’ayirikwa munya-kunali, nʼoku arhaliyemerere amafasiriyo m’ebinwa bya Paulo.” Aliko Yehova aliyerekeze Paulo na Yakobo bayandike ebyola binwa. (2 Ti. 3:16) Bobola, hakwanene kuba eyi hali enjira eyorohere y’okufasiriya ebi Paulo na Yakobo baderhaga. Rhukwanene kuwaza oku bindi bintu bayandikire omu mandi maruba mabo, yirhuyunva bwinja bwinja ebinwa bayandikaga.
Paulo alibwirire Abakristu Babayahudi b’omu Roma, oku obwemere buli bw’akamaro kulusha ebijiro by’Esheriya ya Musa (Olole echifungo che 10)b
10. “Bijiro” nyabachi Paulo aliri aganirako? (Waroma 3:21, 28) (Olole n’efoto.)
10 “Bijiro” byanyabachi Paulo aderhere omu chitabu cha Waroma sura ya 3 n’eya 4? Aliri aderha ahanene oku bilolere “ebijiro by’esheriya” okukenga Esheriya ya Musa yahabwaga oku lubaga lwe Izraeli. (Osome Waroma 3:21, 28.) Bishushire oku omu siku za Paulo, Bakristu baguma b’Abayahudi baliyemerere oku bichibahemere bagenderere kukulikira Esheriya ya Musa. Bobola, Paulo alikoleseze omufano gwa Abrahamu y’ayerekana oku omuntu arhakwanene kukulikira Esheriya y’ayemerwa na Mungu. Eju y’echola, Paulo alifasiriye oku rhukwanene kugwarha obwemere. Echola chihebere omurhima bulala chirhuyigirize oku akaba rhugwerhe obwemere mu Mungu na Kristu, rhwakayemerwa na Mungu.
Yakobo ali hebere Abakristu omurhima bayerekane obwemere kugerera “ebijiro,” nk’okujira ebintu binja buzira kabolo (Olole echifungo che 11-12)c
11. “Bijiro” nyabachi Yakobo aliri ashambalako?
11 Omuyindi njira, “ebijiro” biganirirweko omu chitabu cha Yakobo sura ya 2 arhali “by’ebijiro bye sheriya” Paulo ashambalagako. Yakobo aliri aderhera ebijiro, changwa amakasi, Abakristu banakola omu kalamo kabo kabuli lusiku. Ebijro bili nk’ebyola binachiyerekana amango Omukristu agwerhe obwemere bukomere mu Mungu changwa nanga. Rhuganire ku mifano ebiri Yakobo akolesaga.
12. Nka gurhe Yakobo alifasiriye oku obwemere n’ebijiro bifarhene? (Olole n’efoto.)
12 Omu mufano g’oburhanzi, Yakobo alifasiriye oku Abakristu barhalikwanene kugwarha akabolo. Yakobo afasiriya echola kugerera omufano g’omulume wayerekaga olukogo omuntu w’omuchire, aliko asuzagura omuntu w’omukene. Yakobo ayerekene oku omulume oli nk’oyola akabonekene oku agwerhe obwemere, aliko ebijiro byage birhaliyerekene oku aligwerhe obwemere. (Yak. 2:1-5, 9) Omu mufano gwa kabiri, Yakobo aganirire oku muntu wabonaga ‘mwene-wabo changwa mwali-wabo okeneere omwambaro changwa akalyo,’ aliko nta burhabale amuhereze. Chiro oyola muntu akaderhere oku agwerhe obwemere, ebijiro byage biyerekene oku nta bwemere agwerhe. Nk’oku Yakobo ayandikaga, “obwemere bonyine, buzira bijiro, buba eyi bufiire.”—Yak. 2:14-17.
13. Mufano guhe Yakobo alikoleseze omu kuyerekana oku birhuhemere kugwarha obwemere n’ebijiro binja? (Yakobo 2:25, 26)
13 Yakobo ayerekene omufano gwa Rahabu nka muntu waliyerekene obwemere kugerera ebijiro. (Osome Yakobo 2:25, 26.) Rahabu aliri ayunva baderha oku bilolere Yehova analirhegerere gurhe aliri arhabala Abaizraeli. (Yos. 2:9-11) Ebijiro byage byaliyerekene oku aligwerhe obwemere. Eju y’obola bwemere, alanga Baizraeli babiri baliri baperereza amango akalamo kabo kaliri omu buhanya. Ewazo liri ahala liri oku Rahabu na Abrahamu bombi baliyirikirwe banya-kunali, chiro akaba oku barhaliri bashinganyanya, barhanalikulikire Esheriya ya Musa. Omufano gwa Rahabu gwarhuyigirize oku bili by’akamaro bwenene okuyerekana oku rhugwerhe obwemere kugerera ebijiro byerhu.
14. Bulagurhe rhwakaderha oku ebi Paulo na Yakobo baderhaga birhapingene?
14 Bobola, Paulo na Yakobo bali bafasiriye konyine obwemere n’ebijiro munjira 2 zilekene. Paulo aliri abwira Abakristu b’Abayahudi oku barhakagalire kuyemerwa na Yehova omu kukulikira konyine Esheriya ya Musa, aliko Yakobo yewe aliri aderha oku Abakristu boshi bakenere kuyerekana obwemere bwabo omu kukolera ababo ebintu binja.
K’obwemere bwawe bunakushunika kujira ebijiro Yehova ayemerere? (Olole echifungo che 15)
15. Njira zihe ziguma rhwakayerekanamo obwemere kugerera ebijiro byerhu? (Olole n’efoto.)
15 Yehova arharhubwirire oku rhujire kuguma n’oku Abrahamu ajiraga yirhuyerekana oku rhugwerhe obwemere, nk’oku hamira omu chindi chihugo, nk’okulama omu mahema, changwa okuba tayari kuhaana omwana werhu nka nterekero. Zene, hali njira zinene rhwakayerekanamo oku rhugwerhe obwemere kugerera ebijiro byerhu. Rhwakayegereza abahyahya omu chibaga, oku rhabala bene-berhu na bali-berhu bali omu bulagirire, oku kolera abantu b’omulala gwerhu amenja, ebyola byoshi bili bintu Mungu ayemeera n’okubigisha. (Ro. 15:7; 1 Ti. 5:4, 8; 1 Yo. 3:18) Njira nguma y’akamaro rhwakayerekanamo oku rhugwerhe obwemere, kuli kuhubiri oku bushiru emyazi minja haguma n’abandi. (1 Ti. 4:16) Rhweshi rhwakayerekana kugerera ebijiro byerhu oku rhugwerhe obwemere oku ebilagane bya Yehova nji byayenera, n’oku enjira zage zezinja bwenene kulusha. Kandi nka rhujirire ntyo, rhwakachizera oku nerhu Mungu arhubona oku rhuli banya-kunali, n’okuba bera bage.
OKUSEZA OBWENGE OKU BULANGALIRE KWAKOMEZA OBWEMERE BWERHU
16. Bichi Abrahamu alilangalire, analigwerhe obwemere mu bichi?
16 Omu chitabu cha Waroma sura ya 4 rhwakayiga echindi chintu ch’akamaro oku bilolere Abrahamu. Mw’eyola sura, rhwayiga gurhe rhwakagenderera kulindira omu kulembera oku echilagane cherhu chayenera. Yehova alaganyize oku kugerera Abrahamu “mashanja manene” mapata omugisho. Ba nka wawaza oku bilagane binja Abrahamu aliri alingiriza! (Mwa. 12:3; 15:5; 17:4; Ro. 4:17) Aliko, chiro akaba oku Abrahamu aligwerhe myaka 100 eyi na Sara agwerhe 90, omwana wabo w’obusole walilaganyizwe arhaliza kuburhwa. Abantu baliri bawaza oku birhakachigalikene Abrahamu na Sara baburhe omwana. Echola chaliri chigeregezo chikomere ku Abrahamu. “Aliko kugerera obulangalire, aligwerhe obwemere oku akabere eshe w’amashanja manene.” (Ro. 4:18, 19) Kandi n’okubuzinda, byoshi Abrahamu alilangalire byaliyenere. Ayinja kuba eshe wa Isaka, omwana alilangalire oku akaburhire.—Ro. 4:20-22.
17. Gurhe rhumenyere oku nerhu rhwakayirikwa banya-kunali n’okuba bera ba Mungu?
17 Nerhu rhwakayemerwa na Mungu n’okuganjwa nka banya-kunali rhwanaba bera bage kuguma n’oku Abrahamu aliri. Echola chi Paulo alichisezezeko amango ayandika ntya: “Ebinwa ‘abonwa oku’ birhayadikwaga oku bilolere [Abrahamu] yenyine, s’aliko kandi oku birhuyerekere, rhwabo nji rhwabonwa [oku rhuli banya-kunali] bulala rhugwerhe obwemere m’Olala wafuulaga Yesu.” (Ro. 4:23, 24) Kuguma na Abrahamu, birhuhemere kugwarha obwemere mu Yehova, okujira ebijiro binja, n’oku gwarha obwizere bukomere mu Yehova oku ebyalaganyize nji bayenera. Paulo agenderere kuganira oku obulangalire bwerhu omu chitabu cha Waroma sura ya 5, ebyola binji rhwaganirako omu mwazi gwakulikiraho.
OLWIMPO 28 Okuba Mwira wa Yehova
a Rhulonzeze kuyemerwa na Mungu n’oku bonekana nka banya-kunali embere zage. Omu kukolesa ebi Paulo na Yakobo bayandikaga, ogula mwazi gwayerekana nka gurhe byakagalikana na bulagurhe nerhu birhuhemere kuyerekana obwemere n’ebijiro yirhuyemerwa na Yehova.
b AMAFASIRIYO M’EFOTO: Paulo y’aheba omurhima Abakristu Babayahudi bachiseze oku bwemere s’arhali oku “bijiro by’esheriya,” nk’okuyambala omwambaro guli kw’euzi yerangi ya bule, okujira epasaka, n’okukalaba nk’oku emigenzo yalihemere.
c AMAFASIRIYO M’EFOTO: Yakobo arhuhebere omurhima rhuyerekane obwemere omu kukolera abandi ebintu binja, nk’okurhabala abakene.