Ginluwas Gikan sa Bibi sang Kamatayon Paagi sa Walay Dugo nga Pagbulong
Panugiron sang isa ka katapo sang bug-os kalibutan nga ulong-talatapan sang mga Saksi ni Jehova
DAW katingalahan. Sang Pebrero 1991, nagkadto ako sa Buenos Aires, Argentina sa pagbulig hiwat sing mga seminar tuhoy sa paggamit sing mga alternatibo (tal-us) sa mga pagtayhon sing dugo. Kag karon daw mapatay ako, ginadugo sing grabe sa sulod.
Ang problema nagsugod isa ka semana antes, sang didto ako sa Mexico. Nagsakit ang akon tiyan apang wala ako maghunahuna nga serioso gali ini. Ang lokal nga doktor nagsiling nga kinaandan para sa mga Amerikano nga magproblema sa tiyan kon nagaduaw sa lugar. Naghatag sia sing bulong sa pagpaumpaw sang sakit.
Samtang nagasakay ako sa eroplano pakadto sa Buenos Aires pagkadason nga adlaw, nagdugang ang sakit. Daw ginatutdan ang akon tiyan, kag pagligad sang duha ka adlaw daw kaangay ini sang nagadabadaba nga kalayo. Gin-indyeksionan ako agod mabatuan ang sakit. Bangod sini natapos ko ang akon mga lektyur sa seminar. Pagkatapos sadto, gindala ako halin sa sanga sang mga Saksi ni Jehova, diin nagadayon kami sang akon asawa, pakadto sa lokal nga ospital. Didto nasayasat nga may ulser kuno ako nga nag-untat sa pagdugo sining ulihi lang.
Ang pagsayasat daw makalilibog, bangod wala gid ako anay sing ulser ukon bisan sang mga sintoma sini. Ti, ginlauman nga mag-ayo ako paagi sa pagpahuway, pagtomar sing antacids, kag pagkaon sing malas-ay nga mga kalan-on. Sing masubo, pagpauli ko sa infirmary sang sanga, nagsugod liwat ang pagdugo.
Ang akon tai maitom, puno sang dugo, kag malapsi ako kaangay sang bangkay. Sang ulihi, nalipong ako, dihungod nga nagabot ang indyeksiyon sa ugat gikan sa akon butkon. Ang akon asawa nagdalagan sa koridor nga nagapanawag sa nars.
Operahan Ukon Indi?
Wala magdugay kag yara na sa akon tupad ang duha ka doktor. Paagi sa isa ka manugpatpat, ginsugiran nila ako nga ang akon hemoglobin nagnubo sa 6.8 gramos por decilitro (ang normal mga 15). Nagsiling sila nga ginakonsulta nila paagi sa telepono ang isa ka espesyalista sa wala sing dugo nga pag-opera. Ginrekomendar niya ang emerhensia nga operasyon. Namangkot ako nahanungod sa mga alternatibo sa operasyon.
Ginpakig-angutan ang isa ka gastroenterologo. Nagsiling sia nga posible pasudlon ang scope sa akon tutunlan pakadto sa buho nga nahamtang sa duodenum, ang nahauna nga bahin sang magamay nga tinai. Kon yara na sa lugar nga ginadugo, ang isa ka chemical hemostat mahimo ihulog sa pilas sa panikasog nga pakuntaon ang pagdugo.
“Ano ang tsansa nga magmadinalag-on?” pamangkot ko.
“Mga 50-50,” sabat niya. Apang, ang manugbusbos nagsiling nga kon ang paggamit sang hemostat mapaslawan, ang pagpalantang kag pagkawasi sang dugo ayhan magapaimposible sang pagpadayon sang operasyon. Daw wala ako sing mapilian kundi ang magpaopera.
Makakululba ini. Naghaksanay kami nga mag-asawa. Antes ako naghalin sakay sang ambulansia pakadto sa ospital, ginhimo ang isa ka testamento para sa akon, kag ginpirmahan ko ini. Ang amon mga abyan naghunahuna nga ayhan indi ako makalampuwas sa operasyon.
Ang Operasyon
Sa hulot-operahan, ginbutang ako sa daw isa ka daku nga kristal nga lamesa. Ang suga nagalusot halin sa idalom kag masilaw halin sa ibabaw. Nagdugang ang akon kakulba, nga ayhan namutikan gid, kay ang isa sang mga manugbusbos nagpalapit sa akon. “Indi ka magpalibog. Ang tanan mangin maayo,” siling niya. Ang iya mahigugmaon nga pag-ulikid makalulugpay. Ginbutangan sing anestesya ang inhalasyon, kag daw sa isa ka segundo, nalipong ako, nagpalangluya, nadulaan sing pangalibotan.
Nagbugtaw ako samtang ginasaylo nila ako halin sa istretser pakadto sa regular nga katre sang ospital. Nagsalasala ako sang nakabatyag ako sing tuman nga kasakit gikan sa pilas kag mga tubo sa akon ilong kag tutunlan. Ang akon asawa, upod sang isa ka abyan, naglugpay sa akon. Ang akon daku nga kauhaw nabulong diutay paagi sa pagnusnos nila sing tubig sa akon bibig. Nalipay ako nga mabuhi.
Bisan ginpasalig ako nga ang operasyon madinalag-on, ang akon blood count nagpadayon sa pagnubo. Ano ang problema? Ginpakita sang pag-eksamin sa akon tai nga ginadugo gihapon ako. Sigurado ang mga doktor nga wala ini maghalin sa lugar nga bag-o lang nila ginkay-o—apang gikan diin, kon amo?
Naghunahuna ang mga doktor nga basi nakakaon ako sing makahililo nga pagkaon nga ginbangdan sang buho, ayhan sa colon. Nagsiling sila nga tuman kaluya sa akon para operahan liwat.
Pag-ipit nga Magbaton sing Dugo
Samtang naganubo ang akon blood count, ang pag-ipit nga magbaton sang pagtayhon sing dugo nagdugang. Ang nars nga nagadipara sa akon nagsiling nga kon sia ang doktor, himuon na lang niya ang luyag niya kag hatagan ako sing dugo nga wala sing pulupamangkot. Sang mga alas tres sang kaagahon, ang doktor nagkadto sa akon kag nagsiling: “Dapat ka magpatayhon sing dugo kon gusto mo mabuhi.”
Ginpaathag ko sa iya nga isa ako ka Saksi ni Jehova kag tungod sa relihioso kag medikal nga mga rason, indi ako magapatayhon sing dugo. (Levitico 17:10-14; Binuhatan 15:28, 29) Naakig gid sia, apang ginpabangod ko ang iya panimuot sa indi niya paghangop kag pagtahod sa akon malig-on nga tindog.
Bangod sang daku nga pag-ipit, kag sang iban man nga mga kahimtangan sa ospital, nangabay ako nga magguwa. Dili madugay ginbalik ako sang ambulansia sa infirmary sang sanga.
Madinalag-on nga Nagaluwas-Kabuhi nga Pagbulong
Ginpamangkot ko ang doktor didto, isa ka Saksi ni Jehova, nga pat-uron sa akon nga ginhatagan niya ako sing EPO (erythropoietin), isa ka sintetiko nga hormone nga nagapukaw sa utok sang tul-an sa pagpatubas sing madasig sang pula nga mga selula sang dugo. Nagsiling sia nga ginhatagan niya ako. Sa pagkamatuod, ang lawas nagakinahanglan gihapon sing sadsaran nga building block agod makapatubas sing mapagros nga pula nga selula sang dugo. Ining mga building block amo ang folic acid, bitamina B, kag labi na ang iron. Ang iron dextrant (Imferon) nga ginhatag paagi sa ugat amo ang pinakamadasig nga paagi sa pagsuplay sang kinahanglanon nga iron, kag ginpangabay ko ini.a
Apang, ang Imferon indi mabakal sa Argentina. Mabudlay ini pangitaon bisan sa Estados Unidos, kay ang kalabanan sini ginpadala sa Natungang Sidlangan bangod sang inaway sa Persian Gulf. Apang, may pila nga nakita sang ulihi, kag sa gilayon gintugyan ini sa isa ka Saksi ni Jehova nga manugpakadto sa Argentina.
Sini nga tion ang akon hemoglobin 4 lamang. Nakahibalo nga ang pagkuha sang sobra nga mga sampol sang dugo makaamot sa anemia, ginsingganan ko ang medikal teknisyan nga nagkadto sa sanga nga indi ko na sia pagtugutan nga magkuha sing dugo. Namatok sia: “Dapat kami magkuha agod mahibaluan kon ano ang nagakatabo.”
“Nakahibalo ka kon ano ang nagakatabo,” sabat ko. “Ginadugo ako, kag ano bala ang pinakabilidhon nga elemento sa akon lawas?”
“Dugo,” baton niya.
“Gani namat-od ako karon nga indi na magpakuha,” sabat ko. Wala pa mahibalui kon daw ano kanubo ang akon blood count.
Sadto nga gab-i nangamuyo ako sing hanuot kay Jehova, nagapakiluoy sang iya panuytoy kag nagapabutyag sang akon paglaum nga makabugtaw pagkadason nga adlaw. Nakabugtaw ako, apang namutikan ko nga ang akon puwersa sang kabuhi nagabiya sa akon. Daw malapit na ang kamatayon. Ang normal nga kadamuon sang akon hemoglobin mga 17.2 gramos por decilitro, nga amo ang pinakamataas sa ginabaton nga kadamuon, gani ang kapin sa 75 porsiento sang akon dugo ang nawasi ko. May dugang pa nga butang nga dapat himuon.
Sadto nga aga nangabay ako nga makighambal sa mga doktor nga nagaatipan sa akon nahanungod sa pagbulong sa akon. Ang bitamina K, importante para sa pagpakorta sang dugo, wala pa ginhatag, apang sa karon gilayon sila nga nagpasugot nga hatagan ako. Nian namangkot ako: “Mahimo bala nga may bulong kamo nga ginahatag nga nagatuga ukon nagaamot sa pagdugo?”
“Wala,” sabat nila.
“Sigurado kamo?” pamilit ko.
Temprano pa sang pagkadason nga aga, ang isa sa mga manugbusbos nagkadto sa akon kag nagsiling nga sa dugang nga pag-usisa nasapwan nila nga ang isa sa mga bulong nagaamot sa pagdugo. Gilayon nga gin-untat ang paggamit sini. Ang kahanda sang mga doktor sa pagpamati sa akon subong isa ka pasyente kag sa pag-usisa sing mahalungon sang pagbulong sa akon nagpadaku pa sang akon pagtahod para sa ila.
Sa pangabay ko, ang literatura sa medisina gindala sa akon higdaan, kag ginsugdan namon sang akon asawa nga manalawsaw sa sini. Ang isa ka artikulo nagasambit tuhoy sa kemikal nga hemostat, ang medisina nga nagatapna sang pag-ilig sang dugo. Wala madugay nga nakita namon ini, si Dr. Marcelo Calderón Blanco, isa man ka Saksi, nagkari kag nagpahibalo sang iya handum nga gamiton man ini nga produkto! Ang preparasyon ginhatag sa akon sa pareho nga paagi nga ang labatiba ginahatag. Sa amo man nga tion, ang Imferon nag-abot gikan sa Estados Unidos kag ginhatag sa akon paagi sa ugat.
Karon magahulat na lang kami. Sa sulod sina nga adlaw, nagsugod ako sa pagbaskog. Pagligad sang tatlo ka adlaw gintugutan ko sila sa pagkuha sing dugo. Katingalahan, ang hemoglobin nagsaka sa 6! Apang, sang gintan-aw ini sang nagligad nga lima ka adlaw, 4 lamang ini kag naganubo pa! Ang mga doktor nagaalang-alang. Naghimo sila sing isa pa ka pagtilaw. Ginpamatud-an sini ang nahauna. Ang EPO kag Imferon nagapanghikot!
Ang teknisyan sa klinika nga nagtilaw sang akon dugo nanawag kag nagsiling nga ang doktor mahimo nga nagtayhon sing dugo. “Wala sing blood count ang mahimo magsaka sing subong sina kadasig nga wala sing pagtayhon sing dugo,” insister niya. Ginpasalig sia sang doktor nga wala sing dugo nga ginhatag. “Ano nga paagi ang ginsunod nga nagpataas sang nibel sang dugo sing subong sina kadasig?” luyag niya mahibaluan. Ginsugiran sia nahanungod sa paggamit sang EPO kag Imferon.
Si Dr. Amilcar Fernández Llerena, isa sang akon di-Saksi nga mga doktor, nagduaw sa akon sang adlaw nga nabaton ang pagtesting sa dugo. Sang naeksamin na niya ako, nagsiling sia sa katingala: “Hatagan ko ikaw sing bag-o nga ngalan—si Lasaro.” (Ipaanggid ang Juan 11:38-44.) Dapat ko tipunon ang akon bug-os nga kusog agod punggan ang mga luha.
Si Dr. Llerena nagsiling: “Dapat mo pasalamatan ang imo Dios, nga si Jehova, nga nabuhi ka.” Ginpamangkot ko sia kon ano ang buot niya silingon. “Kon nagapanigarilyo ka, nagadroga, ukon nagainum sing lakas,” sabat niya, “mahimo nga wala ka nakalampuwas sa operasyon. Apang sanglit matinlo kag mabaskog ang imo lawas bangod sang pagtuman sa sugo sang Dios, nakalampuwas ka.”
Ang impormasyon nga gingamit ko sa akon kaso amo sa kalabanan ang ginatudlo namon sa Hospital Liaison Committtees sa mga seminar sa Aminhan nga Amerika, Europa, kag Latin Amerika. Ang ginapadaku sa programa amo ang madinalag-on nga mga alternatibo nga mahimo magamit sa walay dugo nga pagbulong. Sing makalilipay, ang impormasyon nahanungod sini nga mga alternatibo matigayon sang mga manugbulong sa mga Saksi ni Jehova paagi sa pagpakig-angot sa Hospital Liaison Committee, kapin sa 800 sini ang makita karon sa palibot sang kalibutan.
Nagalaum ako nga ang akon eksperiensia magabulig sa iban nga mga Saksi nga nagapangabay sing walay dugo nga pagbulong. Ang ospital diin gin-operahan ako nagpakig-angot sang ulihi sa sanga sang mga Saksi ni Jehova sa Argentina kag nagsiling nga narealisar nila karon nga may madinalag-on kita nga paagi sa pagbulong sang mga pasyente paagi sa walay dugo nga mga produkto kag malipay sila nga magkooperar upod sa aton sa palaabuton.
[Mga footnote]
a Para sa detalyado nga listahan sang mga alternatibo, tan-awa ang Nobiembre 22, 1991 nga Awake!, pahina 10.
[Piktyur sa pahina 13]
Pagguwa sa ospital pagkatapos sang akon operasyon