Pamangkot sang mga Pamatan-on. . .

Paano Ko Malandas ang Napaslawan nga Tagipusuon?

NAHIBALUAN mo gid nga sia ang minyuon mo. Naluyagan ninyo ang pagpakig-upod sang isa kag isa sa inyo, pareho kamo sing mga interes, kag may luyag kamo sa isa kag isa. Nian, sa hinali, ang relasyon napatay, nagalupok sa daku nga kaakig—ukon natunaw sa mga luha.

Pila lamang ka butang sa kabuhi ang nagatuga sing pagbakho nga subong kadaku sa pagkautod sang isa ka romansa. Sa iya libro nga The Young Person’s Guide to Love, ang awtor nga si Morton Hunt nagsiling: “Mga isa lamang sa kada lima ka tawo, ang wala nagasapak sa pagkautod sang pagnobyahanay sang mga tin-edyer. Para sa mga tawo nga indi maluyag magbulagay, ang kalabanan sa ila nagabatyag sing daku nga kasubo, kapung-aw, kag kaakig.” Ang mga pamatan-on masami nga nagahatag sing problema sa ila kaugalingon paagi sa pagnobyonobyo bisan indi pa handa sa pagminyo.

Walay sapayan, ang iban nga lamharon pa nga mga adulto mahimo nga handa na sa pagminyo kag nagnobyahanay sa dungganon kag serioso nga paagi—apang sa ulihi nagakapaslawan kon ang relasyon indi magmadinalag-on. Makabangon bala ang isa gikan sa kasakit sang nautod nga relasyon?

Kon Ngaa Mabudlay Himuon ang Pagbulagay

Sa iya libro nga The Chemistry of Love, ginapaangay ni Dr. Mi­chael Lie­bowitz ang pagsugod sang gugma sa pagsumpit sang isa ka maisog nga droga. Apang kaangay sang droga, ina nga gugma makapukaw sang mabaskog nga ‘mga simtoma sang pag-ugdaw’ kon mapatay ini. Ginasambit sang sikologo nga si David Goss ang ‘kapung-aw, kabalaka, pisikal nga balatian, pagkadula sing katuyuan sa kabuhi, kag tion sang pagkasubo’ subong kinaandan nga mga reaksion sa pagkautod sang relasyon. Kag pareho lang ang reaksion bisan kon ang gugma in­fat­ua­tion lamang ukon ‘matuodtuod’ gid. Lunsay ini makatuga sing daku nga pagkagumon—kag daku nga kasubo kon mautod ang relasyon.

Bangod sang pagsikway, kasakit, kag ayhan kaakig nga nagasunod sa tapos sang pagbulagay, mahimo nga magalas-ay ang imo pagtamod sa palaabuton. Ang isa ka Cristianong babayi nagsiling nga ‘napilasan’ sia bangod ginsikway sia. “Isa ako ka tawo karon nga nagatamyaw lamang [sa katuhay nga sekso] sing ‘Hi, kamusta ka?’ siling niya. “Wala ko ginatugutan ang bisan sin-o nga mangin malapit sa akon.” Samtang nagalapit gid ang imo relasyon sa isa ka tawo, daku nga halit ang mabatyagan mo kon magbulagay kamo. Diutay lamang nga paumpaw ang mahatag sang silingan ka sang iban nga pup­py love lamang ini ukon ‘madali mo ini malandas.’

Kon Ngaa Nagakatabo ang Pagbulagay

Ang ginakinahanglan gid sa karon, indi ang dimakatarunganon nga emosyon, kundi ang kalma nga pagbinagbinag. “Ang ikasarang sa paghunahuna magabantay sa imo, ang paghangop magatipig sa imo,” siling ni Solomon. (Hulubaton 2:11) Ang pagpangatarunganon maathag nga nagapakita nga ang kahilwayan sa pagpangaluyag kay bisan sin-o nga naluyagan mo nagadala sing daku nga presyo: ang matuod nga posibilidad nga sikwayon ikaw. Total, ano bala ang makatarunganon lamang nga rason sa pagpakigsuod sa isa nga katuhay sing sekso? Indi bala agod tan-awon kon magkabagay kamo? Ang pagpakig-date agod maglipaylipay lamang isa ka mapintas nga paghampang sa mga balatyagon sang isa.—Ipaanggid ang Hulubaton 26:18, 19.

Apang nagagarantiya bala ang pagpakig-date, ukon ang bisan anong porma sang pagnobyahanay, nga ang matuod nga gugma magatubo ukon nga malapit na ang kasal? Indi gid man, kay pagligad sang pila ka tion mahimo mag-athag nga may yara kamo nagasumpakilay nga mga tulumuron, indi magsaho nga estilo sa pagkabuhi, ukon nagabangigay nga mga panimuot. Sa amo nga mga kaso, ang maalamon nga butang nga himuon mahimo nga amo ang pag-utod sini! “Maalam ang isa nga nakakita sang kapahamakan kag nagapanago sia,” siling sang Biblia.—Hulubaton 22:3.

Gani kon ang isa ka tawo magsugod sa pagpangaluyag sa imo nga may bunayag nga mga katuyuan apang magahinakop sa ulihi nga indi maalamon ang magpakasal kamo, wala ikaw ginpakig-angutan sing dimakatarunganon. Ang problema amo, wala sing indi masakit nga paagi sa pagtapos sang isa ka romansa. Wala sing duhaduha nga pasulabihon mo nga pakitaan ka sang tawo sing Cristianong konsiderasyon kag atubangon ka, nga ginapaathag kon ngaa tapos na ang inyo relasyon. Apang, sa masami, ang isa nga nagabiya indi handa sa pag-atubangay. Sa amo, mahimo nga sia ang magahimo sing indi maluluy-on nga paagi sa pagguwa sa relasyon, magpadala sing malip-ot nga sulat ukon, malain pa, indi ka na lang pagsapakon, nga subong bala magadula ina sa problema.

Bisan pa kon ang pagbulagay himuon sing mataktikanhon kag maluluy-on gid, mabatyagan mo sa gihapon ang kasakit kag pagsikway. Apang, indi ini rason nga madulaan ka sing pagtahod sa kaugalingon. Ang kamatuoran nga indi ka “husto” sa mga mata sining tawo wala nagakahulugan nga indi ikaw mangin husto sa mga mata sang iban. Total, indi lamang sia ang lalaki ukon babayi sa kalibutan!

Ang isa pa ka paagi sa pag-away sa pagbatyag nga ginsikway amo ang pagtinguha nga palas-ayon ang nautod na nga romansa. Ang lin-ay bala nga pagdumdom mo ginahigugma mo gid nagabagay sa laragway sang “sangkol nga asawa” nga ginlaragway sa Biblia? (Hulubaton 31:10-31) Ang lalaki bala nga imo ginahigugma isa gid nga ‘magahigugma sa iya asawa subong sang iya kaugalingon nga lawas,’ ukon nagapakita bala gihapon sia sing kakagod? (Efeso 5:28) Matuod, mahimo nga may talalupangdon sia nga katahom kag indi mapamatukan nga kaalikaya. A, apang ang “kaalikaya malimbungon kag ang katahom wala sing pulos.”—Hulubaton 31:30, The Bible in Living English.

Ang pagbulagay mahimo nga magapakilala sang makatulublag nga mga butang nahanungod sini nga tawo—pagkadihamtong sa emosyon, indi makadesisyon, indi mapasibuon, panatiko, wala sing konsiderasyon sa imo mga balatyagon. Mga kinaiya ini nga indi halandumon sa isa ka tiayon. Sa amo man nga tion, mahimo marealisar mo nga may yara man ikaw pila ka butang nga pauswagon antes ikaw mangin halandumon nga tiayon.

‘Apang Indi Ko Luyag Makigbulag!’

Apang, ano kon isa lamang sa inyo ang nagapakigbulag, kag kombinsido ka nga mangin maayo ang mga butang kon mag-asawahay kamo? Sa pagkamatuod may kinamatarong ka sa pagpahibalo sa isa ka tawo kon ano ang imo ginabatyag. Apang, dumduma, “sia nga matam-is sing mga bibig nagadugang sing pagkamahayluhon.” (Hulubaton 16:21) Ang mabaskog nga pagkamog kag pagsinggitanay wala sing mahimo. Apang, ang kalma nga paghambalanay mahimo magpakita nga may yara lamang pila ka indi paghangpanay. Walay sapayan, kon mag-insister sia nga dapat kamo magbulagay, indi kinahanglan nga pakanubuon mo ang imo kaugalingon, nga nagahibi kag nagapakiluoy nga higugmaon ka sang isa ka tawo nga maathag nga wala sing luyag sa imo. Si Solomon nagsiling nga may “tion sa pagpangita kag tion sa pagdula.”—Manugwali 3:6.

Matuod, mahimo may malig-on ka nga rason sa pagsuspetsa nga ginagamit lamang ikaw sang isa ka tawo nga wala gid sing sinsero nga interes sa pag-asawahay. “Nasapwan ko nga ginapakitaan lamang niya ako sing igtalupangod agod paimunon ang isa ka tawo,” siling ni Daniel nahanungod sa isa ka lin-ay nga iya gin-date sang nagligad nga mga tinuig. “Masakit gid yadto. Mga tinuig ang nagligad antes nakignobya ako liwat.” Ang isa ka tawo nga mapintas nga nagahampang sa balatyagon sang isa ka tawo indi gid matamod nga isa ka halimbawa nga Cristiano, kag makasalig ka nga ina nga pagkatuso ginatalupangod gid sang Dios. Sa indi madugay, hinulsulan sina nga tawo ang iya ginahimo—nga indi kinahanglan nga timalusan mo. “Ang mapintas nga tawo nagagamo sang iya kaugalingon nga unod.”—Hulubaton 11:17; ipaanggid ang 6:12-15.

Ang Dalan sa Paglandas

Sa pagkamatuod, ang paghibalo lamang nga ang pagbulagay amo ang labing maayong butang nga himuon indi magadula sang tanan nga kasakit sa balatyagon. Mahimo nga sa tion kag tion paantuson ikaw sang kamingaw ukon sang romantiko nga mga nagligad. Kon amo, mangin realistiko sa gilayon! Magmasako, ayhan sa pila ka pisikal nga hilikuton. Likawi ang pag-isahanon. (Hulubaton 18:1) Hupti ang imo hunahuna sa mga butang nga makalilipay kag makapalig-on.—Filipos 4:8.

Indi kinahanglan nga mangin baganihan ka kag punggan ang imo mga balatyagon. Ang pagtu-ad sa imo langitnon nga Amay wala sing duhaduha nga magahatag sa imo sing daku nga paumpaw. Makabulig ang pagkamasako sa Cristianong ministeryo. Makabulig man kon magtu-ad ka sa isa ka suod nga abyan. (Hulubaton 18:24) Kag indi pagkalimti nga ang imo mga ginikanan masami nga isa ka daku nga paumpaw, bisan pa kon ginabatyag mo nga may edad-edad na ikaw nga mangin independiente.—Hulubaton 23:22.

Ang pagbulagay isa ka masakit nga eksperiensia. Apang ang isa makabenepisyo bisan gikan sa napaslawan nga tagipusuon. “Ang mga lapdos nga nagapilas nagatinlo sang malaut,” siling sang Hulubaton 20:30. Mahimo nga makita mo na karon ang kinahanglanon nga pauswagon ang pila ka bahin sang imo personalidad. Ang imo palanan-awon kon ano ang luyag mo sa imo mangin tiayon mahimo nga mas maathag karon. Kag sa tapos ma­eks­perien­siahan ang paghigugma kag nadula ini, mahimo mamat-od ka nga mangin kapin ka mainandamona sa pagdala sang pagnobyahanay kon may mag-abot liwat nga isa ka halandumon nga tawo—nga ayhan daku ang posibilidad sang sa ginahunahuna mo.

[Footnotes]

[Kapsion sa pahina 20]

“Isa ako ka tawo karon nga nagatamyaw lamang sing ‘Hi, kamusta ka?’ Wala ko ginatugutan ang bisan sin-o nga mangin malapit sa akon”

[Laragway sa pahina 22]

Kon mag-athag nga ang pagnobyahanay indi maayo, ang maluluy-on nga butang nga himuon amo ang mag-atubangay kag maghambalanay, nga ginapaathag kon ngaa dapat tapuson ang relasyon