Naluwas Kami sa Bomba sang Isa ka Manugpatay

ANG Domingo sang aga, Hulyo 21, 1985, nanaad sing isa ka mabugnaw nga adlaw sa tungatunga sang tigtulugnaw sang ang mga Saksi ni Jehova kag ang ila mga abyan nagsugod sa pagpuno sang Kingdom Hall sang Casula sa isa ka nakatundan nga banwa sang Sydney, Australia. Sang alas 9:​35 s.a. si David Winder, ang nagaduaw nga humalambal, nagsugod sang iya diskurso tuhoy sa Cristianong katutom. Paglampas lang diutay sa alas dies, nagaduko kami, nga nagasunod sa amon Biblia samtang ginabasa niya sing mabaskog ang Juan 6:68.

Wala niya matapos ang iya pagbasa. Nag-uriod sia sa salog, nga halos nagahimumugto bangod sang bomba nga naglupok sa idalom sang plataporma. Ang amon abyan nga si Graham Wykes, isa ka bana kag amay, napatay sa gilayon. Madamo pa ang nahalitan, ang iban grabe. Bisan gani ang isa ka wala sing balatyagon nga kalibutan nakibot gid sa sining wala sing kabangdanan nga kapintas sa isa ka duog sang pagsimba. Sang ginbalhag ang balita, ang mga taga-Australia indi makapati nga nagpatuhoy sang ila igtalupangod sa ila mga TV kag mga radyo.

Gilayon nga mga Reaksion

Pagkatapos gid sang lupok, nagluntad ang umalagi nga kalinong. Sa banta ko ang kalabanan sa amon nakibot kag natingala, nga nagapanghulunghulong sa kahadlok, indi makahambal ukon indi makabaton sang bag-o lang matabo. Ang hangin nahil-ob sing yab-ok. Ang hitsura kag baho sang bug-os nga eksena daw subong sang isa ka duog nga may inaway. Ang kabataan nagsugod sa paghinibi, kag ang iban nagsugod sa pagsinggit bangod sang kakibot. Wala madugay, nakita sang isa ka nagatan-aw nga isa ka tsuper sang taxi ang isa ka “indi makilal-an nga babayi nga ayhan may matahom nga guya nga ginasulod sa ambulansia nga ang katunga sang iya guya wala na.”a Yadtong indi makilal-an nga babayi amo ang akon asawa, si Sue.

Nalipong si Sue bangod sang isa ka butang nga naglupad gikan sa plataporma kag nagtabog sa iya guya. Ang espiho sang akon dalunggan nabuka dayon. Ang lupok para sa akon daw subong bala nga may isa nga nagtuon sang air hose sa sulod sang akon ulo​—wala sing gahod, kundi isa lamang ka hinali, matingil nga huni sang ang tanan nga butang nangin abuabuhon ang duag. Samtang yara kami sa ikaduha nga idas sang mga pulungkuan, ang humalambal nagatindog sa ibabaw sang bomba, nga natago sa idalom sang kahoy nga plataporma.

Subong duna nga reaksion, nagkamang ako nga ginatabon ang akon mga kamot sa ulo bangod sa kahadlok sa nagakahulog nga mga butang nga naguba. Ang nagsunod nga pila ka segundo daw nangin mga minuto. Nian narealisar ko nga ang amon tilipunan ginbombahan, kag kinulbaan ako, kay si Sue nadula sa nagwasaag nga mga butang kag sa yab-ok. Samtang nagasinggit ako sing “Susie, Susie!” magamo ang akon panghunahuna nga nagapamangkot: ‘Napatay bala sia? Kamusta si David​—kag ang iban pa? Nahalitan bala ako?’

Ang mga kisame, ang plastik nga mga siya, ang nabiak nga mga kahoy, ang mga bag, kag ang nagisi nga mga Biblia kag mga magasin naglinapta bisan diin. Wala madugay ang natingala nga mga guya, ang madamo nagadugo kag ang iban puno sing salugsog, nagguwa sa nagwasaag nga mga butang. Ang kalabanan sang nagapungko sa likod wala mahaliti luwas sa nabuka nga espiho sang dalunggan.

Ang Malain nga Eksperiensia sang Akon Asawa

Nakita ko si Sue sang madiparahan ko ang iya buta nga nagalusot gikan sa idalom sang isa ka daku, apang maayo na lang mamag-an nga tayl sang kisame. Sang ginhaboy ko ini sa guwa, wala ko ginpaabot ang akon nakita. Ang naibabaw nga bibig ni Sue nalaplap sa ubos sang nadunot nga ilong kag nagaluyloy halos sa iya sag-ang. Ang iya mga ngipon sa atubang nagkalabali, kag sang gintan-aw ko ang halit sa iya mga mata kag sa palibot sini, hinadlukan ako nga basi mabulag sia. Ang iya buhok gumon nga may dugo, higko, kag mga sagbot, kag ang iya nawala nga braso may daku nga pilas. Walay sapayan sini, naumpawan ako sang makita ko nga wala sing nagailig nga dugo. Apang natukiban ko sang ulihi nga nalimbungan ako. Mga tinion sa tapos ko ginhakwat ang iya ulo kag mga abaga gikan sa kagulub-an, mahinay nga gintawag niya ang akon ngalan. Gintinguhaan ko nga pakalmahon sia, sa pagdumdom nga nahibaluan na niya ang natabo. Si Sue nagsiling sang ulihi: “Pagdumdom ko sadto nagakatulog ako sa balay nga nagadamgo sing malain kag ginapukaw ako ni Peter.” Daw nagakaliponglipong sia, kag indi ko luyag nga biyaan sia, apang kinahanglan ko ang bulig.

Ang isa ka Saksi, nga yara sa natublag pa nga kahimtangan, nga sa wala sing duhaduha nadugangan pa sang makita ang akon asawa, nagawarakwarak samtang nagapalapit sia sa amon. Paagi sa akon hilway nga kamot, ginsinyasan ko sia nga magduko agod nga mahambal ko sia. Nagduko sia nga ang iya mga mata nagatulok kay Sue kag gindaho niya sa akon ang iya kamot. Nian nagpangamuyo kami sing tingob sa malip-ot, nga nagapangayo kay Jehova sing kaalam kag kusog sa paglandas. Sang magsiling kami sing amen, bisan nagaluhaluha pa ang iya mga mata, naulian na sia. Ginpangabay ko sia nga pangitaan ako sing butang nga maunlan ni Sue.

Makatilingala nga Pagkaluwas

Sang maglupok ang bomba, ang pamatan-on nga si Paul Hahn nagapungko sa atubangan ko kag mga dos metros ang kalayuon gikan sa piano. Gin-itsa sang lupok ang piano sa hangin, kag ang daku nga bahin sini nagtupa kay Paul, kag ginguak ang daku nga unod sang iya paa. Ang iya matahom nga mga ngipon sa atubang, nga bag-o lang mahukasan sing brace, nagkalabali. Si Joy Wykes, nga nabalo bangod sang bomba, nagahamyang sa malapit, nga may daku nga samad sa ulo kag iban pa nga mga pilas. Ang iya duha ka bata nga babayi nahalitan man.

Sa nahalitan sing grabe, ang labing talalupangdon nga nakaluwas amo ang humalambal, si David Winder. Gin-itsa sia sang bomba upod sa nagwasaag nga mga butang gikan sa plataporma kag naglusot sa naukab nga atop. Nagtupa sia liwat sa halos pareho nga duog nga iya gintindugan anay. May pangalibutan gihapon sia apang yara sa kahimtangan sang daku nga pagkatublag. Sanglit nadugmok ang iya tiil kag batiis, nagdumdom ang iban nga indi na sia makalakat, apang makalakat na sia karon. Ang iban nga bahin sang iya bayo nakit-an sa kahoy nga eucalyptus sa malapit. Ang pudyom sang humalambal nakit-an tatlo ka balay ang kalayuon sa likod sang balay sang isa ka kaingod. Bangod sang madamo nga dugo nga nagguwa, delikado ang kahimtangan ni David. Gindala sia sang isa ka helikopter sa ospital.

Nag-abot ang mga Manugtabang

Ang mga pulis kag mga tinawo sang ambulansia maabtik nga nag-abot kag dalayawon sila bangod sini. Samtang gin-atipan sang mga tinawo sang ambulansia ang mga nahalitan, ang mga pulis masako man. Bangod ang lupok nabatian kag nabatyagan sa mga pila ka banwa ang kalayuon, ang mga dalanon padulong sa Kingdom Hall nabalabagan wala madugay sing ginatos ka usisador nga mga tumalan-aw, kag ang mga kamera sang mga manugbalita nagahingagaw gid. Ang iban sang amon mga kaingod maluluy-on nga nagtanyag sing bulig sa bisan anong paagi nga masarangan nila.

Ang mga ambulansia madali nga napuno kag gindul-ong ang mga nahalitan sa lokal nga mga ospital. Ang mga doktor kag mga nars sa ospital nakugmat sa natabo. Madamo sang lokal nga mga Saksi ang nagkadto sa mga ospital agod magtanyag sing paumpaw kag supurta. Si David Winder kag si Sue gindala sa ospital nga may pinasahi nga ikasarang sa pagbulong sa mga biktima sang masakit nga nagligad. Sadto nga gab-i sa Liverpool Hospital kag samtang napaidalom ako sa general anesthesia, ginpanguha sang mga doktor ang mga salugsog nga nag-ungot sa akon butkon. Sang masunod nga adlaw, nalangkag ako nga makita ang akon asawa kay nagdugang ang akon kabalaka. Bisan pa nagaalang-alang sila, ginpaguwa ako sang ospital sadto nga hapon agod nga makaupod ko si Sue.

Nag-utwas ang Hulusayon sa Dugo

Nakit-an ko sia sa intensive-care ward, kag sang gintulok ko sia gikan sa tiilan sang iya katre, nakahibi ako. Ang isa ka nagapalanglagob nga nawong, nagabanog kag guba nga indi makilal-an, amo ang nagtamyaw sa akon. Ang iya guya ginsugponsugpon sang mga tahi, kaangay sang diutay itom nga mga siper.

Indi makakita si Sue bangod ang iya mga mata, bisan gani ang iya mga amimilok, natabunan sang nagabanog nga unod. Tuhoy sa mga tul-an sang iya guya, ang iya ilong, naibabaw nga bahin sang sag-ang, pisngi, kag ang tul-an sa palibot sang iya mga mata nabuong. Apang ang matuod nga katalagman amo nga ang isa ka bahin sang iya bagol sa ibabaw lamang sang ubud-uburan sang iya ilong naigo, kag nabuslot ang arterya. Samtang wala sing pangalibutan kag nalubong sa kagulub-an, ang dugo wala madiparahi nga nag-ilig sa iya tiyan. Ang iya blood count nagnubo tubtob sa anom. (Ang promedyo para sa isa ka babayi mga 14.)

Ang pagtughong sing dugo nangin isa ka hulusayon dayon, nga sang ulihi nagdul-ong sa pagpakigbais sa manugbusbos nga wala sing maayong resulta. Ginsilingan niya si Sue nga ang iya pagpangindi sa pagpatughong, kon kinahanglanon, magahigot sang iya mga kamot. Ginpasalig sia ni Sue nga nahangpan namon ini kag “batunon namon ang bisan anong rasonable nga tal-us, apang ang amon pangabay nga ‘likawan ang dugo’ indi mahimo nga ikompromiso.” (Binuhatan 15:​28, 29) Wala sia magsugot.

Nagsugod kag nagpadayon ang pagpaluya sa hunahuna. Ginpamangkot si Sue kon may mga anak sia, kag sang magsabat sia nga, “Wala,” ang sabat amo, “Maayo, kay kuntani may malaw-ay sila nga iloy.” Ginsilingan man niya si Sue nga basi diborsiohan ko sia bangod sang iya hitsura. Ang reaksion ni Sue? “Makapasubo gid yadto. Namat-od ako nga bisan luyag sang manugbusbos nga patahumon ako sa masarangan niya, indi ko sia pagtugutan nga tasakon ang akon konsiensia.” Ang iya walay untat nga pagpamilit sa pagtughong sing dugo nagpadaku lamang sang tension kag nag-uyang sang importante nga tion. Sa sulod sining mabudlay nga mga tinion, ang tuhay gid amo ang maluluy-on kag mahigugmaon nga pag-atipan sang tanan nga nars kay Sue. Gindayaw namon sila.

Napulog-isa ka adlaw na karon ang nagligad kutob sang matabo ang paglupok. Ang mga tul-an sang guya ni Sue yara sa delikado nga kahimtangan sang sugdan na nila kuntani ang pagsugponsugpon sini apang yara ini sa sayop nga mga duog. Dapat sia operahan sa gilayon! Sa iya masunod nga paglibot, nagsing-al ang iya doktor sa katapusan nga tion kag nagtuaw, “Indi ko sia pagbulngon!” kag dayon nagtalikod. Amo ini ang labing mabudlay nga tinion sang amon kabuhi. Apang, sa pag-alimunaw sang nagligad, nangin pagpakamaayo pa sang ginbiyaan sang manugbusbos si Sue.

Isa ka Maluluy-on nga Manugbusbos

Ang isa ka Saksi nga doktor man nakighambal para sa amon sa isa ka plastic surgeon nga nagsugot sa pagbulong kay Sue paagi sa tal-us nga teknik. Bisan pa indi ini ang ginapasulabi sang medisina nga metodo, napaiway sini ang hulusayon sa pagtughong sing dugo. Ining manugbusbos matinahuron kag maluluy-on. Gindayaw namon sia, kay handa sia sa paghimo sang iya labing masarangan nga wala sing dugo.

Ang deroskas asero nga dalagku nga mga yano, mga otso sintemetros ang kalabaon, gintornilyo sa nabuong nga mga tul-an sang guya ni Sue. Nian, ining dalagku nga mga yano ginapunggan sang asero nga mga lambay, agod mag-uli ang mga tul-an sa husto nga lugar. “Bangod sang mga taliwis nga nagaulbo sa akon guya sa sulod sang mga anom ka semana, nabudlayan gid ako sa pagtulog!” tu-ad ni Sue. Ang iya naibabaw nga sag-ang nga nabuong ginsugpon sang alambre sa iya wala mahaliti nga naubos nga sag-ang agod masigurado nga mapasag-uli ini sa husto nga lugar. Indi na mapasag-uli ang iya ikasarang sa pagpanimaho.

Si Sue may maayo nga ikasarang sa pagpakadlaw kag, mas importante, ginakadlawan niya ang iya kaugalingon, subong sang iya ginsiling nga daw kaangay sia sang ‘nagalakat nga antena sang TV.’ Apang, kapin pa sa ikasarang sa pagpakadlaw ang kinahanglan niya, kay gin-operahan sia pagligad sang duha ka tuig kag tunga. Naglakip ini sang pag-ilis sang kristal sang iya dalunggan kag pagkay-o sang iya mga ngipon.

Mga Leksion nga Natun-an

Madamo nga leksion ang natun-an namon, lakip ang gahom sang pangamuyo kag nga wala gid kita ginatugutan ni Jehova sa pag-antos sing kapin sa mabatas naton. Sang ginkompronta sia sang una nga manugbusbos tuhoy sa hulusayon sa dugo, si Sue nagtu-ad, “Ginanerbios gid ako sadto kag nasubuan nga kinahanglan pa yadto nga komprontasyon. Nangamuyo ako pirme kay Jehova, kag ang bug-os nga kakalma nga nabatyagan ko makapasalig gid. May nabasa ako tuhoy sa iban nga mga Saksi nga nakaeksperiensia sing kaanggid man sini nga kahimtangan, apang karon nabatyagan ko ini para sa akon kaugalingon.” May kapin kami karon nga pagsalig sa pag-atubang sa posible nga mga pagtilaw sa palaabuton, kay nakita namon kon paano si Jehova nagabulig sa mga kahimtangan nga sang una gintamod namon nga makahaladlok.

Ang iban namangkot kon ngaa gintugutan ni Jehova nga mabombahan ang Kingdom Hall kag mapatay ang isa ka utod nga lalaki. Sa bug-os nga maragtas, kag sa aton tion karon, ang katawhan sang Dios napaidalom sa madamo nga kapintas. Kon ginbutangan sila ni Jehova sing nagaamlig nga kural sa palibot nila, subong sang ginapangangkon ni Satanas nga amo ang ginhimo kay Job, ang ila motibo sa pag-alagad sa Dios maduhaduhaan gid. Wala kita sing sadsaran sa paghunahuna nga kita indi mahalitan​—nga pirme kita luwason sang Dios, bisan gikan sa ‘wala ginapaabot nga mga hitabo.’ Ang aton pagbaton sang pag-antos, ukon sang pagkadula pa gani sang aton kabuhi bangod sang aton pagtuo ukon iban pa nga kabangdanan, nagarekomendar sang aton pagsimba subong matuod kag indi makagod​—indi bangod sa makagod nga kabangdanan.​—Manugwali 9:​11; Job, kapitulo 1 kag 2; Mateo 10:39.

Pagpanghikot sang Paghiliutod

Sa tion sining kahuol, ang amon espirituwal nga mga kaupod nagpamatuod nga “mahirop pa labi sa utod.” (Hulubaton 18:24) Si Sue nagapaathag: “Ang iban nga katapo sang akon pamilya nagsakay sa eroplano nga 4,000 kilometros ang kalayuon agod makaupod namon sa sulod sang makatalagam nga una nga duha ka semana. Makapaumpaw gid nga ang akon pamilya kag mga abyan naglingkod upod sa akon, kay pirme ako nagadamgo sing malain.” Ang daw walay katapusan nga mga kard, mga sulat, mga telegrama, kag mga bulak nag-inabot gikan sa madinumdumon nga mga utod nga lalaki kag babayi diri kag gikan sa luwas. Ginapasalamatan gid namon ining “mga mansanas nga bulawan sa pinuna nga pilak.” (Hulubaton 25:11) Isa ka ekselente nga panaksi ang nangin resulta. Sa pagkamatuod isa ini ka paghiliutod nga nagapanghikot.

Si Sue nagadugang: “Nag-abot man ang praktikal nga bulig. Ang suod nga Saksi nga mga abyan naghanda sing duga sang mga prutas kag mga utan nga bugana gid sa iron. Ginabatyag namon nga sanglit ginapangabay namon ang mga doktor nga tahuron ang amon luyag, obligado kami nga sakdagon sila, kag sa akon bahin, nagkahulugan ini sang pagpadamo sang akon dugo. Ginhatagan man ako sing iron nga suplemento.” Madamo sa amon ang nangin hanas sa paghimo sang kompleto nga kalan-on nga mangin likido, kag si Sue naman naanad man sa pag-inom sini. (Natilawan na bala ninyo nga magkaon sing sinugba nga kalan-on paagi sa straw?) “Ang resulta sini tanan amo nga nagtaas ang akon blood count sing tatlo ka puntos antes sang operasyon, nga ginkalipay sing daku sang akon bag-o nga manugbusbos,” siling ni Sue.

Ang pagpailob, gugma, pangamuyo, ang bulig sang espiritu sang Dios, kag ang pagligad lamang sang tion, subong man ang nagakaigo nga pagkaon, nakaamot tanan sa pag-ayo ni Sue. Ang iban nga mga halit nagbilin sing pinalian nga matadlong lamang sang paggahom sang Ginharian sang Dios kon mag-abot ini. Tuhoy sa guya ni Sue, para sa mga nakakilala sa iya, nagbaylo ini diutay apang ginapadunggan sa sini ang iya manugbusbos. Kag para sa akon matahom gihapon sia.

Huo, ang amon paglaum subong mga Saksi ni Jehova pinasahi gid. Makasakdag ini sa amon sa bisan anong pagtilaw. Kag sa baylo nga paluyahon ang kongregasyon sa espirituwal, ining kabudlayan nagpalig-on sang amon wagkos. Ang isa ka interesado nga abyan, nga didto sang maglupok ang bomba, nagabaton nga may pagyuhum nga sia ‘ginbomba pasulod sa kamatuoran.’ Sang masaksihan niya yadtong mapintas nga pagsalakay sa mahigugmaon sa paghidait nga mga pamilya, labi pa sia nga nangin determinado nga padayunon ang iya pagtuon sang Biblia.

Tubtob sa karon wala pa sing isa nga ginsumbong sa pagpalupok sang bomba, apang may ginasuspetsahan ang pulisiya, isa kono ka matimaluson nga manugpatay nga naugot sa mga Saksi. Apang, kulang sila sing ebidensia sa pagsumbong sa iya. Naangot sia sa madamo nga iban pa nga mga krimen.

Karon, pagligad sang anom ka tuig, si Sue kag ako padayon nga nagaalagad subong katapo sang mga manugpangabudlay sa sanga talatapan sang Watch Tower sa Australia. Pinasahi kami nga nalipay sang gindedikar ang amon bag-o nga quick built nga Kingdom Hall, nga gintukod sang Hunyo 22-24, 1990, sa tupad sang lokasyon sang daan nga tilipunan nga ginbombahan. Nalandas sang Cristianong gugma ang indi makatarunganon nga kaugot sang isa ka tawo.​—Panugiron nanday Peter kag Sue Schulz.

[Mga footnote]

[Mga piktyur sa pahina 10]

Pinakabag-o nga retrato nanday Peter kag Sue Schulz

Si Sue Schulz nga ang iya guya may alambre sa pagpasag-uli sang korte sini

[Piktyur sa pahina 13]

Ang bag-o kag mas daku nga Kingdom Hall