Ang Pagtamod sang Biblia

Para Bala sa mga Cristiano ang Pagsimba sa Katigulangan?

NAHIBALUAN sang kalabanan nga tawo nga ang pagsimba sa katigulangan may daku nga bahin sa kabuhi sang minilyon ka tawo, labi na ang mga Confucianista, mga Budhista, kag mga Shintoista. Apang nahibaluan mo bala nga ang pagsimba sa katigulangan bahin man sang pagkabuhi sang mga Aprikano? Sa kamatuoran, ang tanda sang pagsimba sa katigulangan makita sa halos tanan nga relihion, ayhan sa inyo man. Isa ini ka “bug-os uniberso nga butang,” siling sang taga-Nigeria nga propesor sa pagtuon sa mga relihion.

Ano ang pagsimba sa katigulangan? Ayhan ang imo paghangop sini nahisanto sa sining depinisyon: “Isa ka rito nga pagpakighidait kag pagtawag sa napatay nga paryente, pasad sa pagtuo nga ang mga espiritu [sang patay] nagaimpluwensia sa buhi.”—The Concise Columbia Encyclopedia.

Sa amo, sa balay sang isa ka debotado sa pagsimba sa katigulangan—isa ka Budhista nga nagapuyo sa Bagatnan-sidlangan sang Asia, halimbawa—makakita ka sing diutay nga altar nga sa diin ginapasundayag ang laragway sang napatay nga paryente. Mapanimahuan mo man diri ang ginasunog nga incienso ukon mabatian mo ang mga pangadi kag mga pagpamalakpak. Sa masami, ginabutangan sang debotado sing pagkaon ukon mga bulak ang altar para sa kaayuhan sang ila napatay nga paryente.

Magsaylo ka sa lain nga kontinente, kag makita mo nga madamo nga mga Aprikano ang “nagapuyo upod sa ila mga patay.” Sa isa ka duog malapit sa Sahara sang Aprika ang pagtuo sang kabilugan amo nga ang mga buhi mahimo makig-upod kag makig-angot sa mga patay. “Kami tanan nga Aprikano nagapati nga ang amon napatay nga mga ginikanan kag iban pa nga katigulangan suod sa amon,” siling sang nagapanguna nga Aprikano nga teologo sang mga Protestante.

Sa daku nga bahin sang Aprika, ang patay na nga mga katigulangan ginakabig gihapon subong mga ulo sang ila mga pamilya ukon mga komunidad samtang nagakabuhi sila. Sila gihapon ang “espirituwal nga mga manugdumala sang mga hilikuton sang pamilya,” siling ni Propesor E. Bọlaji Idowu, sa iya libro nga African Traditional Religion—A Definition. Ginahatag sang espiritu sang katigulangan ang halos tanan nga ginapangayo mo sa sini ukon ang luyag mo likawan. Sa amo, ang mga katigulangan ginakabig subong “mga butang nga nagahugpong sa katilingban sang Aprika,” kag suno sa The New Encyclopædia Britannica, ang pagyaub sa ila “nagapalig-on sa mga pamilya.”

Sa kadutaan sang Nakatundan—subong sang Pransya ukon Can­ada—ang mga simbahan, mga kapelya, ukon mga altar gindedikar sa mga santo, nga sarang matawag nga baganihan nga mga katigulangan. Ang mga debotado nagapangadi sa atubangan sang wala nagatingog nga mga estatwa. Ukon ang mga debotado nagahalad sing mga regalo sa bulawan nga mga larawan nga nagaluhod kag nagadupa. Matuod, ang mga sumalakdag sang mga relihion sang Cristiandad mahimo maakig sa ideya nga ang ila pagpasundayag sing debosyon isa ka pagsimba sa katigulangan; apang ang Budhista, ang Shintoista, ukon ang debotado nga Aprikano magayuhum lamang. Nahibaluan niya nga ang pagsimba nga ginapakita sining mga “Cristiano” pareho lang sa ila mga buhat sang pagyaub.

Sa Ano Napasad ang Pagsimba sa Katigulangan?

Ang sadsaran sang pagsimba sa katigulangan amo ang pagtuo sa padayon nga pagluntad sang patay paagi sa nabilin nga elemento sang tawo. Amo ini ang “pagtuo sa pagkadimamalatyon sang kalag,” suno sa taga-Uganda nga Katolikong manunulat nga si Damian Lwasa. Daw ano kalig-on ang sadsaran sinang pagtuo? Ang taga-Si­erra Le­one nga teologo nga si Harry Sawyerr nagbaton nga ang mga Aprikano nga nagasiling “nga ang ila mga katigulangan buhi sa espiritu nagahimo sini nga wala sing malig-on nga pamatuod.”

Ang matuod, suno sa Biblia, wala sing espirituwal nga bahin sang isa ka tawo nga nagapabilin nga buhi kon mapatay ang lawas. Ang Manunuga gid nagsiling: “Yari karon! Ang tanan nga kalag—akon. Subong sang kalag sang amay amo man ang kalag sang anak—akon. Ang kalag nga nagapakasala—mapatay.” (Ezequiel 18:4) Ang mga sientipiko kag mga tinawo sang medisina wala makakita sing pamatuod nga ang may pangalibutan kag buhi nga bahin sang mga tawo nagapabilin nga buhi kon mapatay ang lawas.

Sa wala pa si Confucius ukon Budha, ang isa ka maalam nga tawo sang wala pa ang Cristianong mga tion nagsulat: “Ang buhi nakahibalo nga mapatay sila; apang ang patay wala makahibalo sang bisan ano.” (Manugwali 9:5) Nauna pa sa sini, si Job nagsiling: “Ang tawo nagakabugto ang ginhawa, kag diin na bala sia? Ang iya mga anak nga lalaki nagadungganon, apang wala sia makahibalo sini.” (Job 14:10, 21) Sa amo, ang patay indi makaalagad subong ‘espirituwal nga mga manugdumala sang mga hilikuton sang mga pamilya.’ Sa kamatayon ang isa ‘wala sing dalhon.’—Salmo 49:10, 17-19.

Hunahunaa ini: Ginakaon bala sang patay nga mga katigulangan ang manamit nga pagkaon nga ginahalad sa ila? Wala bala ang kamatuoran nga ang pagkaon wala ginatandog nagapakita nga ang mga patay wala sing gahom? Dugang pa, indi mahibaluan sang patay na nga mga katigulangan ang pagyaub ukon mga halad nga ginahimo sang buhi nga mga kaliwat. Bangod wala sila nagaluntad, indi sila makapakita sing interes sa ila ginbiyaan nga pamilya ukon makapahilabot sa mga hilikuton sini. Ang Biblia nagasiling: “Wala na sila sing bahin tubtob sa walay katubtuban sa bisan anong butang nga ginahimo sa idalom sang adlaw.”—Manugwali 9:6.

Ano ang Paglaum Para sa Napatay nga mga Katigulangan?

Nagakahulugan bala ini, nian, nga wala na sing paglaum nga mahiusa liwat upod sa mga hinigugma nga napatay? Indi! Ang mga tawo sang una nga ginpain sang kamatayon mahiusa liwat kon banhawon sila. “Ang takna magaabot,” saad ni Jesus sa Biblia, “nga ang tanan nga yara sa mga lulubngan magapamati sang iya tingog kag magaguwa.”—Juan 5:28, 29.

Ining paglaum sa pagkabanhaw nakabulig sa pagdihon liwat sa kabuhi sang taga-Okinawa nga babayi nga nagasimba sa iya mga katigulangan. Sia nagpaathag: ‘Nagbalhin ang akon pagtamod sa kabuhi. Ang akon pagsunod kay Jesucristo nakabulig sa akon nga mangin kapin ka mahigugmaon sa akon buhi nga mga paryente kag sa iban pa.’ Indi bala mas makatarunganon ang gugma sa buhi nga mga ginikanan sang sa pagsimba sa patay na nga mga katigulangan? (Efeso 6:2, 3) Nagpadayon sia: ‘Kon makita ko ang kasubo sang nagatigulang nga mga ginikanan kag mga lolo kag mga lola karon, nagapasalamat gid ako nga nakatuon ako sa pagpakita sing matuod nga gugma kag pagtahod sa akon mga ginikanan samtang buhi pa sila.’

Dugang pa, para sa mga Cristiano ang labing serioso nga pagpamatok sa pagsimba sa katigulangan amo nga isa ini ka dalanon sang pagrebelde batok sa maathag nga sugo sang Dios: “Dili ka maghupot sing iban nga mga dios sa atubangan ko . . . kay ako si Jehova nga imo Dios isa ka Dios nga nagakinahanglan sing pinasahi nga debosyon.” (Exodo 20:3, 5) Gani sa baylo nga simbahon ang patay na nga mga paryente, pamatii ang laygay sang Biblia nga simbahon si Jehova, ang Isa lamang nga makapahanabo sang makalilipay nga paghiusa liwat upod sa napatay nga mga paryente.—Bugna 20:12, 13.

[Piktyur sa pahina 15]

“Ang patay wala makahibalo sang bisan ano.”—Manugwali 9:5.