Nakita sa Daan nga Banga ang Isa ka Ngalan nga Ginsambit sa Biblia

Sang 2012, nakutkutan ang 3,000 ka tuig nga mga tinipik sang isa ka banga. Sining karon lang, nangin interesado gid sa sini ang mga researcher. Ngaa? Indi sila interesado sa mga tinipik kundi sa nasulat sa sini.

Sang nasugponsugpon na sang mga archaeologist ang mga tinipik, mabasa na nila ang mga letra sang dumaan nga Canaan. Amo sini ang nasulat: “Eshba’al Ben [anak ni] Beda’.” Ini nga ngalan amo pa lang nakita sang mga archaeologist sa dumaan nga mga tinigib.

May isa pa ka Esbaal nga ginsambit sa Biblia—ang anak nga lalaki ni Hari Saul. (1 Cron. 8:33; 9:39) Si Propesor Yosef Garfinkel, nga lakip sa nagkutkot sini nga banga, nagsiling: “Talalupangdon gid nga sang nagagahom lang si Hari David nga ginsambit ang ngalan nga Eshba’al sa Biblia kag sa rekord man sang mga archaeologist.” Ginahunahuna sang pila nga ini nga ngalan ginagamit lang sina nga tion. Isa naman ini ka halimbawa nga ginasakdag sang arkeolohiya ang Biblia!

Sa Biblia, ang ngalan nga Esbaal nagapatuhoy man kay Is-boset, nga ginbuslan ang “baal” sing “boset.” (2 Sam. 2:10) Ngaa? Ginapaathag sang mga researcher nga ang manunulat sang Ikaduhang Samuel mahimo wala maggamit sang ngalan nga Esbaal kay ginapahanumdom sini ang mga Israelinhon kay Baal, ang dios sang mga bagyo nga ginasimba sa Canaan. Pero sa Nahaunang Cronica, mabasa naton gihapon ang ngalan nga Esbaal.