NAHIBALUAN MO BALA?

Ngaa nagpamarbas si Jose antes sia nag-atubang sa Paraon?

Dumaan nga drowing sa dingding sang Egipto nga nagapakita sang isa ka barbero nga nagaobra

Suno sa rekord sang Genesis, nagmando ang Paraon nga dal-on gilayon sa iya ang Hebreo nga priso nga si Jose agod sugiran sia sang kahulugan sang iya makatulublag nga mga damgo. Si Jose tinuig na nga napriso. Bisan pa ginapadali sia sa pagkadto sa Paraon, nagpamarbas anay si Jose. (Genesis 39:20-23; 41:1, 14) Ang pagsambit sang manunulat sining daw indi importante nga detalye nagapakita nga pamilyar sia sa mga kustombre sang Egipto.

Kinabatasan na sang madamo nga pungsod sang una, lakip na sang mga Hebreo, ang pagpatubo sang bungot. Apang “ang mga Egiptohanon sang una amo lamang ang katawhan sa Sidlangan nga indi magpatubo sang bungot,” siling sang Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature nanday McClintock kag Strong.

Bungot lang bala ang ginabarbasan? Ang magasin nga Biblical Archaeology Review nagsiling nga ginapatuman sang pila ka seremonyal nga kustombre sa Egipto nga antes ang isa ka tawo mag-atubang sa Paraon dapat anay sia maghanda kaangay sang himuon niya kon magsulod sia sa templo. Kon amo sini, kinahanglan kiskisan ni Jose ang iya ulo lakip na ang iya bug-os nga lawas.

Ang rekord sang Binuhatan nagasiling nga Griego ang amay ni Timoteo. Buot bala silingon nga halin sia sa Gresya?

Ang nanay ni Timoteo nga nagabasa sa iya samtang ang iya tatay ara sa likod

Indi man. Kon kaisa, sa mga sinulatan ni apostol Pablo, ginapatuhay niya ang mga Judiyo sa Griego, ukon mga Hellene, nga ginatawag nga Griego ang tanan nga tawo nga indi Judiyo. (Roma 1:16; 10:12) Ang isa ka rason sa sini amo ang lapnag nga paggamit sang Griego nga lenguahe kag kultura sa mga lugar nga ginbantalaan ni Pablo.

Sin-o ang ginakabig sadto nga Griego? Sang ikap-at nga siglo B.C.E., ang maayo nga humalambal sa publiko nga taga-Atenas nga si Isocrates, may pagpabugal nga nagsiling tuhoy sa paglapnag sang Griego nga kultura sa kalibutan. Nagsiling sia nga bangod sini, “ang ginatawag nga mga Griego amo ang natudluan sang aton edukasyon, sa baylo nga mga tumandok sang Gresya.” Gani bisan indi mapat-od, posible nga ang amay ni Timoteo nga indi Judiyo kag ang iban nga ginpatuhuyan ni Pablo nga Griego, mga Griego bangod sa kultura pero indi sa pagkabun-ag.—Binuhatan 16:1.