Pamangkot sang mga Pamatan-on. . .

Paano Ko Magasto ang Akon Kuwarta sing Maalamon?

“ANG mga pamatan-on sa sining pungsod karon ginapadaku sa paggasto.” Amo ang ginhinakop sang manugsurbe nga si Lester Rand sa tapos mausisa ang paggasto sang mga tin-edyer sa Estados Unidos. Suno kay Rand, ang mga pamatan-on sa E.U. naggasto sing $39.1 bilyones sa isa ka tuig lamang! Kag sa diin nagakadto ang kuwarta?

Ang mga mananalawsaw sa E.U. nga si Norman kag si Harris nagreport: “Ang pila ka porma sang kalingawan, labi na ang musika, amo ang nagapanguna sa halos tanan nga listahan. . . . Ang mga tin-edyer nga nagamaneho nagagasto sang pinakadaku nga porsiento sang ila kuwarta sa gasolina, pagpakay-o, kag sa pagmentinar sa ila salakyan. Madamo pa ang nagagasto sang ila kuwarta sa walay pulos nga mga pagkaon, nga ang nagapanguna sa listahan amo ang piz­za, mahugmay nga mga ilimnon, kag hamburger. Mas magasto ang mga babayi sa panapton sang sa mga lalaki; kag sa pagkamatuod, ginapakamahal gid sang industriya sang mga kosmetiko ang tin-edyer nga mga babayi.”

Ibutang ta, mga gasto sa salakyan, sa pagkaon, sa kalingawan—makatarunganon ini nga mga gasto. Apang maalamon bala ang tanan nga paggasto sang mga tin-edyer?a Kag mahimo ayhan nga ang pinansial nga mga obligasyon sang nagatrabaho nga pamatan-on nagalabaw sa pagbakal sing mga butang para sa iya kaugalingon?

Kon Paano Maggasto sing Maalamon

Binagbinagon naton ang pagpamalaklon, halimbawa. Ang kalabanan nga pamatan-on, labi na kon may kuwarta sila sa ila bulsa, nalipay sa pagpamalaklon. Apang maayo gid bala nga pagsulundan nga baklon ang tanan nga maluyagan mo kag makita mo?

Sa pagsurbe sa 600 ka tawo sa Inglaterra, napanilagan nga 62 porsiento sang mga ginpamangkot sa ulot sang edad nga 15 kag 19 ang kon kaisa nagapahinali sa pagbakal. (Adolescence, Tigragas 1982) Apang, ang maalam nga bumalakal, nagahunahuna anay kon ano ang iya kinahanglanon. Ngaa indi anay maghimo sing listahan sang kon ano ang balaklon antes ka magbakal kag ang baklon lamang amo ang yara sa listahan? Sa ila libro nga Options, ang mga awtor nga sanday Shaw kag Ber­ry nagrekomendar sing dugang pa: “Kon mamalaklon ka, magdala sing bastante lamang nga kuwarta sa pagbakal sang imo ginakinahanglan gid, ukon sang imo ginplano nga baklon antes ka nagkadto sa balaligyaan.”

Ang balasahon nga Adolescence nagsiling man nga samtang ang may edad-edad nga mga bumalakal interesado sa kalidad kag sa praktikalidad kon nagabakal sing panapton, ang mga pamatan-on mas interesado sa kon ano ang uso. Matuod bala ina sa imo? Kon amo, bag-oha ang imo batasan sa pagpamalaklon. Antes igasto ang imo ginpangabudlayan nga kuwarta, hunahunaa anay tubtob san-o magadugay ang isa ka panapton. Pila ka tuig bala? Ukon madula na bala ini sa uso pagligad sang pila lamang ka bulan?

Mangin interesado, man, sa kalidad. Mahimo nga mas daku ang imo magasto sa isa ka malahalon nga butang apang mapigaw sing kalidad bangod ipakay-o mo ini ukon paislan. Gani libuta ang mga balaklan. Kon panapton ang imo balaklon, usisaa ang tela. Daw ano kasunson kinahanglan tinluan ang panapton? Malabhan bala ini? Mga butang ini nga dapat binagbinagon antes magbakal.

Ang pamatan-on nga si Lyshondra nakatuon sing mapuslanon nga ideya sa pagbakal gikan sa iya mga ginikanan. Sia nagsiling: “Pirme ako nagapamakal upod sa akon iloy, kag gintudluan niya ako sa pagpangita sang mga baratilyo agod nga makakinot ako.” Ang isa pa ka taktika amo ang pagpalantang sang pagbakal sa katapusan sang isa ka tiempo ukon sea­son nga sa diin madamo sing baratilyo. Si Phyl­lis, isa ka lin-ay nga hanas na sa pagpangita sang mga baratilyo, nagdugang: “Wala ako sing madumduman nga nagbakal ako sing butang sa regular nga bili. Ginapangita ko ang mga baratilyo, kag naluyagan ko ang makinot nga pagpamalaklon. Pagdumdom sang mga tawo bag-o ang akon mga panapton!”

Pagbulig sa mga Galastuhon sang Panimalay

May yara ka bala trabaho sa tapos sang pag-eskwela ukon taguri lamang? Kon amo, ginagasto mo bala ang tanan mo nga kuwarta sa imo kaugalingon lamang, nagapangatarungan nga katungdanan sang imo mga ginikanan nga mag-aman para sa imo? Apang, san-o ang katapusan nga tion nga ang imo mga ginikanan naggasto sing kuwarta para lamang sa ila kaugalingon? Indi bala ang kalabanan sang ila kuwarta ginapaambit sa pamilya? Busa, indi bala makatarunganon nga magbulig ka sa galastuhon sang panimalay?

“Nagabulig ako,” sabat sang lin-ay nga si Steph­anie sang ginpamangkot sia sina. Sia kag ang tatlo pa ka katapo sang pamilya mga Saksi ni Jehova kag nagaalagad subong bug-os tion nga mga ebanghelisador. “Kinahanglanon ini,” siling ni Steph­anie, “kag isa man ini ka paghanas, kay wala sing duog nga sa diin ang isa ka tawo makapuyo nga wala nagabulig sa mga galastuhon.” Ang pamatan-on nga si Al­bert nagdugang: “Bahin lamang ini sang akon salabton. Total, kon wala ako nagapuyo sa balay, himuon ko man ini gihapon. Gani ginabatyag ko nga dapat ako maghatag sing kinabubut-on.”

Matuod, mahimo nga ang imo mga ginikanan wala nagapaabot sing bisan ano gikan sa imo. Apang maayo ang punto nga ginsambit sang pamatan-on nga si Tom­my sang magsiling sia: “Ginabatyag ko nga makatarunganon lamang ini. Gindala nila ako sa kalibutan kag gin-atipan ako tubtob sa sini nga punto, gani dapat ako maghimo sing isa ka butang agod bayaran sila.”

Ang mga Pagpakamaayo sang Pagkaalwan

“Ang maalwan nga tawo magatambok kag magauswag, kag ang nagapabugnaw sa iban pabugnawan man.” Amo ang siling sang Biblia sa Hulubaton 11:25. (The New English Bible) Kon masuweldohan ka, mahimo makasululay ang maghunahuna sang tanan nga butang nga mabakal mo para sa imo kaugalingon. Apang, si Jesus nagapahanumdom sa aton: “May kapin nga kalipay sa paghatag sang sa pagbaton.”— Binuhatan 20:35.

Matuod, kinahanglan ang pagkatimbang sa sining bahin. Ang pagkaalwan wala nagakahulugan nga maggasto ka tubtob nga mag-imol ka. “Daku ang ginagasto ko sa mga regalo kag ang akon kuwarta daw nagalupad lang,” panganduhoy sang isa ka pamatan-on. “Sa banta ko dira nagakadto ang otsentay-singko porsiento sang akon kuwarta.” Apang, indi pagkalimti nga ginatalupangod sang Dios ang maluluy-on nga mga buhat. Sa pagkamatuod, ang Hulubaton 19:17 nagasiling: “Ang nagakaawa sa imol nagapahulam kay Jehova, kag ang iya maayo nga buhat bayaran sia Niya.”

Ang Hulubaton 3:9, 10 nagapakita sing isa pa ka bahin nga ikaw makapakita sing kaalwan: “Padunggi si Jehova sang imo mga pagkabutang kag sang nahauna nga mga bunga sang tanan mo nga patubas. Nian ang imo mga damisag pun-on sing kabuganaan; kag ang imo mga linasan magaawas sing bag-o nga alak.” Sa panahon sang Biblia, ang mga sumilimba ni Jehova sa Israel gin-obligar sa pag-amot sang nahauna nga mga bunga sang ila ginpanguma. Gingamit ini sa pagsakdag sa Levinhon nga mga saserdote nga nagaalagad sa templo sa Jerusalem. Bisan pa ang mga Saksi ni Jehova karon wala nagasimba sa materyal nga templo, nahisayran nila nga kinahanglan man ang kuwarta sa pagsakdag sa ila mga duog sang pagsimba (ginatawag King­dom Hall). Ang 18-anyos nga si Al­bert nagsiling: “Ginahimo ko nga tulumuron nga mag-amot sa tagsa ka tion nga magkadto ako sa duog tilipunan.”

Ang Siod sang Kahisa

Matuod, indi tanan sang mga pamatan-on may kuwarta nga ibakal kag igasto subong sang nabalay diri. Kag kon wala ka sang yara sa iban, madali ka mahisa. Ang pamatan-on nga si Dar­nell, halimbawa, nagbaton: “May huyog ako sa pagpamantay sa iban, kag magsiling: ‘Abaw! Katahom sina.’” Apang sa baylo nga pasundan ini, ginaaway niya ining mga balatyagon.

Indi, indi sala ang paghandum lamang sa matahom nga mga butang. Apang ginatugutan mo bala ang imo kaugalingon nga magkasubo kon indi mo masarangan ang butang nga naluyagan mo? Naugot ka bala sa iban nga may kapin sang sa imo? Kon amo, dumduma ang laygay ni Jesucristo sa Lucas 12:15: “Mag-andam batok sa tagsa ka sahi sang pagkamahamkunon, kay bisan pa bugana ang isa ka tawo ang iya kabuhi wala nagaresulta gikan sa mga butang nga iya ginapanag-iyahan.”

Sa pagkamatuod, indi madula nga ang iban may kapin sang sa imo. Kag ang pagtinguha nga makig-indis sa iban nagadul-ong lamang sa kasubo kag madamo nga kasakitan. Si apostol Pablo nagapahanumdom sa aton: “Kay wala kita sing nadala sa kalibutan, kag wala gid kita sing makuha pa guwa sa kalibutan. Gani kon kita may kalan-on kag panapton, mangin kontento kita sa sini.”—1 Timoteo 6:7, 8.

Ang kuwarta mahimo mangin mapuslanon nga alagad kon tamdon sing nagakaigo. Magtuon sa pagkinot. Magtuon sa paggasto sini sing maalamon, sing mahalungon. Ang kuwarta nagaamot sa kabuhi kag makahimo sini nga kapin kasulhay. Apang suno sa pamatan-on nga si Mat­thew: “Ang kuwarta may duog, apang indi ini ang tanan nga butang. Indi ini ang nagapanguna nga butang. Kinahanglan naton ang kuwarta agod mabuhi, apang indi gid ini pag-unahon sa aton pamilya ukon kay Jehova.”

[Mga footnote]

[Piktyur sa pahina 12]

Ang mga pamatan-on sa E.U. naggasto sing $39.1 bilyones sa isa ka tuig lamang!

[Laragway sa pahina 14]

Kon may trabaho ka, nagaamot ka bala sing kinabubut-on sa mga galastuhon sang panimalay?