Pagpanaksi sa Duta nga May 700 ka Hambal

MAY nahibaluan ka bala nga isa ka pungsod nga may kasangkaron nga diutaydiutay gawa sa Espanya, apang ang populasyon nga wala pa sa apat ka milyon nagahambal sang halos un kuwarto sang mga hambal sa kalibutan? Mahingadlan mo bala ang pungsod nga nagaokupar halos sang katunga sang ikaduha sa pinakadaku nga pulo sa kalibutan? Ang pulo amo ang New Gui­nea, ang pungsod amo ang Papua New Gui­nea, kag ang kadamuon sang mga hambal nga ginapamulong sang iya mga pumuluyo kapin sa 700! Paano nagluntad ining madamo sing pamulong nga populasyon?

Isa ka Daku nga Pagsamo sang Rasa

Ang Papua New Gui­nea isa ka pulo nga pungsod nga nahamtang sa aminhan nayon sang Aus­tralia kag mga pila lamang ka grado nabagatnan sang ekwador. Ginahuman ini sang mga 600 ka tropikal nga pulo nga nalapta sa distansia nga 1,000 ka milya (1,600 km). Walay sapayan, kapin sa apat sang lima ka bahin sang kabilugan nga kasangkaron sang Papua New Gui­nea ang yara sa daku nga pulo sang New Gui­nea, nga ginaambitan sang pungsod upod sa Indonesia, pa nakatundan.

Ang pinakauna nga mga pumuluyo sang Papua New Gui­nea ginasiling nga nagsaylo kuno halin sa Asia paagi sa Indonesia. Ginbuylugan sila sang ulihi sang mga Mel­anesian kag mga Poly­nesian. Ang mga tawo nagalainlain sa duag sang panit halin sa lus-aw nga kaki tubtob sa itom kaayo kag sa tindog halin sa putot kag matambok tubtob sa mataas kag maniwang. Bangod sang pagkabulubakolod sang nasulod nga bahin, nga may madabong nga kagulangan kag matag-as nga kabukiran, madamong tribo ang nagkabuhi nga halos napain sa isa kag isa kag nag-imbento sang ila kaugalingon nga hambal. Kalabanan sining mga hambal sa Papua tuman kasibud sa gram­mar. Huo, ang Papua New Gui­nea isa ka pungsod nga may mga 700 ka hambal, indi mga dialekto!

Sang 1975 ang Papua New Gui­nea nangin independiente nga pungsod sa sulod sang Com­mon­wealth sang Britanya. Isa ini ka parliamentaryo nga demokrasya nga ang ulo sang estado amo ang hari sang Britanya apang may lokal nga primer ministro. Bisan pa nga Ingles ang opisyal nga hambal sa karon, madamo sadtong yara sa sulod sang mga grupo nga may 700 ka pamulong ang nagapamulong sang isa sa duha ka pamilyar nga hambal, ang Hiri Motu ukon New Gui­nea Pidgin.

Isa Pa ka Hambal ang Gindugang

Apang, mapati ka man ukon indi, sang nagligad nga pila ka tuig isa ka “hambal” ang kulang gihapon sa sining duta nga may 700 ka hambal. Ano ina? Amo ina ang “putli nga hambal”—ang kamatuoran sang Biblia nahanungod sa Dios kag sa iya Ginharian. (Sofonias 3:9) Ini nga bag-ong hambal ginpakilala sa Papua New Gui­nea sang tungatunga sang katuigan 1930.

Nagsugod ini sang 1935 sang ang Lightbearer, isa ka diutay de-motor nga sakayan nga ginlayag sang isa ka grupo sang mga Saksi ni Jehova, naghalin sa Austra­lia kag sang ulihi nagdungka sa Port Moresby sa nabagatnan-nakatundan nga bahin sang Papua New Gui­nea. Amo ini ang nahaunang tion nga ang populasyon nakabati sang “putli nga hambal”—literal nga pagpamati sa mensahe sang Ginharian sang Dios sang ginpalayag ini paagi sa kasangkapan sa ­sound sa kubyerta sang Lightbearer.

Apang, sang 1951 lamang nga ining “putli nga hambal” nakilal-an sing maayo kag gingamit. Kutob sadto nga tuig, ang mga Saksi halin sa Aus­tralia, Can­a­da, Estados Unidos, Alemanya, Inglaterra, kag New Zea­land nagboluntaryo sa pagkadto sa Teritoryo sang Papua kag sang New Gui­nea, nga amo ang pagtawag sa sini anay. Sa tapos makapanaksi sa mga Europeanhon didto, nakatukib sila sang ulihi sing mga paagi sa pagpakighambal sa tumandok nga mga taga-Papua nahanungod sa Ginharian sang Dios. Naglakip ini sa pagpamalaybalay, nga nagkinahanglan sing ekstra nga panikasog bangod ang iban nga kabalayan natukod sa mga haligi sa ibabaw sang tubig ukon sa duta.

Sa pagkamatuod, agod matudlo ang “putli nga hambal” sa sining madamo sing hambal nga populasyon, ang mga Saksi gikan sa luwas dapat magtuon sang dimagkubos isa sa duha ka kinaandan nga hambal. Wala sini malubad ang tanan nila nga problema bangod wala sa sining duha ka hambal ang panguna nga hambal sang mga pumuluyo kundi sinamo lamang nga hambal nga nagahimo sa mga tawo nga nagapamulong sing tuhay nga hambal sa pagpakigkomunikar. Kag bisan ining duha wala ginapamulong sang tanan sa mga pulo. Gani ang pagpanaksi masunson nga nagadalahig sang mabudlay nga proseso sang pagpakighambal sa isa ka tawo sa isa ka kinaandan nga hambal kag nian ginapabadbad sa iya ang mensahe sa kaayuhan sang iban nga nagapamati.

Ang mga Saksi naggamit man sang orihinal nga metodo sa pagtudlo, subong sang pagdrowing sang simple nga mga larawan sa pisara ukon sa iban pa nga materyal nga matigayon. Sang ulihi, ang literatura kag magasin sa Biblia natigayon sa panguna nga mga hambal sang Hiri Motu kag New Gui­nea Pidgin. Ang brosyur nga Enjoy Life on Earth Forever! sa sining duha ka hambal labi nga mapuslanon sa pagtudlo sa mga taga-pulo sang “putli nga hambal.”

Ang Hari Nakabati sang “Putli nga Hambal”

Si Jesucristo nagsiling nga ang iya mga disipulo ‘paatubangon sa mga pangulo-puod kag sa mga hari bangod sa iya, sa pagpanaksi sa ila.’ (Marcos 13:9) Sang Agosto 9, 1984, ang iban nga mga misyonero sang mga Saksi ni Jehova sa Manus Is­land ginhatagan sing kahigayunan nga magbantala sa hari, bisan pa nga sa idalom sang mas makalilipay nga mga kahimtangan. Sadto nga adlaw si ­Prince ­Charles, nga heredero sa trono sang Gran Britanya, nagduaw sa pulo.

Sa ila napunihan nga mga bangka, ang mga katapo sang tribo sang Titan nagkonsorte kay ­Prince ­Charles halin sa iya barko pakadto sa baybayon, nga tabok-dalan lamang sang puluy-an sang mga misyonero. Sang matamyaw sia sang isa ka gatos ka sumalaot kag makoronahan subong ‘pangulo,’ nagtambong sia sa isa ka panyaga sa diin gin-agda man sang Primer sang Manus Is­land ang mga misyonero. Sang ginpamangkot sila sang Prinsipe kon ano ang ila ginahimo sa pulo, malipayon nila nga ginpaathag sa iya sing malip-ot ang ila hilikuton. Nalipay sila sa kahigayunan nga napahibalo sia nga si Jehova nga Dios may mga saksi man sa malayo nga Manus Is­land.

Sing dihungod, ang opisyal nga nagpakilala sa mga misyonero kay ­Prince ­Charles nakabasa mismo sang libro nga Mahimu Ka Mabuhi sing Dayon sa Paraiso sa Duta. Kis-a, naghapit man sia sa puluy-an sang mga misyonero agod makigsugilanon samtang nagainum sang kape kag nagakaon sang cake.

Bag-o nga Hambal Para sa Isa ka Politiko

Isa ka taga-New Gui­nea nga negosyante ang nadalahig sa politika kag sa Luterano nga Iglesia. Apang, ang lokal nga iglesia nga gintambungan niya nabahinbahin katama sa bagay nga ang duha ka magkaaway nga mga pastor naghuman sang duha ka grupo nga nag-inaway sa isa kag isa sing halos isa ka tuig paagi sa pana, baslay, bangkaw, kag mga taming sa inaway. Siam ka tawo ang napatay sa inaway kag madamo ang nasamad. Namat-od ang lalaki nga magbiya sa Luterano nga Iglesia apang wala sia makahibalo kon diin pangitaon ang tunay nga nahiusa nga mga Cristiano. ‘Indi ang mga Saksi ni Jehova, bangod dimatuod sila nga mga manalagna,’ hunahuna niya.

Amo gihapon sini ang iya panghunahuna sang ang isa ka lokal nga grupo sang mga Saksi ni Jehova nag-ayo nga arkilahan ang iya bus agod magtambong sa distrito nga kombension. Bangod kay negosyo, ginbaton niya ini kag sia mismo ang nagmaneho sang bus. Gintambungan niya ang Domingo nga programa kag nahamuot gid sia sa paghidait kag kalinong, sa maukud nga pagpamati sang tumalambong—mga dalagku kag mga kabataan—nga nagasunod sa mga humalambal paagi sa pagbukad sang ila mga Biblia. Nahamuot sia sing labi sang oras nga tigpalanyaga, sang makita niya ang malipayon nga mga Saksi nga mapailubon nga naglinya para sa pagkaon, ang mga puti kag ang mga humalambal naghulat man sang ila turno kaangay sang iban kag nagkaon sang pareho nga pagkaon. Sa sulod sang anum ka oras nga paglakbay pauli, nabatian niya ang mga Saksi nga nagaamba sing malipayon sang mga King­dom song. ‘Tuhay gid sa nagainaway nga mga Luterano!’ hunahuna niya.

Ini nga tawo nagpasugot sa pagtuon sa Biblia upod sa lokal nga Saksi, apang sing tago, agod indi maakig ang iya kaupod nga mga Luterano. Apang, madasig niya nga natigayon ang espirituwal nga kusog sa paghalin sa iglesia kag sa iya mga hilikuton sa politika. Sila sang iya asawa nakaeksperiensia sang “pagliso sa putli nga hambal” kag nagsugod nga “magtawag sa ngalan ni Jehova, sa pag-alagad sa iya sa isa ka paghilisugot” upod sa Iya nahiusa nga mga saksi.—Sofonias 3:9.

Daku Pa nga Pagpanudlo ang Hilimuon

Daw ano gid kataas sing klase nga hilikuton ang ginhimo sang mga misyonero kag sang iban nga mga Saksi nga nagboluntaryo sa pagkari halin sa iban nga pungsod agod magtudlo sang “putli nga hambal” sa Papua New Gui­nea! Halin sa duha lamang ka manugbantala sang 1951, ang kadamuon sang Saksi nga mga manugbantala kag mga manunudlo nag-uswag sing tubtob sa kapin sa 1,800, ang kalabanan sa ila naghalin na karon sa lokal nga populasyon.

Ining lokal nga mga Saksi tuburan sang pagpalig-on sa mga nagkari halin sa iban nga pungsod sa pag-alagad diri. Ang isa ka Ingles nga utod nga lalaki nga nagaistar sa pulo sang Bou­gain­ville nagsulat: “Ang isa sang labing makapalig-on nga butang nga nagpahulag sa amon nga magpadayon sa pag-alagad kay Jehova diri amo ang makita kon paano ang aton taga-Papua New Gui­nea nga mga kauturan padayon nga nagaalagad kay Jehova sing matutom, sing masami sa idalom sang tuman kabudlay nga mga kahimtangan. Madamo sa ila ang wala sang kaugalingon nga balay kundi nagalumon upod sa mga himata. Sing masami nagalakat sila sing malawig nga distansia sa nagatagiti nga paniempo ukon sa mabunok nga ulan sa pagtambong sa mga miting ukon sa pagguwa sa pag-alagad sa latagon. Ang isa sa aton lokal nga utok nga babayi nagaistar sa mga kagulangan. Agod makakinot sing tion kon makigtipon sia sa amon sa pagpanaksi sa dalan, upod sa iya diutay nga bata nga babayi kag sa iya lapsag, ginasakay sia sang iya bana sa isa ka daku nga goma tabok sa suba.”

Daku pa gihapon nga hilikuton sa pagpanudlo ang hilimuon sa tunga sang lokal nga populasyon. Yara ang interes. Mapamatud-an ini gikan sa kamatuoran nga 10,235 ka tawo ang nagtambong sa Memoryal sang kamatayon ni Cristo sang 1987. Apang dugang nga bulig ang kinahanglan agod matatap ining tanan nga interes sa “putli nga hambal.” Subong sang ginsiling sang isa ka dumuluong nga Saksi, nga nagkari sa pag-alagad kon diin mas daku ang kinahanglanon: “Nagakasubo ang akon tagipusuon sa paghunahuna sa madamong interesado nga mga tawo sa sining malagyo nga mga minuro sa kagulangan sang Papua New Gui­nea. Kulang kita diri sing manugpangabudlay sa latagon. Daku gid ang kinahanglanon sa sining bahin sang kalibutan. Nahibaluan naton nga nahibaluan ini ni Jehova kag magahimo sia sing mga aman agod matatap ining gutom sa kamatuoran nga mga tawo.”

Kamusta ka? Luyag mo bala makigbahin sa pagtudlo sang “putli nga hambal” sa sining duta nga may 700 ka hambal?

[Mapa sa pahina 21]

(Para sa kabug-usan sang teksto, tan-awa ang publikasyon)

AUSTRALIA

PAPUA NEW GUINEA

Manus

Port Moresby

Bougainville