Droga—Nagadaku ang mga Problema

ANG mga droga pirme lang yara sa balita karon nga mga adlaw. Malaka ka makapudyot sing pamantalaan ukon magasin sang balita kag indi makakita sing tuhoy sa mga problema sa droga: Ang isa ka diplomat nadakpan nga nagadala sing mga droga pasulod sa isa ka pungsod. Ang isa ka lider sang pungsod ginpakamalaut bangod sang iya papel sa pag-ismagol sing droga. Ang isa ka kilala nga humalampang ginpasulod sa drug re­ha­bil­i­ta­tion. Ginsalakay sang mga ahente pederal ang isa ka eroplano ukon barko kag nakatukib sing madamo nga narkotiko. Ang isa ka bantog nga manuglingaw napatay bangod sang sobra nga droga. Ang isa ka inhenyero nga nadalahig sa naaksidente nga tren nasapwan nga yara sa idalom sang impluwensia sang mga droga. Ginahimo sang isa ka politiko ang pagkontrol sang droga nga isa ka daku nga hulusayon sang iya kampanya. Kag nagapadayon pa ini.

Nangin daku gid ang droga nga hulusayon sa bagay nga sang nagligad nga tuig 24 ka pungsod ang nagtingob sa pagdumili sa droga. Sila “nakalaglag sing 5,046 tonilada metrika sang dahon sang coca kag 17,585 ka tonilada sang tanom nga marijuana,” siling sang U.S.News & World Report. “Sa gihapon, ang Departamento sang Estado sang [E.U.] nagahinakop nga ang mga programa karon sa pagtapna ‘kulang pa sa pagbuhin sang narkotiko nga suplay sang bug-os nga kalibutan.’”

Ang pagpangkompiskar sa mga droga, pagpangdakop, kag ang mga pagpamilanggo nagdugang, apang amo man ang suplay sang ginadumilian nga mga droga. Diutay lamang nga bahin sang kabilugan nga droga ang makit-an kag ginadakop, kag sa madamo nga duog mas mahapos karon nga matigayon ang mga droga. Halimbawa, walay sapayan sang tingob nga mga panikasog sang 1986 nga salakayon kag gub-on ang mga laboratoryo sang co­caine, ang pagpatubas sing co­caine gikan sa dahon sang coca sa Bolivia, Colombia, kag Peru nagdugang sing 10 porsiento sa ulot sang 1986 kag 1987. Ang co­caine nga ginabaligya karon sa mga kalye mas puro, kag ang presyo nagnubo—pamatuod nga nagdugang ang suplay.

“Ang Estados Unidos amo ang may pinakamadamo nga pamatan-on nga nagagamit sing ginadumilian nga droga sa bisan anong industriyalisado nga pungsod sa kalibutan, kag mas bata pa karon ang nagasugod sa paggamit sing droga,” siling sang report gikan sa Behavior Today. Ang isa ka surbe nagbuyagyag nga kapin sa katunga sang mga senyor sa hayskol ang nagbaton nga nakatilaw sang ginadumilian nga droga sa tion sang ila kabuhi kag ining mataas nga proporsion nagtaas sing mga 80 porsiento tubtob sa ila pagbeinte-singko anyos. Ginabanta nga sa karon 1.2 milyones ang giyan sa droga sa Estados Unidos, kag 23 ka milyon pa ang nagagamit sing droga “para sa kalingawan.”

Ang iban nga mga pungsod indi puwera sa epidemia sa droga. Ang pamantalaan sang Sobyet nga Pravda nagbalikwat sa Internal ­Affairs Min­is­ter nga si Alex­ander Vlasov subong nagasiling: “Ang pagpakig-away batok sa pagkagiyan sa droga kag sa krimen nga naangot sa sini nangin isa sang daku nga mga buluhaton sang Internal Affairs Min­is­try.” Subong ginreport sa Soviet Weekly, “ang may kaangtanan sa droga nga mga akusasyon ginhimo batok sa 80,000 ka taga-Sobyet sang nagligad nga duha ka tuig,” kag walay sapayan ginabulong ang mga giyan, “ang problema nagapabilin nga daku, bangod 131,000 ang narehistro nga nagadroga.”

Ginasiling nga ang nagaabuso sa droga sa Hun­ga­ry yara sa ulot sang 30,000 kag 50,000, kag sa Poland ginabanta nga 200,000 tubtob 600,000 ang giyan kag nagagamit sing maisog nga mga droga, ang kalabanan mga pamatan-on nga kubos sa 25 anyos. Ginabanta sang Pakistan nga may yara sia halos 313,000 ka giyan sa opio kag 150,000 ka giyan sa heroina. Ang katapo sang Europeanhon nga Parlamento nga si Sir Jack Stew­art ­Clark nagabanta nga ang kadamuon sang regular nga nagagamit sing co­caine sa Nakatundan nga Europa mahimo nga makalab-ot sa tatlo tubtob apat ka milyon sa tunga-tunga sang 1990. Ginabanta nga 60,000 tubtob 80,000 ang nagagamit sing co­caine sa Espanya.

Ang problema sa droga nagdaku gid sa bagay nga ang pag-usisa sang Nasyones Unidas nagsiling nga yari na ini karon sa punto nga ginabutang sa katalagman “ang kalig-onan gid sang pila ka estado.”

Ngaa kilala gid ang mga droga? Sa pagkamatuod, ngaa nagadroga ang mga tawo? Ngaa napaslawan ang lapnag nga mga panikasog sa pagpugong sa nagadaku nga problema sa droga? Ano ang mahimo agod mapunggan ang nagadaku nga katalagman sa droga?