Ang “Sagrado nga mga Bubon” sang Irlandiya

Sang koresponsal sang “Magmata!” sa Irlandiya

ANG tigulang nga tawo nagkurogkurog diutay. Ang iya kamut nagkurogkurog samtang nagasandok ini sing tubig gikan sa bubon, kag ginhaplas ini sa iya maluya nga tikod. Subong sang madamu, nagkari sia agod bulngon ang mga halit sang edad paagi sa gahom sining “sagrado nga bubon.”

Ang bubon, nahamtang sa tunga sang mga katunggan sa Donegal, Irlandiya, isa sang 3,000 ka “sagrado nga mga bubon” sang Irlandiya. Suno sa isa ka giya nga libro, ang mga peregrino nagakari sa sining duog “nagalaum, nagasag-ub kag nagagamit sang benindisyonan nga tubig subong isa ka paagi sa pag-uswag sa espirituwal.” Apang kapin pa sa pag-uswag sa espirituwal ang ila katuyuan sa pagkari. Ang polyeto nagapadayon: “Sa sulod sang tinuig indi maisip nga sugilanon ang ginsugid tuhoy sa tanan nga sahi sang balatian nga nabulong sa sini nga duog kag kon paano ang mga nagapiangpiang ukon nagakiangkiang nga mga peregrino nagbilin sang ila mga baston, mga saklay kag mga bendahe.”

Wala naton ginaduhaduhaan nga ang mga peregrino debotado kag malaumon. Apang ang talan-awon nga makita diri nagapautwas sa aton hunahuna sing mga pamangkot. Daw ano nga ‘pag-uswag sa espirituwal’ ang ginahatag sang “sagrado nga bubon” sa isa ka peregrino? Kon matuod gid nga nagakatabo ang milagruso nga pagbulong, halin bala ini sa Dios?

Ginatan-aw ang tigulang nga tawo nga nagapangamuyo sa bubon, nagpalibog man kami kon bala nahibaloan niya nga ang iya ginahimu ginhimu man anay sang iya mga katigulangan sa sulod sang linibo ka tuig. Ang pagtuo sa “sagrado nga mga bubon” madugay na sa Irlandiya, pabalik sa relihion sang mga Celt sa wala pa ang Cristianong panahon.

Ang mga Celt sa Wala Pa ang Cristianong Panahon

Ang mga Celt nagkari sa Irlandiya mga siglo sa wala pa matawo si Jesucristo. Tuman sila ka relihioso, kag ang sentro nga bahin sang ila pagsimba amo ang pagtuo sa pagkasagrado sang mga suba, mga tuburan, kag mga bubon. Nagpati sila nga ang ila mga diosdios kag mga diyosa sarang matawag agod mamulong didto.

Si Anne Ross, isa ka ginatahod nga awtoridad sa sini nga tema, nagalaragway sang mga pagtuluohan kag mga buhat sang mga Celt: “Ang mga pari, ang mga Druid, ginpatihan nga naghimu sang ila ritwal nga mga buhat kag naghalad sa mga diosdios sa kinaugali lamang nga mga duog, nga wala sing mga tinukod​—⁠sa idalom sang mga kahoy nga ginpasagrado sang madugay nga pagpakig-upod sa mga diosdios, halimbawa, ukon sa tupad sang sagrado nga mga bubon nga ang mga tubig sini nagaunod sing mga birtud kag paagi sa sini sarang matawag ang patron nga mga diosdios.”​—⁠Ev­ery­day Life of the Pa­gan ­Celts, pahina 136.

Malaragway naton yadtong paganong mga Celt nga nagatipon sa sadto nga duog kag nagapangayo sing pabor gikan sa ila mga diosdios. Apang ang mga tawo nga aton karon makita nagakabig sang ila kaugalingon subong mga Cristiano. Ano ang ila ginhimu diri?

Gikan sa mga Druid Padulong sa “mga Cristiano”

Sang primero, ang mga awtoridad sang Iglesia Katolika sa Irlandiya nagtinguha sa pagpapas sadtong paganong mga pagtuluohan nga madugay na. Apang sang ulihi ang ila paagi nagbalhin. Si Anne Ross nagapaathag: “Sang ulihi, sa pagsakdag sang Cristianong Iglesia, ining lokal nga mga diosdios ginbuslan sang lokal nga mga santo, sa masami ang ila ngalan pareho sang ila pagano nga orihinal; kag ang pagsimba sa bubon nagpadayon nga wala sing pagpamatok.”

Ang isa pa ka kilala nga manunulat tuhoy sa mga tradisyon sang Irlandiya nagdugang sining komento: “Madamu sining disparatis ang tudok na ka tama amo kon ngaa ang pagpamatok sa sulod sang mga siglo gikan sa Cristianong Iglesia napaslawan sa pagsugpo sa ila, kag samtang ang iban nga mga buhat napilitan nga himuon sing tago bangod sini, gin-amligan sini ang iban nga mga buhat. Ang halimbawa sini amo ang mga kulto sang sagrado nga mga bubon.”​—⁠­Irish Her­it­age, ni E. Estyn ­Evans, pahina 163.

Sa amo, ginbaton sang ulihi sang Iglesia Katolika ining dumaan nga mga disparatis. Si Anne Ross nagapaathag: “Ang mga leyenda sang kulto nagpadayon kag ang dumaan na nga mga diosdios kag mga diyosa, ayhan ginasimba karon sing patago, ukon ginadumdom na lamang sa mga sugilanon, ginhimu [karon] sang mahinuklugon nga Iglesia sa Irlandiya nga mangin mga baganihan kag mga yawa sang mga nalupyakan kag hangin, kag paagi sa sining diutay nga mga pagbalhin ang madugay na nga mga leyenda sang kulto nagpadayon.”​—⁠Pa­gan Cel­tic Brit­ain, ni Anne Ross, pahina 384.

Ano ang Ila Hunahunaon?

Ano ayhan ang ihinakop sining mga peregrino karon? Makibot ayhan sila kon mahibal-an nila nga ang ila ginahimu naghalin sa mga pagano? Makibot ayhan ining sinsero nga mga peregrino nga nagabilin sing mga sensilyo ukon sing iban pa nga halad sa sulod ukon sa tupad sang bubon kon mahibaloan nila nga ginakopya nila ang dumaan nga buhat sang pagbilin sing mga halad sa mga diosdios sang mga Celt?

Ano ang tuhoy sa duha ka may edad-edad na nga babayi nga naglakbay sing kapin sa 60 milyas (95 km) agod magduaw sa sini nga duog​—⁠isa ka paglakbay nga makapila na nila ginhimu sa sulod sang mga tinuig? Nahibaloan bala nila nga samtang nagalibotlibot sila sa bubon suno sa direksion sang relo, ginasunod ang direksion sang adlaw kag nagapangadi samtang nagalibot sila, ginabuhat nila liwat ang ginhimu anay sang ila indi Cristiano Celtiko nga katigulangan sa sulod sang mga siglo sa wala pa matawo si Cristo? Kag ang iloy sang isa ka bata nga amon nakita sa uluunhan sang bubon, nga nagapangadi samtang nagalibot sia sa tigulang na nga sapinit nga natabonan sing mga panapton, mga bendahe, kag iban pa nga mga butang nga ginbilin sang nauna nga mga peregrino​—⁠nahibaloan bala niya nga ang sapinit sagrado sa pagano nga mga Celt?

Ang awtor nga si Pat­rick Logan nagkomento nga ina nga mga bubon “masami nga nagahupot gihapon sing pamatuod sang mga pagtuluohan kag mga buhat sa wala pa ang Cristianong panahon, kag kon kaisa hagyo lang ang pagka-Cristiano.” (The Holy ­Wells of Ire­land, pahina 62) Apang ang pamangkot nagautwas, Importante bala ini? Suno sa ginsiling sa amon sang isa sang mga peregrino sa iya makagalanyat nga panghambal sang taga-Irlandiya: “Madamu na nga tinuig nga nagakari ako diri, kag wala pa ini makatuga sa akon sing halit!”

Kon wala ini sing halit, ngaa gintinguhaan anay sang iglesia nga papason ina nga mga buhat? Ayhan nahibaloan sang mga lider sang iglesia sadto anay ang mga pulong ni Jeremias sang maghambal sia nahanungod sa mga buhat sang pagano nga mga pungsod sa palibot sang Israel: “Dili kamo magtuon sang dalanon sang mga pungsod.”​—⁠Jeremias 10:​2.