Pagbantay sa Kalibutan
Navaho nga Biblia
Ang una kompleto nga Biblia nga ginbadbad sa Navaho ginbalhag kasan-o lang. Ang titulo sini amo, “Diyin God Bizaad,” nga nagakahulugan “Ang Balaan nga Dios, ang Iya Pulong.” Ang Navaho amo ang orihinal nga mga tumandok sang Estados Unidos kag amo ang pinakadaku nga tribo sang mga Indian sang pungsod. Ang pagbadbad sang King James Version sa Navaho nagpresentar sing pila ka tumalagsahon nga mga problema sa hambal. Halimbawa, si Marta bala magulang ukon manghod ni Maria? (Lucas 10:38) May yara tinaga para sa tagsa sini sa Navaho. Ang grupo sang mga manugbadbad namat-od nga sia ang magulang bangod sia ang naghimo sang tanan nga buluhaton. “Ang pinakamahapos nga mga bahin amo ang nahanungod sa mga karnero kag mga kordero,” siling ni Faith Hill, isa sang mga manugbadbad. “Ang Navaho nga mga tawo nakahibalo sang tanan nahanungod sa karnero.” Suno sa report sang The New York Times, gindayaw sang mga humalambal sang mga Navaho ang pagbadbad subong isa ka pagpakamaayo “sa pagpadayon sa paghupot sing pagtuo sa Dakung Espiritu” kag sa pagtipig sa hambal nga indi madula. Pila na lamang sang mga nag-umpisa sang proyekto sang nagligad nga 40 ka tuig ang buhi pa.
Isa Kada Minuto
Ang aborsion sa Italya nagakatabo sa kadasigon nga halos isa kada minuto, report sang The Times sang London. Sa kapin sa 400,000 ka aborsion nga ginahimo kada tuig, mga katunga ang dilegal. Ginpatalupangod sang mga awtoridad sang pangulohan nga ang pinakadaku nga grupo nga nagpaaborsion amo ang kasal nga mga babayi nga nagaedad halin sa 25 pa 34 nga may duha ka kabataan. “Isa ka daku nga kinatuhayan sa iban nga mga pungsod sa Europa nga sa diin ang aborsion masami nga nagakatabo sa indi kasal,” siling sang The Times.
Pag-atipan sa Kulang sa Binulan nga mga Lapsag
Sa sulod sang siam ka bulan ang isa ka lapsag ginabuhi sa kainit kag kasulhay sang taguangkan sang iya iloy nga sa diin may kalig-onan ini. Kon ang isa ka bata matawo nga kulang sa binulan kag mapain sa lawas sang iya iloy, ang kadasigon sang pagtubo sini hinali nga nagahinay. Agod mapasalig ang normal nga pagtubo para sa amo nga mga lapsag, ang isa ka ospital para sa mga bata sa Argentina nagtukib sing isa ka paagi. Sa tion nga kuhaon na sa incubator ang mga bata, ginadala sila sang mga nars (kag sang mga iloy kon masarangan nila) sa espesyal nga sahi sang mga apron. Paagi sa sini mabatyagan sang mga bata ang kainit sang tiyan sang nars, samtang nagatugot sa mga nars sa paghimo sang ila hilikuton. “Daw subong bala nga ginabalik mo ang lapsag sa taguangkan,” siling ni Dr. Marta Airala, isa ka doktor para sa mga bata nga karon nagagamit sing amo man nga teknik sa Albion Community Hospital sa Michigan. Suno sa report, inang kangaroo nga mga lapsag, subong amo ang pagtawag sa ila, nagtambok dayon kag nag-ayo.
Ginahadlokan ang mga Turista
Bangod sang padayon nga pagsalakay sang mga terorista, madamo nga turista ang nagapamensar sing maayo nahanungod sa ila mga plano nga magbakasyon. Ang mga Amerikano, nga amo ang sentro sang mga peligro sining karon lang, labi na nga nagahalong. “Kapin sa isa ka milyon ka Amerikano ang wala na magdayon sang ila mga plano nga magduaw sa Europa sang 1986, pagkatapos sang sunodsunod nga pag-hijack kag mga pagsalakay sang mga terorista sang nagligad nga tuig,” report sang U.S.News & World Report. “Ang listahan sang manugsakay sa eroplano padulong sa Mediterraneo—labi na sa Egipto, Italya kag Gresya—nabuhinan sing tubtob sa 60 porsiento.” Bisan gani ang beterano nga mga manuglakbay naapektohan sang nagadugang nga kahadlok kag kabalaka samtang ang mga hitabo—mga pagpamomba, pagpaniro, kag pagpang-hijack—nagamuad. Ang mga ahente sa paglakbay ginpangabay nga liwaton ang mga hulugpaan sang paglakbay agod likawan ang mga erport nga sa diin natabo ang mga pagsalakay ukon bag-uhon ang plano sang mga duog nga halapitan padulong sa mga pungsod nga ginahunahuna wala sing mga terorista. Bisan pa ginakabig ang Natung-an nga Sidlangan subong magamo nga duog, “ang mga bisita wala mahadlok” sa pagkadto sa Israel, siling sang U.S.News & World Report. “Suno sa rekord, 1.4 milyones ka tawo ang nagduaw sa pungsod sang 1985.”
Wala Ginaabiabi
Ang mga bisita nga luyag makatigayon sing visa agod makasulod sa Saudi Arabia dapat magpakita sing medikal nga report nga nagapamatuod nga wala sila sing mga tanda sang AIDS sa ila dugo. Ini nga kinahanglanon ginpatuman sa umpisa sang tuig, “sa tapos matukiban ang duha ka kaso sang AIDS sa sadto nga pungsod,” siling sang Parade Magazine sang Amerika. “Sa sining duha ka kaso, ang mga biktima gintughungan sing dugo gikan sa E.U.”
Popular nga “Basura”
Sa sulod sang 35 ka tuig ang manugprodukto sang bubble gum sa Estados Unidos nagpatubas sing paaman nga mga kard nga nagapakita sang mga litrato sang mga humalampang sang baseball. Karon ang ginapakita sang mga kard amo ang makahaladlok nga mga laragway sang cartoon nga mga karakter nga ginatawag Garbage Pail Kids. Gindumilian sa pila ka eskwelahan kag gintawag nga makangilidlis, makangilil-ad, indi maayo, malaw-ay, kag mapintas sang madamo nga adulto, mabakal ini gihapon sa tunga sang mga pamatan-on. “Naluyagan ko sila bangod kalaw-ay sa ila,” siling sang isa ka otso-anyos nga bata. “Ginapakita namon ang tion paagi sa amon mga produkto,” siling sang humalambal para sa kompanya nga nagapatubas sang mga kard. “Tan-awa ang mga komiks, mga pelikula, indi ini tuhay.” Indi lamang ang mga laragway—nga may mga ngalan subong nanday Schizo Fran, Vile Kyle, Brutal Brad, Dead Fred, Sara Slime, Foul Phil, kag Sewer Sue—ang kontrobersial. Ang likod nagapakita sang mga tinaga subong sang “Bully License,” “Rudeness Award,” “Punked out Award,” kag “Sneak Award,” bangod sang paggawi nga indi mabaton sang katilingban. “Mga hampanghampang lamang ini,” siling sang humalambal.
Pagpanubo Pa sang Dungog
Ang kahita nagaunod lamang sing $8 kag pila ka credit card. Nalipatan ini sang 15 anyos nga lin-ay nga bag-o lang magsulod sa una nga trabaho sa hulot sang telepono. Sang magbalik sia pagligad sang pila ka minuto, wala na ang kahita. Pagligad sang duha ka adlaw, report sang The West Australian, ginteleponohan sia sang lin-ay nga nagsiling: “Nakita sang akon nobyo ang imo kahita. Ginkuha niya ang $8 kag nagapangayo sia sing $5 pa agod iuli ang imo kahita.” Ang kahita nauli lamang sa tapos ginbayaran ang dugang pa nga kuwarta sa puluy-an sang ikatlo nga partido.