Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa
◼ Dapat bala likawan sang Cristiano ang kape kag tsa bangod nagaunod ini sing makapagiyan nga drug caffeine?
Ang Biblia wala nagasambit sang kape ukon tsa. Apang kon ano ang ginasiling sini makabulig sa Cristiano sa pagpamat-od kon bala magainum sia sing kape ukon tsa.
Ang drug caffeine makaapektar sa hunahuna kag lawas. Minilyon ka tasa sang kape kag tsa ang ginakonsumo adlaw-adlaw, nga nagtiklod kay Dr. Melvin Konner sa pagsiling: “Ang [caffeine] mahimo nga, sa katunayan, mangin ang ginagamit sing pinakalapnag nga psychoactive nga droga sa kalibutan.” Nagadugang ini sa pagkaalisto, nagapataas sa nibel sang adrenaline, kag nagapadasig sang sirkulasyon kag metabolismo. Nga ini droga wala nagapakita sa iya kaugalingon kon bala dapat likawan sang Cristiano ang nagaunod sing caffeine nga mga ilimnon (kape, tsa, mga cola nga ilimnon, maté) ukon mga kalan-on (subong sang tsokolate).
Ang alkohol isa man ka droga nga mahimo makaapektar sa hunahuna kag lawas, apang ano ang ginasiling sang Kasulatan nahanungod sini? Ginakilala sang Biblia nga ang alak (ukon iban pa alkoholiko nga mga ilimnon) “nagapasadya sang tagipusuon sang tawo” ukon nagabalhin sang kahimtangan sang nasub-an nga kalag. (Salmo 104:15; Hulubaton 31:6, 7) Apang, wala ginapakita sang Pulong sang Dios nga dapat likawan sang matuod nga mga sumilimba ang tanan nga ilimnon nga may alkohol. Ang ginakondenar sang Biblia amo ang indi haganhagan nga paggamit sing alkohol—ang pagpahubog.—Deuteronomio 21:18-21; Hulubaton 20:1; Oseas 4:11; 1 Corinto 5:11-13; 1 Pedro 4:3.
Apang, kamusta ang ginasiling nga ang isa mahimo nga magiyan sa caffeine? Madamo sang batasan nga nagainum sing kape, tsa, ukon maté ang nakapalambo sing pila ka kasangkaron nga pagkagiyan, bisan pa ginabaisan kon bala isa gid ini ka klinikal nga pagkagiyan. Sa dimagkubos nabatyagan nila ang mga simtoma sang pag-untat, subong sang pagsakit ukon paglingin sang ulo, kon indi makainum sing normal nga kadamuon sang caffeine. Diri liwat, walay sapayan, dumduma ang pagtamod sang Biblia nahanungod sa alkoholiko nga mga ilimnon. Bisan pa madamong tawo ang nagiyan sa alkohol, wala ini ginadumili sa mga Cristiano kon ginainum sing haganhagan. Si Jesus nag-inum sing alak; milagro nga naghimo pa gani sia sing alak sa sinalusalo sa kasal.—Mateo 26:29; Juan 2:3-11.
Apang, ang isa ka Cristiano mahimo magabatyag nga pakamaayuhon niya nga indi magiyan sa caffeine. Kon ang indi niya pag-inum sang iya regular nga ginainum nga caffeine nagahimo sa iya nga madali mainit (“coffee nerves”), ayhan hunahunaon niya ang paglihi sa caffeine subong pagpakita sing “pagpugong sa kaugalingon.” (Galacia 5:22, 23) Bangod ang Biblia wala nagasambit sang paglihi sa mga ilimnon nga may caffeine, ang desisyon nahanungod sa kape ukon tsa dapat himuon sing indibiduwal. Ang paghaganhagan kinahanglan kon ang Cristiano nagainum sang duha.—Ipaanggid ang Tito 2:2.
Ang paghaganhagan amo man ang sentro sa pamangkot nahanungod sa posible nga katalagman sa panglawas. Madamo ang ginasiling nga katalagman sang regular nga pag-inum sing madamo nga dosis sang caffeine (halin man sa kape, tsa, cola nga ilimnon, ukon iban pa nga ilimnon ukon kalan-on). Apang, para sa tagsa ka pagtuon nga nagaangot sang partikular nga katalagman sa panglawas sa caffeine, ang isa pa daw nagatudlo sa iban.
Ang lohiko sang paghaganhagan ginapakita sa kon ano ang ginasiling sang Biblia nahanungod sa dugos. Isa ini ka kinaugali nga sustansia, kag ang pagkaon sini subong makapapagsik nga pagkaon sa enerhiya kinaugali (kabaliskaran sa paghaklo sing aso pasulod sa baga). (1 Samuel 14:26, 27; Mateo 3:4) Apang, mahimo ka magmasakit bangod sang sobra nga pagkaon sini. Ang Biblia nagapaandam: “Nakakita ka bala sing dugos? Kaon ka sing tuman sa imo, basi nga butlaon ka sini kag isuka ini.”—Hulubaton 25:16, 27.
Matuod, ang iban nga tawo indi gid makakaon sing dugos. Sing kaanggid, bangod sang rason sa panglawas ang iban mahimo nga dapat maglikaw sang alkohol, caffeine, gatas, ukon iban pa nga kalan-on kag ilimnon. Ang iban mahimo nga magalikaw sini bangod sang personal nga desisyon ukon bangod sang lapnag nga pagkasensitibo sa lugar, nga indi luyag masandad ang iban. Nagapahanumdom ini sa komento ni apostol Pablo: “Kon ang kalan-on nagapasandad sang akon utod, indi ako magkaon sing unod tubtob sa gihapon, agod nga indi ko mapasandad ang akon utod.”—1 Corinto 8:13.
Gani, tuguti ang tagsa ka indibiduwal nga maghulag nahisuno sa iya kaugalingon nga pamat-od nga wala nagabatyag nga ang iya desisyon kinahanglan nga ipatuman sa iban. Si Pablo nagsulat: “Ang nagakaon indi magtamay sa wala nagakaon, kag ang wala nagakaon indi maghukom sa nagakaon, kay nabaton sia sang Dios. Sin-o ka bala nga nagahukom sang alagad sang isa?”—Roma 14:3, 4.