Ang Isda nga Wala Maluyagan sang Tanan
BAGIS bala ang imo paborito nga isda? Pat-od nga indi. Sa kalabanan, ang bagis indi maayo nga isda, walay sapayan nga para sa iban amo ini ang ila paborito nga pagkaon, paborito nga panit sing sapat, ukon ayhan paborito nga luyag patyon nga tinuga subong isa ka hampang. Madamo nga mga bagis ang nagakapatay bangod sa amo nga rason. Ang U.S.News & World Report nagsiling nga ang pagpangdakop sang bagis kada tuig sa Gulpo lamang sang Mexico, sang Caribean, kag sa may Nasidlangan nga Baybayon sang E.U.A nagtaas labaw sa 1,000 ka porsiento sa nagligad nga napulo ka tuig!
Kon wala ka sing mabatian nga singgit nga nagapangayo sing proteksion para sa bagis, indi ina katingalahan. Ang matuod, madamo ang nagapati nga ang bagis tuman ka makatalagam, isa ka mabangis nga sapat nga ang lamang nga kinaugali amo ang paglamon kag pagkaon sing tawo. Apang bisan matuod nga nagakatabo ang pagpang-atake sang bagis, tuman ini ka laka sang sa kon ano ang ginapatihan mo kag nakita sa mga pelikula.
Suno sa U.S.News & World Report, “manubo sa 100 [nga pagpang-atake sang mga bagis] ang ginareport sa bug-os nga duta kada tuig, kag diutay lamang ang grabe nga halit.” Isa pa, indi tanan nga sahi sang bagis nagapang-atake. Ang mga espesyi sini may kalabaon nga halin sa 10 sentimetros tubtob 18 metros, kag may kabug-aton nga halin sa 28 gramo tubtob 14,000 kilo! Kag mga 90 porsiento sang 300 ka mga sahi sang isda (lakip ang mga dalagku kaayo) indi makatalagam sa mga tawo.
Mapuslanon man ang mga bagis. Kaangay sang mga vacuum cleaner sa idalom sang dagat, may yara sila tuman ka importante nga papel sa pagtinlo sa kadagatan, nga nagalamon sing patay nga mga isda kag basura. Maid-id nga ginatun-an sang mga sientipiko ang defense system sang mga bagis sanglit daw hilway sila sa kanser kag grabe nga mga impeksion. Apang sa gihapon, indi gid luwas ang mga bagis. Mahinay ang ila nga pagpamata (nagabata sila sing mga duha ka beses lamang kada tuig), gani indi sila magdamo sa gilayon kon magkalamatay sila.
Maayo, kay nakakita gid man sang ulihi sing mga abyan ang mga bagis. Ang U.S. National Marine Fisheries naghimo sang 100-pahina nga plano agod proteksionan ining mga isda, nagapangabay nga butangan sing limite ang kadamuon sang mga bagis nga kuhaon sang mga tawo. Siempre, wala pa sang nagpanugda sing limite kon pila ka tawo ang mahimo kaunon sang bagis; apang ang Manunuga sang mga bagis kag sang tawo nagsaad sing isa ka tion nga sa diin ang Iya tawhanon nga mga anak wala sing bisan ano nga kahadlukan diri sa duta.—Isaias 11:6-9.
[Picture Credit Line sa pahina 31]
N. Orabona/H. Armstrong Roberts