Kalipay—Kon Paano Ini Matigayon
DAPAT ikaw magginhawa. Dapat ikaw mag-inum. Dapat ikaw magkaon. Dapat ikaw magtulog. Ini tanan maathag. Kinahanglan ini sang imo lawas agod ikaw padayon nga mabuhi. Apang kapin pa ang kinahanglanon agod magmalipayon ikaw. Sa pagkamatuod, amo man ang panapton kag puluy-an. Kag, huo, ang iban pa materyal nga mga kinahanglanon, pati ang pila ka simple nga kasulhay kag kalingawan. Madamu ang nagasiling nga ang madamu nga kuarta magapahalipay sa ila—apang madamu nga manggaranon ang masubo man.
Ano gid ang aton mga kinahanglanon agod magmalipayon?
Binagbinaga ining ilustrasyon. Nagbakal kita sing awto. Ginsilingan kita sang manugprodukto sini kon ano ang mga kinahanglanon: gasolina sa tangke, tubig sa radyetor, hangin sa mga ruyda, asayte sa crankcase, kag iban pa. Ginsunod naton ining mga kinahanglanon. Matinong ang pagdalagan sini.
Apang ano ang aton mga kinahanglanon? Mas masibud sang sa kinahanglanon sang bisan ano nga makina. May yara isa ka espiritu sa sulod sang tawo nga ang mga kinahanglanon sini labaw pa sa materyal nga mga butang. Kon ining mga kinahanglanon sang espiritu sa sulod naton indi mahatag, wala sing pagkakontento, wala sing kalipay. Ang kalipay ginatigayon sa sulod, kon sa aton pa. Amo sini ang pagkahimu sa aton. Ang mga kinahanglanon sang lawas kag espiritu dapat ihatag. Ginpakita ini ni Jesus: “Ang tawo dapat mabuhi, indi lamang sa tinapay, kundi sa tagsa ka pulong nga nagaguwa sa baba ni Jehova.”—Mateo 4:4.
Kinahanglan ang pagkabalanse sa ulot sang materyal kag espirituwal. Patumbayai ang bisan diin sini kag may yara kakulang. Tuhoy sa duha, ang labi ka importante masami nga amo ang ginapatumbayaan. Ang malipayon nga kabuhi indi ang pagkaluhuso. Ang malipayon nga tawo indi kontento sa kalipay nga ginapatubas sang komersial, paagi sa paglipaylipay sa diskotek ukon naytklab. Ginapamatian niya ang kaalam ni Jesus nga nagsiling: “Malipayon sila nga mahunahunaon sang ila espirituwal nga kinahanglanon.” (Mateo 5:3) Apang, sing makapasubo, madamu ang nagauna sang materyal nga butang sang sa espirituwal, kulang sing nasulod nga paghidait kag pagkakontento, kag wala makahibalo kon ngaa.
Ang pila ka talahuron nga sientipiko nakahibalo kon ngaa: Ang karon nga sistema sang mga butang sayop.
Si René Dubos nagsiling: “Ginadala karon sang sientipiko nga teknolohiya ang moderno nga sibilisasyon sa isa ka dalanon nga magaresulta sa paghikog kon indi mahingagaw ang pagbaliskad sini. . . . [Ang manggaranon nga mga pungsod] nagahikot nga subong bala ang gilayon nga pagpaayaw sa tanan nila nga luyag kag sugyot amo lamang ang talaksan sang panimuot . . . Busa, yara sa peligro, indi lamang ang paglugos sa kinaugali kundi sa palaabuton sang katawhan. . . . Ginaduhaduhaan ko nga mabatas pa sang katawhan ang binuang nga paagi sang pagkabuhi nga indi madula ang labing maayo para sa tawo. Ang taga-nakatundan nga tawo dapat magpili sing isa ka bag-o nga katilingban ukon ang bag-o nga katilingban magadula sa iya.”
Nagaugyon si Erich Fromm apang nagapati sia nga “ang bag-o nga katilingban kag ang bag-o nga Tawo posible lamang kon ang daan nga mga motibo sa pagganansya, sa pagtigayon sing gahom, kag kaalam buslan sing mga bag-o: pagkatawhanon, pagpaambitay, paghangpanay.” Ginpatuhuyan niya ang mga report nga gin-aprobahan sang Club of Rome nga nagasiling nga paagi lamang sa hinali nga pagbalhin sa ekonomiya kag teknolohiya nga ang katawhan “makalikaw sa daku kag bug-os globo nga kalaglagan sa ulihi.” Si Fromm nagsiling nga ining mga pagbalhin matigayon lamang kon una anay, may isa ka sadsaran nga pagbalhin sa kinaiya sang Tawo. . . . Sa unang tion sa maragtas ang pisikal nga kaluwasan sang tawhanon nga rasa nasandig sa isa ka bug-os nga pagbalhin sang tawhanon nga tagipusuon.” Si Albert Schweitzer nag-ugyon nga ang mga problema “malubad lamang paagi sa pagbalhin sang nasulod nga pagkatawo.”
‘Isa ka sadsaran nga pagbalhin sa pagkatawo sang tawo? Isa ka pagbalhin sang tagipusuon?’ Huo! Kag ginpakita ina sang Biblia sang 19 ka siglo nga nagligad. “Mag-untat sa pagpauyon sa sining sistema sang mga butang,” siling sini, “kundi magbalhin kamo paagi sa pagbag-o sang inyo painoino.” Sa liwat, “Ubaha ang daan nga pagkatawo upod ang mga buhat sini, kag sul-ob kamo sing bag-o nga pagkatawo, nga paagi sa sibu nga ihibalo ginabag-o suno sa larawan sang Isa nga nagtuga sini.”—Roma 12:2; Colosas 3:9, 10.
“Suno sa larawan sang Isa nga nagtuga sini?” Huo! Ang larawan ni Jehova nga Dios, nga sa iya dagway gintuga ang tawo! (Genesis 1:27, 28) Amo ina ang laragway nga dapat ipakita sang tawo. Ginhimu sia sa sinang paagi. Amo ina ang nagapat-od sang iya espirituwal nga mga kinahanglanon. Kag ang pagtuman sinang mga kinahanglanon amo ang kinahanglan agod magmalipayon ang tawo!
Si Jehova isa ka Dios sang katuyoan, kag nagapanghikot sia sa pagtuman sang iya katuyoan. Ang tawo sa iya larawan dapat man maghimu sing hilikuton nga may yara makahulugan nga katuyoan. Nagahatag ina sing palaligban. “Sa idalom sang modernong industriyal nga mga kahimtangan,” siling sang saykayatris nga si Smiley Blanton, “dugang kag dugang nga mga tawo ang nakasapo nga sila . . . kasubong lamang sang diutay nga mga piesa, sa masami, sang isa ka daku nga makina nga ginapaandar sang malayo nga korporasyon. Ang trabaho nangin espesyalisado kag nabahinbahin tubtob sa punto nga diutay na lamang ang importansia sini, kag ang trabahador nangin isa ka indi kilala nga talapakan nga tapakan sang iban.”
Sa idalom sining sistema ang kalabanan nga hilikuton nagapatubas sing kahuol kag kulang sing katuyoan. Apang kinahanglanon gid naton ang kabuhi agod nga may katuyoan ini. Ang saykayatris nga si Viktor Frankl nagsulat: “Ang pagpangita sing katuyoan sa kabuhi sang isa amo ang una nga kusog nga nagapahulag sa tawo. . . . Wala sing bisan ano sa kalibutan, makapangahas ako sa pagsiling, nga makabulig gid sa isa sa paglampuwas sa pinakamabudlay nga kahimtangan, sang sa ihibalo nga may yara katuyoan ang iya kabuhi.”
Apang paano kita makapati nga ang aton kabuhi may katuyoan? Sa kalaparon sang uniberso ang aton duta isa ka diutay nga bahin. Ang kada isa sa aton isa lamang sang kapin sa apat ka bilyon sa sining diutay nga bahin. Ang isa daw subong lamang ka diutay sa amoeba. Ano ang aton importansia? Bisan ang Biblia nagasiling nga ang tawo subong sang hilamon nga nagakalaya, sang bulak nga nagakalayong, sang landong nga nagataliwan, sang usbong nga nagapahayag sa diutay nga tion kag nagakawala. (Salmo 103:15, 16; 144:4; Santiago 4:14) Luwas kon . . . luwas kon kita may kaangtanan sa daku kag gamhanan nga Isa nga nagtuga sang uniberso. Luwas kon inang gamhanan nga Isa nga nagtuga man sa aton may katuyoan para sa aton. Sa amo lamang nga ang aton kabuhi makatigayon sing katuyoan kag magadugay sang sa hilamon, bulak, landong, usbong.
Kag amo gid sina. Ang tawo gintuga sang Dios, ginhatagan sing hilikuton nga atipanon ang duta kag ang mga tanum kag ang mga sapat sa sini. Isa ka may katuyoan gid nga hilikuton—nga napaslawan ang katawhan sa paghimu. Indi lamang nga napaslawan sa paghimu sini kundi ginlaglag pa nila sa baylo ang duta. (Genesis 1:28; 2:15; Bugna 11:18) Bangod sini gindula niya sa iya kabuhi ang lamang nga katuyoan sini.
Kinahanglan sang katawhan ang Dios, isa ka nasulod nga sugyot nga nagapilit sa ila sa ‘pagpangita sa Dios, kon sila mangalapkap para sa iya kag makita gid sia, apang, sa kamatuoran, indi sia malayo sa tagsatagsa sa aton.’ (Binuhatan 17:27) Ining Daku nga Manunuga ginapabanaag sa kalangitan kag sa duta sa palibot naton. Ang iya dimakita nga mga kinaiya—gahom, kaalam, pagka-Dios—makita sa mga butang nga iya nahimu. Sing indi mapasaylo, indi makatarunganon, madamu ang nagatudlo nga ang duta kag ang kabuhi sa sini nagtuhaw lamang. Sa paghimu sini ginapanghiwala nila ang nagatuytoy nga mga prinsipio kag mga kinaiya nga ginakinahanglan gid sang tawo. Ginatuytoyan nila sing binulag ang ila bulag nga mga sumulunod pahilayo sa ila isa lamang ka kahigayunan para sa tudok, kontento nga kalipay.—Roma 1:20; Mateo 15:14.
Walay sapayan, ang tanan nga katawhan, bisan ang maalam nga mga tawo sa karon, nagapangalapkap sa dios, kag sa madamu nga beses nasapwan nila ang matuod kag Labing Gamhanan nga Isa. Madamu nga saykayatris ang nagakilala sa natawhan nga pagkinahanglan sang tawo sa pagsimba sa isa ka mas mataas nga gahom. Si Rollo May nagsiling nga paagi sa pagtuo sa Dios “mabatyagan sang indibiduwal ang iya pagkadiutay kag pagkawalay importansia sa atubangan sang pagkadaku sang uniberso kag sang mga katuyoan sang Dios sa sini. . . . Makilala niya nga may yara mga katuyoan nga mas daku kon ipaanggid sa iya, kag sia magatinguha nga ipauyon ang iya kaugalingon sa sini nga mga katuyoan.”
Si C. G. Jung nagsiling: “Ang indibiduwal nga wala napasad sa Dios indi makapamatok sa iya kaugalingon lamang sa pisikal kag moral nga mga panghaylo sang kalibutan. . . . Ang relihion . . . isa ka duna nga panimuot nga sa tawo lamang, kag ang pagpakita sini sarang masubay sa bug-os nga maragtas sang tawo. . . . [Ang] ideya tuhoy sa isa ka labing gamhanan nga balaan nga persona yara bisan diin, kon indi hungod nga ginakilala, nian dihungod nga ginabaton . . . Busa para sa akon mas maayo nga kilalahon ang ideya tuhoy sa Dios sing hungod; kay kon indi may lain nga mangin dios, nga sa masami butang nga indi nagakaigo kag binuang.”
Ang bug-os nga maragtas sang tawo nagasiling nga wala sing duhaduha nga ang tawo may natawhan nga sugyot sa pagsimba. Gikan sa labing dumaan nga mga tribu tubtob sa labing nakultura nga mga katilingban, ang tawo nagtukod sing mga dios—sa madamu nga beses sing binuang. Mga bato, mga kahoy, bukid, mga sapat, tawhanon nga mga lider, kuarta, ang ila tiyan, kag si Satanas nga Yawa pa gani (nga amo ang luyag ni Satanas nga ipahimu kay Jesus). Ang indi sientipiko nga pilosopiya sang ebolusyon nangin relihion karon para sa minilyon—isa ka relihion nga napasad lamang sa “dios sang Maayong Suwerte.” Madamu man sang nagapangangkon nga nagasimba sa matuod nga Dios ang nagaalagad sa iya sa bibig lamang kag nagapakitakita lamang sing ‘isa ka porma sang pagkadiosnon.’ (Isaias 65:11; 2 Timoteo 3:5; Filipos 3:19; Colosas 3:5; Mateo 4:9; 7:21) Tubtob wala ginahimu ining kinahanglanon paagi sa pagsimba sa lamang matuod nga Dios, si Jehova, upod sa tanan nga iban pa nga kinahanglanon, wala sing tudok nga pagkakontento ukon dayon nga kalipay para sa tawo. Isa ini ka importante nga bahin agod kita magmalipayon.
Si Jehova isa ka Dios sang gugma. Ang iya Anak nga si Jesus naghatag sang iya kabuhi bangod sang iya gugma para sa aton. Ang duha sang labing daku nga sugo amo ang higugmaon ang Dios kag higugmaon ang aton isigkatawo. Ang gugma nagatabon sang kadam-an nga mga sala. Ang gugma nagahatag sing disiplina nga nagahanas sa aton para sa pagkamatarong. Ang gugma isa ka himpit nga wagkus sang paghiusa sa tunga naton. Ang gugma amo palatandaan sang mga disipulo ni Jesus. Amo ini nga sahi sang gugma, ining mainayuhon agape nga gugma, ang wala gid nagauntat.—1 Juan 4:8; Juan 15:13; Mateo 22:36-40; 1 Pedro 4:8; Hebreo 12:6, 11; Colosas 3:14; Juan 13:35.
Ang diosnon nga gugma amo ang matahom nga ginalaragway ni apostol Pablo sa 1 Corinto 13:4-8: “Ang gugma mapailubon kag malolo. Ang gugma wala nagakahisa, wala nagapabugal, wala ini nagapahabok, wala nagagawi sing dinagakaigo, wala nagapangita sang iya kaugalingon nga interes, indi ini mainakigon. Wala ini nagasapak sang kalautan. Wala ini nagakalipay sa katikoan, kundi nagakalipay sa kamatuoran. Nagabatas ini sang tanan nga butang, nagatuo sang tanan nga butang, nagalaum sang tanan nga butang, nagaantos sang tanan nga butang. Ang gugma wala nagauntat.”
Amo ini nga diosnon nga kinaiya sang gugma ang dapat naton ipakita. Amo ining espirituwal nga kinahanglanon ang dapat mapaayawan agod magmalipayon kita. “Ang prinsipio sang kapitalistiko nga katilingban kag ang prinsipio sang gugma indi magkabagay,” siling ni Fromm, kag sia nagdugang: “Ang gugma amo lamang ang makatarunganon kag makaalayaw nga sabat sa problema sang tawhanon nga pagluntad . . . , ang katapusan kag ang matuod nga kinahanglanon sang tagsa ka tawo.” Isa ini ka importante nga kinahanglanon, suno kay Smiley Blanton: “Kon wala sing gugma, madula naton ang determinasyon nga mabuhi. . . . Ang isa ka kadakuon sang gugma sa kaugalingon isa ka normal nga kinaiya sang tagsa ka mapagros nga tawo. Ang paghupot sing nagakaigo nga pagtahod sa kaugalingon kinahanglanon para sa tanan nga hilikuton kag katigayonan. Kon tuman kita kapintas kag mamulayon sa aton paggawi, ang pagtublag sang aton konsensia mahimu nga magapaluya sang determinasyon nga mabuhi kag, sa sobra nga mga kaso, nagaresulta sa paglaglag sa kaugalingon.”
Madugay na sa wala pa ini, ginpakita ni Jesus ang gugma sa kaugalingon subong man ang gugma sa iban sang sia nagsiling: “Higugmaa ang imo isigkatawo subong sang imo kaugalingon.” Ang gugma, subong sang isa ka unod, nagabaskog kon ginagamit. Sa pihak nga bahin, ang gugma, subong sang pagtuo, patay kon wala sing binuhatan. Magsab-ug sing gugma agod mag-ani sini. Ang gugma paghatag. “Himua nga batasan ang paghatag, kag ang mga tawo magahatag sa imo.” Apang, ang isa nga nagahigugma kag nagahatag wala nagahimu sini agod makabaton sing balos. Ang paghatag amo ang padya sini. Subong ginsiling ni Jesus, “May kapin nga kalipay sa paghatag sang sa pagbaton.” Nagahatag ikaw, nagatigayon ikaw, apang wala ikaw nagahatag agod makatigayon.—Mateo 22:39; Lucas 6:38; Binuhatan 20:35; Santiago 2:26.
Ang kaanggid sa paghatag amo ang pagpaambit, indi sing materyal nga mga butang, kundi sing mga ideya, mga eksperiensia, mga kalipay, mga handum, nasulod nga mga balatyagon, kag sing kasubo pa gani. Ang isa ka saykayatris nagsiling: “Ang isa sang pinakadalom nga porma sang tawhanon nga kalipay: ang ginapaambit nga kalipay.” Natilawan mo na bala nga nagaisahanon ikaw samtang nagatulok nga may pagdayaw sa isa ka matahom nga kasisidmon kag naghandum nga kuntani kaupod mo ang imo hinigugma agod nga maambitan ini upod sa imo? Ukon naagihan mo na bala nga may yara ka maayong balita apang wala ka sing masugiran? Ukon naghimutad ka nga may kapunaw sa isa ka maunos nga dagat kag ang dalagku nga mga balod nagahampak sa mabato nga baybayon kag nagatimbuok sa hangin, kag naglain ang imo buot bangod wala ikaw sing kaupod nga maambitan sadtong makakulunyag nga talan-awon? Ukon bisan sing isa ka masubo nga danyag nga nagtandog sa imo sing daku, apang indi mo ini mapaalinton sing bug-os sa iban? Nagakalangkag kita sa pagpaalinton sang aton mga balatyagon, subong sang ginsiling ni apostol Pablo: “Magkalipay kaupod sang mga nagakalipay; maghibi kaupod sang mga nagahibi.”—Roma 12:15.
Daw simple lamang ina. Matuod man ina. Ang saykayatris nga si James Fisher nagsiling: “Ang maalam nga mga tawo . . . nagpaandam batok sa mga katalagman sang paghimud-os para sa dutan-on nga mga bahandi, kag hanuot nga nagrekomendar sing simple nga pagkabuhi.” Ang matuod nga mga kalipay masapwan sa simple nga mga butang kag sa matahom nga mga butang nga ginhimu sang Dios: ang maitom gamosa nga bobida nga gikan sa amo ang linaksalaksa nga mga bituon nagaigpat-igpat, ang kainit sang adlaw, ang kabugnaw sang dapya sang hangin. Ang alimyon sang mga bulak, ang pag-amba sang mga pispis, ang makalilingaw nga mga hulag sang mga sapat. Ang bakulod nga mga pukatod kag ang matag-as nga mga banglid. Ang nagahuganas nga mga suba kag uyaya nga mga sapa, ang madabong nga mga kahilamnan kag kagubatan, ang nagainggat nga niebe sa idalom sang adlaw. Ang tunog sang tulo sang ulan sa atop, ang paghuni sang sirumsirum sa idalom sang balay, ang pagkalakala sang paka sa tubig, kag ang pagtigpasaw sang isda nga nagapabukalbukal sang tubig sa idalom sang kapawa sang bulan.
Dugang pa nga kalipay ang masapwan sa kaupod nga mga tawo, kay ang tawo ginhimu nga isa ka makighililuong nga tinuga, nga may kinahanglanon nga matungod sa isa kag isa. Isa ka maluluy-on nga buhat, isa ka mahinuklugon nga pagtandog, isa ka mabinuligon nga buhat, isa ka matam-is nga yuhum, isa ka mahigugmaon nga buhat, ang pagkadlaw sang bata nga nagahampang, ang pag-udyak sang isa ka lapsag sa iya kuna, ang dignidad kag ang kaalam sang isa ka tigulang nga tawo nga madamu sing eksperiensia sa kabuhi—amo ining mga butang nga nagapaayaw.
Ang importante amo kita, indi ang aton dagway. Amo ang gugma naton, indi ang aton posisyon sa katilingban. Amo ang butang nga aton mahatag, indi ang aton matigayon. Amo ang aton bahandi, indi ang natago nga bulawan sang duta. Ang importante amo ang pagkakontento sa diutay nga butang sa baylo sang kabalaka sa madamu nga butang. Ang manggaranon kag lamharon pa nga hari may mga pagkabutang, ang mga Fariseo daw balaan kon tan-awon, apang ang manggaranon kag lamharon pa nga hari indi malipayon kag ang mga Fariseo indi balaan. Ang paghupot sing kaalam sang Dios nga nagapaalam sa aton, ginagamit ini nga kaalam sa pagtuytoy sa aton ikasarang, ginasunod ang iya mga prinsipio agod mapat-od ang katarungan, ginasunod sia sa pagpakita sing gugma—ini tanan kinahanglanon sa pagpaayaw sa pagkagutom nga iya gintuga sa sulod naton.
Kag ini tanan amo ang kinahanglan kon paano kita magmalipayon.
[Retrato sa pahina 5]
Ang kaluwasan “nasandig sa isa ka bug-os nga pagbalhin sang tawhanon nga tagipusuon”
[Retrato sa pahina 7]
“Ang pagpangita sing katuyoan sa kabuhi sang isa amo ang una nga kusog nga nagapahulag sa tawo”
[Retrato sa pahina 9]
“Kon wala sing gugma, madula naton ang determinasyon nga mabuhi”
[Retrato sa pahina 10]
Ang Kalipay Paagi sa Balaan nga Kaalam
“Malipayon ang isa nga nagahikot sing mapatugsilingon sa isa nga kubos.”—Salmo 41:1
“Malipayon ang mga nagabantay sang katarungan, ang nagahimu sing pagkamatarong sa tanan nga tion.”—Salmo 106:3
Malipayon ang katawhan nga ang ila Dios amo si Jehova!”—Salmo 144:15
“Malipayon ang tawo nga nakakita sing kaalam kag ang tawo nga nagatigayon sing paggahom, kay ang pagdaug sini maayo pa sang sa pagdaug sing pilak kag ang pagpatubas sini sang sa bulawan.”—Hulubaton 3:13, 14
“Malipayon sia nga nagakaawa sa mga imol.”—Hulubaton 14:21
“Malipayon sia nga nagasalig kay Jehova.”—Hulubaton 16:20
“Malipayon ang mga mahunahunaon sang ila espirituwal nga kinahanglanon.”—Mateo 5:3
Ang kalipay nagagikan sa isa gihapon nga nagbutang sing kinahanglanon sa aton sa ginsuguran, ang aton Manunuga nga si Jehova nga Dios
[Retrato sa pahina 6]
Ang tawo gintuga sang Dios, ginhatagan sing hilikuton nga pag-atipan sa duta kag sa mga tanum kag sa mga sapat sa sini
[Retrato sa pahina 8]
Ang matuod nga mga kalipay masapwan sa simple nga mga butang