Makapalambo Ka Bala sing Dugang nga Paghantop?
ANG paghantop amo “ang gahom ukon ikasarang sang hunahuna sa pagpatuhay sing isa ka butang gikan sa isa pa.” Mahimo man ini mangin “maalamon nga paghukom” ukon ang “ikasarang sa paghangop sang mga kinatuhayan sang mga butang ukon mga ideya.” Amo sina ang ginasiling sang Webster’s Universal Dictionary. Sing maathag, ang paghantop isa ka halandumon nga kinaiya. Ang kabilihanan sini makit-an sa mga pulong ni Solomon: ‘Kon ang kaalam magasulod sa imo tagipusuon kag ang ihibalo mangin kahalamut-an sa imo kalag, . . . ang paghantop magatipig sa imo, sa pagluwas sa imo sa dalanon sang malaut.’—Hulubaton 2:10-12.
Huo, ang paghantop magabulig sa aton nga pamatukan ang ‘malaut nga dalanon,’ nga lapnag karon. Kag nagadala ini sing madamo iban pa nga kaayuhan. Halimbawa, masami mabatian sang mga ginikanan ang ila kabataan nga nagasiling, ‘Wala mo lang mahangpi!’ Upod ang diutay nga pagpangusisa, mahibaluan sang mahinantupon nga mga ginikanan kon paano mapabutyag sang mga kabataan ang mga balatyagon kag mga hulusayon nga nagatublag sa ila. (Hulubaton 20:5) Ang mahinantupon nga bana magapamati sa iya asawa kag hantupon ang iya panghunahuna kag mga balatyagon sa baylo nga maghinakop sing dalidali. Amo man ang himuon sang asawa sa iya bana. Busa, “paagi sa kaalam ginapatindog ang balay, kag paagi sa paghantop ginapalig-on ini.”—Hulubaton 24:3.
Ang paghantop nagabulig sa isa ka tawo sa pag-atubang sang mga kahimtangan sing madinalag-on. Ang Hulubaton 17:27 nagasiling: “Ang nagapanalagsahon sang iya pulong may ihibalo, kag ang mabugnaw sing espiritu tawo nga mahantupon.” Ang mahantupon nga tawo indi dasudaso, nga nagadalidali sa tagsa ka kahimtangan nga wala nagapamensar. Mahalungon niya nga ginatulutimbang ang posible nga mga resulta antes niya himuon ini. (Lucas 14:28, 29) May yara sia mahidaiton nga kaangtanan sa iban bangod ang ‘maalamon nga pulong’ nagadul-ong sa iya sa pagpili sang iya mga pulong sing mahalungon. (Hulubaton 10:19; 12:8) Apang, labi nga importante, ang mahinantupon nga tawo mapainubuson nga nagakilala sang iya kaugalingon nga limitasyon kag nagadangop sa Dios sa baylo sangsa mga tawo para sa panuytoy. Kahalamut-an ini kay Jehova kag amo ang isa pa ka rason sa pagpalambo sing paghantop.—Hulubaton 2:1-9; Santiago 4:6.
Ang Kakulang sing Paghantop sang Israel
Ang katalagman sang indi pagkamahinantupon makit-an sa hitabo sang maaga nga bahin sa maragtas sang Israel. Sa paghinumdom sadtong tion, ang gin-inspirar nga salmista nagsiling: “Tuhoy sa amon mga ginikanan sa Egipto, wala sila makahantop sang imo makatilingala nga mga buhat. Wala sila makadumdom sang kabuganaan sang imo dungganon mahigugmaon nga kalulo, kundi nagmabinatuon sila sa dagat, sa Dagat nga Mapula.”—Salmo 106:7.
Sang gintuytuyan ni Moises ang Israel paguwa sa Egipto, ginpakita na ni Jehova ang iya gahom kag ang iya determinasyon sa paghilway sa iya katawhan paagi sa pagpadala sing napulo ka kalalat-an sa nagagahom sadto nga kagamhanan sa kalibutan. Pagkatapos ginpalakat ni Paraon ang mga Israelinhon, gintuytuyan sila ni Moises sa mga pangpang sang Dagat nga Mapula. Apang, ginlagas sila sang mga soldado sang Egipto. Daw kasubong nga ang mga Israelinhon nasiod kag ang ila bag-o masapwan nga kahilwayan mangin tuman ka lip-ot. Gani ang rekord sa Biblia nagasiling: ‘Ang katawhan sang Israel ginhadlukan sing tama kag nagtuaw kay Jehova.’ Kag nagdangop sila kay Moises, nga nagasiling: “Ngaa bala nga ginhimuan mo kami sing subong sa pagpaguwa sa amon sa Egipto? . . . Kay maayo pa sa amon nga mag-alagad sa mga Egiptohanon sangsa mapatay sa kamingawan.”—Exodo 14:10-12.
Daw halangpunon ang ila kahadlok tubtob madumduman naton nga nakita na nila ang napulo ka talalupangdon nga pagpahayag sang gahom ni Jehova. Talangkod nila nga nahibal-an ang ginpahanumdom sa ila ni Moises mga 40 ka tuig sang ulihi: “Ginpaguwa kami ni Jehova gikan sa Egipto sa kamot nga gamhanan kag sa butkon nga inuntay kag sa daku nga kakugmat kag may mga tanda kag mga katingalahan.” (Deuteronomio 26:8) Busa, subong sa ginsulat sang salmista, sang nagsupak ang mga Israelinhon sa panuytoy ni Moises, “wala sila magpakita sing paghantop.” Walay sapayan, matutom nga ginpatuman ni Jehova ang iya saad paagi sa paghatag sing makahalawhaw nga kapierdihan sa puwersa sang Egipto.—Exodo 14:19-31.
Ang aton pagtuo magaluya man sing subong kon aton atubangon ang mga pagtilaw nga may pagpangduhaduha ukon pagpangalag-ag. Ang paghantop magabulig sa aton nga pirme tamdon ang mga butang sing nagakaigo, nagadumdom kon daw ano ka daku si Jehova sangsa kay bisan sin-o nga nagapamatok sa aton. Ang paghantop magabulig man sa aton sa pagdumdom sang nahimo na ni Jehova para sa aton. Magabulig ini sa aton nga dili malipatan ang katunayan nga sia ang Isa “nga nagatipig sang tanan nga nagahigugma sa iya.”—Salmo 145:18-20.
Pagtigayon sing Espirituwal nga Paghantop
Ang paghantop indi awtomatiko nga magaabot samtang nagatigulang. Dapat ini palambuon. Ang maalam nga si Hari Solomon, nga nakatigayon sing internasyonal nga kabantugan bangod sang iya paghantop, nagsiling: “Malipayon ang tawo nga makasapo sing kaalam, kag ang tawo nga makaagom sing paghantop, kay ang pagdaug sini mas maayo pa sangsa pagdaug sang pilak kag ang kapuslanan sini sangsa bulawan nga bus-og.” (Hulubaton 3:13, 14) Diin ginkuha ni Solomon ang iya paghantop? Gikan kay Jehova. Sang ginpamangkot ni Jehova si Solomon kon anong pagpakamaayo ang luyag niya, si Solomom nagsabat: “Hatagi ang imo alagad sing tagipusuon nga mahangpunon sa paghukom sang imo katawhan, agod nga makahibalo ako sang maayo kag malaut.” (1 Hari 3:9) Huo, nagdangop si Solomon kay Jehova subong iya kabulig. Nangayo sia sing paghantop, kag ginhatag ini ni Jehova sa iya sa dikinaandan nga kasangkaron. Ang resulta? “Ang kaalam ni Solomon naglabaw sa kaalam sang tanan nga katawhan sang Sidlangan kag sa tanan nga kaalam sang Egipto.”—1 Hari 4:30.
Ang eksperiensia ni Solomon nagapakita sa aton kon diin kita makadto sa pagpangita naton sing paghantop. Kaangay ni Solomon, dapat kita magdangop kay Jehova. Paano? Buweno, ginaaman ni Jehova ang iya Pulong, ang Biblia, nga nagahatag sa aton sing paghantop sa iya panghunahuna. Kon ginabasa naton ang Biblia, nagakutkot kita sa isa ka bilidhon nga tuburan sang ihibalo nga amo ang mangin sadsaran sang espirituwal nga paghantop. Ang impormasyon nga aton natipon gikan sa aton pagbasa sing Biblia dapat pamalandungan. Nian, magamit ini sa paghimo sing husto nga mga desisyon. Sa ulihi, ang aton ikasarang sa paghangop nagauswag sa kasangkaron nga kita mangin ‘hamtong sa ikasarang sang paghangop,’ nga ‘makapain [ukon, makahantop] sang maayo kag malaut.’—1 Corinto 14:20; Hebreo 5:14; ipaanggid ang 1 Corinto 2:10.
Sing makawiwili, makabenepisyo pa kita gihapon gikan sa paghantop nga ginhatag ni Jehova kay Solomon. Paano? Si Solomon nangin sampaton sa pagpahayag sing kaalam sa porma sang mga hulubaton, nga, sa katunayan, mga balayan sang gin-inspirar sang Dios nga kaalam. Madamo sining hulubaton ang gintipigan sa tulun-an nga Hulubaton sang Biblia. Ang pagtuon sinang tulun-an nagabulig sa aton sa pagbenepisyo gikan sa paghantop ni Solomon kag sa pagpalambo man sang aton mismo nga paghantop.
Agod mabuligan kita sa aton pagtuon sa Biblia, makagamit kita sing mga bulig sa pagtuon sa Biblia, subong sang Lalantawan kag Magmata! nga mga magasin. Sa kapin sa 116 ka tuig, Ang Lalantawan nagapahayag sang Ginharian ni Jehova sa mga bunayag sing tagipusuon. Ang Magmata! nga magasin kag ang mga ginbuslan sini nagakomento sa mga kahimtangan sang kalibutan kutob sang 1919. Ining duha ka magasin nagausisa sing kamatuoran sang Biblia kag nagahatag sing progresibo espirituwal nga kasanagan nga nagabulig sa aton sa paghantop sa mga sayop, ginatudlo man ini sang Cristiandad ukon masapwan sa aton mismo panghunahuna.—Hulubaton 4:18.
Ang isa pa ka bulig sa pagpalambo sing paghantop amo ang husto nga pagpakig-upod. Ang isa sang mga hulubaton ni Hari Solomon nagasiling: “Sia nga nagalakat upod sa maalam nga mga tawo mangin maalam, apang sia nga nagaupod sa mga buangbuang magaantos.” (Hulubaton 13:20) Makapasubo nga wala gindumdom sang anak ni Hari Solomon nga si Rehoboam ining hulubaton sa importante nga tion sang iya kabuhi. Pagkatapos napatay ang iya amay, ang mga tribo sang Israel nagpalapit sa iya agod magpangabay nga iya pamag-anon ang ila mga lulan. Sang primero, nagpakigsapol si Rehoboam sa tigulang nga mga lalaki, kag nagpakita sila sing paghantop sang ginpalig-on nila sia sa pagpamati sa iya mga sakop. Nian, nagkadto sia sa pamatan-on nga mga lalaki. Nagpakita sila sing pagkawalay eksperiensia kag kakulang sa paghantop, nagapalig-on kay Rehoboam sa pagsabat sa Israel upod ang mga pamahog. Ginpamatian ni Rehoboam ang pamatan-on nga mga lalaki. Ang resulta? Nagrebelde ang Israel, kag nadula ni Rehoboam ang daku nga bahin sang iya ginharian.—1 Hari 12:1-17.
Ang importante nga bahin sang pagpalambo sing paghantop amo ang pagpangayo sing bulig sang balaan nga espiritu. Sa pagrepaso sang pagpakig-angot ni Jehova sa mga Israelinhon pagkatapos sang ila kahilwayan gikan sa pagkabihag sa Egipto, ang manunulat sang Biblia nga si Nehemias nagsiling: ‘Ikaw naghatag sang imo maayo nga espiritu sa pagpaalam sa ila.’ (Nehemias 9:20) Makabulig man ang espiritu ni Jehova sa pagpaalam sa aton. Samtang nagapangamuyo ikaw sang espiritu ni Jehova sa paghatag sa imo sing paghantop, magpangamuyo sing masinaligon bangod si Jehova “nagahatag sing maalwan sa tanan kag wala nagabasol.”—Santiago 1:5; Mateo 7:7-11; 21:22.
Paghantop kag Paghangop
Ginpakita ni apostol Pablo ang paghantop sang ginbantala niya ang kamatuoran sa mga tawo sang mga pungsod. Isa ka bes, halimbawa, sang didto sa Atenas, “naglabay [sia] kag ginapanilagan sing maid-id” ang mga butang nga ila ginasimba. Ginapalibutan si Pablo sing mga idolo, kag naakig ang iya espiritu. Karon dapat sia maghimo sing isa ka desisyon. Sundon bala niya ang hilway nga dalanon kag maghipos? Ukon dapat bala sia maghambal sing prangka tuhoy sa lapnag nga idolatriya nga nagpaakig sa iya, bisan pa nga ang paghimo sini mangin makatalagam?
Si Pablo naghulag nga may paghantop. Nakita niya ang isa ka halaran nga nasulatan: “Sa Dios nga Wala Makilal-i.” Sing mataktikanhon, ginkilala ni Pablo ang ila debosyon sa mga idolo kag nian gingamit yadto nga halaran subong paagi sa pagpakilala sing tema tuhoy sa “Dios nga naghimo sang kalibutan kag sang tanan nga butang sa sini.” Huo, si Jehova amo ang Dios nga wala nila makilal-i! Si Pablo sa sina nga paagi nagbinagbinag sang ila pagkasensitibo sa mga butang kag nakahatag sing daku nga pagpanaksi. Ano ang resulta? Madamo nga tawo ang nagbaton sing kamatuoran, lakip si “Dionisio, isa ka hukom sang korte sang Areopago, kag ang babayi nga ginhingalanan si Damaris, kag ang iban nga kaupod nila.” (Binuhatan 17:16-34) Daw ano nga halimbawa sang paghantop si Pablo!
Walay duhaduha, ang paghantop indi mahapos ukon kinaugali nga matigayon. Apang upod ang pagkamapailubon, pangamuyo, hanuot nga panikasog, maalamon nga pagpakig-upod, pagtuon sing Biblia upod ang pagpamalandong sa sini, kag pagsalig sa balaan nga espiritu ni Jehova, sarang mo man mapalambo ini.