Droga—May Paglaum Pa Bala?

NGAA napaslawan ang tanan nga panikasog sa pagpugong sa balod sang ginadumilian nga droga? Sa isa ka pulong: KUWARTA. Ang mga droga isa ka daku nga negosyo. Ang mga ganansya ginatakus sa binilyon ka dolyar.

Ang kabilugan nga ginakita gikan sa narkotiko kada tuig sa Estados Unidos lamang ginabanta nga yara sa ulot sang $60 bilyones kag $120 bilyones. Sa mga $20 bilyones nga gasto, nagabilin ini sing ganansya nga halin sa $40 bilyones tubtob $100 bilyones. “Ang negosyo sa droga, nga ang kadamuon sini nagabili sing $300 bilyones kada tuig, amo ang pinakadaku nga negosyo sa kalibutan,” siling sang World Press Review.

Bangod sang madamo gid nga kuwarta nga magamit nila, ang mga negosyante sang droga naghingalit sa duna nga kakagod kag kadalok sang tawo kag nakatigayon sing gahom sa paghimo sang bisan anong luyag nila. “Wala na nila ginaisip ang ila kuwarta—ginatimbang nila ini,” siling sang isa ka tenyente sang polisiya. “Mabakal nila ang mga saksi; mabakal nila ang bisan sin-o nga luyag nila.” Ang isa ka manugbaligya sing droga sa Bolivia ginreport nga nagtanyag sa pagbayad sa bug-os nga utang sang pungsod nga $3.8 bilyones kon ang awtoridad maglikaw sa pagpatuman sang kasuguan sa narkotiko.

Ang mga hari sang cocaine kag marijuana sang Nakatundan nga Hemisferio naglabaw pa gani sa impluwensia sang kapin ka establisado nga mga hari sang opio sa Asia. “Bangod sang paghiphip kag, kon kinahanglanon, paggamit sing pusil, ginpamuad sang mga kadalagkuan sa droga ang kagarukan gikan sa Bolivia tubtob sa Bahamas, kag sa kapin sa isa ka pungsod nagapamahog nga buslan ang ginpili nga pangulohan sa paggahom,” report sang Time nga magasin. “Nagapakig-away kita batok sa isa ka organisasyon nga mas mabaskog sa estado,” siling sang presidente anay sang Colombia nga si Belisario Betancur.

Dapat lamang nga nahibaluan niya. Sa Colombia, ang mga katapo sang Medellín cartel, ang mga hari sa droga nga nagagahom sa co­caine nga negosyo, masingki nga nagkampanya batok sa tanan nga nagpamatok ukon nagtinguha sa pagdakop sa ila. Lakip sa mga ginpatay amo ang isa ka ministro sang hustisya, 21 ka huwes, editor sang pamantalaan, kapin sa isa ka dosena sang mga dyurnalista, kag madamo nga soldado kag mga polis. “Wala pa gid matabo nga hinadlukan gid ang daku nga pungsod sa negosyante nga mga kriminal,” patalupangod sang Newsweek. “Ang mga huwes sa Colombia nahadlok sa paghukom; ang mga polis nahadlok sa pag-aresto. Ang kritiko nga mga dyurnalista pirme na karon nagasulat sang ila mga kolumna gikan sa luwas, nga sa diin madamo sila sing kaupod nga mga taga-Colombia man nga nagpalagyo bangod sa ila kabuhi.”

Ang Inaway Batok sa Droga nga Suplay Nalutos

Bangod sang problema sa kuwarta, ang inaway sa pag-utod sang mga droga nga suplay napaslawan sa tanan nga nibel. Ang mga mangunguma nagapadayon sa pagtanom sing coca, marijuana, kag opium poppies, nga ginakitaan nila sing labaw sa husto-husto lang nga kita gikan sa iban nga mga tanom. Para sa ila, ang mga hari sa droga mabinuligon nga mga tawo nga nagatib-ong sang ekonomiya. Madamo nga opisyal sang polisiya kag adwana ang padayon nga nagapabulagbulag kon ginaismagol ang mga droga kag nagakita sing tubtob sa $50,000 ukon kapin pa sa kada tion sa paghimo lamang sina.

Ginapabuylog man sang mga manugbaligya ang kabataan nga subong kabata sa nuebe ukon dies anyos sa madahog nga negosyo sa droga: nagakita sing 25 ­cents sa kada bilog sang basiyo nga botelya sang droga nga ila ginapanipon sa mga kalye, $100 kada adlaw sa pagguardia kag magpaandam kon may polis, $300 kada adlaw sa pagdul-ong sing mga droga, kag tubtob sa 3,000 kada adlaw subong tin-edyer nga manugbaligya. Paagi sa pagpadayaw sang ila manggad sa atubangan sang ila mga kabutho sa ila pagbakal sing de-lana nga mga bayo, bulawan nga mga kulintas, kag malahalon nga mga awto, ginaganyat nila ang iban pa.

Nasapwan sang mga terorista sa mga droga ang paagi sa pagsakdag sa ila mga pagpalakat. Sila, sa baylo, nagabulig sa mga manugbaligya sing droga. Ang iban nga politikal nga mga lider nagagamit sang negosyo sa droga sa pagpamanggaranon sang ila kaugalingon kag sa pagpahuyang sa kaaway nga mga pangulohan. Wala sila nahadlok sa mga aresto ukon pagdakop. Daku gid nga ganansya ang mahimo nga sa tion nga mapatay ang isa ka manugbaligya ukon malaut nga opisyal, duha pa ang nagatindog sa pagbulos sang iya lugar.

“Ang pagpatubas kag pagbaligya sing droga indi makalilipay nga nagapabilin gihapon subong isa ka daku nga negosyo, kag ang pag-abuso sa droga sa bug-os nga kalibutan padayon sa paglala,” siling sang report sang ­State De­part­ment sang E.U. nga ginpahayag sa publiko sang Marso. “Ang kalautan sang mga opisyal sang pangulohan kag sang mga opisyal nga nagapatuman sang kasugoan, ang pagpanghiphip, ang pagpamahog kag kasingki sang mga manugbaligya, kag ang kamatuoran nga ang mga manugbaligya sing narkotiko naglabaw sa mga pungsod sa tinawo, sa pusil kag sa gasto, padayon sa pagpahuyang sa bug-os globo nga mga panikasog sa pagpauntat sang pagpatubas kag pagbaligya sing narkotiko.” Sa diin, nian, ang paglaum?

Sabat Bala ang Pagpanubo sa Konsumo?

Ang iban nagapati nga ang sabat yara sa pagpanubo sang konsumo sa droga. Kaangay sang iban nga negosyo, ang internasyonal nga negosyo sa droga nasandig sa suplay kag konsumo. Kon wala ang karon nga daw wala nagakabusog nga konsumo sa droga, ang pag-ilig sang droga magamala. Apang, walay sapayan sang mga paandam, sang dugang nga edukasyon, sang pagtesting sa droga, kag sang mga pangabay nga ‘mangindi sa droga,’ ang paggamit sing droga nagapadayon. Malain pa, nagalapnag ini.

“Ang iban nga mga pungsod sa bilog nga kalibutan nalatnan man,” siling sang report sa Time. “Ang kultura sa droga sang Amerika ginpadala sa mga pamatan-on sa Europa kag Asia. Bisan mabudlay mahibaluan ang estadistika, ang paggamit sing droga daw nagasangkad sa bug-os nga kalibutan, labi na sa mga pungsod nga nagaeksport sing droga sa E.U.” Ang Bolivia, halimbawa, nakasaksi sing pagdugang sang pagkagiyan sa droga kasan-o lang. Samtang ang coca legal nga ginatanom didto para sa maskada kag sa tsa, madamo nga pamatan-on ang nagakagiyan sa isa ka makahililo, mahimo masigarilyo nga porma sang co­caine nga ginatawag basuco. Kag ang Vietnam nagareport sing hinali nga pagtaas sang pagkagiyan sa opio kag heroina sa tunga sang mga pamatan-on sa bagatnan kag aminhan. Tanan-tanan, ginareport nga mga 40 milyones ang nagagamit sing ginadumilian nga mga droga sa bug-os nga kalibutan.

Ginabaton na karon nga ang problema sa droga indi makontrol sang bisan ano nga pungsod. Magatingob ayhan, nian, ang tanan nga pungsod kag punggan ang karon nga problema? Daw malayo gid matabo inang bug-os nga pagbuligay, bangod sang kakagod kag daku nga maganansya sa ginadumilian nga negosyo sa droga—indi na pagsambiton pa ang indi na mahusay nga pagbangigay sa politika. Ang iban nga mga pungsod nagalikaw sa pagpatuman sing maayo-katuyuan nga mga tikang batok sa politikal nga mga alyado bisan pa sentro sila sang negosyo sa droga. Luwas pa, minilyon ka tawo ang nagahimo sang ila palangabuhian sa pagtanom sing droga. “May mga pungsod nga malusod gid kon ang negosyo sa droga madula sa isa ka gab-i,” siling sang World Press Review.

Kon sa Diin Nahamtang ang Paglaum

Sa pinakamaayo, ginalauman sang awtoridad nga mabuhinan ang pag-abuso sa droga kag, sa ulihi, amat-amat nga magbuhin ang pagkabuang karon sa droga. Apang, ang bug-os nga pagkadula sang problema sa droga isa ka matuod nga paglaum. Masapwan ini sa saad sang Biblia: “Indi sila maghalit ukon maglaglag sa bug-os ko nga bukid nga balaan; kay ang duta matugob sang pagkilala kay Jehova subong nga ang mga tubig nagatabon sang dagat.” (Isaias 11:9; Habacuc 2:14) Ang ‘wala sing halit ukon kalaglagan’ nagalakip sa tanan nga makahalalit nga problema nga nagahalin sa pag-abuso sa droga.

Apang talupangda ang rason kon ngaa: Ang duta “matugob sang pagkilala kay Jehova.” Kinahanglanon ang malig-on nga motibo sa pagpalayo sa pag-abuso sa droga. Ang gugma kay Jehova nga Dios kag ang handum nga pahamut-an sia, pasad sa sibu nga ihibalo tuhoy sa iya kag sa iya mga dalanon, nakabulig sa madamo sa pagpanginpalos gikan sa impluwensia sang mga droga. Binagbinaga ang huwaran ni Angelo.

Karon 60 na, si Angelo may malawig nga maragtas subong manug-abuso sa droga, nga nagsugod pa sang 1964. Ginpakilala sang iya mga abyan sa droga nga daw nagalipaylipay sadto, si Angelo nagsugod sa marijuana kag nagpadayon sa co­caine, hash­ish, mor­phine, kag “five-­star acid” (LSD), sa pagsambit sang pila. “Pirme lang ako hubog sa droga,” siling ni Angelo. “Hubog ako kada adlaw. Daw subong bala nga mapadalagan ko ang kalibutan. Ang ulo ko nagatiyog. Sadto nga tion may mga astronot nga nagakadto sa bulan, kag luyag ko nga malampasan sila.”

Apang ang droga nagpatubas man sing pagpanghandurawan, pagkaalabuton, pagpain sa katilingban, kag sing handum nga maghikog. “Sang Marso sang ’79, nakabasa ako sing Biblia,” siling ni Angelo. “Pirme ako nagapanghandurawan kag luyag ko maghikog. Apang nahunahuna ko nga dapat ko anay hibaluon kon sa diin ako makadto kon mapatay ako. May pila ka Saksi nga nagduaw sa akon balay, kag ginpilit ko sila nga ipaathag sa akon ang Biblia. Gikan sa pagtuon sang Biblia, nahangpan ko nga ang paggamit sing droga batok sa kasuguan sang Dios—nga ang aton lawas iya sang Dios, kag subong ginasiling sang 2 Corinto 7:1, dapat naton amligan ini gikan sa ‘pagdagta.’”

Paano sia nakapalos gikan sa droga? “Paagi sa pagpangamuyo, sinsero nga pagpangamuyo,” siling ni Angelo, “upod ang pagtuon sang Biblia kada adlaw. Dapat nga may malig-on ka nga determinasyon sa pagsikway sa droga. Indi ini mahapos. Apang ginbatyag ko nga nahibaluan ni Jehova ang akon tagipusuon, kag subong ginapahangop sang Hulubaton 3:5, 6, makasandig ako sa iya. Ginbatyag ko sing personal nga kinahanglan ko si Jehova agod magtadlong ako, bangod nahibaluan niya ang pagpangita sang akon ginhawa sa droga.”

Kaangay ni Angelo, madamo pa ang na­ka­rea­li­sar nga upod ang malig-on nga motibo, pagtuo sa Dios, kag pagsandig sa iya bulig, pati ang pagsakdag sang nagaulikid, mahigugmaon nga mga kaupod, ang makamamatay nga bisyo sa droga sarang mautod. Apang ‘paano sila magtuo sa iya nga wala nila mabatii?’ pamangkot sang Biblia sa Roma 10:14. Ang mga manugbalhag sining magasin malipay sa pagbulig sa inyo nga matigayon inang “sibu nga ihibalo” tuhoy sa Dios kag ang pat-od nga paglaum nga makasapo sing kabuhi nga walay katapusan sa isa ka wala sing droga nga bag-ong kalibutan.—Efeso 1:17; Roma 15:4.

[Kapsion sa pahina 11]

“Ang negosyo sa droga, nga ang kadamuon sini nagabili sing $300 bilyones kada tuig, amo ang pinakadaku nga negosyo sang kalibutan”

[Kapsion sa pahina 12]

Ang malig-on nga motibo kinahanglanon sa pagpanginpalos gikan sa pag-abuso sa droga