Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Paano Ko Malandas ang Napaslawan nga Pagnobyahanay?

“GINHATAGAN niya ako sing daku nga importansia. Nabatyagan ko ang wala ko gid anay mabatyagi. Apang sa hinali lang nagsiling sia nga sa banta niya indi magmadinalag-on ang amon relasyon. Abi ko natapos na ang akon kabuhi. Naghibi ako sa bug-os nga adlaw kag bug-os nga gab-i. Wala ako magkaon, wala ako magtulog, nagniwang ako sing 15 kilos sa sulod sang pila ka bulan, kag nagmasakit pa ako sing brongkitis. Ang kabuhi wala na sing pulos sa akon.”​—Renee.

Kon nasakitan ka bangod sang napaslawan nga pagnobyahanay, ini nga panalambiton mahimo nga pamilyar. Nahibaluan mo gid kon ano ang kaangay sang mapaslawan sa isa ka tawo nga ginahigugma mo gid. Ang pagbatyag nga ginsikway daku, makahuluya. Samtang ginapanikasugan mo nga malandas ang kasakit, mahimo ka magapalibog, ‘Ngaa indi ko ini madula sa akon hunahuna​—ang kalimtan sia kag padayunon ang akon kabuhi walay sapayan sang natabo?’ Indi amo sina ka simple.

Ngaa Tuman Kabudlay?

Ginpakita sang isa ka pagtuon nga ang romantiko nga paghigugmaanay mahimo nga mangin mabakod. Ginpaanggid pa ini sa paghigugmaanay sang ginikanan kag bata. Samtang walay duhaduha nga nagakinahanglan sing malawig nga tion agod ang romantiko nga gugma magtubo sing subong sina kabakod, sa gihapon, ang mga emosyon mahimo mabatyagan sing tudok sa umpisa. Indi mo ini mahimo buhion kag patyon subong sang switch sang suga. Kag kon yara ikaw sa ginatawag sang Biblia nga “kapagsik sang pagkabatan-on,” ang pagpukaw sa seksuwal nga kailigbon mahimo nga makusog gid. (1 Corinto 7:36) Bangod sina ang pagbulag sa nobyo ukon nobya mabudlay gid katama.

May papel man ang huyog sa pagdalamguhanon. Ang isa ka pagtuon sang mga mananalawsaw nagapaathag nga ang mga nagahinupang “mas madali bulagan bangod kon magnobyo sila, nagadalamguhanon sila nahanungod sa palaabuton kaupod sang ila nobyo. Ining pagdalamguhanon mahimo magalakip sang mga damgo nga magpakasal, manganak, kag mag-updanay sa bug-os nila nga kabuhi.” Inang mga damgo mabudlay dulaon, bisan nga diutay lamang ang basihan nga magmatuod.

Ginahigugma Ka Gihapon

Busa ina man nga pagtuon nagasiling nga “ang pagbulag sa nobyo . . . mahimo magadul-ong sa pagbatyag sing personal nga kapaslawan kag pagkadinagakabagay.” Si Jeanette nagasugilanon: “Ginapung-awan ka, subong nga daw wala na sing nagapalangga sa imo. Wala ka na nagasapak. Nagabatyag ka nga ginsikway.” Kaangay niya, madamo ang ginapung-awan, nagabatyag nga amo ang may sala, walay pulos, indi makakonsentrar. Ang iban naghikog pa gani.

Gani isa ini ka makatalagam nga tion para sa imo. Apang, dumduma ang laygay ni Jesus nga “higugmaa ang imo isigkatawo subong sang imo kaugalingon.” (Marcos 12:31) Ang gugma sa kaugalingon kinahanglanon kag nagakaigo. Ang katunayan nga wala ginbalusan sang isa ang imo romantiko nga gugma wala nagakahulugan nga indi ka hiligugmaon, indi bala? Indi mo gid mabulubanta nga wala na sing iban pa nga maluyag ukon maganyat sa imo, indi bala? Indi bala nga yara ang imo mga katapo sang pamilya kag mga abyan nga nagahigugma sa imo?

Sing labi ka importante, ano ang ginabatyag sang Dios sa imo? Mahimo nabatyagan ni Lea, isa ka babayi nga nagkabuhi sang panahon sang Biblia, kon daw ano kasakit ang sikwayon. Nakahibalo gid sia nga ang iya bana, si Jacob, gintiplang agod pangasaw-on sia kag nga ginhigugma sing labi ni Jacob ang iya utod nga si Raquel. Indi katingalahan nga nagbatyag sia sing “kaugot,” kon sa aton pa, kag kapaslawan. Apang, daku nga kaayo ang nakita sang Dios kay Lea. Ginpakamaayo niya sia sing madamong anak, kag ang saserdotenhon nga linya sang Israel kag ang harianon nga linya​—nga nagpatubas sa Mesias—​naghalin sa iya, indi kay Raquel.​—Genesis 29:​30-35.

Indi mabag-o sang bisan ano ka daku nga pagsikway ang pagpakamaayo kag gugma sang Dios. Dumduma, ang Manunuga sang uniberso nagahigugma gid sa imo nga gintugutan niya ang iya Anak nga mag-antos kag mapatay para sa imo. (Juan 3:16) Hiligugmaon ikaw, kag hamili.

Kon San-o ang Pagkabugto sang Pagnobyahanay Isa Gid ka Pagpakamaayo

Ayhan magabatyag ka nga ining pagkabugto sang pagnobyahanay (breakup) amo ang isa sang pinakamalain nga butang nga natabo sa imo, apang mahimo ini mangin kabaliskaran gid. Mabudlay man patihan, mahimo nga ang katapusan sang inyo pagnobyahanay isa ka pagpakamaayo. Paano? Ang kalabanan nga pagnobyahanay sang mga tin-edyer wala sing matuod nga paglaum nga magmadinalag-on. Ang mga pamatan-on nagatubo kag nagabag-o pa gihapon; madali sila madala sang nagabulubag-o nga mga handum kag sayop nga paghigugmaanay. Apang, kada tuig linibo ka tin-edyer ang nagapakasal, kag ulihi na nila natukiban nga sayop gali ang pagpakasal. Ang isa ka ehekutibo sang pamantalaan nagsiling pagkatapos sang iya pagdiborsio: “Sayop gid ang magpakasal sing bata pa. Wala ko gid mahangpi nga tuhay katama ang amon mga prinsipio kag ginhalinan.”

Madamo gid ang napaslawan sa nagminyo nga mga tin-edyer. Malain man ang imo pamatyag sa karon, magsalig sa isa ka butang​—mas malain pa ang batyagon mo nga masiod sa isa ka dimalipayon nga pag-asawahay. Pamangkuta ang imo kaugalingon kon handa na gid ikaw para sa bug-os kabuhi nga pag-asawahay, upod ang tanan nga mga salabton sini, lakip ang pagpadaku sa bata. Kag ang imo ginahigugma handa na gid bala kag hamtong? Dumduma, ang pagbulagay sang magnobyo kubos kasakit sangsa pagbulagay sang mag-asawa.

Ang pagkabugto sang pagnobyahanay ilabi na nga isa ka pagpakamaayo kon nagnobyo ka sing sayop sa isa nga wala nagatahod sa diosnon nga mga prinsipio kag mga talaksan sa moral. (2 Corinto 6:14) Si Shana nagasugid sang moral nga mga katalagman sang pagnobyo sa tagaguwa: “Pirme sia nagasiling nga ginahigugma niya ako. Apang nian magahangyo sia nga maghulid sa akon. Nagapangindi ako. Nahibaluan ko nga ang paghulid sala. Wala magdugay, nag-untat na sia sa pagtawag sa akon. Naghibi ako kada gab-i​—daw indi ko masarangan nga madula sia!” Apang, sing maathag, ini nga pagbulagay nagluwas kay Shana gikan sa espirituwal nga kapahamakan.

Gani matamod mo ang pagkabugto sang pagnobyahanay subong isa ka nagahatag sing leksion nga eksperiensia. Subong sang ginasiling sang Hulubaton 22:​3, “ang maalam nga tawo nakakita sang malaut kag nagapanago sia, apang ang indi eksperiensiado nagapadayon kag nagaantos tungod sini.” Ini bala nga eksperiensia magahimo sa imo nga mas maalamon, agod malikawan ang problema sa palaabuton?

Paglandas sa mga Balatyagon

Apang, bisan pa nga ang pagkabugto sang pagnobyahanay amo ang pinakamaayo nga butang para sa imo, sa gihapon masakit ini. Paano mo malandas ang mga balatyagon nga daw indi madula? Una, indi maayo ang magpakunokuno nga wala ka sing ginabatyag. Subong sang ginsiling sining karon lang sang ’Teen nga magasin tuhoy sini nga tema, “ang mga balatyagon indi butang nga sarang mo mapalagyuhan ukon mapanaguan. Sa ulihi, makita ka nila.”

Natural para sa imo ang maakig, matublag sing daku sa sini. Apang indi pagpunggi ang imo balatyagon, nga nagatulog kada gab-i nga may kabalaka. Sunda ang maalamon nga laygay sang Biblia: “Magpangakig, apang dili magpakasala; dili pagpatunuri sing adlaw ang inyo kaakig.” (Efeso 4:26) Ipabutyag ang imo kaugalingon sa isa ka masaligan ukon matu-aran nga abyan. “Nagakapaslaw ang mga plano kon wala sing kompidensyal nga hambal,” siling sang Hulubaton 15:22. Ang imo mga ginikanan ukon ang Cristianong mga gulang makabulig sing daku sa sining mga kahimtangan. Masapwan mo nga naagihan man nila ang masakit nga mga eksperiensia sang bata pa sila.

Ang isa pa ka bulig sa paglandas sa imo mga balatyagon amo ang pagpabilin nga masako. Mahimo ka magapahilayo, magapain sang imo kaugalingon, magadalamguhanon, kag madulaan sing interes sa kabuhi. Si Jeanette nagapanugiron: “Daw wala ka sing luyag nga himuon. Pirme ka lang nagatulog.” Apang subong sang paandam sang Hulubaton 18:​1, “ang nagapain sang iya kaugalingon nagapangita sang iya kaugalingon makagod nga handum; nagapakig-away sia sa tanan nga maayo nga kaalam.” Gani sa baylo, magmasako. Makig-upod liwat sing grupo sa mga magapalig-on sa imo sa husto nga dalanon.

Ang labing maayo nga paagi sa paggamit sang imo enerhiya amo ang pagsako sang imo kaugalingon sa Cristianong ministeryo. Si apostol Pablo nagsulat: “Busa, mga kauturan ko nga hinigugma, magpakalig-on kamo, nga dimationg, nga nagabugana gihapon sa buluhaton sang Ginuo, sa nahibaluan ninyo nga ang inyo pagpangabudlay indi walay pulos sa Ginuo.” (1 Corinto 15:58) Ang imo kabuhi indi kinahanglan nga wala sing unod ukon wala sing pulos. Ang pagsugid sa iban sang maayong balita nagadala sing kalipay kag kaayawan.​—Binuhatan 20:35.

Dumduma, man, nga sa makadali maagihan mo ang maayong mga adlaw kag malain nga mga adlaw. Sa malain nga mga adlaw mahimo ka magbatyag nga indi mo gid ini malandas. Apang ang kamatuoran amo, magaayo ka pa. Ang pag-ayo sang pilas​—sang bisan anong pilas​—nagakinahanglan sing tion. Indi pagpalantanga ang proseso paagi sa pagpamati sa romantiko ukon sentimental nga musika kag pagdalamguhanon nahanungod sa imo napaslawan nga gugma. Magsalig kay Jehova para sa kusog. Nakahibalo gid sia kon ano ang naagihan mo kag kon ano ang ginabatyag mo. “Si Jehova malapit sa mga buong sing tagipusuon; kag nagaluwas sang mga nadugmok sa espiritu.”​—Salmo 34:18.

Mas Masanag nga Panahon sa Unahan

Subong isa ka pamatan-on, ang isa sang imo pinakadakung pagpakamaayo amo ang tion. Madamo pa nga tion ang yara sa imo unahan sa pagtuon kag sa pagkuha sing eksperiensia. Gani gamita ining hamili nga butang sing maalamon; palambua ang mga kinaiya nga magabulig sa imo nga mangin isa ka mabakod kag malig-on nga hamtong. Sa sinang paagi sarang ka makahimo sing maalamon nga mga desisyon nahanungod sa pagnobyahanay kag pag-asawahay sa palaabuton.

Mabudlay man ini, ining masakit nga panag-on magataliwan, kag mangin mas maalamon ka sa sini. Si Renee, nga ginbalikwat kaina, nagsiling: “Nalandas ko ang akon balatyagon sing mas maayo karon. Daku ang akon natun-an. Natun-an ko nga paagi lamang sa paghimo sang mga butang sa paagi ni Jehova matadlong ang mga butang.”

[Retrato sa Pahina 23]

Masakit gid kon makita mo ang imo ginahigugma nga magkaluyag sa iban