Pagpangabudlay Upod sa Manug-Organisar sang Bug-os nga Uniberso
“Kay kami mga masigka manugpangabudlay tungod sa Dios. Kamo ulumhan sang Dios, balay sang Dios.”—1 CORINTO 3:9.
1. Anong ekspresyon nga ginpabutyag sang nagligad nga kapin sa 60 ka tuig ang nagpakunyag sa mga tagpalamati sini, kag ano ang epekto sini sa hanuot nga mga Estudyante sang Biblia sadto anay?
“ORGANISASYON SANG DIOS.” Ina nga ekspresyon gingamit sang isa ka katapo sang editoryal nga hubon sang Watch Tower Society sadtong matag-adlaw nga ginhinun-anon ang Biblia sa mga latok kalan-an sang Bethel sang nagligad nga kapin sa 60 ka tuig. Malipayon gid katama ang pamilya sang ulong-talatapan sa Brooklyn, New York! Inang pinasahi nga prase, “organisasyon sang Dios,” nagpangalagad agod tuytuyan ang palaabuton nga panghunahuna, panghambal, kag pagsulat sadtong mga Estudyante sang Biblia. Ginpasangkad sini ang ila espirituwal nga palanan-awon tuhoy sa tanan nga tinuga nga nag-impluensia sing daku sang ila panimuot tuhoy sa makatilingala nga Manug-organisar sang uniberso, si Jehova nga Dios.
2. Subong ginpakita sang iya Griegong ginhalinan, paano mahimu isaysay ang tinaga nga “organisasyon”?
2 Karon, daw makatilingala ina, sanglit ang tinaga nga “organisasyon” ginagamit sing tayuyon sang mga Saksi ni Jehova, nga nagapakahamili sang ila pribilehiyo nga mangabudlay upod sa Manug-organisar sang uniberso. (1 Corinto 3:5-9) Ang tinaga nga “organisasyon” naghalin sa Griegong termino nga orʹga·non. Lakip sa iban nga butang, nagakahulugan ini sing instrumento ukon kagamitan diin nahimu ang isa ka buluhaton. Makita ini sa Septuagint Version sing madamu nga beses kag gingamit sa pagpatuhoy sa instrumento sa musika, subong sang arpa ni David. Ang gamut sining tinaga amo ang erʹgon, ang nombre nga nagakahulugan sing “buluhaton.” Busa, ang organisasyon isa ka kahimusan sang mga butang nga ginapatuman agod mahimu ukon mapangabudlayan ang pila ka butang sa pinakamaayo nga paagi nga posible kag sa pinakakubos nga paggamit sang tion kag enerhiya.
Ang Dumaan nga mga Pagtamod Tuhoy sa Organisasyon
3. Ano ang ginsiling sang Marso 1883 nga guwa sini nga balasahon tuhoy sa “aton organisasyon”?
3 Apang, sang nagligad nga tinuig, ang mga Estudyante sang Biblia may pila ka kabudlayan sa pag-aplikar sa tinaga nga “organisasyon.” Halimbawa, sa Marso 1883 nga guwa sang Watch Tower, nagsiling ini:
“Apang, bisan pa imposible para sa kinaugali nga tawo nga makita ang aton organisasyon, bangod indi niya mahantupan ang mga butang sang Espiritu sang Dios, nagasalig kami nga mahangpan ninyo nga ang matuod nga Iglesia gin-organisar sing labi ka epektibo, kag sa pinakaposible nga kahim-ong sa pagpangabudlay. . . . May yara kami bug-os nga pagtuo sa aton Kapitan; kag ining himpit nga organisasyon, dimakita sa kalibutan, nagamartsa padulong sa pat-od kag mahimayaon nga kadalag-an.”
4. Ano nga pagtamod tuhoy sa pag-organisar ang ginpresentar sa Disiembre 1, 1894, nga guwa sini nga magasin?
4 Apang, ang Disiembre 1, 1894 nga guwa sang Watch Tower, nagsiling:
“Apang subong nga ina nga buluhaton sang pag-organisar sa iglesia nga ipalapnag ang bag-o nga Ebanghelyo indi bahin sang hilikuton sa pagpangani sang dumaan nga Judiyong pagpalapnag, ang karon nga hilikuton sa pagpangani nga ipalapnag ang Ebanghelyo lain man kag tuhay gikan sa hilikuton sang bag-o nga Milenio nga pagpalapnag nga nagahilapit na. . . . Maathag nga ang pagkahuman sang makita nga organisasyon sinang mga gintipon wala nahisuno sa espiritu sang balaan nga plano; kag kon matuman daw nagapakita sa bahin sang iglesia sang handum nga mag-ugyon sa karon nga popular nga ideya tuhoy sa organisasyon ukon liga. (Tan-awa ang Isa. 8:12) Ang hilikuton karon indi organisasyon kundi pagbinahinbahin, subong sadtong Judiyo nga pagpangani. (Mat. 10:34-36) . . .
“Apang, samtang wala naton ginabinagbinag ang makita nga organisasyon sang mga gintipon nga bahin sang plano sang Ginuo sa hilikuton nga pagpangani, daw subong bala nga ginapaabot naton ang isa ka organisasyon nga magapabilin diri sa isa pa ka dag-on, ginakabig naton ini nga iya kabubut-on nga yadtong nagahigugma sa Ginuo magahambal sing masunson sa isa kag isa tuhoy sa ila palareho nga mga paglaum kag mga kalipay, ukon mga pagtilaw kag mga kabudlayan, nga nagahambalanay sing tingob tuhoy sa hamili nga butang sang iya Pulong.”
5. Nahanungod sa organisasyon, ano ang ginsiling sang libro nga The New Creation?
5 Gani ang Cristianong kongregasyon wala anay ginkabig nga isa ka organisasyon. Apang, ginhunahuna anay nga ipahamtang ang kongregasyon, ukon ecclesia. Halimbawa, ang Study V sang libro nga The New Creation, nga ginbalhag sang 1904, gintig-ulohan “Ang Organisasyon sang Bag-o nga Tinuga” kag nagabukas paagi sa pagsiling: “Samtang ang Bag-o nga Tinuga indi makalab-ot sa iya kahimpitan ukon kabilogan tubtob sa Nahauna nga Pagkabanhaw, gani amo lamang nga makompleto ang iya organisasyon. Ang templo nagailustrar sini: subong buhi nga mga bato nga kita karon gintawag, ukon gin-agda sa mga duog sa mahimayaon nga templo.”
6. Paano ginpakilala sang libro nga Thy Kingdom Come ang “iloy” sang mga katapo sang “bag-o nga tinuga”?
6 Sing makawiwili, ang libro nga Thy Kingdom Come, ginbalhag sang 1891, nagsiling nahanungod sining mga hinaplas sang “bag-o nga tinuga”: “Tuhoy sa Isaias 54:1-8, si Apostol Pablo naghatag sing kapawa sa labaw sa tawhanon nga kinaalam sa sini, kag nag-aplikar sini sa espirituwal nga Sion, ang aton iloy ukon katipan, nga ginsimbulohan ni Sara. Ang undanon nga binhi ni Abraham ginsikway nga mangin manunubli sang saad, kag ang matuod nga binhi, si Cristo (nga ginlaragway ni Isaac kag ni Rebeka), ginbaton subong ang lamang nga binhi sang saad.—Gal. 4:22, 24, 26-31.”
7, 8. Sin-o ang bana sang “iloy” sang Cristianong kongregasyon, kag ano ang ginasiling sang Isaias 54:1-8 nahanungod sini?
7 Ini nga pinamulong wala sing labot sa Zionist World Organization, nga ginpasad ni Theodor Herzl sang 1897. Ina nga organisasyon nagapakig-angot sa Jerusalem nga sa idalom, diri sa duta, kag indi sa “Jerusalem nga sa ibabaw,” ang “iloy” sang Cristianong kongregasyon. (Galacia 4:26) Ang libro nga Thy Kingdom Come wala magpadayon sa pagpaathag sang katunayan nga ang bana sang “iloy” sang Cristianong kongregasyon amo ang Dios, nga ginlaragway ni Abraham. Si Jehova minyo, indi sa Abrahamiko nga katipan ukon sa bag-o nga katipan, kundi sa “Jerusalem nga sa ibabaw,” nga ginlaragway sang iloy ni Isaac nga si Sara. Kaangay sa iya, subong “iloy,” “ang Jerusalem nga sa ibabaw” dapat nga buhi kag may personalidad.
8 Sin-o, nian, ang “Jerusalem nga sa ibabaw”? Agod mahibaloan, binagbinagon anay naton ang Isaias 54:1-8, nga mabasa sing bahin:
“‘Mag-amba, O baw-as, ikaw nga wala mag-anak! Mag-amba kag magsinggit sing mabaskog, ikaw nga wala pagsakiti sang pag-anak, kay madamu pa ang mga anak sang binayaan sang sa mga anak sang nakasal nga asawa,’ siling ni Jehova. . . . ‘Kay ang imo Daku nga Manbubuhat amo ang imo bana, si Jehova sang mga kasoldadosan amo ang iya ngalan; kag ang Balaan sang Israel amo ang imo Manunubos. Tawgon sia nga Dios sang bug-os nga duta. Kag si Jehova nagtawag sa imo subong sang asawa nga binayaan kag pinakalisud sang espiritu, subong sang asawa sang pamatan-on sang binayaan sia,’ nagasiling ang imo Dios. ‘Sa isa ka diutay nga tion ginbayaan ko ikaw, apang sa may dalagku nga mga kaluoy tipunon ko ikaw. Sa nagaawas nga kasingkal sa malip-ot nga tion, gintago ko ang akon nawong gikan sa imo, apang sa dayon nga paghigugma magakaluoy ako sa imo,’ nagasiling si Jehova, nga imo Manunubos.”
9. (a) Sa Isaias 54:1-8, kay sin-o ukon sa ano si Jehova nagahambal sing mapaumpawon? (b) Suno sa Galacia 4:25, 26, sin-o ang malaragwayon nga “babayi” nga ginpatuhoyan sa antitipo?
9 Didto, sa nahauna nga higayon, si Jehova wala nagahambal sa isa ka katipan. Nagahambal sia sa isa ka pungsod, sa iya pinili nga katawhan nga nakigkatipan upod sa iya sa Mosaikong Kasugoan. Gikan sa punto-de-vista sang Dios, ina nga pungsod ginahuman sang madamu sing bahin nga “babayi” nga daw subong sa isa ka asawa sa iya. Suno sa sulat ni apostol Pablo sa mga taga-Galacia, inang malaragwayon nga “babayi” tipiko, apang wala sia magsiling nga isa sia ka katipan, ukon kasugtanan. Ang isa ka katipan indi sarang mapaumpawan, mapahalipay. Sa baylo, ginapakita ni Pablo nga ang antitipiko nga “babayi” buhi, kaangay sang “iloy,” subong nga ang “bana,” si Jehova, buhi subong isa ka Persona nga may intelihensia kag ikasarang sa paghatag sing paumpaw. Nagahambal tuhoy sa mga babayi sang dumaan nga maragtas, ang apostol nagsulat: “Karon si Agar [ang ulipon nga nagtal-us sa iya agalon nga si Sara sa pagpanganak kay Ismael kay Abraham] amo ang Sinai, ang bukid sa Arabia, kag naigoan niya [si Agar] ang Jerusalem nga amo karon [sang si Pablo yari sa duta] kay yara sia sa kahiolipnan [sa katipan sang Mosaikong Kasugoan] kaupod sang iya mga anak. Apang ang Jerusalem nga sa ibabaw hilway, kag sia aton iloy.”—Galacia 4:25, 26.
Ang Jerusalem sa Kahiolipnan
10, 11. (a) Anong importante nga hitabo nga nagadalahig sa mga Israelinhon ang natabo sa Bukid nga Sinai? (b) Nahanungod sa katipan sang Kasugoan, ano ang natabo sang 33 C.E.?
10 Si Agar wala nagalaragway, ukon nagarepresentar, sa katipan sang Mosaikong Kasugoan. Ina nga katipan kag ang iya Napulo ka Sugo wala man nagalaragway sa Bukid nga Sinai, nga naigoan ni Agar. Sa pagkamatuod, ang Dios wala maghimu sing bisan ano nga katipan upod sa Bukid nga Sinai. Apang didto sadto nga gindala niya ang mga Israelinhon, nga ginhilway niya gikan sa kahiolipnan sang Egipto, pasulod sa katipan nga kaangtanan upod sa iya, kag nakig-angot sia upod sa ila subong hilway nga pungsod. Natabo ini mga siniglo pagkatapos ang Dios naghimu sing partido nga katipan upod kay Abraham, nagapanaad sa iya sing lalaki nga binhi.
11 Sang si Moises, ang manugpatunga sang katipan sang Kasugoan, nanaug sa Bukid nga Sinai, ang iya nawong may labaw sa tawo nga kasili nga nagatabon sang iya guya amo kon ngaa indi sia makita sang mga Israelinhon. (2 Corinto 3:12-16) Apang didto sa Bukid nga Sinai, si Moises wala makig-angot sing direkta kay Jehova, kay paagi lamang sa isa ka manugtonda nga ang Dios nakigkatipan sa mga Israelinhon. (Binuhatan 7:37, 38; Hebreo 2:2) Sa sina nga paagi ang pungsod sang Israel nangin sakop sang katipan sang Kasugoan. Apang, mga siniglo sang ulihi, ina nga katipan gindula, subong nga ginlansang sa usok sang pag-antos ni Jesus sang 33 C.E.—Colosas 2:13, 14,
12. (a) Kay sin-o “iloy” ang dutan-on nga Jerusalem? (b) Ang Jerusalem sa duta napaidalom sa ano nga pag-alagad sang nagligad nga 19 ka siglo, kag ngaa wala gid sia mahilway?
12 Si Pablo nagsulat nga ang naigoan sang Bukid nga Sinai amo ang Jerusalem nga sa idalom sang iya kaadlawan. Sa pagkamatuod, ang Jerusalem indi isa ka katipan; amo ini ang hamili nga siudad nga ginapuy-an sang mga Judiyo. Subong kapital nga siudad, nagatindog ini para sa pungsod kag amo ang simbuliko nga “iloy” sang “mga anak,” kon sayuron, sang katapo sang Judiyo, ukon Israelinhon, nga pungsod. (Mateo 23:37) Nagatindog sa Jerusalem ang templo ni Jehova, ang Dios nga ginpakigkatipanan sang mga Israelinhon. Apang ang mga Judiyo wala anay sing independiente nga ginharian nga ila kaugalingon nga ginagamhan sang kaliwat ni Hari David. Busa, indi sila hilway kundi nagaalagad sa idalom sang Gentil nga mga awtoridad sa politika. Sing labi pa ka importante, naulipon sila sa relihion. Ang ginsaad lamang nga Mesias, si Jesucristo, ang makahilway sa ila gikan sa sina, subong man gikan sa kahiolipnan sang sala. Apang wala pagbatona sina nga Jerusalem si Jesus subong ang Mesias kag Hari kag wala gid mahilway. Sa baylo, nalaglag sia sa mga kamut sang Romano sang 70 C.E., nga nagdala sing kahapayan sa iya “mga anak.”
Ang Hilway nga Jerusalem
13. Ano ang ginsiling ni Pablo nahanungod sa hilway nga Jerusalem, kag sa kahilwayan gikan sa ano dapat magtindog nga malig-on ang iya “mga anak”?
13 Ginpaanggid ni Pablo ang naulipon dutan-on nga Jerusalem sa “Jerusalem nga sa ibabaw,” nga “hilway.” Nagakutlo gikan sa Isaias 54:1-8, nagsulat sia:
“Apang ang Jerusalem nga sa ibabaw hilway, kag sia aton iloy. Kay nasulat: ‘Magkalipay, O baw-as nga wala nagapanganak; maghugyaw kag magsinggit, ikaw nga wala ginasakiti; kay madamu pa ang mga anak sang binayaan sang sa iya nga may bana.’ Karon kita, mga kautoran, subong kay Isaac, mga anak sang saad. Apang subong sadtong tion ang natawo suno sa unod naghingabot sa iya nga natawo suno sa espiritu, amo man ini karon. Apang, ano bala ang ginasiling sang Kasulatan? ‘Subola ang ulipon nga babayi kag ang iya anak, kay ang anak sang ulipon nga babayi indi magapanubli kaupod sang anak sang hilway nga babayi.’ Gani, mga kautoran, indi kita mga anak sang ulipon nga babayi, kundi sang hilway nga babayi. Tungod sa kahilwayan ginhilway gid kita ni Cristo. Busa magtindog kamo sing malig-on, kag indi magpagota liwat sa kahiolipnan.”—Galacia 4:26–5:1.
14. Ngaa ang pagkatawo ni Isaac “sa paagi sang espiritu”?
14 Sa amo ang taga-Galacia nga mga Cristiano ginpatuhoyan nga “mga anak sang Dios subong resulta sang iya saad.” (Galacia 4:28, Today’s English Version) Nagalandong sini, si Isaac natawo sa gatuson sing edad nga si Abraham kag sa iya 90-anyos nga asawa nga si Sara bilang katumanan sang saad ni Jehova sa sining matutom nga patriarka. Huo, ang pagkatawo ni Isaac kay Abraham milagruso, nga indi gid “paagi sa unod.” (Genesis 18:11-15) Gani dapat nga mangin “paagi [ini] sa espiritu.” Huo, ang espiritu sang Mas Daku nga Abraham, si Jehova nga Dios, kinahanglan gid agod ipasag-uli ang ikasarang sa pagbata sang hilway nga babayi nga si Sara, kag subong man sang iya ni Abraham. (Roma 4:19) Talalupangdon nga ang “saad” mismo indi tigulang sang matawo si Isaias sang 1918 B.C.E., kay 25 ka tuig lamang ini yadto sa tapos makasulod si Abraham sa ginsaad nga duta sang Canaan sang 1943 B.C.E., sang ang “saad” nag-epekto.
15. Daw ano kalawig ang “Jerusalem nga sa ibabaw” wala sing anak, kag san-o nagsugod nga magdamu ang iya mga anak?
15 “Ang Jerusalem nga sa ibabaw,” “nahapay,” walay anak kon hambalon pa, sing mas malawig pa sang sa kay Sara. Sing aktuwal, “ang Jerusalem nga sa ibabaw” yara sa amo sina nga kahimtangan kutob sang 1943 B.C.E., sang ang saad kay Abraham nag-epekto, tubtob sang gintugmawan si Jesus sang 29 C.E. Amo sadto nga si Jesus ginpanganak sa espiritu sang Mas Daku nga Abraham, si Jehova, kag ginhaplasan paagi sa Iya espiritu nga mangin ang Cristo, ukon ang Hinaplas, ang Mesias. Apang, “ang Jerusalem nga sa ibabaw” dapat nga may labi pa sang sa isa ka espirituwal nga anak. Gani sang Pentecostes sang 33 C.E., sa tapos mabanhaw kag magkayab si Jesus sa langit, mga 120 sang iya matutom nga mga disipulo ang ginpanganak sa espiritu sang Mas Daku nga Abraham. Nian ginhaplasan sila sina nga espiritu nga mangin ang espirituwal nga mga kautoran sang Mas Daku nga Isaac, si Jesucristo. Sang ulihi sadto nga adlaw mga 3,000 pa ka mga Judiyo ang ginbawtismohan subong mga disipulo ni Cristo kag ginhaplasan paagi sa balaan nga espiritu. (Binuhatan 2:1-42) Busa sadto nga adlaw “ang Jerusalem nga sa ibabaw” nangin “iloy” sa madamu nga mga anak.
16. Ano ang pagkakilala sa “Jerusalem nga sa ibabaw”?
16 Ginapakita ni apostol Pablo nga ang babayi nga ginpatuhoyan sa Isaias 54:1-8 amo “ang Jerusalem nga sa ibabaw.” Si Jehova nga Dios amo ang iya “bana,” subong man ang iya Daku nga Magbubuhat. Nagahambal sing malaragwayon, sia amo ang iya “babayi,” ang iya “asawa,” ukon ang iya katulad-asawa nga organisasyon sa langit sa ibabaw. Kaangay sang isa ka bana, sia amo ang Isa nga magahimu sa iya nga mabungahon agod makapatubas sang matuod nga “binhi” nga ginpanaad sang kaadlawan ni Abraham.—Galacia 3:16, 26-29.
17. Paano ang “Jerusalem nga sa ibabaw” nangin ang “iloy” sang nahauna nga “binhi” sang Mas Daku nga Abraham?
17 Agod mangin ang nahauna nga “binhi” sang Mas Daku nga Abraham, ang lamang-bugtong nga Anak sang Dios naghalin gikan sa katulad-asawa langitnon nga organisasyon ni Jehova. Sa amo nangin kaangay sia sa “iloy” sa Anak sang Dios. Si Jesucristo indi amo ang malaragwayon nga anak sang dutan-on nga Jerusalem sang iya mga adlaw sa duta, kay ina nga siudad sadto yara sa kahiolipnan, ukon pagkaulipon, upod sa iya “mga anak,” kag si Jesus wala gid maulipon. (Galacia 4:25) Ang dutan-on nga Jerusalem amo ang “iloy” sadtong kinaugali nga mga Judiyo nga nagsikway kay Jesucristo subong ang ginsaad nga “binhi” indi lamang sa patriarka nga si Abraham kundi subong man sa Mas Daku nga Abraham, si Jehova nga Dios.—Mateo 23:37-39.
Pagpangabudlay Upod sa Daku nga Manug-organisar
18. Ngaa ang dutan-on nga Jerusalem sentro sang igtalupangod sang kaadlawan ni Hari Solomon?
18 Si Jesucristo, nga ang “iloy” amo ang langitnon nga organisasyon sang Dios, mas daku kag mas maalam sang sa kay Hari Solomon, ang bantog nga anak ni David kag gumalahom sang dumaan dutan-on nga Jerusalem. Ang himaya kag kaalam ni Solomon pat-od nga nagganyat sa igtalupangod sang indi Israelinhon nga mga pungsod, subong sang ginpakita sang ginsiling ni Jesus: “Sa tion sang paghukom ang hara sang bagatnan magatindog upod sining kaliwatan kag magatagudili sini; kay nagkari sia gikan sa kaukbongan sang duta sa pagpamati sang kaalam ni Solomon, kag, yari karon! may isa diri nga mas daku pa kay Solomon.” (Mateo 12:42; Lucas 11:31) Sing bahin, si Solomon nagpasundayag sinang talalupangdon nga kaalam sa kon paano niya gin-areglo ang mga hilikuton sang iya administrasyon. Kon paano niya maalamon nga gin-organisar ang tanan isa ka katingalahan.
19. Ano ang yara sa pagginahom ni Hari Solomon nga nagpahalawhaw sa hara sang Saba?
19 Sing nahiusa, sa 1 Hari 10:4, 5 aton mabasa: “Sang nakita sang hara sang Saba ang bug-os nga kaalam ni Solomon kag ang balay nga iya napatindog, kag ang pagkaon sa iya latok kag ang paglingkod sang iya mga ulipon kag ang pag-alagad sang iya mga alagad kag ang ila panapton kag ang iya mga manugtagay kag ang iya salakaan nga ginsakaan niya pakadto sa balay ni Jehova, nian, nahalawhaw sia.” (NW; Rotherham; Young; Revised Standard; Septuagint. Tan-awa man ang 2 Corinto 9:4.) Ang hara sang Saba may rason nga mahamuot sa kahimusan sang administrasyon ni Solomon. Kag bangod sang pag-areglo sing maayo kag sing mahim-ong sa mga bagay nahisantu sia sa Dios sang Kahim-ong.—1 Corinto 14:33
20. (a) Bilang sabat sa pangamuyo ni Solomon, ano ang ginhatag ni Jehova sa iya? (b) Subong “mas daku pa kay Solomon,” ano ang ginhimu ni Jesucristo, kag ano ang ginahimu sang iya mga sumulunod?
20 Nahisuno sa mapainubuson nga pangamuyo ni Solomon, ginhatagan sia ni Jehova sing “maalam kag mahinantupon nga tagipusuon.” (1 Hari 3:5-14) Ang Daku nga Manug-organisar sang bug-os nga uniberso naghatag kay Solomon sing ikasarang nga organisahon ang mga bagay nga may kahim-ong kag kalantip. Busa, nangin obligasyon sang hari sang ginpakigkatipan nga katawhan ni Jehova nga mangabudlay upod sa balaan nga Manug-organisar sang tanan nga tinuga sa langit kag sa duta. Sing mapaanggid, ang ginhimaya nga si Jesucristo, nga “mas daku sang sa kay Solomon,” maalamon nga naghimu sina. Busa, ang iya matutom nga mga sumulunod sa duta dapat man maghimu sini, kag ginahimu gid nila ini.
Ano ang Imo Masiling?
◻ Paano mo isaysay ang tinaga nga “organisasyon”?
◻ Kay sin-o “iloy” ang dutan-on nga Jerusalem, kag wala gid sia mahilway gikan sa pag-alagad kay sin-o?
◻ Ano ang pagkakilala sa “Jerusalem nga sa ibabaw,” kag sin-o ang iya “mga anak”?
◻ Paano gingamit ni Solomon ang iya hatag-Dios nga kaalam, kag ano ang ginhimu sang Mas Daku nga Solomon kag sang Iya mga sumulunod?
[Laragway sa pahina 12]
Paano naulipon ang dutan-on nga Jerusalem?
[Laragway sa pahina 14]
Ang hara sang Saba nahalawhaw sang ginduaw niya si Solomon. Nangabudlay sia upod sa Manug-organisar sang uniberso. Nagapangabudlay man bala ikaw upod kay Jehova nga Dios?