Sugilanon sang Kabuhi

Si Jehova Bugana nga Nagapadya sa mga Nagabantay sang Iya Dalanon

PANUGIRON NI ROMUALD STAWSKI

Sang nagsugod ang ikaduhang bug-os kalibutan nga inaway sang Septiembre 1939, ang nagasandukot nga pagpakig-away natabo sa naaminhan nga Poland. Subong isa ka mausisaon nga nuebe-anyos nga bata, nagkadto ako sa kaiping nga patag-awayan agod maningadtingad. Makangilidlis ang akon nakita​—ang mga bangkay nagalinapta sa duta, kag ang palibot nahil-ob sang makapuluot nga aso. Bisan pa ang akon lamang ginapamensar sadto amo ang makapauli nga indi maano, may pila ka pamangkot nga naglabad sa akon hunahuna: “Ngaa ginapahanugutan sang Dios nga mahanabo ining makakulugmat nga mga butang? Kay sin-o sia nagadampig?”

SANG malapit na matapos ang inaway, ang mga pamatan-on ginpilit sa pagpangabudlay para sa Aleman nga rehimen. Ang bisan sin-o nga mangahas sa pagpangindi ginabitay sa kahoy ukon sa taytay nga may karatula nga “traidor” ukon “tawo nga nagapangsabotahe” sa iya dughan. Ang amon banwa, Gdynia, yara sa tunga sang magkaaway nga puersa. Sang nagsag-ub kami sing tubig sa gua sang banwa, ang mga bala kag mga bomba nagtinagring sa ibabaw sang amon ulo, kag ang akon manghod nga si Henryk naigo kag napatay. Bangod sang makakulugmat nga mga kahimtangan, kami nga apat nga mag-ulutod ginsaylo ni Nanay sa basement para indi maano. Didto napatay sa diptheria ang akon duha ka tuig nga manghod nga si Eugeniusz.

Ginpamangkot ko liwat ang akon kaugalingon: “Diin ang Dios? Ngaa ginpahanugutan niya ini tanan nga pag-antos?” Bisan pa isa ako ka makugi kag palasimba nga Katoliko, wala ko makita ang mga sabat.

Ginbaton Ko ang Kamatuoran sang Biblia

Wala ginapaabot nga nasabat ang akon mga pamangkot. Natapos ang inaway sang 1945, kag sang maaga nga bahin sang 1947, nagduaw ang isa sa mga Saksi ni Jehova sa amon puluy-an sa Gdynia. Ang akon iloy amo ang nakighambal sa Saksi, kag nabatian ko ang pila sang ila paghambalanay. Daw makatarunganon ini, gani ginbaton namon ang imbitasyon nga magtambong sa isa ka Cristianong miting. Pagligad lamang sang isa ka bulan, bisan nga wala ko pa mahangpan sing bug-os ang kamatuoran sang Biblia, nagbuylog ako sa isa ka grupo sang mga Saksi sa amon lugar kag nagbantala sa iban tuhoy sa mas maayo nga kalibutan, diin wala na sing mga inaway kag mga pagpamintas. Nagpahalipay gid ini sa akon.

Sang Septiembre 1947, gintugmawan ako sa sirkito nga asambleya sa Sopot. Pagkadason nga Mayo, nagsugod ako sa pagregular payunir, nga nagahinguyang sang kalabanan sang akon tion sa pagbantala sang mensahe sang Biblia sa iban. Ang klero sa amon lugar namatok gid sa amon hilikuton kag ginsulsulan niya ang kasingki batok sa amon. Isa ka bes, gin-atake, ginbato, kag ginbakol kami sang isa ka akig nga guban. Isa pa ka bes, ginsulsulan sang mga madre kag sang mga klerigo sa amon lugar ang isa ka grupo sang mga tawo nga atakehon kami. Nagdangop kami sa estasyon sang pulis, apang ginpalibutan sang grupo ang tinukod kag namahog nga sakiton kami. Sang ulihi nag-abot ang dugang pa nga mga pulis, kag gin-updan nila kami palayo.

Wala pa sing kongregasyon sadto sa lugar nga amon ginabantalaan. Kon kaisa nagapaligad kami sing gab-i sa kagulangan. Nalipay kami sa pagbantala walay sapayan sang mga kahimtangan. Karon, may mabakod na nga mga kongregasyon sa sina nga lugar.

Pag-alagad sa Bethel kag Pag-aresto

Sang 1949, gin-agda ako sa Puluy-an Bethel sa Łódź. Isa gid ka daku nga pribilehiyo nga mag-alagad sa sini nga duog! Makapasubo nga wala ako didto magdugay. Sang Hunyo 1950, isa ka bulan antes gindumilian ang amon hilikuton, gin-aresto ako upod sa iban pa nga mga utod sa Bethel. Ginbilanggo ako, kag subong resulta, mapintas ako nga gin-interogar.

Bangod ang akon amay nagatrabaho sa isa ka barko nga regular nga nagabiyahe sa New York, ang nagaimbestigar nga mga opisyal nagpanikasog nga paakuon ako nga ang akon amay espiya sang Estados Unidos. Wala kaluoy nga gin-interogar ako. Dugang pa, ginpulihan ako sang apat ka opisyales nga kumbinsihon nga magtestigo kontra kay Utod Wilhelm Scheider, nga amo sadto ang nagadumala sang amon hilikuton sa Poland. Ginbakol nila sing batuta ang akon tikod. Samtang nagahigda ako sa salog nga duguon kag daw indi na makaagwanta, nagsinggit ako, “Jehova, tabangi ako!” Nakibot ang mga nagahingabot kag nag-untat sa pagbakol sa akon. Sa sulod sang pila ka minuto, natulugan sila. Napaumpawan ako kag nagbaskog liwat. Nagkumbinsi ini sa akon nga mahigugmaon nga ginatabangan ni Jehova ang iya dedikado nga mga alagad kon mangayo sila sing tabang sa iya. Nagpabakod ini sang akon pagtuo kag nagtudlo sa akon nga magsalig sing bug-os sa Dios.

Ang pinal nga report sang imbestigasyon naglakip sang butig nga testimonya nga kuno ginhambal ko. Sang nagprotesta ako, ang opisyal nagsiling sa akon, “Sa korte ka na lang magpaathag!” Ginlaygayan ako sang isa ka mainabyanon nga kaupod ko sa selda nga indi ako magkabalaka, kay usisaon pa sang manunumbong sang militar ang pinal nga report, kag magahatag ini sa akon sing kahigayunan nga ipanghiwala ang butig nga testimonya. Amo gid sini ang natabo.

Hilikuton sa Sirkito kag Liwat nga Pagkabilanggo

Ginbuy-an ako sang Enero 1951. Pagligad sang isa ka bulan, nag-alagad ako subong nagalakbay nga manugtatap. Walay sapayan sang pagdumili, nagpanghikot ako upod sa iban nga mga utod agod pabakuron ang mga kongregasyon kag buligan ang kaupod nga mga Saksi nga naglinapta bangod sang aktibidad sang mga sekreta. Ginpalig-on namon ang mga kauturan nga magpadayon sa ministeryo. Sang ulihi nga tinuig, maisugon nga ginsuportahan sini nga mga kauturan ang mga nagalakbay nga manugtatap kag patago nga nag-imprinta kag nagpanagtag sing mga literatura sa Biblia.

Isa ka adlaw sang Abril 1951, pagkatapos makatambong sa Cristianong miting, gin-aresto ako sa dalan sang mga sekreta nga nagapanilag sa akon. Bangod wala ko ginsabat ang ila mga pamangkot, gindala nila ako sa bilangguan sa Bydgoszcz kag gin-interogar ako sadto man nga gab-i. Ginpatindog ako nga nagaatubang sa dingding sa sulod sang anom ka adlaw kag anom ka gab-i, nga wala ginhatagan sing pagkaon ukon ilimnon kag nahaklo ang madamol nga aso sang sigarilyo sang mga opisyales. Ginbatuta ako kag ginpaso sing sigarilyo. Sang nalipong ako, ginbasyahan nila ako sing tubig kag gin-interogar liwat. Nakitluoy ako kay Jehova nga hatagan ako sing kusog agod makabatas, kag gintabangan niya ako.

May mga bentaha ang mabilanggo sa Bydgoszcz. Napaambit ko didto ang kamatuoran sang Biblia sa mga tawo nga wala kuntani mabantalaan. Kag sa pagkamatuod, madamo sing higayon nga makapanaksi. Bangod sang ila masubo, sa masami walay paglaum, nga kahimtangan, ang mga bilanggo nagpamati gilayon sa maayong balita.

Duha ka Importante nga Pagbag-o

Wala madugay nga ginpagua ako sang 1952, nakilala ko si Nela, nga isa ka makugi nga payunir. Madugay na sia nga nagpayunir sa bagatnan nga bahin sang Poland. Sang ulihi, nagtrabaho sia sa “panaderya,” ang isa ka tago nga duog diin gin-imprinta ang amon mga literatura. Isa yadto ka mabudlay nga trabaho, nga nagakinahanglan sing pagkaalisto kag pagkamasinakripisyuhon. Ginkasal kami sang 1954, kag padayon kami nga nag-alagad sing bug-os tion tubtob sang mabun-ag ang amon anak nga babayi, nga si Lidia. Nian namat-od kami nga agod makapadayon ako sa nagalakbay nga hilikuton, si Nela dapat mag-untat sa pag-alagad sing bug-os tion, magpauli, kag mag-atipan sang amon anak.

Sadto man nga tuig, nag-atubang kami sing isa pa ka importante nga desisyon. Ginpangabay ako nga mag-alagad subong manugtatap sang distrito sa lugar nga nagasakop sang ikatlo nga bahin sang Poland. Ginpangamuyo namon ini nga butang. Nahibaluan ko kon daw ano ka importante nga pabakuron ang amon mga kauturan sa tion sang pagdumili. Madamo nga mga utod ang gin-aresto sadto, gani kinahanglan gid ang espirituwal nga pagpalig-on. Paagi sa pagsuportar ni Nela, ginbaton ko ang asaynment. Ginbuligan ako ni Jehova nga mag-alagad subong manugtatap sang distrito sa sulod sang 38 ka tuig.

Pagdumala sa “mga Panaderya”

Sadto anay, ang manugtatap sang distrito amo ang nagadumala sang “mga panaderya,” nga nahamtang sa nabaw-ing nga mga duog. Pirme kami ginasundan sang mga sekreta, sa pagtinguha nga matukiban kag mapauntat ang amon pag-imprinta. Kon kaisa nagmadinalag-on sila, apang wala gid kami makulangan sing kinahanglanon nga espirituwal nga pagkaon. Maathag gid nga gin-atipan kami ni Jehova.

Agod tanyagan sa paghimo sang mabudlay kag makatalagam nga hilikuton sang pag-imprinta, ang isa dapat nga mainunungon, alisto, masinakripisyuhon, kag matinumanon. Amo ini nga mga kinaiya ang kinahanglan agod padayon nga magpanghikot ang “panaderya.” Mabudlay man ang pagpangita sing isa ka nagakaigo nga lokasyon para sa tago nga pag-imprinta. Ang iban nga mga lokasyon daw nagakaigo, apang ang mga utod didto indi gid mainandamon. Sa iban naman nga mga lugar, ang lokasyon indi nagakaigo walay sapayan nga ang mga utod mainandamon. Ang mga utod handa sa paghimo sing tumalagsahon nga mga sakripisyo. Ginaapresyar ko gid ang tanan nga kauturan nga nangin kaupod ko sa pagpanghikot.

Pagpangapin sa Maayong Balita

Sadtong mabudlay nga mga tinuig, pirme kami ginsumbong nga ang amon hilikuton ilegal kag subersibo kag gindala kami sa korte. Problema ini bangod wala kami sing mga abogado nga magpangapin sa amon. Ang iban nga mga abogado mahinuklugon, apang ang kalabanan nahadlok sa publisidad kag indi nila luyag nga madisgusto sa ila ang mga awtoridad. Apang, nakahibalo gid si Jehova sang amon mga kinahanglanon, kag sa gintalana nga tion ginmaniobra niya ang tanan sing nahisuno.

Si Alojzy Prostak, isa ka nagalakbay nga manugtatap gikan sa Kraków, ginkastigo sing todo sa tion sang interogasyon amo nga gindala sia sa ospital sang bilangguan. Bangod sang iya mabakod nga panindugan walay sapayan sang mental kag pisikal nga pag-antos, gintahod kag gindayaw sia sang iban nga mga bilanggo sa ospital. Ang isa sa ila amo ang abogado nga si Witold Lis-Olszewski, nga nagdayaw gid sa kaisog ni Utod Prostak. Pila ka beses nga nasugilanon niya si Utod Prostak kag nangako, “Sa tion nga makagua ako kag makatrabaho liwat, pangapinan ko ang mga Saksi ni Jehova.” Gintuman niya ang iya ginpangako.

Si G. Olszewski may kaugalingon nga grupo sang mga abogado kag dalayawon gid ang ila determinasyon nga tumanon ang ila pangako nga buligan kami. Sadtong grabe gid ang pagpamatok, ginpangapinan nila ang mga kauturan sa mga 30 ka bista sa isa ka bulan​—isa sa isa ka adlaw! Bangod kinahanglan nga may bastante nga ihibalo si G. Olszewski sa tanan nga kaso, gintangdo ako nga makig-angot pirme sa iya. Nagpangabudlay ako upod sa iya sa sulod sang pito ka tuig sang katuigan 1960 kag 1970.

Madamo ako sing natun-an tuhoy sa butang may kaangtanan sa kasuguan sadto nga tion. Masunson ko nga naobserbahan ang mga bista, ang komento sang mga abogado​—positibo kag negatibo​—ang mga pamaagi sang legal nga depensa, kag ang testimonya sang akusado nga mga masigkatumuluo. Mapuslanon gid nga buligan ang amon mga kauturan, ilabi na ang mga ginpatawag nga mangin mga testigo, kon ano ang ila ihambal kag kon san-o sila maghipos sa atubangan sang korte.

Kon may bista, si G. Olszewski masunson nga nagadayon sing isa ka gab-i sa mga puluy-an sang mga Saksi ni Jehova. Wala ini nagakahulugan nga indi niya masarangan ang isa ka hulot sa hotel, kundi subong sang ginsiling niya anay, “Antes sang bista, gusto ko matigayon ang inyo panimuot.” Bangod sang iya bulig, madamo nga bista ang may paborable nga mga resulta. Ginpangapinan niya ako sing pila ka beses, kag wala gid sia magpabayad. Isa pa ka bes, wala sia magpabayad sa 30 ka kaso. Ngaa? Nagsiling sia, “Luyag ko magbulig sing bisan diutay lang sa inyo hilikuton.” Kag indi ini diutay lang nga kantidad kay ang iya serbisyo mahal kuntani. Natalupangdan sang mga awtoridad ang ginhimo sang grupo ni G. Olszewski, apang wala ini magpalas-ay sa iya nga buligan kami.

Mabudlay ilaragway ang maayo nga pagpanaksi sang amon mga kauturan sa sining mga bista. Madamo ang nagkadto sa korte agod tambungan ang mga bista kag agod palig-unon ang gin-akusar nga mga kauturan. Sa tion sang pinakamadamo nga bista, mga 30,000 ka sumalakdag ang naisip ko sa isa ka tuig. Isa gid yadto ka dakung kadam-an sang mga Saksi!

Bag-o nga Asaynment

Sang 1989 ang pagdumili sa amon hilikuton ginkuha. Pagligad sang tatlo ka tuig, isa ka bag-ong sanga talatapan ang gintukod kag gindedikar. Malipayon nga ginbaton ko ang asaynment nga magtrabaho sa Hospital Information Services sang gintanyag ini sa akon. Tatlo kami sa amon grupo kag ginsuportahan namon ang amon mga utod nga may problema tuhoy sa dugo kag ginbuligan sila nga pangapinan ang ila panindugan pasad sa ila Cristianong konsiensia.​—Binuhatan 15:29.

Nagapasalamat gid kami sang akon asawa tungod sa pribilehiyo nga maalagad si Jehova sa publiko nga ministeryo. Pirme ako ginsuportahan kag ginpalig-on ni Nela. Ginaapresyar ko pirme nga kon masako ako sa teokratiko nga mga asaynment ukon mabilanggo, wala gid sia nagreklamo nga wala ako sa balay. Sa mabudlay nga mga tion, ginlugpayan niya ang iban sa baylo nga mapung-aw.

Halimbawa, sang 1974, gindakop ako kaupod sang iban nga mga nagalakbay nga manugtatap. Luyag sugiran sang mga utod ang akon asawa tuhoy sini nga indi sia mahinalian. Sang nakita nila sia, namangkot sila, “Sister Nela, handa ka bala makabati sang pinakamalain nga balita?” Sang primero, wala sia makatingog, kay pagdumdom niya napatay ako. Sang mahibaluan niya kon ano gid ang natabo, nagsiling sia nga napaumpawan: “Buhi sia! Indi ini ang iya una nga pagkabilanggo.” Sang ulihi, ginsugiran ako sang mga utod nga nagdayaw gid sila sa iya positibo nga panimuot.

Bisan pa may masubo nga mga eksperiensia kami sang nagligad, si Jehova bugana nga nagpakamaayo sa amon tungod sang pagbantay namon sang iya dalanon. Nalipay gid kami nga ang amon anak, nga si Lidia, kag ang iya bana, nga si Alfred DeRusha, isa ka huwaran nga Cristianong mag-asawa. Ginpadaku nila ang ila mga anak, nga sanday Christopher kag Jonathan, nga mangin dedikado nga mga alagad sang Dios, nga nagadugang sa amon kalipay. Ang akon manghod nga lalaki, nga si Ryszard, kag ang akon manghod nga babayi, nga si Urszula, nangin matutom man nga mga Cristiano sa madamo nga tinuig.

Wala kami ginbiyaan ni Jehova, kag luyag namon nga padayon sia nga alagaron sing bug-os tagipusuon. Naeksperiensiahan gid namon ang kamatuoran sang ginasiling sang Salmo 37:34: “Maglaum kay Jehova kag bantayi ang iya dalanon, kag sia magabayaw sa imo sa pagpanag-iya sang duta.” Malangkagon nga ginahulat namon ina nga tion sing tinagipusuon.

[Retrato sa pahina 17]

Sa isa ka asambleya nga ginhiwat sa hardin sang isa ka utod sa Kraków, 1964

[Retrato sa pahina 18]

Upod sa akon asawa, nga si Nela, kag sa amon anak, nga si Lidia, 1968

[Retrato sa pahina 20]

Upod sa Saksi nga bata antes sia operahan sa tagipusuon nga wala nagagamit sing dugo

[Retrato sa pahina 20]

Upod si Dr. Wites, pangulo nga doktor nga nagaopera sang tagipusuon sang mga kabataan nga wala nagagamit sing dugo, sa ospital sa Katowice

[Retrato sa pahina 20]

Upod si Nela, 2002