Pagpasayod—Ang Mabaskog nga Manughaylo

ANG pagpasayod sabat sa kinahanglanon nga sarang maasoy pabalik tubtob sa tion nga ang tawo nagbakal kag nagbaligya. Isa ini ka arte nga nag-uswag sa pagligad sang mga tinuig.

Ang moderno nga pagpasayod nag-uswag gid sa tapos sang Inaway Kalibutanon II. Ang pagtubo sang industriya kag ang pag-uswag sang katuigan 1950 nagpadayon tubtob sa katuigan 1960. ‘Wala sing katulad ang kaayo sadto!’ siling ni Har­old Mac­mil­lan, primer ministro sang Britanya sadto. Ang iya obserbasyon daw nagmatuod.

Ang pagkamanggaranon nagkahulugan sing mas daku nga ikasarang sa pagbakal, nga nagdul-ong sa dugang pa nga produksion kag sa kinahanglanon nga dugangan man ang baligya. Ang sirkulo sang sup­ply and de­mand kompleto, nagalibot sa isa ka sentro—ang pagpasayod.

Sa karon, ang pagbaligya isa ka arte nga naabtan sang pagdagsa sing mga credit card—22.6 milyones ang ginagamit sa adlaw-adlaw sa Britanya, ang pungsod nga may pinakamadamo sini sa Europa.

Sa paglumbos sang siglo, ang espasyo sa mga pamantalaan kag mga magasin ginabaligya sa mga kliyente nga nagapuno sing importante nga kamatuoran nga sila may produkto nga ginabaligya. Ang nagailustrar sini amo ang “Cam­eras by East­man Kodak.” Sang nagligad nga isa ka gatos ka tuig, ang ginbayran sang Kodak sa isa ka tuig sa pagpasayod sa magasin sa Estados Unidos nakalab-ot sa $350! Apang karon sa Estados Unidos, labaw pa sa sining kantidad ang ginagasto sa komersial nga pagpasayod sang kada tawo, sa kada tuig!

Ang Estados Unidos amo ang indi masuay nga puluy-an sang modernong pagpasayod. Sugod sang ikaduha nga inaway kalibutanon, ginsunod ini sang kalabanan nga pungsod sa Nakatundan, kag ginailog ini karon sang nagauswag nga mga pungsod. Ang internasyonal nga mga korporasyon nagabulig samtang ginapalapnag nila ang ila impluwensia.

Ang pagpasayod indi lamang isa ka daku nga negosyo kundi mabaskog man nga industriya—ginatawag gani ini sang iban nga siensya. Mabudlay ini likawan sa aton kabuhi. Bisan diin kita magtulok, ano man ang aton himuon, ang pagpasayod yara sa unhan naton, sa pagtamyaw sa aton. Nagapang-into ini, nagapakiluoy, nagapangatarungan, nagasinggit. Nahibaluan man naton ukon wala, naapektuhan kita tanan, sa maayo ukon sa malain, sang pagpasayod.

Sin-o ang nagapanag-iya kag nagapalakat sining mabaskog kag mahayluhon nga komersial nga makina? Paano ini nagapanghikot?

Paano Ka Makapasayod?

Kon luyag mo magsal-ot sing pasayod sa inyo lokal nga pamantalaan, mahapos lang teleponohan ang opisina sang pamantalaan. Apang tuhay kon magpasayod ka sa telebisyon ukon sa mga bill­board sa bug-os nga pungsod. Kinahanglan mo ang serbisyo sang isa ka nagapasayod nga ahensya para sa sini. Sa bilog nga kalibutan madamo karon sing pililian, apang tan-awon anay naton ang Madison Avenue sang Nueva York, ang Ad Al­ley subong amo ang masami nga pagtawag sa sini, nga sa diin naglutaw ang una nga mga ahensya.

Ginbag-o ni Rosser Reeves ang mga teknik sang pagpasayod nga industriya sang 1954, mga napulo ka tuig sa tapos sia makabulig sa paglansar kag sa pagpatok sang Ted ­Bates & Com­pany sa Ad Al­ley. Gikan sa diutay nga umpisa, nagtukod sia sing bilog-globo nga ahensya sa 50 ka pungsod, nga nagabili sing $3 bilyones sang 1984. Nag-ilog man ang iban nga mga negosyante, agod magmanggad samtang nagauswag ang industriya sa tapos sang inaway.

Tubtob sang nagligad nga lima ka tuig, ang kalabanan sang nagapasayod nga kompanya kontrolado pa sang Estados Unidos, apang indi na ina matuod karon. Sang ginbakal sang Sa­at­chi & Sa­at­chi sang Britanya ang Ted ­Bates & Com­pany sang 1986, nangin pinakadaku ini nga nagapasayod nga ahensya sa kalibutan. Walay sapayan sina, Estados Unidos gihapon ang nagagasto sang kapin sa katunga sang bug-os nga kantidad sang kuwarta nga ginagasto sang kalibutan kada tuig sa pagpasayod.

Ano nga sahi sang kantidad ang ginahambalan naton? Indi magkubos sa $150 bilyones kada tuig, nga gikan sa amo, suno sa The Economist, ang komisyon sang nagapasayod nga ahensya malapit sa $23 bilyones.

Apang ang matuod nga gahom sang pagpasayod wala sa kuwarta. Suno kay Bill Bern­bach, isa sang labing dungganon nga manugpatok sang Madison Avenue: “Kita tanan nga nagagamit sa media sang masa amo ang mga manugdihon sang katilingban. Mahimo naton palaw-ayon ini. Mahimo naton pintasan ini. Ukon mahimo naton itib-ong ini.” Amo sina ka makapulunaw ang gahom sang pagpasayod. Daw ano gid ka makatarunganon ang paggamit sa sini?

Ang “Hard Sell”

Ang ginatawag nga “hard sell,” suno sa Ad­ver­ti­sing As­so­cia­tion sang Britanya, amo ang “mabaskog, mahayluhon, mapiliton nga pagpasayod.” Apang ang depinisyon sang Amerika nga “agresibo nga pagbaligya,” mahimo nga mas eksakto. Kabaliskaran gid ini sang “malum-ok nga paghaylo” sang “soft sell.” Ano ang nadalahig, kag paano ini nagaapektar sa aton?

Kon ang merkado malapit na mahil-ob sang isa ka produkto, ang agresibo nga pagbaligya nagasugod bangod ang mga manugprodukto nagapakig-away agod mahuptan ukon mapadayon ang ila ganansia sa sini. Sa madamo nga pungsod sa Nakatundan, ang mga kotse, mga telebisyon, kag ang kaanggid sini nga mga baligya nagaeksperiensia karon sing ginatawag nga “hard sell” bangod sang pagsobra sang mga produkto.

Ang isa ka makawiwili nga kahimtangan sa medisina nagaluntad sa Estados Unidos nga nagailustrar sang motibo sa likod sang mabaskog nga pagpasayod. “Hospitals ­Learn the ‘Hard Sell,’” amo ang ulong-dinalan sang Time nga magasin. Bangod madamo nga katre sa ospital ang nangin bakante kag bangod sang pagkompetensiahanay sa ulot sang mga ospital kag mga klinika, ang agresibo nga pagpasayod nagsugod. Ang isa ka pasayod para sa medikal nga sentro sang Cal­i­for­nia nagapamangkot: “Kid­ney ­Stones? Who Ya Got­ta Call . . . Stone­busters!”

Apang, ang isa sa mga problema sa “hard sell” amo nga sa masami mabudlay ini pamatukan. Ang puersa sang paghaylo mahimo nga tuman kadaku nga mahimo kita piliton sa pagbakal sing butang nga wala naton ginakinahanglan ukon sa paghimo sing butang nga indi para sa aton labing maayo nga kaayuhan. Binagbinagon naton ang duha ka kilala nga halimbawa.

Pagbibiron Batok sa Pagpasuso

Ginadumilian na karon sang talaksan sang paggawi sang ­World ­Health Or­gan­i­za­tion ang pagpanagtag sing sampol nga polbos nga gatas sa mga iloy. Ang katuyuan sini amo agod amligan ang pagpasuso bangod ang gatas sang suso nagaunod sing anti­bodies nga nagabulig sa pag-amlig batok sa balatian. Ginapunggan man sini ang ovu­la­tion, nga nagahikot subong isa ka porma sang pagpugong sa pagmabdos, kag nakabulig gid ini sa mga pungsod nga sa diin indi matigayon ang iban nga porma sang pagpugong sa pagpamata.

Ang pagpanagtag sini nga mga sampol kasan-o lang sang mga ospital sang Na­tion­al ­Health sa Britanya nagpahanumdom sang indi maisip nga mga hitabo anay kag mga kahadlok. Ang mga resulta sang lima-ka-tuig nga pagsurbe sa Liver­pool, Inglaterra, nagpakita nga “indi mahangpan sang mga iloy ang mga instruksion sa etiketa [sang artipisyal nga gatas] kag ang mga botelya kag mga tsopon wala ginatipigan nga matinlo.” Ang mananalawsaw nga si Dr. A. J. H. Stephens makatarunganon nga nagdugang: “Ang mga tal-us sa gatas sang suso wala sing peligro kon ginatimpla ini sing husto kag sing matinlo.” [Italiko amon.] Apang nagadamo ang mga problema kon indi amo sini.

Sang 1983 ang isa ka makapakibot nga report sa Africa Now nagpakita nga ginabanabana nga napulo ka milyon ka kaso sang makaimpeksion nga balatian kag malnutrisyon sa mga lapsag kada tuig ang gintuga sang pagpakaon paagi sa bibiron. Una sa sini, sang 1974, ang buhat sa kaluoy nga War on Want nagsiling nga sa nagauswag nga mga pungsod isa ka milyon ka lapsag ang nagakapatay kada tuig subong resulta sang ginabaligya nga polbos nga gatas. Ang rason? “Agresibo nga pagbaligya kag pagsakdag sa mga tal-us sa gatas sang suso,” report sang Africa Now.

Ginlaragway sang The Observer ang trahedya nga natabo sa mga kulang sing ikasarang sa paglandas sa ginakinahanglan nga katinlo sa pagtimpla sina nga gatas: “Ang bug-at sang pamatuod gikan sa imol nga mga pungsod [amo] nga ang pagpasayod naghaylo sa manubo sing tinon-an nga mga iloy nga ang tal-us nga gatas pareho lang sa gatas sang suso, kag nga ang mga lapsag nagakapatay subong resulta sang indi maayo nga pagtinlo sa mga botelya.” Sa pila ka kaso, sa tapos makabaton sing libre nga mga sampol, ang iloy indi makasarang sa pagbakal sa produkto. Sa sina nga tion ang gatas sang ila suso nagmala na. Ang “hard sell” may makahalanusbo nga resulta.

Ang Tabako nga Ani

Sang katuigan 1980, madinalag-on gid ang pagpasayod sing sigarilyo sa mga babayi sa Britanya sa bagay nga walay sapayan sang ginakilala nga mga katalagman sa lawas, ang pagpanigarilyo sa tunga sang mga babayi nagbuhin sing ikalima ka bahin lamang sang nagligad nga 15 ka tuig, ipaanggid sa ikatlo ka bahin nga pagbuhin sa mga lalaki.a Subong resulta, “halos pareho lang nga kadamuon sang mga babayi nga nagakapatay bangod sa kanser sa suso ang nagakapatay bangod sa kanser sa baga, kag kapin kag kapin nga mga babayi ang nagabalatian sing mga balatian sang ‘mga lalaki’ sa tagipusuon kag dughan,” report sang The Sunday Times sang London.

Ang Health Education Council sang Britanya nagakabalaka sing daku, apang ano ang mahimo sini sa ginabadyet nga £1.5 milyones para sa pagpasayod ipaanggid sa £100 milyones nga badyet sang industriya sang tabako?

Ang isa ka ideya amo nga buhinan ang pagpasayod sa tabako. Ang pila ka pungsod nagpatuman na sing bug-os nga pagdumili—ang Nor­way sang 1975, tatlo ka tuig sang ulihi ang kaingod nga Fin­land, kag ang Sudan sang 1983, halimbawa. Sa madamo pa nga kadutaan, subong sang Nakatundan nga Alemanya, Estados Unidos, kag Republika sang Bagatnan nga Aprika, may mga grupo nga wala sing untat nga nagakampanya para sa dugang pa nga pagdumili sa pagpasayod sa sigarilyo.

Apang sa Britanya, nga sa diin ang pagprodukto sing sigarilyo isa ka “nagapanikasog nga merkado,” ang mabaskog nga pagbaligya sini nagapadayon sa naimprinta nga porma, labi na sa mga magasin para sa mga babayi. Ngaa didto? Sing simple bangod “daku ang makita gikan sa mga babayi,” siling sang The Sunday Times. Kon ang isa ka manugpasayod ginabayaran sa pagbaligya sing isa ka baligya, ang moralidad wala ginabinagbinag.

Paggamit sang Pagpasayod sa mga Hampang?

Makatarunganon nga sakdagon sang mga manugprodukto ang mga hampang nga sa amo may kaangtanan sila—subong halimbawa sang mga goma kag petrol para sa pagpalumba sing salakyan. Apang paano nadalahig ang mga kompaniya sang tabako sa sina nga mga promosyon, sa kantidad nga £8.2 milyones sa Britanya sang 1985? “Ang hampang ginapatihan nga magapapagros sa mga tawo kag ang pagpanigarilyo magapabalatian sa ila,” siling sang isa ka Katapo sang Parlamento, “gani ang pagsakdag sa tabako wala nagahisanto sa ideya nga pagsakdag sa mapagros nga pagkabuhi paagi sa hampang.” Apang ina nga mga promosyon nagahatag sing daku nga ganansia. Binagbinaga kon ngaa.

Una sa tanan, yara ang pag-angot sang isa ka hampang sa ginapasayod nga ngalan sang isa ka produkto, apang umpisa lamang ina. Paagi sa dalagku nga mga karatula, nga lantip nga ginabutang sa palibot sang ginahampangan nga ginakobrehan sang telebisyon, ang mga pasayod sa sigarilyo makita sa minilyon ka telebisyon, kag ang mga kompanya sang tabako wala nagabayad sing bisan isa ka sentimo sa sining pribilehiyo. Sa sining paagi nalusutan man nila ang 20-ka-tuig nga pagdumili nga ginpatuman sang Uni­ted King­dom sa tanan nga pasayod sa sigarilyo sa telebisyon.

Sang 1982 ginabanta nga 350 milyones ka tumalan-aw sa 90 ka pungsod ang nakakita kay Martina Navratilova nga nagdaug sa Wim­ble­don ­Lawn Ten­nis Cham­pion­ship nga ang iya bayo pareho sing kolor sa bantog nga pakete sang sigarilyo. “Wala ini sing kahilabtanan sa sigarilyo. Sin-o ang nagakabalaka?” amo ang sabat sang isa sa mga promotor, bangod sa mga protesta sa BBC Tel­e­vi­sion. Kapin ka estrikto nga mga pagdumili ang ginpatuman sa pag-atubang sa sining sahi sang hangkat may kaangtanan sa hampang, apang indi mahapos nga unahan inang malalangon nga paghaylo.

Positibo nga Paghaylo

Ang pagpasayod makatuga sing trabaho kag makapauswag sa ekonomiya—makahatag sing mga amot sa katilingban. Ang pagpasayod makatuga sing merkado kon wala sing merkado. Binagbinaga ang epekto sa mga brilyante sa Hapon.

Indi kaangay sa Nakatundan nga kalibutan nga sa diin ang brilyante nga en­gage­ment ring amo sa masami ang pinakamatahom nga bahin sang isa ka madinalag-on nga pagnobyahanay, ang Hapones nga katilingban may tuhay nga mga kinabatasan. Sang 1968 kubos sa 5 porsiento sang mga Haponesa ang nakabaton sing en­gage­ment ring. Apang ang kampanya nga nagasakdag sa mga brilyante nagsugod sadto nga tuig, kag subong resulta 60 porsiento sang mga Haponesa nga nobya ang nagasuksok sing mga brilyante sang 1981. “Sa sulod lamang sang 13 ka tuig, ang 1,500 ka tuig nga tradisyon sang mga Hapones ginbag-o,” komento ni E. J. Ep­stein sa iya libro nga The Diamond Invention. Amo sina ang gahom sa paghaylo sang pasayod.

Ang pagpasayod sarang man magamit sa pagpalisto sa mga tawo sa katalagman. Sang 1986 gintangdo sang pangulohan sang Britanya ang isa ka ahensya sang pasayod sa London sa pagpaandam sa pungsod tuhoy sa serioso nga peligro sang AIDS. Ang tagsa ka puluy-an sa pungsod nakabaton sing wala bayad nga polyeto, nga gindugangan pa sang mga pasayod sa radyo kag telebisyon, kag sa mga pamantalaan kag mga magasin.

Apang ang labing daku nga rekord sang epektibo nga publisidad amo sang nagligad nga halos duha ka tuig, sa nahauna nga maisog gid nga mga sumulunod ni Jesucristo. Nahibaluan mo bala kon daw ano gid kalantip ang nahaunang mga Cristiano sa pagpasayod? Isa ini ka makawiwili nga sugilanon.

[Footnotes]

[Kahon sa pahina 6]

Ano ang Nagapabakal sa Ginapasayod?

ANG modernong pagpasayod mahal. Ang mga komersial sa telebisyon mahimo nga nagabili sing tignapulo ka libo ka dolyar, subong man ang masangkad nga mga pamantalaan kag mga magasin. Basahon bala ini sang mga tawo? Madumduman bala nila ini? Sundon bala nila ini? Agod mapat-od ini, importante karon ang papel sang siensya sa paghanda sing pasayod. Ang kasangkapan nga nagausisa sa mata, nga nagabantay sang mga mata sa mga tumalan-aw paagi sa in­fra­red nga mga silak, maabtik nga nagasugid kon diin nga bahin sang ginhanda nga pasayod ang labi nga ginatalupangod. Apang walay sapayan sini, ang pagkamabakal nasandig sa pagpukaw sa handum sa pagbakal. Ang mga psy­cho­phys­i­ol­o­gist nagasiling nga may sabat sila samtang ginausisa nila ang reaksion sang utok. Apang nagapabilin ang simple nga kamatuoran: “Kon kapin nga maluyagan ang komersial sa TV, kapin nga mangin mahayluhon ini,” report sang ­Ogilvy Center for Re­search & De­vel­op­ment.

[Laragway sa pahina 8]

Daku nga kinaliwan ang nahimo sang pagpasayod sa pagbaligya sing brilyante nga mga singsing sa Hapon