Dugo: Kay Sin-o Desisyon kag Kay Sin-o Konsiensia?

Gin-imprinta liwat sa pahanugot sang New York State Journal of Medicine, 1988; 88:463-464, copyright sang Medical Society sang Estado sang Nueva York.

Ang mga manugbulong may obligasyon nga gamiton ang ila ihibalo, kalantip, kag eksperiensia sa pag-away sa balatian kag kamatayon. Apang, ano kon ginadumilian sang isa ka pasyente ang ginarekomendar nga bulong? Mahimo matabo gid ini kon ang pasyente isa ka Saksi ni Jehova kag ang bulong amo ang bilog nga dugo, natipon nga mga selula sang pula nga dugo, plasma, ukon platelet.

Kon tuhoy sa paggamit sing dugo, mahimo batyagon sang isa ka manugbulong nga ang pagpangindi sang pasyente sa dugo isa ka paghigot sa mga kamot sang dedikado nga mga doktor. Sa gihapon, indi dapat kalimtan sang isa nga ang iban nga mga pasyente luwas sa mga Saksi ni Jehova pirme nagadesisyon nga indi pagsundon ang mga rekomendasyon sang doktor. Suno sa Appel­baum kag Roth,¹ 19% sang mga pasyente sa eskwelahan nga mga ospital ang nagapangindi sa dimagkubos sa isa ka bulong ukon pahito, bisan pa 15% sina nga mga pagpangindi “makatalagam sa kabuhi.”

Bangod sang kinaandan nga pagtamod nga “ang doktor nakahibalo sang labing maayo,” ang kalabanan nga pasyente nagapasugot sa kalantip kag ihibalo sang ila doktor. Apang daw ano ka malalangon nga makatalagam kon ang manugbulong maghikot nga subong bala ining prase isa ka sientipiko nga kamatuoran kag bulngon ang mga pasyente sing nagakahisuno. Matuod, ang aton paghanas sa medisina, lisensya, kag eksperiensia nagahatag sa aton sing talalupangdon nga mga pribilehiyo sa medikal nga latagon. Apang, ang aton mga pasyente may mga kinamatarong. Kag, subong mahimo nahibaluan naton, ang kasuguan (bisan ang Konstitusyon) nagahatag sing mas daku nga bug-at sa mga kinamatarong.

Sa dingding sang kalabanan nga ospital, makita sang isa nga napasundayag ang “Pa­tient’s Bill of ­Rights.” Ang isa sining mga kinamatarong amo ang nahangpan nga pagsugot, nga mahimo kapin kasibu nga tawgon subong nahangpan nga desisyon. Sa tapos mapahibalo ang pasyente sang posible nga mga resulta sang nanuhaytuhay nga pagbulong (ukon indi pagbulong), desisyon niya kon ano ang pilion. Sa Al­bert Ein­stein Hospital sa ­Bronx, Nueva York, ang pagsulundan tuhoy sa pagtughong sing dugo kag sa mga Saksi ni Jehova nagasiling: “Ang bisan sin-o nga adulto nga pasyente nga wala mabaldado may kinamatarong sa pagdumili sa pagbulong bisan pa daw ano ka makatalagam ina nga pagdumili sa iya panglawas.”²

Samtang ang mga manugbulong nagapabutyag sing kabalaka nahanungod sa talaksan sang moralidad ukon disbentaha, ginpadaku sang mga korte ang pagkasupremo sang desisyon sang pasyente.³ Ang New York ­Court of Ap­peals nagsiling nga “ang kinamatarong sang pasyente sa pagdesisyon kon ano ang ibulong sa iya [amo] ang nagapanguna . . . [Ang] doktor indi matamod nga naglalis sa iya legal ukon propesyonal nga mga salabton kon ginapadunggan niya ang kinamatarong sang isa ka sangkol kag adulto nga pasyente sa pagpangindi sa medikal nga pagbulong.”⁴ Yadto nga korte nagsiling man nga “samtang importante ang etikal nga integridad sang medikal nga propesyon, indi sini malabawan ang nagapanguna nga mga kinamatarong sang indibiduwal nga ginasakdag sini. Ang pinakaimportante, indi ang mga kinahanglanon sang institusyon kundi ang mga kinahanglanon kag mga handum sang indibiduwal.”⁵

Kon magdumili ang isa ka Saksi sa dugo, mahimo ginatublag ang mga manugbulong sang ila konsiensia bangod sang paghimo sang daw kubos sa nagakadapat. Apang, ang ginapangayo sang Saksi sa may konsiensia nga mga doktor amo ang paghatag sang labing maayo nga tal-us nga posible sa idalom sang mga kahimtangan. Masami nga dapat naton bag-uhon ang aton terapiya agod magpahisuno sa mga kahimtangan, subong sang mataas nga presyon sang dugo, grabe nga alerhiya sa antibiotic, ukon indi matigayon ang isa ka mahal nga kasangkapan. Tuhoy sa Saksi nga pasyente, ginapangabay ang mga manugbulong nga atubangon ang problema sa medisina ukon operasyon nahisanto sa desisyon kag konsiensia sang pasyente, sa iya moral/relihioso nga desisyon nga maglihi sa dugo.

Madamo nga report tuhoy sa daku nga operasyon sa Saksi nga mga pasyente ang nagapakita nga madamo nga manugbulong ang sarang, upod ang maayong konsiensia kag kadalag-an, makapahisuno sa pangabay nga indi maggamit sing dugo. Halimbawa, sang 1981, ginrepaso ni Cooley ang 1,026 ka operasyon sa tagipusuon, 22% sini sa mga menor-de-edad. Sia nagsiling “nga ang katalagman sang operasyon sa mga pasyente sang Saksi ni Jehova nga grupo mas manubo sa iban.”⁶ Si Kambouris⁷ nagreport tuhoy sa daku nga mga operasyon sa mga Saksi, nga ang iban sa ila “gindingutan sang hilingagawon nga operasyon bangod sang ila indi pagbaton sa dugo.” Sia nagsiling: “Ang tanan nga pasyente antes sang pagbulong ginpasalig nga ang ila relihioso nga mga pagtuluohan pagatahuron, ano man ang matabo sa hulot-uluperahan. Wala sing malain nga mga epekto ining pagsulundan.”

Kon ang pasyente isa ka Saksi ni Jehova, ang konsiensia ginabinagbinag labaw sa butang nga pililian. Indi konsiensia lamang sang manugbulong ang hunahunaon sang isa. Kamusta ang konsiensia sang pasyente? Ginatamod sang mga Saksi ni Jehova ang kabuhi subong regalo sang Dios nga ginarepresentar sang dugo. Nagapati sila sa sugo sang Biblia nga ang mga Cristiano dapat “maglihi sa dugo” (Binuhatan 15:28, 29).⁸ Busa, kon pilit nga lalison sang manugbulong ang tudok kag madugay na ginasakdag nga relihiosong pagtuo sang mga pasyente, ang resulta mahimo mangin makapasubo. Si Papa Juan Paulo II nagsiling nga ang pagpilit sa isa sa paglalis sa iya konsiensia “amo ang labing masakit nga huyap sa dungog sang tawo. Sa isa ka pat-od nga kahulugan, mas masakit ini sa pisikal nga kamatayon, ukon pagpatay.”⁹

Samtang ang mga Saksi ni Jehova nagadumili sa dugo bangod sang relihioso nga mga kabangdanan, dugang kag dugang sang indi Saksi nga mga pasyente ang nagalikaw sa dugo bangod sang mga katalagman subong sang AIDS, non-A non-B hepatitis, kag mga reaksion sa ikasarang sang lawas sa pagbato. Mahimo ipresentar naton ang aton pagtamod kon bala ina nga mga katalagman daw diutay kon ipaanggid sa mga kaayuhan. Apang, subong ginpakita sang Amer­ican Med­ical As­so­cia­tion, ang pasyente amo “ang katapusan nga hukom sa kon bala batunon niya ang bulong ukon operasyon nga ginarekomendar sang doktor ukon atubangon ang katalagman sang pagkabuhi nga wala sini. Amo ina ang kinaugali nga kinamatarong sang indibiduwal, nga ginakilala sang kasuguan.”¹⁰

May kaangtanan sa sini, ginsambit ni Mack­lin¹¹ ang risgo/benepisyo nga hulusayon sang isa ka Saksi “nga nagbaton sang katalagman nga duguon tubtob sa kamatayon nga wala sing pagpatughong.” Ang isa ka estudyante sang medisina nagsiling: “Bug-os ang iya panghunahuna. Ano ang himuon mo kon ang relihioso nga mga pagtuluohan batok sa isa lamang ka sahi sang pagbulong?” Si Mack­lin nangatarungan: “Mahimo mapati gid kita nga ining tawo sayop. Apang ang mga Saksi ni Jehova nagapati nga ang pagpatughong . . . [mahimo] magresulta sa dayon nga katagudilian. Ginhanas kita sa paghimo sing risgo/benepisyo nga mga pag-analisar sa medisina apang kon timbangtimbangon mo ang dayon nga katagudilian batok sa nabilin nga kabuhi sa duta, mangin tuhay ang anggulo sang pag-analisar.”¹¹

Si Vercillo kag si DuPrey¹² sa sining guwa sang Journal nagapatuhoy sa In re Osborne sa pagpadaku sang interes sa pagpasalig sang kalig-onan sang mga menor-de-edad, apang paano nahusay yadto nga kaso? Tuhoy yadto sa nasamad sing grabe nga amay sang duha ka menor-de-edad nga kabataan. Nagdesisyon ang korte nga kon mapatay sia, ang mga paryente ang magaatipan sa iya mga anak sa materyal kag sa espirituwal. Gani, subong sang iban nga mga kaso sining karon lang,¹³ wala sing nakita ang korte para sa kaayuhan sang estado nga pakamakatarungon ang pagsupak sa desisyon sang pasyente tuhoy sa bulong; wala sing kinamatarong ang korte sa paghatag sing awtorisasyon sa pagbulong nga ginapamatukan gid niya.¹⁴ Paagi sa tal-us nga sahi sang pagbulong nag-ayo ang pasyente kag nagpadayon sa pag-atipan sa iya pamilya.

Indi bala matuod nga ang kalabanan sang mga kaso nga naatubang sang mga manugbulong, ukon mahimo maatubang, sarang mabulong nga wala sing dugo? Ang aton naton-an kag nahibaluan nga labing maayo may kaangtanan sa mga problema sa medisina, apang ang mga pasyente mga tawo nga ang ila indibiduwal nga mga talaksan kag mga tulumuron indi masikway. Sila ang labi nga nakahibalo sang importante nga mga butang sa ila kabuhi, sang ila kaugalingon nga mga moral kag konsiensia, nga nagahatag sing katuyuan sa ila kabuhi.

Ang pagtahod sa relihioso nga mga konsiensia sang Saksi nga mga pasyente mahimo nga magahangkat sa aton mga kalantip. Apang samtang ginaatubang naton ining hangkat, ginapadaku naton ang mapuslanon nga mga kahilwayan nga ginapakamahal naton tanan. Subong nagakaigo gid nga ginsulat ni John ­Stuart Mill: “Wala sing katilingban nga sa diin ining mga kahilwayan, wala, sa kabilugan, ginatahod, nga hilway, bisan ano man ang porma sang pangulohan sini . . . Ang tagsataga amo ang nagakaigo nga bantay sang iya kaugalingon nga panglawas, kon bala lawasnon, ukon mental kag espirituwal. Magabenepisyo ang katawhan kon mag-antos ang tagsatagsa agod magkabuhi suno sa ila ginabanta amo ang maayo, sa baylo nga piliton ang tagsatagsa sa pagkabuhi suno sa ginabanta sang nabilin nga amo ang maayo.”¹⁵

[Referencia]

1. Appelbaum PS, Roth LH: Patients who refuse treatment in medical hospitals. JAMA 1983; 250:1296-1301.

2. Macklin R: The inner workings of an ethics committee: Latest battle over Jehovah’s Witnesses. Hastings Cent Rep 1988; 18(1):15-20.

3. Bouvia v Superior Court, 179 Cal App 3d 1127, 225 Cal Rptr 297 (1986); In re Brown, 478 So 2d 1033 (Miss 1985).

4. In re Storar, 438 NYS 2d 266, 273, 420 NE 2d 64, 71 (NY 1981).

5. Rivers v Katz, 504 NYS 2d 74, 80 n 6, 495 NE 2d 337, 343 n 6 (NY 1986).

6. Dixon JL, Smalley MG: Jehovah’s Witnesses. The surgical/ethical challenge. JAMA 1981; 246:2471-2472.

7. Kambouris AA: Major abdominal operations on Jehovah’s Witnesses. Am Surg 1987; 53:350-356.

8. Jehovah’s Witnesses and the Question of Blood. Brooklyn, NY, Watchtower Bible and Tract Society, 1977, pp 1-64.

9. Pope denounces Polish crackdown. NY Times, January 11, 1982, p A9.

10. Office of the General Counsel: Medicolegal Forms with Legal Analysis. Chicago, American Medical Association, 1973, p 24.

11. Kleiman D: Hospital philosopher confronts decisions of life. NY Times, January 23, 1984, pp B1, B3.

12. Vercillo AP, Duprey SV: Jehovah’s Witnesses and the trans­fusion of blood products. NY State J Med 1988; 88:000-000.

13. Wons v Public Health Trust, 500 So 2d 679 (Fla Dist Ct App) (1987); Randolph v City of New York, 117 AD 2d 44, 501 NYS 2d 837 (1986); Taft v Taft, 383 Mass 331, 446 NE 2d 395 (1983).

14. In re Osborne, 294 A 2d 372 (DC Ct App 1972).

15. Mill JS: On liberty, in Adler MJ (ed): Great Books of the Western World. Chicago, Encyclopaedia Britannica, Inc, 1952, vol 43, p 273.