Ginapalapnag Bala Sini ang Kamatayon

“PAANDAM: Natukiban sang Siruhano Heneral nga ang Pagpanigarilyo Makatalagam sa Imo Kapagros.” Ang mga palasigarilyo sa Estados Unidos wala magsapak sining maathag nga paandam nga nasulat sa mga pakete sang sigarilyo. Para sa ila, ang kanser sa baga daw, sa pinakamalain, malayo nga katalagman. ‘Luwas pa,’ pangatarungan nila, ‘akon ini lawas.’

Apang, ang American Cancer Society nagareport: “Ang mga nagapanigarilyo nagabutang sa katalagman indi lamang sang ila kaugalingon nga kapagros kundi sang kapagros man sadtong yara sa palibot nila.” Ang Olandes nga publikasyon nga Roken welbeschouwd (Panigarilyo—Tanan nga Butang Ginbinagbinag) nagaugyon, nagasiling nga ang wala nagapanigarilyo nga nagatrabaho upod sa kinaandan nga nagapanigarilyo nagapasulod sing pareho kadamo sang makahalalit nga butang subong sang isa ka tawo nga nagapanigarilyo sing lima ka sigarilyo sa isa ka adlaw! Nian, indi makatilingala, ang mga wala nagapanigarilyo nga nagatrabaho sa puno sing aso nga palibot sa sulod sang kapin sa 20 ka tuig masunson nga nagaantos sing bronchial nga mga problema—subong nga daw nagapanigarilyo sila sing isa tubtob napulo ka sigarilyo sa isa ka adlaw!

Ang rason? Sidestream nga aso. Amo sina nga pagtawag sang mga mananalawsaw sa aso nga nagaguwa sa punta sang nasindihan nga sigarilyo. Delikado katama, ang sidesteam nga aso nga ginahaklo! Busa, ang mga imbestigador nagasiling nga ang mga nagapanigarilyo sa Estados Unidos amo gid ang may salabton sa mga 5,000 tubtob 50,000 ka kamatayon sang mga wala nagapanigarilyo kada tuig.

Mga sigarilyo, mga Babayi, kag mga Lapsag. Nagadugang man ang kabalaka nga ang panigarilyo may malain sing epekto sa mga lapsag. “Ang pagpanigarilyo sang iloy, “paandam sang polyeto nga Facts and Figures on Smoking, “may direkta, nagapakunol nga pagtubo nga epekto sa kiring (fetus) kag mahimo may malain nga epekto sa ulihi nga pagtubo, intelektuwal nga paghamtong, kag batasan sang bata.” Ang nagamabdos nga mga babayi nga nagapanigarilyo nagapasulod sing daku nga kadamuon sang makahalalit nga butang sa dugo sang ila wala pa matawo nga bata. Nagalainlain ang bantabanta, apang siling sang iban nga sa pagkabun-ag, ang ila lapsag mas mamag-an, sing promedyo, sing 200 gramos sang sa mga lapsag sang mga wala nagapanigarilyo. Ang isa ka pagtuon sa Denmark nagapakita nga ang pagpanigarilyo nagahalit man sa ikasarang sang babayi sa pagpasuso.” Ayhan subong resulta sang nikotina,” siling sang Olandes nga mga manugpanalawsaw, “ang palapanigarilyo may mas manubo nga nibel sang prolactin, isa ka hormone nga nagapukaw sang pagpatubas sing gatas.”

Apang, sing makahalam-ot, mas madamo nga mga babayi ang nagapanigarilyo karon—kag nagasigarilyo sing madamo pa nga sigarilyo—sang sa nagligad. Subong resulta, siling sang Facts and Figures on Smoking, ang kanser sa baga sa Estados Unidos naglabaw sa kanser sa suso subong ang numero uno nga manugpatay nga kanser sa mga babayi. Ginkutol sini ang kabuhi sang mga ginabantabanta nga 40,000 ka babayi sang 1985 lamang.

Nagabalhin nga mga Panimuot. Apang,may maayo nga paglaum. Suno sa American Cancer Society, nagadugang ang sentimiento batok sa panigarilyo. Tatlo sa apat ka Amerikano ang nagabatyag karon nga ang mga nagapanigarilyo indi dapat manigarilyo sa atubangan sang iban. Ang kadamuon sang mga tawo nga wala na nagapanigarilyo nagadugang man. Ang kabilugan nga sigarilyo nga naubos sa Estados Unidos kag Nakatundan nga Europa nag-usmod. Siling ni Adele Paroni, humalambal sang American Cancer Society: ‘Ang labing maayo nga balita amo nga karon wala pa sa 30 porsiento sang Amerikanong mga adulto ang nagapanigarilyo!’

Mga 54 milyones gihapon ka tawo sa Estados Unidos ang nagapanigarilyo. Apang suno sa American Lung Association, siam sa napulo sang mga nagapanigarilo karon ang nagsiling nga luyag nila mag-untat. Ayhan mapukaw sila sa mas bag-o, mas positibo nga mga paandam nga nasulat sa mga pakete sang sigarilyo. Ang isa sini mabasa: “PAANDAM SANG SIRUHANO HENERAL: Ang pag-untat sa pagpanigarilyo Nagabuhin Gid sa Serioso nga Katalagman sa Imo Kapagros.”

[Mga piktyur sa pahina 27]

Ang mga sidestream nga aso halin sa sigarilyo mas madamo sing tar kag nikotina sang sa aso nga ginahaklo

Ang nagamabdos nga mga babayi nga nagapanigarilyo nagapasulod sing daku nga kadamuon sang makahalalit nga butang sa dugo sang ila wala pa matawo nga bata