Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa

Nahangpan ko nga ang Griegong tinaga nga “toʹte” (“then” sa Ingles) ginagamit sa pagpakilala sa kon ano ang nagasunod. Bangod sini ngaa ang Mateo 24:9 mabasa: “Nian [“toʹte”] itugyan kamo sang mga tawo sa kapipit-an,” samtang ang kaanggid nga rekord sa Lucas 21:12 nagasiling: “Apang antes sining tanan nga butang ang mga tawo magadakop sa inyo kag magahingabot sa inyo”?

Husto matuod nga ang toʹte mahimo magamit sa pagpakilala sa butang nga nagasunod, sa butang nga nagaalagisod, kon hambalon pa. Apang dapat naton mahangpan nga indi lamang amo ini ang Biblikanhon nga paggamit sa tinaga.

Ang A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature, nanday ­Bauer, ­Arndt, kag Ging­rich, nagapakita nga ang tinaga nga toʹte ginagamit sa duha ka sadsaran nga kahulugan sa Kasulatan.

Ang isa amo ang “sina nga tion.” Mahimo ini nga ang “nagligad nga nian.” Ang halimbawa nga ginahatag amo ang Mateo 2:17: “Nian natuman ang ginpamulong ni Jeremias nga manalagna.” Wala ini nagapatuhoy sa pila ka butang sa isa ka serye ­kundi nagapakita sang isa ka partikular nga tion sang nagligad, sina nga tion. Sa kaanggid, ang toʹte mahimo magamit “sa palaabuton nga ugaling.” Ang isa ka halimbawa makita sa 1 Corinto 13:12: “Kay sa karon nakakita kita sing malubog nga balayan paagi sa metal nga salaming, apang ugaling mangin sa guya kag guya. Sa karon nakahibalo ako sing bahin, apang ugaling magahangop ako sing sibu subong nga ako man nahangop sing sibu.” Gingamit diri ni Pablo ang toʹte sa kahulugan nga ‘sa sinang palaabuton nga tion.’

Suno sa sining lexicon, ang iban nga paggamit sa toʹte amo “ang pagpakilala sa nagasunod sa tion.” Ining lexicon nagahatag sing madamong halimbawa nga masapwan sa tatlo ka rekord tuhoy sa sabat ni Jesus sa pamangkot sang mga apostoles nahanungod sa tanda sang iya presensia.⁠a Subong mga halimbawa sang paggamit sang toʹte “sa pagpakilala sa nagasunod sa tion,” ginsambit sang lexicon ang Mateo 24:​10, 14, 16, 30; Marcos 13:​14, 21; Lucas 21:​20, 27. Ang pagbinagbinag sa konteksto nagapakita kon ngaa ang butang nga nagasunod sa tion amo ang husto nga paghangop. Kag makabulig ini sa paghangop sa kahulugan sang tagna ni Jesus nga nagaunod sang pagkahanabo sang palaabuton nga mga hitabo.

Apang, indi kita dapat maghinakop nga ang tagsa ka paghinambit sang toʹte sa sining mga rekord nagapakilala lamang kon ano ang nagasunod sa tion. Halimbawa, sa Mateo 24:​7, 8, aton mabasa nga si Jesus nagtagna nga ang mga pungsod magatindog batok sa pungsod kag nga may kakulang sing pagkaon kag mga linog. Ang bersikulo 9 nagapadayon: “Nian itugyan kamo sang mga tawo sa kapipit-an kag pamatyon kamo, kag mangin sentro kamo sang pagdumot sang tanan nga pungsod tungod sa akon ngalan.” Makatarunganon bala hangpon nga ang gintagna nga mga inaway, kakulang sing pagkaon, kag mga linog mahanabo tanan, kag ayhan magauntat, antes magasugod ang paghingabot?

Indi ina makatarunganon, ni ginapamatud-an ini sang nahibaluan na naton nahanungod sa nahaunang-siglo nga katumanan. Ang rekord sa tulun-an sang Mga Binuhatan nagapakita nga halos sa gilayon pagkatapos ang mga katapo sang bag-ong Cristianong kongregasyon nagsugod sa pagbantala, nakaeksperiensia sila sing daku nga pagpamatok. (Binuhatan 4:​5-21; 5:​17-40) Indi kita makasiling sing pat-od nga ang tanan nga inaway, tiggulutom, kag linog nga ginpamulong ni Jesus natabo antes sadtong unang paghingabot. Sa kabaliskaran, yadto nga pagpamatok nag-abot “antes” ang madamo sang iban pa nga mga butang nga gintagna, nga nahisuno sa kon paano ini ginligwat ni Lucas: “Apang antes sining tanan nga butang ang mga tawo magadakop sa inyo kag magahingabot sa inyo.” (Lucas 21:12) Nagapanugda ina nga sa Mateo 24:​9, ang toʹte ginagamit sing labi sa kahulugan nga “sina nga tion.” Sa panag-on sang mga inaway, tiggulutom, kag linog, ukon sina nga tion, ang mga sumulunod ni Jesus pagahingabuton.

[Footnote]