“Kanser—Ginalandas Ko Ini”
SI ROSE MARIE malipayon kag mainabyanon nga taga-Texas nga sisentahon na ang edad. Una niya nga natukiban nga may tumor sia sang 1964, sang tion sang iya pagmenopos. Ginasugid niya diri ang iya makapalig-on nga sugilanon:
Sang una ko matalupangdan ang bukol sa akon suso, nabalaka ako kon ano ini. Gani ginpakonsulta ako sang akon bana sa ospital. Amo yadto ang makakululba nga bahin—nagapungko kag nagahulat sang resulta. Sang ginsugiran ako sang ulihi nga mahimo ako may kanser sa suso, nadumduman ko nga daw ginsipa ako sa tiyan ang pamatyag ko sadto. Nian nagsugod ang tion nga indi makadesisyon—ano ang dapat namon himuon? Ang iban nga mga doktor nagarekomedar sang operasyon, kag ang iban naman nagarekomendar sang tal-us nga bulong. Paano kami namat-od?
Ang akon bana nakighambal sa isa ka doktor nga abyan namon nga nagsiling nga samtang ang kalabanan nga bukol sa suso indi delikado, may posibilidad nga mangin delikado ini. Gani ang pililian amo, mapasimpalad bala kami kag palantangon ang pagpaopera ukon ipakuha bala namon sa gilayon ang bukol? Namat-od kami nga batunon ang operasyon. Ginkuha ang bukol kag napamatod-an nga indi ini delikado. Nakaginhawa ako sing masulhay.
Sang 1965 natukiban ko ang isa pa gid ka bukol sa amo gihapon nga suso. Isa ini ka paglukmat apang indi pagkalutos. Nagpaopera ako liwat, kag yadto nga bukol indi man delikado. Sing malaragwayon, ginpunggan ko ang akon ginhawa samtang ang mga butang daw sa maayo man lang sa sulod sang duha ka tuig. Nian, sang 1967, nagtubo liwat ang ikatlo nga bukol sa amo gihapon nga suso. Nagpangabay ang mga doktor sing mahalungon nga biopsy kag ang resulta amo nga delikado ini. Dapat kuhaon ang suso. Sa amo, isa ka bulan sang ulihi ginkuha ang akon suso.
Nagligad ang walo ka tuig nga wala sing dugang nga mga problema. Nagbatyag ako nga nalandas ko na ang kanser. Apang sang 1975 may bukol ako nga natukiban sa pihak ko nga suso. Bangod sang akon nagligad nga maragtas, ginrekomendar sang mga doktor nga kuhaon yadto nga suso. Agod masigurado nga indi na maglapta ang kanser, ginrekomendar man nila ang isa ka serye sang pagpabulong paagi sa radyasion. Ginabaton ko nga kinulbaan ako sa sini nga paagi. Ngaa?
Sa kada tion nga magpabulong ako paagi sa radyasion, nagahulat ako upod sa iban pa nga mga tawo nga nagapabulong man sa sini. Ang ila mga nawong kag mga lawas may pula nga mga marka subong amo ang puntariya sang radyasion nga pusil. Indi gid yadto maayo nga talan-awon. Nian nagasulod ako sa pinasahi nga radiation room nga ako lamang. Daw kahagnok sang palibot bangod nahibaloan ko nga may yara dimakita nga puersa nga nagapierdi sang akon tisyo, maayo man ukon malain. Sa sulod sang mga 15 ka semana nakaagi ako sing 30 ka pagpabulong paagi sa radyasion. Sugod sadto, duha lamang ka diutay nga operasyon para sa indi delikado nga tumor ang ginhimo sa akon likod kag ulo.
Kusog Agod Makalampuwas
Nagapasalamat gid ako nga buhi pa ako pagligad sang 22 ka tuig sugod sang magtubo ang akon una nga tumor. Ano ang nakabulig sa akon sa pagbatas sa tion sining mga pagtilaw? Una sa tanan, amo ang akon masinakdagon nga bana. Naghimo sia sing mga kahimusan nga updan ako sa ospital sa kada tion nga magkadto ako, lakip ang tanan nga pagpabulong paagi sa radyasion. Ginabatyag ko nga dapat may upod ikaw nga abyan ukon paryente nga magasakdag sa imo kon magpaospital ikaw. Apang dapat nga sia isa ka mabaskog kag positibo nga tawo, indi sentimentalista. Madali ako maghibi, kag indi ko luyag makaupod ang isa nga nagapalig-on sa akon sa sini.
Nasapwan ko man nga ang akon mga doktor daku nga bulig. Nalipay gid kami nga ang doktor namon amo si Dr. James Thompson, isa sang labing maayo sadto. Masinadyahon sia bisan sa sulod sang hulot-uluperahan. Prangka man sia nahanungod sa akon kahimtangan, apang indi mapintas kag wala sing konsiderasyon.
Nakatuon ako nga indi paghunahunaon ang akon kahimtangan. Ginpuno ko ang akon hunahuna kag kabuhi sing mga interes kag mga hilikuton. Maluyagon ako magbasa, apang kinahanglanon nga makalilipay ang mga tema sang mga sugilanon. Indi ko luyag maghunahuna sang makahaladlok nga mga tema. Kag indi ako makabatas magtan-aw sang mga sugilanon sa ospital sa TV!
Ano ang nakabulig sa akon sang nagabalatian ako? Ang isa sang mga butang nga akon gin-apresyar amo ang tanan nga get well card kag mga sulat. Makapalig-on gid mahibaloan nga madamo ang nakadumdom sa akon. Kon nagamasakit ikaw, indi mo pirme luyag nga duawon ikaw, apang nalipay ikaw magbaton sing mga kard. Sa pagkamatuod, kon may mga bisita nga mag-abot, gin-apresyar ko ang mga makapalig-on kag positibo sa ila mga komento. Wala sing bisan sin-o nga luyag makahibalo nahanungod sa isa ka paryente nga napatay sa kanser sang nagligad nga tatlo ka tuig! Gani ginaapresyar ang pagkasensitibo sa mga balatyagon kon magduaw ang mga bisita sa nagabalatian.
Sa pagkamatuod, subong isa sang mga Saksi ni Jehova, ang akon pagtuo nagpabaskog sa akon sing daku. Sa kasangkaron nga posible, nagmasako man ako sa Cristianong ministeryo. Ang pagbantala kag pagtudlo sang paglaum sa Bibliya nga bag-ong sistema sang Dios kag ang pagkabanhaw nakabulig sa pagpadalom sang akon pagtuo. Karon, sa 1987, malipayon ako nga buhi gihapon ako kag makapuno sang akon kabuhi sing hilikuton sa pag-alagad kay Jehova.—Gin-amot.
Bangod sang pag-uswag sa terapiya sa kanser sining karon nga tinuig, simple lamang nga pagkuha sa bukol ang operasyon nga ginhimo sa iban nga mga pasyente. Apang, ang pagbulong nga pilion nasandig sa madamo nga butang.—Ed.