Mga Ginsugoran sang Ginharian sa Israel—Ang Duha ka Tolon-an sang Samuel

“KON amo wala bala ninyo mabasahi kon ano ang ginhimu ni David sang sia kag ang iya tinawo gingutom? Nagkadto sia sa balay sang Dios kag nagkuha sang balaan nga tinapay agod kan-on kag ginhatag ini sa iya mga tinawo bisan nga ang mga saserdote wala gintugotan sa pagkaon sa sini kag wala na sang iban pa.” (Lucas 6:3, 4, The New Eng­lish Bi­ble) Paagi sa sining pinamulong, napahipos ni Jesus ang pila ka mga Fariseo nga nagsumbong sa iya mga disipulo nga ila ginlapas ang Inugpahuway bangod nangutol sila sing uyas agod kaonon sa Adlaw sang Inugpahuway.

Nagpasundayag man sia sing isa pa. Ang maragtason nga hitabo nahanungod kay David kag sa “balaan nga tinapay” ginrekord sa nahauna nga tolon-an sang Samuel. (1 Samuel 21:1-6, NE) Ang pagpatuhoy sa sini ni Jesus agod supakon ang pagpamatok nagapakita sang iya pagkapamilyar sa tolon-an kag nagapanugda nga kita, man, magahimu sing maayo kon mangin pamilyar kita sa sini. Upod sa iya kaupod, ang Ikaduha nga Samuel, nagaunod ini sing impormasyon nga hamili kay Jesus kag hamili sa aton karon.—Roma 15:4.

Ano ang duha ka tolo-an sang Samuel? Amo ini ang maragtason nga mga tolon-an nga masapwan sa Hebreong Kasulatan nga nagalaragway sang punto sang pagbalhin sa maragtas sang katawhan sang Dios. Sang una, ang mga Israelinhon gingamhan sang sunodsunod nga mga hukom. Ining duha ka tolon-an nagalaragway sang katapusan sinang dag-on kag sang ginsugoran sang Israelinhon nga ginharian. Puno sila sing makakulonyag nga mga hitabo kag makawiwili nga mga tawo. Makilala naton si Samuel mismo, ang katapusan sang mga hukom, kag ang nahauna duha ka hari, sanday Saul kag David. Makilala man naton ang madamu iban pa indi malipatan nga mga tawo, ang masubo nga karakter ni Eli, ang maalam kag mataktikanhon nga si Abigail, ang maisog apang malulo nga si Jonatan kag subong man ang mag-utod nga sanday Abisai kag Joab, gamhanan para kay Jehova apang mapintas sang maghingabot sila sing personal. (Hebreo 11:32) Ang duha ka tolon-an nagatudlo sang mga prinsipio nga importante gihapon kag nagalaragway sang mga hitabo nga may malawig nga epekto sa katawhan sang Dios, sa katunayan, sa tanan nga katawhan.

Ang Hari nga Napaslawan

Ang nahauna nga hari nga gintangdoan ni Jehova nga mangin hari sang Israel amo si Saul. Nagsugod sia sing maayo apang sang ulihi napaslawan sa pagpakita sing nagakaigo nga pagsalig kay Jehova bangod sang nagahilapit nga pagsalakay sang mga Filistinhon. Gani, ginsilingan sia ni Samuel nga ang iya mga anak indi magapanubli sang pagkahari. Sa baylo, si Samuel nagsiling, “si Jehova nagpangita nga sa iya sing lalaki suno sa iya tagipusuon; kag si Jehova nagpili sa iya nga mangin lider sa ibabaw sang iya katawhan.” (1 Samuel 13:13, 14) Apang, si Saul nagpadayon nga mangin hari sa nabilin sang iya kabuhi.

Sang ulihi, ining nahauna nga hari ginmandoan nga makig-away sing makahalapay batok sa mga Amalekinhon, wala gintuman sing bug-os ni Saul ang sugo sang Dios gani nakabaton sing dugang nga pagkadikahamuot. Si Samuel napahulag sa pagsiling: “May daku bala nga kahamuot si Jehova sa mga halad nga sinunog kag sa mga halad subong sang sa pagtuman sa tingog ni Jehova? Toloka! Ang pagtuman maayo pa sang sa halad, kag ang pagpamati sang sa sapay sang mga karnero.” (1 Samuel 15:22) Yari ang isa ka prinsipio nga importante gihapon para sa mga nagaalagad kay Jehova sa mga katungdanan sang mga pagpanguna. Bangod si Saul indi matinumanon, si Samuel nga manalagna nagpadayon: “Bangod nga ginsikway mo ang pulong ni Jehova, sia man nagsikway sa imo sa pagkahari.” (1 Samuel 15:23) Sang ulihi, ginpakita ni Samuel kon daw ano kalayo sia nga nagpahilayo gikan sa putli nga pagsimba sang mamangkot sia sa isa ka espiritista.—1 Samuel 28:8-25.

Isa ka Harianon nga Kadalag-an

Ang isa nga nagbulos kay Hari Saul amo si David, anak ni Jesse. Si David tuhay gid kay Saul. Sang pamatan-on pa sia, nagpakita sia sing pagsalig kay Jehova sang ginpatay niya ang higante nga Filistinhon, nga si Goliat. Nian, sang dapat sia malagyo tungod sang iya kabuhi bangod sang kahisa ni Saul, gintuman niya si Jehova sa tanan nga butang. Indi lamang makaisa, napatay kuntani ni David si Saul. Apang wala niya paghimua, naghulat sa panahon ni Jehova para sa iya nga mangin hari. Sa sining mabudlay man nga tion nga si Ahimelec nga mataas nga saserdote naghatag sa iya sing tinapay nga pahayag agod kaonon sa hitabo nga ginsambit ni Jesus sa mga Fariseo.

Sang ulihi, napatay si Saul kag si David nagsugod sa paggahom. Apang sang primero ang iya lamang kaugalingon nga tribo, ang Juda, ang nagbaton sa iya. Ang iban nga mga tribo nagpadayon sa pagsunod sa buhi nga anak ni Saul, nga si Is-boset. Apang, si David, wala magtimalus sa iya karibal. Sang ginpatay sang ulihi si Is-boset, ginpatay ni David ang mga nagpatay sa iya. Kag sang ang daku nga heneral ni Is-boset, si Abner, ginpatay, ginmando niya ang paglalaw sang publiko. (2 Samuel 3:31-34; 4:9-12) Ina nga pagpaubos, pagpailob, pagpugong sa kaugalingon kag pagsalig kay Jehova kinahanglan sang mga alagad sang Dios sa bisan anong dag-on.

Ang “Anak ni David”

Sang ulihi sang si David nangin hari sa ibabaw sang nahiusa nga pungsod, ang isa sang iya nahauna nga panghunahuna amo ang pagpatindog sang permanente nga balay para sa kaban sang tipan, ang simbulo sang presensia ni Jehova sa Israel. Si Jehova wala mag-ugyon sa sini, apang bilang pagkilala sa talalupangdon nga katutom ni David naghimu sia sing talalupangdon nga katipan upod sa iya: “Ang imo panimalay kag ang imo ginharian papag-unon sing dayon sa atubang mo; ang imo trono pagapalig-unon sing dayon.”—2 Samuel 7:16.

Busa si David nangin higut sang malawig, dimabugto nga kadena sang kaliwat nga nagdul-ong gikan kay Adan, paagi kay Abraham, Isaac, Jacob kag Juda pakadto sa ginsaad nga Mesias. (Genesis 3:15; 22:18; 26:4; 49:10) Sang mag-abot sang ulihi ang Mesias, nangin kaliwat sia ni David. Amo ini si Jesus, sa bahin sang iya amay-amay kag sa bahin sang iya iloy. (Mateo 1:1-16; Lucas 3:23-38) Sa mga kasaysayan sang Ebanghelyo, pirme sia gintawag nga “Anak ni David.”—Marcos 10:47, 48.

Bilang opisyal nga “Anak ni David,” si Jesus manunubli ni David. Ano ang iya ginpanubli? Ginsilingan ni anghel Gabriel si Maria: “Ining isa [si Jesus] mangin daku kag pagatawgon Anak sang Labing Mataas; kag si Jehova nga Dios magahatag sa iya sang trono sang iya amay nga si David, kag magahari sia sa panimalay ni David sa gihapon, kag ang iya ginharian wala sing katapusan.” (Lucas 1:32, 33) Ginhiusa liwat ni David ang tanan nga katawhan sang Dios nga mangin isa ka ginharian, subong sang ginalaragway sang tolon-an sang Ikaduhang Samuel. Busa napanubli ni Jesus ang pagginahom sa ibabaw sang bug-os nga Israel.

Talupangda, man, ang isa ka katunayan nahanungod kay David subong ginreport sang nahaunang tolon-an sang Samuel: “Karon si David anak sadtong Efratanhon sang Betlehem sang Juda, nga ginhingangalan Jesse.” (1 Samuel 17:12) Ini nga pinamulong indi lamang nga isa ka makawiwili nga foot­note. Ang Mesias, man, subong “Anak ni David,” pagaibun-ag sa Betlehem: “Kag ikaw, Betlehem-Efrata, nga diutay nga magpatunga sa mga linibo sang Juda, gikan sa imo magaguwa sa akon ang isa nga mangin manugdumala sang Israel nga ang iya mga gingikanan kutob sa dumaan sa wala sing katapusan.” (Miqueas 5:2) Siempre, si Jesus, nagtuman sining kinahanglanon sang pagka-Mesias.—Mateo 2:1, 5, 6.

Mga Buhat nga Nagbalhin sang Maragtas

Ang madamu nga mga binuhatan ni David may mapinadayunon nga mga epekto. Halimbawa, si David nagdaku mga pila lamang ka milya gikan sa Jerusalem. Sang isa sia ka bata ang siudad yara sa mga kamut sang Jebusnon, kag mahimu pirme gindayaw ni David ang halos indi malutos nga kahimtangan sang mataas kag batuhon nga kadaygan nga nakilal-an Bukid sang Sion. Karon, subong hari, yari sia sa katungdanan nga himuon ang labi pa sang sa dayawon ini. Ang ikaduhang tolon-an sang Samuel nagasugid sing grapiko kon paano, walay sapayan, sang pagyaguta sang Jebusnon nga mga pumuluyo, “gin-agaw ni David ang pamakud sang Sion, nga amo, ang Siudad ni David.” (2 Samuel 5:7) Busa ang Jerusalem ginsaylo sa sentro nga bahin sang maragtas sang kalibutan kon diin amo ini anay—sadto kag karon—kutob sadto.

Ang siudad nangin harianon nga kapital ni David kag nagpabilin nga kapital sang dutan-on nga mga hari sang Dios sing ginatos ka tuig. Sang nahauna siglo, ang “Anak ni David,” si Jesus, nagbantala didto. Didto sa Jerusalem nga si Jesus nagsakay sa isa ka asno agod ipresentar ang iya kaugalingon subong hari sang mga Judiyo. (Mateo 21:1-11, Mat 21:42–22:13; Juan 7:14) Kag didto sa guwa sang mga gawang sang Jerusalem nga ginhatag niya ang iya kabuhi tungod sa katawhan, nga sa pagkatapos sadto sia ginbanhaw kag nagkayab sa langit, kag naghulat sing mapailubon—subong sang ginhimu ni David antes niya—para kay Jehova sa pagsiling kon san-o sia dapat magsugod sa paggahom subong Hari.—Salmo 110:1; Binuhatan 2:23, 24, 32, 33; Hebreo 13:12.

Ang paggahom ni David sa Jerusalem nagapahanumdom man sa aton nga ang iya kaliwat, si Jesus, nagagahom man sa Jerusalem, ang “langitnon nga Jerusalem.” (Hebreo 12:22) Kag ang duog sinang langitnon nga Jerusalem sa langit gintawag nga “Bukid sang Sion,” nagapahanumdom sa aton sang batuhon nga kadaygan nga amo ang orihinal nga duog sang siudad.—Bugna 14:1.

Sadtong talipusposan sang iya paggahom si David naghimu sang indi legal nga pagcensus sa pungsod. Bilang silot ginsit-an ni Jehova ang pungsod, kag ang nagadala sing kasisit-an nga anghel sang ulihi nag-untat sa linasan nga iya sang Jebusnon nga tag-iya nga ginahingalanan Arauna. Gintaba ni David kay Arauna ang lote kag nagpatindog sing altar ni Jehova didto. (2 Samuel 24:17-25) Ini nga buhat, man, may mapinadayunon nga mga resulta. Ina nga lote nangin duog sang templo ni Solomon kag, sang ulihi, sang gintukod uli nga templo. Busa, sing mga siniglo amo ini ang bug-os kalibutan nga sentro sang matuod nga pagsimba. Si Jesus mismo nagbantala sa templo ni Herodes, nga amo man anay ang ginpatindogan sang linasan ni Arauna nga Jebusnon.—Juan 7:14.

Huo, ang duha ka tolon-an sang Samuel nagapakilala sa aton sang matuod nga mga tawo kag nagapaathag sang importante nga mga prinsipio. Ginapakita sini kon ngaa ang nahauna nga hari sang Israel isa ka kapaslawan kag kon ngaa ang iya ikaduha nga hari, walay sapayan sang masubo nga mga sayop, isa ka talalupangdon nga kadalag-an. Nagdala ini sa aton sa importante nga tion sang maragtas, ang mga ginsugoran sang tawhanon harianon nga paggahom sa tunga sang katawhan sang Dios. Nakita naton ang Jerusalem nga nangin kapital nga siudad sinang ginharian kag natalupangdan ang pagtaba sa duog nga mangin, sa mga siniglo, ang bug-os kalibutan nga sentro sang matuod nga pagsimba. Kag naton-an naton ang importante nga ideya agod magabulig sa pagpakilala sa nagapakari nga Mesias. Dapat sia nga mangin “Anak ni David.”

Sa pagkamatuod, talalupangdon ini nga mga tolon-an. Dapat ini basahon sang kada Cristiano sa iya kaugalingon.

[Kahon sa pahina 29]

“Naghulag Kaangay sang Manalagna”

Ano ang buot silingon sang Biblia sang magsiling ini: “Ang espiritu sang Dios nag-abot [kay Saul], huo, sa iya, kag nagpadayon sia sa paglakat kag nagpadayon nga “naghulag kaangay sang manalagna”?—1 Samuel 19:23.

Sang ang manalagna sang Dios nagpahayag sing mga mensahe sang Dios, nagahambal sila sa idalom sang impluensia sang balaan nga espiritu nga ‘nagpuno sa ila sing gahom’ kag walay duhaduha nagdul-ong sa ila sa paghambal nga may kasidla kag balatyagon nga indi gid kinaandan. (Miqueas 3:8; Jeremias 20:9) Ayhan ang ila panghulag daw makatilingala—ayhan makailinit—sa iban. Apang, kon mahibaloan nga sila nagapamulong gikan kay Jehova, ang ila mensahe ginbinagbinag sing maayo sang mahinadlukon sa Dios nga mga tawo.—Ipaanggid ang 2 Hari 9:1-13.

Busa, sa sini nga okasyon si Saul nagsugod sa paghulag sa dikinaandan nga paagi, nga nagpahanumdom sa mga tumalan-aw sa kaakig sang isa ka manalagna nga magapahayag sang mensahe gikan kay Jehova. Samtang nagahulag sing subong sini, gingisi niya ang iya mga panapton kag naghigda nga hubo sa bug-os nga gab-i. (1 Samuel 19:23, 24) Ayhan ginapakita sini nga isa lamang sia ka tawo nga wala sing harianon nga gahom kag awtoridad kon sia magatindog batok sa mga katuyoan ni Jehova nga Dios. Sa nauna nga okasyon sang si Hari Saul “naghulag kaangay sang manalagna,” gintinguhaan niya nga patyon si David paagi sa bangkaw.—1 Samuel 18:10, 11.

[Kahon sa pahina 30]

“Ang Malain nga Espiritu Gikan kay Jehova”

“Kag ang malain nga espiritu ni Jehova naghalin kay Saul, kag ang malain nga espiritu gikan kay Jehova nagpalisang sa iya.” (1 Samuel 16:14) Nahibaloan mo bala kon ano ang kahulugan sini?

Indi naton ini hangpon nga si Jehova literal nga nagpadala sang malaut nga espiritu sa paglisang kay Saul. Sa baylo, sang ginkuha ni Jehova ang iya balaan nga espiritu, si Saul ginsudlan sing malain nga espiritu, ukon sang nasulod nga ganyat nga himuon ang sayop. (Ipaanggid sa Mateo 12:43-45.) Ngaa ginpatuhoyan si Jehova subong ang ginhalinan sining malain nga espiritu? Bangod ginpaposible niya nga si Saul sudlan sing sayop nga mga ganyat, ukon mga luyag, sang ginkuha niya ang iya balaan nga espiritu. Ini nga “malain nga espiritu” nagkuha kay Saul sang kalinong sang hunahuna kag kon, sang isa ka okasyon nagtiklod sa iya sa paghulag sing mainiton.

[Mga Laragway sa pahina 28]

GOLIAT

DAVID

SAUL

SAMUEL