Minilyon ang Nagaantos—Mabuligan Bala Sila?

Sang koresponsal sang Magmata! sa Aprika

KON may gahom ikaw, dulaon mo bala ang pag-antos sang tawo? Sa pagkamatuod himuon mo​—kon may gahom ikaw! Ang kamatuoran amo nga wala sing tawo ang may ikasarang sa pag-untat sang tanan nga kasakit kag kalisang sa kalibutan.

Apang, mahimo may gahom ikaw sa pagbulig nga buhinan, kag punggan pa gani, ang pila sang pag-antos nga nagakatabo sa palibot mo. Halimbawa, ginabulubanta nga, sa nanuhaytuhay nga kadutaan, tignapulo ka milyon ka babayi ang nagaantos sing daku nga kasakit kag kalisang subong resulta sang isa ka madugay na kag tudok nga tradisyon. Suno sa tradisyon, ginahimos sang maayo sing katuyuan nga mga ginikanan nga utdon ang isa ka bahin ukon daku nga bahin sang kinatawo sang ila mga anak nga babayi. Gintawag ini anay nga pagtuli sa mga babayi.a Apang ginatawag ini karon sang kalabanan nga eksperto nga FGM (female genital mutilation), isa ka termino nga mas sibu nga nagalaragway sini nga pahito.

Ang Hosken Report tuhoy sa FGM nagapahibalo sa aton nga ang pag-utod sa kinatawo ginapadugi sa isa ka daku nga rehiyon halin sa Sidlangan nga Aprika tubtob sa Katundan nga Aprika kag sa pila sang kaingod nga mga duog. Ining masakit nga pag-utod sa kinatawo sang mga babayi nagadala sing mga problema sa lawas kag mahimo nga makatalagam.

Mga Opinyon nga Ginpabutyag sing Dayag

Indi nangin mahapos ang maisog nga pagpabutyag sang kaugalingon nga mga pagtamod batok sa sini nga buhat. Ang pamantalaan sa Kenya nga The Standard nagsiling nga ang FGM “ginasekreto gid. Mabudlay kag kon kaisa makatalagam para sa mga babayi ukon mga lalaki nga nagahandum nga untaton ini nga pag-opera, ang maghambal batok sa padugi. Sa masami ginasumbong sila nga batok sa tradisyon, batok sa pamilya, batok sa relihion, batok sa pungsod, ukon nagasikway sang ila kaugalingon nga katawhan kag kultura.”

Ang amo gihapon nga pamantalaan sa Aprika nagpaathag nga ang FGM “indi isa ka ‘walay halit nga padugi sang kultura’ kundi isa ka daku nga kabangdanan sang permanente nga halit sa lawas kag kamatayon sa mga babayi kag sa kabataan nga babayi . . . Ginalapas sini ang kinamatarong sang tagsa ka bata nga babayi nga magtubo sa pisikal sa isa ka mapagros kag normal nga paagi.”

Sa bug-os nga Aprika kag sa bug-os nga kalibutan, madamo pa ang nagapabutyag sang ila opinyon sa panikasog nga edukahon ang katawhan nahanungod sini nga padugi. Ginasakit sini kag ginautod ang isa ka bahin sang mga bata nga babayi, kutob sa pagkalapsag, kag wala gid ini sing medikal nga rason.

Ang kadamuon sang permanente, masakit nga mga sablag kag ang ginreport nga mga kamatayon nagpabalaka sa mga opisyales sang maayong panglawas kag sang mga gobierno sang madamo nga pungsod. Ginapahangop pa gani nga ang FGM mahimo nga isa ka kabangdanan sang pagliton sang AIDS sa Aprika. Kag bangod sang pagpanong sang mga imigrante gikan sa Aprika kag Natung-an nga Sidlangan padulong sa Australia, Canada, Europa, kag Estados Unidos, ining pag-utod sa kinatawo sang mga babayi nangin isa ka hulusayon sang publiko nga ikaayong lawas sa pila sang mga pasilidad para sa pag-atipan sang maayong panglawason sa Katundan. Ang indi pagkalipatan amo ang bili sang padayon nga pagbulong sa pisikal nga mga komplikasyon kag, sa madamo nga kaso, sang halit sa hunahuna.

May kasuguan nga nahimo kag ginahimo agod tapnaon ini nga kinabatasan. Ang Inglaterra, Pransia, Italya, kag Sweden amo ang pila sang mga pungsod sa Europa diin ang FGM dilegal. Ang The Globe and Mail sang Canada nagreport nga ang FGM “ginadumilian sang hubon nga nagakontrol sa mga doktor sang Ontario.” Dugang pa, nagsiling ini: “Bisan pa ang kasuguan sang Canada wala nagasambit sing direkta sang pagtuli sa mga babayi ukon infibulation, ang mga opisyales sang pederal nagsiling nga ina nga mga padugi pagakabigon nga isa ka porma sang pag-abuso sa bata ukon grabe nga pagsalakay.”

Pila sang internasyonal nga mga organisasyon subong sang World Health Organization ang nagpanghikot batok sa FGM. Ang isa ka daku nga pag-uswag nalab-ot sang Septiembre 1990, sang ang mga lider sang kalibutan, lakip ang mga presidente sang mga pungsod sang Aprika, subong sang Senegal, Uganda, kag Zimbabwe, nagsapol sa Nueva York agod pirmahan ang Kombension Tuhoy sa mga Kinamatarong sang Bata. Ining dokumento nagakondenar sa pagtuli sa mga babayi subong pagpaantos kag pag-abuso sa sekso.

Ang Economist sang London nagreport: “Ang pagtuli sa mga babayi​—mas nagakaigo nga ginatawag pag-utod sa kinatawo​—nagapabilin nga isa sang labing dimasambit nga mga kalahadlukan sang Aprika. Suno sa isa ka report sang Minority Rights Group nga may base sa London, . . . tignapulo ka milyon nga bata nga babayi ang naapektuhan kada tuig.”

Ining publikasyon nagpadayon sa pagsiling: “Ang pahito nagakatuhaytuhay halin sa indi tanto kasakit tubtob sa sobra kasakit, kag mahimo magdalahig sing pag-utod sa clitoris kag sang iban nga mga organo paagi sa kutsilyo, buka nga kristal, kag labaha​—apang masami nga wala sing anestisya. Mahimo ini magdul-ong sa daku nga mga problema sa pamulanon, paghirupay kag pagpanganak, sikolohiko nga mga pagtublag kag sa kamatayon pa gani. . . . Ang padugi nagapadayon bangod sang disparatis nga kahadlok sa seksuwalidad kag batasan sang babayi kag sang sayop nga pagpati nga maayo ini sa lawas.”

Nagapadayon ang Padugi

Sa isa ka pungsod sang Aprika diin madamo nga babayi ang nakaagi sini nga padugi, ang kasuguan nga ginhimo sang 1947 nagadumili sang sobra nga sahi sang pag-utod. Apang ginahimo gihapon ang rito. Ngaa? Bangod minilyon sang maayo sing katuyuan nga katawhan ang wala gihapon sing hinalung-ong kag nalimbungan sa pagpati nga ang FGM mapuslanon. Halimbawa, ang tigulang nga mga babayi sa minuro nagapati nga para ini sa kaayuhan sang bata nga babayi. Amo sini kon ngaa, subong ginreport sang pamantalaan sa Nigeria nga The Guardian, ang Minority Rights Group nagsiling nga kinahanglanon nga “bag-uhon ang hunahuna sang tigulang nga mga babayi nga nagahimo gihapon sini.”

Ang magasin nga Nursing Times nagpangatarungan sing kaanggid man: “Ang edukasyon amo lamang ang paagi agod matapna mo ang pagtuli sa mga babayi.” Kag sang ulihi, ini gihapon nga magasin nagsiling: “Ang bug-os nga problema sarang madula paagi lamang sa pagpatalupangod sang mga katalagman sang pagtuli sa mga babayi, kag pag-edukar sa mga lalaki, subong man sa mga babayi.” Ngaa edukahon man ang mga lalaki? Bangod madamo nga mga amay ang nagabayad para sa operasyon agod nga mapakasal nila ang ila mga anak nga babayi sa mga lalaki nga indi magbaton sa wala matuli nga mga babayi.

Ang isa pa ka rason nga ining pag-utod sa kinatawo nagapadayon amo ang kuwarta. Ang The American Journal of Nursing nagsiling: “Ang pagtuli isa ka importante nga ginahalinan sang kita sang mga nadalahig sa paghimo sini; busa, interesado gid ina nga mga tawo sa pagpadayon sang padugi.” Indi lamang tigulang nga mga babayi ang ginabayaran sa paghimo sini nga padugi kundi pati man ang mga komadrona kag mga barbero. Ang mga nars kag mga manugbulong sa pila ka medikal nga klinika magahimo man sini sa pagtinguha nga ilikaw ang mga bata nga babayi gikan sa pila ka katalagman kag masakit nga eksperiensia nga mangin resulta sang indi matinlo nga mga pag-opera. Apang, bisan kon sin-o man ang nagahimo sini, isa gihapon ini ka pag-utod sa kinatawo.

Sa pila ka kaso ang adulto nga mga babayi sulitsulit nga nagapaidalom sa sini nga operasyon samtang nagapanganak pa sila. Ang The New York Times International nagsiling nga “madamo nga babayi ang nagaeksperiensia sing masakit nga mga serye nga nadalahig bangod sang pagpatuli sa tapos sang tagsa ka pagpanganak. Ang mga pinalian sang mga pagtuli ginaririan antes sang pagpanganak kag ginatahi liwat sa tapos sini. Ginabangdan ini sang sobra nga pagdugo, madugay nga pagpanganak kag nagapadugang sang katalagman nga mahalitan ang utok sang kiring.”

Ang magasin nga New Scientist nagreport nga madamo nga “bata nga babayi ang ginadugo tubtob kamatayon bangod sang balik-awot nga mga manug-opera nga nagautod sang pudendal nga ugat ukon sang dorsal nga ugat sang clitoris. Ang iban nagakapatay bangod sang shock sa tapos sang operasyon kay wala sing bisan sin-o nga nakahibalo kon paano sila paginhawahon liwat kag ang ospital tuman kalayo, ukon ang mga nadalahig nagapang-alag-ag sa pagpangayo sing bulig bangod nahuya sila sa ila indi maayo nga pag-opera.”

Apang, nagapadayon gihapon ang padugi. Ang mga report tuhoy sa FGM nagalutaw gihapon sa mga pamantalaan sang Aprika kag Europa. Ang isa ka dyurnal sa Aprika nagreport kasan-o lang nga ang “kalabanan nga mga biktima sang pag-utod sa kinatawo sang mga babayi amo ang mga lapsag kag mga bata nga babayi. Bisan pa ginapatuli sang mga ginikanan ang ila mga anak nga babayi bangod sang pagpati nga husto ini kag kinahanglanon, ang operasyon kag ang resulta sini mapaanggid sa pagpaantos.” Suno sa pamantalaan sa London nga The Independent (Hulyo 7, 1992), ang isa ka surbe kasan-o lang nagpahayag nga “ang padugi kapin kalapnag sa UK sangsa ginapatihan anay.” Sa Britanya kapin sa 10,000 ka bata nga babayi, “kalabanan sa ila nagaedad sing walo ukon kubos, ang ginabulubanta nga yara sa katalagman nga tulion.”

Isa ka Tradisyon nga Napasad sa Kabutigan

Ang iban nagapati sa kabutigan nga ang kinatawo sang babayi mahigko kag dapat putlion paagi sa pag-utod sini. Nagahunahuna sila nga ang mga lalaki lamang ang may kinamatarong nga magkalipay sa sekso. Ginapatihan man nga ang FGM nagapauswag sang pertilidad, nagaamlig batok sa seksuwal nga imoralidad, kag nagapadugang sang kahigayunan nga makapamana ang bata nga babayi. “Sing makahalam-ot,” siling sang Time nga magasin, “ang pagkadimapukaw sa sekso ukon pagkabaog nga ginatuga sang pag-utod sa kinatawo nagadul-ong sa madamo nga bana sa paglikaw sa ila mga asawa.”

Wala nagapati nga ang pagtuli sa babayi magapugong sa mga babayi sa pagpakighilawas, ang mga umalambit sa isa ka kasan-o lang nga komperensia sang Inter-African Committee, nga ginhiwat sa Lagos, Nigeria, nagsiling nga ang paghanas sa moral sa bata pa mas mapuslanon. Ang sayop nga mga aksion sarang matapna paagi sa edukasyon, indi sa pag-utod sa kinatawo. Sa pag-ilustrar: Dapat bala naton utdon ang mga butkon sang mga lapsag agod indi ini magtubo kag mangin mga kawatan? Ukon utdon ang ila mga dila agod nga indi gid sila maghambal sing malain nga mga butang?

Ang isa ka mag-asawa sa Nigeria nagdumili nga ipatuli ang ila anak nga babayi. Naakig sa sini ang iloy sang bana, nga nagbatyag nga ang bata mangin makihilawason pagdaku niya. Apang bangod sang maayo nga pagpadaku sa moral, ang anak nga babayi nagpabilin nga putli. Sa pagpatuhay, ang iban nga kabataan nga kilala sining pamilya, nga ang ila mga ginikanan wala maghinguyang sing tion sa pagpaambit sa ila sing maayong moral, nangin makihilawason bisan pa natuli sila. Nakombinsi karon ang lola nga ang importante nga butang, indi ang pagtuli ukon ang kakulang sini, kundi ang pagpasalop sang mga kasuguan sa moral sang Dios sa kabataan.

Kon ginahigugma naton ang aton mga anak nga babayi, magapangatarungan kita tuhoy sa malain nga mga resulta sang FGM sa ila kabuhi kag indi pagsakdagon ukon palig-unon ini nga padugi sa bisan anong paagi. Magakinahanglan ini sing kaisog bangod sa pila ka duog ang kahadlok sa pag-ipit sang komunidad nga magpauyon sa sining tradisyon mabaskog gid.

Isa ka Relihioso nga Kaangtanan

Ang maragtas sang pag-utod sa kinatawo sang babayi makapasanag. Ini nga padugi may siniglo na nga kadugayon kag makita sa mga mummy sang dumaan nga Egipto. Ang dyurnal nga Plastic and Reconstructive Surgery nagsiling: “Ang pagtuli sa mga babayi ginabuhat anay sa dumaan nga Egipto kag may kaangtanan sa pagpati sang Paraon nga ang mga dios may duha ka kinatawo.” Bisan sa karon, ang ngalan sang labing grabe nga sahi sining pag-utod sa kinatawo amo ang Paraoniko nga pagtuli.

Sa pila ka duog, ang dumaan nga relihiosong mga seremonya ginaangot sa FGM. Ang isa ka Aprikano nga awtoridad nagpaathag nga ang isa ka partikular nga seremonya ginakabig nga isa ka buhat sang pagpakighiusa sa isa ka ginadios nga katigulangan, nga ang iya proteksion ginapangabay agod buligan ang mga bata nga babayi sa tion sang aktuwal nga operasyon kag sa amo man nga tion agod hatagan sila sing kaalam sang ila mga katigulangan.​—Ipaanggid ang 2 Corinto 6:​14-18.

Indi mabudlay hangpon kon ngaa ang matuod nga mga Cristiano nga nagapuyo sa mga pungsod diin ginabuhat ang FGM wala nagasunod sini nga tradisyon. Wala gid sing mabasa sa Biblia nga nagapahangop man lang nga kinahanglan inang pag-utod sa kinatawo sang babayi. Maathag nga gindesinyo sang Manunuga ang babayi agod makatigayon sing seksuwal nga kalipay sa sulod sang pag-asawahay nga kahimusan. Ang pag-utod sa kinatawo sang babayi wala nagahisanto sa mga prinsipio sang gugma, kahanuklog, kag pagkarasonable nga ginasakdag sa Balaan nga Kasulatan.​—Efeso 5:​28, 29; Filipos 4:5.

Labing importante, ang Dios sang gugma nga si Jehova, ginasubuan sa sining dimakatarunganon nga pag-utod sa kinatawo sang babayi kag sa resulta nga pag-antos sang minilyon ka babayi kag mga bata nga babayi. Daw ano ka malipayon kita nga nagsaad sia sing isa ka bag-ong kalibutan diin wala sing bisan sin-o ang magaantos!​—Bugna 21:​3, 4.

[Mga footnote]

[Kahon sa pahina 25]

Ano ang Masiling sa Pagtuli sa mga Lalaki?

Ang iban mahimo mamangkot, Indi bala ang pagtuli sa lalaki isa man ka pag-utod sa isa ka bahin sang lawas? Ang Biblia nagasiling nga sang isa ka tion ginpatuman sang Dios ang pagtuli sa mga lalaki. Sang ulihi, sang matukod ang Cristianong kongregasyon, ang pagpatuli indi na isa ka kinahanglanon, apang wala ginadumilian. Yara sa tagsa ka indibiduwal ang pagdesisyon kon bala sia ukon ang iya mga anak nga lalaki magpatuli ukon indi.

Sa karon, ang pagtuli sa mga lalaki ginabuhat sa madamo nga duog. Matuod, ang operasyon nagadalahig sang pagkuha sa unod. Apang ini nga pahito indi gid ang katumbas sang FGM. Sa kinaandan, ang mga lalaki wala nagaeksperiensia sing malain nga epekto sa tapos sang pagpatuli. Sa pagpatuhay, ang normal nga mga pagpanghikot sa mga babayi, subong sang pamulanon, pagpakighirop, pagpanganak, kag pagpangihi, masami nga ginaupdan sang tubtob kabuhi nga kasakit subong resulta sang FGM. Subong man, ang sobra kasibod nga pagpanganak ginbangdan sang serioso nga mga depekto sa pagkabun-ag kag sang kamatayon pa gani sang madamo nga nagkalatawo.

Pila ka lalaki ang magapasugot nga ipautod ang ila kinatawo ukon ang ila sang ila mga anak nga lalaki agod punggan ang tanan nga igbalatyag sa tion sang paghirupay kag ginabangdan sang dalayon nga kasakit kag mga katalagman sa panglawas sa bug-os nga kabuhi? Sing maathag, indi magkaanggid ang pagtuli sa mga lalaki kag ang FGM.

[Kahon sa pahina 27]

Ang Isa ka Aprikana nga Bata Naghambal

‘Otso anyos ako sang gintuli ako. Onse anyos na ako karon, apang madumduman ko sa gihapon sing maathag ang operasyon. Bisan ang paghunahuna lang sini nagapaakig sa akon, kag kon kaisa nagadamgo ako sing malain nga mga damgo. Sa kalabanan nga mga adlaw isa ako ka malipayon nga tawo, apang kon hunahunaon ko ini, nagasugod ako sa pagpalangluya.

‘Malipayon gid ako sang una ko ini mabatian. Ang akon pamilya kag mga paryente naghatag sa akon sing madamo nga regalo. Wala ako sing hinalung-ong kon ano ang pagpatuli, kag wala ako maghunahuna nga masakit gali ini.

‘Nadula ang akon kakunyag. Nagsugod ako sa paghibi kag hinadlukan gid. Gin-uyatan sang apat ka babayi ang akon mga butkon kag mga batiis. Gintakop sang isa ka babayi ang iya kamot sa akon baba. Nanginpadlos ako, apang mas makusog sila sa akon kag napunggan nila ako. Kasakit gid sadto.

‘Sang gintuli ako sang kutsilyo, nag-inasik ang dugo bisan diin. Wala gid ako maghunahuna nga may subong sadto kasakit. Pagkatapos gintabunan nila ang akon pilas sing sinamo nga mga itlog kag kalamay. Dayon ginhigtan nila ang akon mga tiil. Gindala ako pabalik sa awto. Naghibi ako sa bug-os nga tion tubtob nga nakapauli kami sa minuro.’​—Kinutlo gikan sa pamantalaan sang Kenya nga The Standard.

[Picture Credit Line sa pahina 24]

WHO/OXFAM