Isa ka Gatos ka Tuig ang Edad kag Nagabaskog Pa

PANUGIRON NI RALPH MITCHELL

Ang akon amay, nga kasarangan lamang ang kataason, isa anay ka pastor sang Metodista. Ginasaylo sia anay kada duha ukon tatlo ka tuig sa kalabanan magamay nga mga banwa, lakip ang Ashe­ville, ­North Carolina, E.U.A., diin natawo ako sang Pebrero 1895. Gani nagdaku ako nga may ihibalo sa Cristiandad.

MADUMDUMAN ko nga sang bata pa ako ginadapit ako padulong sa ­“mourn­ers’ ­bench” sa tion sang re­vival meet­ing agod mapuno sing balaan nga espiritu. Ginsilingan ako nga itu-ad ang akon mga sala, tumanon ang Napulo ka Sugo, kag magpakabuot. Sa amo makadto ako sa langit kon mapatay ako. ‘Ti,’ siling ko sa akon kaugalingon, ‘sa banta ko makadto ako sa impierno kay indi ko mahimo magpakabuot agod makakadto sa langit.’ Nagdumdom ako nga ang mga adulto lamang​—⁠labi na ang mga pastor​—⁠ang nagasunod sa mga talaksan sang Biblia.

Apang bisan sang antes ako magtin-edyer, namutikan ko na ang pagkasalimpapaw sa relihion. Halimbawa, ginasakripisyo sang akon amay ang materyal nga mga kinahanglanon sang iya pamilya agod lamang makahatag sing daku nga kantidad sa pundo sang obispo sa komperensia sang mga klerigo upod sa obispo. Naglaum sia nga paagi sa sini itangdo sia sa dakudaku nga simbahan. Madumduman ko ang isa ka lokal nga pastor nga isa man ka mangunguma sing bulak. Luyag gid niya makatigayon sing isa ka prominente nga posisyon, gani nagbaligya sia sing isa ka gatos ka bulto sang bulak kag nagkadto sa komperensia nga madamo gid sing kuwarta. Sang daw natipon na nila ang tanan nga kuwarta gikan sa tumalambong​—⁠kalabanan mga pastor​—⁠nagtumbo ining mangunguma sing bulak nga pastor kag nagsinggit: “Amo lang bala ini tanan ang ginahatag ninyo sa inyo obispo? Sa tagsa ka pastor nga maghatag sing lima ka dolyar, mahatag ako sing napulo ka dolyar!” Kapin sa isa ka libo ka dolyar ang nakolekta, kag gintangdo sang obispo ining tawo nga mangin nagadumala nga gulang nga labaw sa akon amay. Wala ako magpati nga yadto nga pagtangdo naghalin sa Dios. Kutob sadto nangin maduhaduhaon ako sa bisan anong butang nga may kaangtanan sa relihion.

Ginkuha ako nga soldado sang madalahig ang Estados Unidos sa unang inaway kalibutanon. Madumduman ko gid ang mga kapelyan sang hangaway nga nagasermon sa amon nga mga soldado nahanungod sa matutom nga pagpakig-away para sa amon pungsod, kag labi pa ini nga nagpadaku sang akon kaugot sa relihion. Ang akon mga tulumuron amo nga maluwas, tapuson ang akon pagtuon, kag dayon mangasawa. Wala sing duog ang relihion sa akon mga plano para sa palaabuton.

Pagbag-o sang Panimuot

Sang 1922, naghigugma ako sa isa ka lin-ay nga si ­­Louise. Isa gali sia ka debotado nga Katoliko, kag sang mamat-od kami nga magpakasal, isa ka Katoliko nga kasal ang luyag niya. Ti, indi ko luyag ang bisan ano nga sahi sang relihioso nga seremonya, gani nagsugot sia nga magpakasal kami sa munisipyo sa Siudad sang New York.

Sang primero wala kami nagakamog sa relihion. Ginpaathag ko lamang sa iya sing maayo nga wala ako sing pagsalig sa relihion kag magasahuay kami basta lang indi niya pagsambiton ini. Nian, sa ulot sang mga tuig 1924 kag 1937, nabun-ag ang kabataan​—⁠sing paagisod, tubtob nakatigayon kami sing lima ka lalaki kag lima ka babayi! Luyag ni ­Louise nga paeskwelahon ang amon kabataan sa Katoliko nga eskwelahan. Indi ko luyag nga makatigayon sila sing bisan ano nga sahi sang relihioso nga paghanas, gani ginbaisan namon ini.

Sang maaga nga bahin sang 1939 isa ka butang ang natabo nga nagpabag-o sang akon pagtamod sa relihion sing bug-os. Sanday Henry Web­ber kag Har­ry ­Piatt, duha sang mga Saksi ni Jehova, nagduaw sa akon balay sa Ro­selle, New Jersey. Nangin maathag sa gilayon nga luyag nila hambalan ang isa ka topiko nga wala gid ako sing interes​—⁠ang relihion. Ang akon pagtuo nagahinakit gihapon sa katunayan nga ang mga kapelyan sa hangaway nagsiling, ‘Makig-away kamo para sa inyo pungsod,’ samtang ang mga klerigo sa amon lugar nagsiling, ‘Dili ka magpatay.’ Daw ano nga pagkasalimpapaw! Nagdumdom ako nga tadlungon ko ining duha ka Saksi. “Sugiran ko kamo sing isa ka butang,” siling ko sa ila. “Kon ang inyo relihion matuod, nian ang tanan nga iban pa butig. Kag bisan kon isa lang sang iban pa nga mga relihion ang matuod, nian ang tanan nga nabilin, lakip ang inyo, butig. Isa lamang ang matuod nga relihion.” Sa akon daku nga kakibot, nag-ugyon sila sa akon!

Masunod, ginpangabay nila ako nga kuhaon ang akon Biblia kag buksan ini sa 1 Corinto 1:10. Didto nabasahan ko: “Ginapakiluoy ko sa inyo, mga kauturan, sa ngalan sang aton Ginuong Jesucristo, nga kamo tanan maghambal sing pareho nga butang, kag indi kamo magbinahinbahin; kundi mag-isa kamo sing himpit sa pareho nga panghunahuna kag pareho nga paghukom.” (King James Version) Ginpukaw sining kasulatan ang akon interes. Sa amo man nga tion, nahangawa ako nga ining duha ka lalaki nagatinguha nga pasudlon ako sa isa ka sahi sang kulto. Apang may natun-an ako​—⁠wala dapat sing pagbinahinbahin sa tunga sang mga Cristiano. Madamo pa ako sing pamangkot sa akon hunahuna. Halimbawa, Ano ang nagakatabo sa kalag sa kamatayon? Luyag ko gid hambalan ining pamangkot upod sa ila! Apang, nag-alang-alang ako nga basi magtuga ini sing tuman nga relihioso nga binaisay sa balay.

Nian ang isa sang duha ka lalaki nagsiling: “Luyag namon magbalik kag makighambal sa imo liwat sa masunod nga semana.” Gintinguhaan ko nga palas-ayon sila sa pagbalik sa mataktikanhon nga paagi, apang nagsaligbat ang akon asawa. “­Ralph,” siling niya, “luyag nila mahibaluan kon san-o sila makabalik.” Nakibot ako sa sini, kay sarado Katoliko sia! Apang, naghunahuna ako, ‘Basi naman makakita kami sing pila ka punto nga maugyunan namon tuhoy sa relihion.’ Gani nagsugot ako nga mabalik sanday Henry Web­ber kag Har­ry ­Piatt sa masunod nga Biernes.

Sa amo sadto nga nagsugod ako sa pagtuon sing Biblia upod sa mga Saksi ni Jehova. Wala madugay pagkatapos sini, gin-agda ako nga magtambong sa isa ka kombension sa Madison ­Square Gar­den sa Siudad sang New York. Maathag gid nga madumduman ko pa ang pamulongpulong ni Jo­seph F. Ruther­ford nga “Gobierno kag Paghidait,” nga ginhatag sang Hunyo 25, 1939. Isa ako sa 18,000 ka tawo nga nagtambong. Ang matuod, 75,000 ang nakabati sang pamulongpulong, kon ilakip mo ang mga namati sa internasyonal nga hook­up nga ginagamit ang mga linya sang radyo kag telepono.

Apang ang katawhay wala magdugay. Ang mga sumulunod sang Katoliko nga pari nga si ­Charles Cough­lin namahog nga gamuhon ang asambleya, kag matuod gid, sa tunga-tunga sang pamulongpulong ni Utod Ruther­ford, ginatos ka akig nga mga tawo ang nagsugod sa pagyawyaw kag nagasinggit sing mga eslogan subong sang, “Heil Hitler!” kag “Viva Franco!” May daku gid nga kinagual sa bagay nga mabatian sa mga linya sang telepono ang kinagubot! Mga 15 minutos ang nagligad antes mapahipos sang mga ush­er ang akig nga grupo. Samtang nagakatabo ini, si Utod Ruther­ford, nga walay kahadlok, nagpadayon sa paghambal samtang ang sulit-sulit nga pamalakpak sang tumalambong nagsakdag sa iya.

Napukaw gid karon ang akon handum nga mangusisa. Ngaa ang isa ka Katoliko nga pari nagsugyot sing daku gid nga kaugot batok sa mga Saksi ni Jehova? Ginhaumhaum ko nga may kamatuoran ang ginabantala ni Ruther­ford​—⁠butang nga indi luyag sang klero nga mabatian sang katawhan kaangay ko. Gani ginpadayon ko ang pagtuon sa Biblia kag nag-uswag. Sang ulihi, sang Oktubre 1939, ginsimbuluhan ko ang akon dedikasyon kay Jehova paagi sa bawtismo sa tubig. Ang iban sang akon kabataan ginbawtismuhan sang masunod nga tuig, kag ang akon asawa, si ­Louise, ginbawtismuhan sang 1941.

Pag-atubang sa mga Pagtilaw

Wala madugay sa tapos ko ginbaton ang kamatuoran, napatay ang akon iloy, kag nagbalik ako sa ­North Carolina para sa iya lubong. Ginbatyag ko nga indi ko mahuptan ang maayong konsiensia kon magtambong ako sa serbisyo nga himuon sa sulod sang simbahan sang Metodista. Gani ginteleponohan ko ang akon amay antes ako maglakat kag ginpangabay sia nga ibilin lang ang lungon sa punerarya. Nagsugot sia, apang pag-abot ko didto, nagapakadto na sila sa simbahan, diin pagdumdom nila pat-od nga magabuylog ako sa ila.

Ti, wala ako magsunod, kag nagtuga ini sing gamo sa akon pamilya. Bisan pa ang akon utod nga si Edna kag ako suod gid halin sang una, pagkatapos sang lubong ni Nanay indi na sia makighambal sa akon. Nagpadala ako sing mga sulat, apang wala sia magsabat. Kada tig-ilinit kon magkari si Edna sa New York agod mag-eskwela sa mga kurso para sa mga manunudlo sa City Col­lege, nagtinguha ako nga makigkita sa iya. Apang ginalikawan niya ako, nagasiling nga masako sia. Sang ulihi nangampo ako, kay daw ginagamo ko lamang sia. Madamo nga tinuig ang nagligad antes ako makabati liwat gikan sa iya.

Bangod sang ila pagpangindi sa pagsaludo sa bandera, anom sang akon kabataan ang gintabog sa eskwelahan sang 1941, subong sang madamo nga iban pa nga kabataan sa Estados Unidos kag Canada. Agod matuman ang legal nga kinahanglanon para sa edukasyon, naghimos ang mga Saksi sang ila kaugalingon nga mga eskwelahan nga gintawag King­dom ­Schools. Ang isa anay ka otel sa Lake­wood, New Jersey, amo ang lokasyon sang eskwelahan nga gin-eskwelahan sang akon kabataan. Ang King­dom Hall yara sa una nga panalgan, upod sa hulot-klasehan sang eskwelahan, isa ka kusina, kag duog nga kalan-an. Ang tululugan sang mga babayi yara sa ikaduha nga panalgan, kag ang mga kuwarto sang mga lalaki yara sa ikatlo nga panalgan. Isa yadto ka maayo nga eskwelahan. Ang kalabanan sang kabataan nga nagadayon didto nagapauli lamang sa talipuspusan sang semana. Ang mga mas malayo sing puluy-an nagapauli kada ikaduha nga se­mana.

Halin pa sang akon una nga mga tuig sa kamatuoran, handum ko gid nga magpayunir, subong amo ang pagtawag sa bug-os tion nga mga ebanghelisador sang mga Saksi ni Jehova. Sa isa ka kombension sang 1941 sa St. Louis, Mis­souri, ang isa ka utod nga lalaki sa programa nagsugid kon paano sia nagapayunir samtang nagapadaku sing 12 ka kabataan. Naghunahuna ako, ‘Kon makapayunir sia nga may 12, makapayunir ako nga may 10.’ Apang, ang akon kahimtangan wala magtugot sa akon nga magpayunir tubtob nagligad pa ang 19 ka tuig. Sang ulihi, sang Oktubre 1, 1960, nasugdan ko ang pag-alagad kay Jehova subong isa ka regular payunir.

Isa ka Sorpresa nga Pagduaw

Sang 1975, nakabaton ako sing tawag sa telepono gikan sa akon utod nga si Edna. Otsenta anyos na ako sini nga tion, kag wala ko sia makita ukon mabatian ang iya tingog sa mga 20 ka tuig. Nagapanawag sia gikan sa erport, kag ginpangabay niya ako nga sugaton sia kag ang iya bana. Nalipay ako nga makita liwat si Edna, apang manug-abot pa ang daku gid nga sorpresa. Sang sa dalanon kami pauli, ang iya bana nagsiling, “May kombertido kamo.” Wala ko mahangpi kon ano ang iya buot silingon. Pag-abot namon sa balay, sa liwat nagsiling sia, “May kombertido kamo diri.” Nahangpan ini sa gilayon sang akon asawa. Nagliso sia sa akon utod, kag namangkot, “Edna, Saksi ka bala?” “Amo gid matuod,” sabat ni Edna.

Paano ginbaton ni Edna ang kamatuoran? Ti, sang 1972, sa akon pagpanikasog nga ipasag-uli ang amon naguba nga relasyon, ginpadalhan ko sia sing regalo nga suskripsion sa Ang Lalantawan. Mga isa ka tuig sang ulihi, nagmasakit si Edna kag kinahanglan magpahuway sa ila balay. Ang mga magasin nagatungtong lang gihapon sa ibabaw sang iya lamesa nga may putos pa. Agod tan-awon kon ano ini, ginbuksan ni Edna ang isa kag ginbasa. Sang matapos niya ang magasin, nagsiling sia sa iya kaugalingon, ‘Amo ini ang kamatuoran!’ Sang maduaw sia sang mga Saksi ni Jehova sa iya balay, nabasa na niya ang bug-os nga tangkas sang Lalantawan nga mga magasin. Ginbaton niya ang isa ka pagtuon sa Biblia, kag sang ulihi nangin isa sang mga Saksi ni Jehova.

Paglandas sang Akon Pagkabalo

Ang akon asawa, si ­Louise, nagmasakit sang ulihi sing diabetes, kag ang iya kahimtangan naggrabe tubtob nagtaliwan sia sang 1979, sa edad nga 82. Sang mapatay si ­Louise, napatay man ang isa ka bahin sang akon lawas. Nagdulog ang akon bug-os nga kalibutan. Indi ko mahibal-an kon ano ang himuon. Wala ako sing mga plano para sa palaabuton, kag kinahanglan ko gid ang pagpalig-on. Ginpalig-on ako sang isa ka nagalakbay nga manugtatap, si Rich­ard ­Smith, nga padayunon ko ang akon pagpayunir. Nasapwan ko nga ang naghatag sa akon sing daku gid nga paglipay amo ang paglipay sa iban nga namatyan sing mga hinigugma.

Ang Watch Tower Society nag-organisar sing isa ka ­tour sa Israel sang 1979, gani nagpalista ako. Ining paglakbay nagpapagsik gid sa akon sing daku, kag pagpauli ko, nagpayunir ako liwat sa gilayon. Kada tuig sugod sadto, nangin hilikuton ko ang magbulig sa wala pa matangdo ukon talagsa makadtuan nga teritoryo sa iban nga bahin sang pungsod. Walay sapayan sang akon katigulangon, aktibo gihapon ako sa sining pribilehiyo.

Ginabulubanta ko nga sa sulod sang mga tinuig, nalipay ako nga mga 50 ka tawo ang nabuligan ko sa dalanon padulong sa kabuhi. Ang kalabanan sang akon mga anak yara sa kamatuoran. Duha sang akon mga anak nga babayi ang nagaalagad subong regular payunir. Ang isa ko pa ka anak nga babayi, si ­Louise Blanton, nagaalagad sa bug-os kalibutan nga ulong-talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Brook­lyn, New York, upod sa iya bana, si ­George, kag ang isa sang akon mga anak nga lalaki nagaalagad subong isa ka gulang sa sulod sang madamo nga tuig.

Sa pagkamatuod, bangod sang pagkadihimpit nga napanubli sa aton unang tawhanon nga mga ginikanan, napaidalom kita tanan sa balatian kag kamatayon. (Roma 5:12) Ang akon kabuhi indi gid hilway sa mga pagpalamaol kag pagpalanakit. Nagaantos ako karon bangod sang ar­thri­tis sa akon wala nga batiis. Kon kaisa nabudlayan gid ako, apang wala gid ini makapugong sa akon nga mangin aktibo. Kag kabay nga indi. Luyag ko magpadayon. Ang akon pinakadaku nga handum amo ang magpadayon sa pagpayunir tubtob sa katapusan, ginahimo ang tanan nga masarangan ko sa pagpakilala sang ngalan kag mga katuyuan ni Jehova.

[Retrato sa pahina 23]

Upod sa akon anak nga babayi nga si Rita