Pagbantay sa Kalibutan

Relihion? Indi Importante

Ang relihion may kubos nga importansia sa kabuhi sang kalabanan nga mga Europeanhon sang sa ila mga pamilya, karera, abyan, kag kalingawan. Amo ina ang ginasiling sang Catholic Paris nga pamantalaan nga La Croix, nga nagareport nahanungod sa mga nasapwan sang bag-o nga pagtuon nga ginhiwat sa kapin sa 20 ka Europeanhon nga pungsod kag nag-usisa sa mga prinsipio kag mga pagpati sang mga Europeanhon sa karon. “Ang tradisyunal nga mga relihiosong pagpati, subong man ang impluwensia sang Iglesia sa pang-adlaw-adlaw nga kabuhi, nagabuhin sing dimapunggan,” siling sang artikulo. Suno sa mga mananalawsaw, “ang pagbuhin sang importansia sang relihion mapaathag sa hayag nga kapaslawan sang mga iglesia nga buligan ang mga katawhan nga atubangon ang pang-adlaw-adlaw nila nga mga palaligban.” Ang La Croix nagareport nga walay sapayan nga kalabanan sang mga indibiduwal nagasikway sang tradisyunal nga mga panudlo sang iglesia, “luwas lamang sa Sweden, kapin sa 50 porsiento sadtong ginpamangkot ang nagsiling nga nagapati sila sa Dios.”

Mga Resulta sang AIDS

Ang direktor sang bug-os globo nga programa sa AIDS sang World Health Organization, nga si Dr. Michael Merson, nagakahadlok nga ang paglapnag sang AIDS mahimo nga makaapekto sing serioso sa sosiedad kag sa ekonomiya, siling sang Pranses nga magasin nga La Presse Médicale. Sa iya paghambal sa pinasahi nga sesyon sang World Bank tuhoy sa AIDS nga ginhiwat sa Bangkok, Thailand, si Dr. Merson nagpaandam nga “ang kamatayon sang indi magkubos sa ikalima nga bahin sang mga bataon kag may edad nga mga hamtong magapahanabo sa dili madugay sang sosyal nga mga kagamo, pagkalusod sa ekonomiya, kag bisan sang politikal nga paghuyang pa gani sa madamo nga pungsod.” Madamo sang labing mabungahon nga mga katapo sang Aprikanhon nga populasyon ang napatay na sa sinang balatian, kag may mga bilog nga pamilya nga nagkalamatay bangod sini sa madamong rural nga minuro. Kapin sa anum ka milyon ka Aprikanhon ang ginapaabot nga mapatay sa AIDS sa masunod nga dekada. Ang mahalungon nga mga pagbulubanta amo nga mga 9 tubtob 11 milyones ka tawo sa bug-os nga duta ang may HIV, nga amo ang ginatunaan sang AIDS​—ang kadamuon suno sa mga eksperto magatatlo ka pilo sa sulod sang masunod nga walo ka tuig.

Kahim-ong sa Cosmos

Si Paul Davies, isa ka propesor sa theoretical physics sa University of the Newcastle sa Tyne, Inglatera, naghimo, para sa isa ka sientista, sang tuman ka kontrobersial nga mga pinamulong sa iya bag-o nga libro nga The Mind of God. Naghinakop sia nga ang pagluntad sang tawo indi kay isa lamang ka nalagpatan nga kapalaran kundi nga “gintuyo gid kita para diri.” Sia nagsulat: “Paagi sa akon sientipiko nga trabaho, nagbaskog ang akon pagpati nga ang pisikal nga uniberso ginpahamtang upod ang kaalam nga tuman ka makatilingala nga indi ko ini mabaton subong isa lamang ka wala sing pulos nga kamatuoran. Para sa akon, may mas madalom pa nga nibel sang pagpaathag. Kon bala ang isa magatawag sining mas madalom nga nibel nga ‘Dios’ nagadepende sa luyag kag paghangop.”

Ang Kapaslawan sang Iglesia Ginbaton

Kinse ka Romano Katoliko nga obispo gikan sa Aprikanhon nga mga pungsod sang Burundi, Rwanda, Tanzania, Uganda, kag Zaire ang nagtuad sining karon lang nga walay sapayan sang presensia sang madamong bawtismado nga “mga Cristiano” sa rehiyon, “ang mga pagbanggianay sa sulod nagdul-ong sa walay kaluoy nga pagpamatay, pagpanglaglag kag pilit nga pagpahalin sang mga tawo.” Ang mga pagkatuhay sa etniko kag tribo, siling nila, nagtuga sing “isa ka nagalala nga kahimtangan sang kahadlok, walay pagsalig kag pagmaniobra nga naggikan sa mga ideolohiya sang pag-ihig-ihig sa rasa . . . nga indi nahisanto sa Cristianong pagtuo.” Subong sang ginreport sa Ecumenical Press Service, ang pamantalaan sang World Council of Churches, gin-ako sang mga obispo nga ang gamot sang palaligban “amo nga ang Cristianong pagtuo wala makapanalupsop sa hunahuna sang mga tawo.”

“Ang Labing Lapnag nga Ginagamit nga Droga”

“Ang caffeine amo ang labing lapnag nga ginagamit nga droga sa kalibutan,” siling sang bag-o nga isyu sang American Journal of Psychiatry. “Ang mga pagtuon nagapakita nga ang paglihi sa caffeine nagapatubas sing mga sintuma sang pagbiya (withdrawal syndrome) nga pagsakit sang ulo, kalapyo, kag katuyo nga nagasugod sa sulod sang 12-24 ka oras kag nagapadayon sa sulod sang mga 1 ka semana. Ang mga sintuma mahimo nga tuman gid kag daw amo ang rason sa padayon nga pag-inom sang kape.” Apang, ang kape indi ang lamang nga ginahalinan sang caffeine. Ang tsa, soft drinks (katulad sang mga cola), kag madamo sang wala nagakinahanglan sing reseta nga mga droga (pangpaniwang, diuretics, stimulants, pang-alibio sa sakit, mga bulong sa sip-on kag allergy) nagaunod man sang bastante nga kadamuon sang caffeine. Bilang resulta, madamo nga tawo nga nagabatyag nga nadula na nila ang caffeine sa ila ginakaon mahimo magbatyag sa gihapon sang mga sintuma sang pagbiya sa pila ka mga sirkunstansia, katulad halimbawa kon maospital sila.