Walay Halit nga Kalingawan ukon Hilo sa Hunahuna?

SA isa ka rock nga konsierto nga aktuwal nga ginatan-aw, ginsulod sang isa sa mga umalamba ang isa ka babayi sa kahon kag dayon ginwasay ang kahon. Nagpiswit ang lahuglahog nga dugo sa baba sang umalamba, nga iya ginbuga sa tumalambong.

Sang 1984 ginluthang sang isa ka 19-anyos nga lalaki ang iya kaugalingon. Ang iya mga ginikanan nagsiling nga ang nagtiklod sa iya sa paghikog amo ang mga liriko sang isa ka rock nga kanta nga gintawag “Suicide Solution.”

Ginbalhag sang isa ka pangtin-edyer nga magasin ang report tuhoy sa tiko nga seksuwal nga buhat nga ginhimo sang isa ka banda sa ila hulot-ilislan, subong man sa sulod sang istudio sang nagarekord sila sing musika. Ang isa ka album sang rock may unod nga isa ka bastos nga laragway sang kinatawo sang lalaki kag babayi.

KASINGKI, paghikog, kag sadistiko nga sekso​—pila lamang ini sang malaw-ay nga mga topiko nga ginapakita sa rock nga mga plaka, sa mga video, kag sa mga konsierto nga aktuwal nga ginatan-aw. Kon ang mga sinuay nahanungod sining malaw-ay nga mga programa ginapautwas kag ginabaisan pa gani sa korte, ang mga artist kag mga kompanya sang plaka nagatinguha sa pag-apin sining makangilil-ad nga mga butang. Halimbawa, ang isa ka malaw-ay nga painting isa kuno ka pamatuod sa ginasiling nga “paghigko sa hunahuna sang Amerikano nga Katilingban kag kon paano ini nagapierdi sa aton sa ulihi.” Sing kaanggid, sa pila ka musika, ang mga tinaga nga maathag nga ginagamit sa pagpatuhoy sa kinatawo sang lalaki (subong sang pusil ukon kutsilyo) ginasiling na karon nga literal.

Ang mga artist kag mga kompanya sang plaka mahimo nga makalikaw sa silot sang korte, apang ginalimbungan gid bala ang mga tawo? Ginalimbungan ka bala? Mapanghiwala mo bala nga ang kasingki, sekso, kag ang okultismo amo ang importante nga mga ingrediente sa madasig kag magahod nga musika nga mabakal karon?

Heavy Metal kag Rap

Sa pagligad sang mga tinuig, madamo nga kategoriya sang rock ang naglutaw. Duha ka estilo, heavy metal kag rap, ang ginamulay sining karon lang bangod sang makakilibot nga kalaw-ayon sini.

Ang heavy metal amo ang mapagsik kag ginpabaskog sang elektronik nga musika nga may mabug-at nga lagsak. Suno sa Time nga magasin, “ang mga musikero sang mabaskog nga mga musika nagahisanto sa pantasya sang kalabanan puti, lamharon kag lalaki nga tumalambong paagi sa paglaragway sang ila kaugalingon subong napaslawan nga mga tagaguwa nga nagtalikod sa isa ka malaut nga sibilisasyon.” Madamo sang heavy metal ang ginadesinyo sa pagkibot. Ang iban sang mga liriko sini indi mahimo imprintahon. Ang medikal nga balasahon sa Texas nagsiling nga madamo sang mga ekspresyon sa heavy metal ang nagahimaya sa “indi kinaandan nga mga panimuot sa sekso, kasingki, dumot, kag okulto.”

Ang kasingki nga naangot sa heavy metal isa pa nga dapat kabalak-an. Halimbawa, sang ang isa ka palaguwaon ginkinahanglan nga untaton bangod naglain ang pamatyag sang manugkanta, ang tumalambong nagkinagual kag ginsindutan ang arena. Sa isa pa ka konsierto, tatlo ka pamatan-on ang napuot tubtob kamatayon sang ang linibo ka humalangad nagdinaguso padulong sa entablado, ginadalasa ang mga tawo sa unahan nila kag dayon gintasak sila.

Sa rap nga musika, kilala man nga hip-hop, ang bokalista (ukon mga bokalista) nagalamada sing mga tinaga nga ginabagay sa ginadunganan nga tunog, sa masami amo ang ginpaagi sa kompyuter nga teknik nga ginatawag sampling. Ang kalabanan sang rap nga musika ginahimo sang itom nga mga musikero apang ginabaligya sa itom kag puti nga publiko. Ang mga mensahe sang pila ka rap positibo, nagapamatok sa mga butang subong sang pag-abuso sa bata kag paggamit sing mga droga. Walay sapayan, ang kalabanan sang rap nagasentro sa pagrebelde batok sa awtoridad, kasingki, kaugot sa mga babayi, kag rasismo. Madamo nga rap ang nagaunod sing pasipala kag malaw-ay nga mga paglaragway sa seksuwal nga buhat.

Ang kasingki nangin problema sa pila ka konsierto sang rap. Sa isa ka konsierto, ginsalakay sang 300 ka katapo sang gang ang manugpalamati, nga nagbato paagi sa metal nga mga pulungkuan tubtob nag-abot ang mga pulis kag ginpadulog ang konsierto. Kap-atan kag lima ka tawo ang nahalitan.

Sang nagligad nga tuig, ang State Sheriffs Association sang Nueva York nangabay nga iboykotiyo ang tanan nga kompanya nga ginapanag-iyahan sang Time Warner, Inc., tubtob untatan nila ang pagbaligya sing rap nga kanta nga “Cop Killer.” Ang pangulo sang katilingban sang mga sheriff, nga si Peter Kehoe, nagsiling: “Ini nga plaka nagapadabdab sing dumot kag nagapalig-on kag nagahimaya sang pagpatay sa mga pulis. Subong direkta nga resulta sini nga kanta, ang mga pulis pamatyon.” Sang ulihi gid man, gin-untatan ang pagbaligya sini.

May mga Epekto Bala?

Kon ang mga musikero nagakanta nahanungod sa kalautan ukon nagaarte sini sa entablado, ano ang epekto sini sa mga manugpalamati kag mga tumalan-aw? Binagbinaga ang masunod nga mga pinanilagan kag mga eksperiensia.

Si Dr. Carl Taylor, kabulig nga propesor sa criminal justice sa Michigan State University, nagsiling nga ang mga bituon sang rock “nagapalig-on sing isa ka estilo sang pagkabuhi. . . . Daku gid ang impluwensia sang banda sa mga bata.”

Ang isa ka bata nga lalaki nga wala madayunan sang maghikog sia nagsiling nga sia kag ang iya abyan (nga nadayunan sa paghikog) gin-ugoy-ugoy sang musika sa paghunahuna nga “ang sabat sa mga problema sang kabuhi amo ang kamatayon.”

Sang 1988 ginpatay sang tatlo ka tin-edyer ang ila abyan subong hampang-hampang lamang. Ang isa sa ila nagsiling nga ang kawili sa kamatayon nagsugod sa heavy metal nga musika.

Pagkatapos sang isa ka rap nga konsierto, ginpamuka sang mga tin-edyer ang mga bintana. Ang komisyoner sang kalig-unan sang publiko sang Pittsburgh, Pennslyvania, nagsiling: “Wala gid ako nagaduhaduha nga ang rap nga musika nagapasingki.”

Ang isa ka pag-usisa sa mga pamatan-on kag sataniko nga mga kulto nagpahayag nga madamo sang nadalahig sa pagsimba sa Yawa ang lakas maggamit sing droga kag nagapamati sa heavy metal nga musika, nga nagahimaya sang pagdroga kag nagapalig-on sang seksuwal nga imoralidad. Subong resulta, ang madali maimpluwensiahan nga mga pamatan-on nagakaganyat sa sataniko nga mga kulto.

Sa pagkamatuod, kon ang mga pamatan-on mahaylo sang pag-abuso sa droga, krimen, ukon paghikog, mahimo gid nga indi lamang musika ang kabangdanan sini. Ang pagkalusod sang pamilya kag sang katilingban sang tawo sa kabilugan walay duhaduha nga may daku nga bahin sa sini. Apang ang musika mahimo mangin isa ka gatong, nga nagapalig-on sa madali maimpluwensiahan nga mga pamatan-on sa paghimo sang mga butang nga indi nila paghunahunaon kon indi bangod sa musika. Kinahanglan bala sang mga tawo nga ginasubuan sa mga problema sang kabuhi ang musika nga nagapalig-on sa ila sa pagpadaug sa malaglagon nga mga huyog?

Ang punto amo nga ang malain nga musika mahimo mangin hilo sa hunahuna para sa mga nagapamati sa sini. Dumduma, ang mga mensahe gikan sa sina nga musika mabaskog gid kay nagahalin ini sa mga artista, mga baganihan, nga halos ginasimba sang ila mga humalangad.

Kamusta Ikaw?

Ano nga musika ang ginapamatian mo? Mahimo nga mahalungon na ikaw sa musika nga imo ginapili, kag maayo ina. Sa pihak nga bahin, kon ikaw isa sa mga nagapamati sa malaw-ay ukon kwestionable pa gani nga sahi sang musika, may malain bala ini nga epekto sa imo? Bisan pa kon wala magbag-o ang imo paggawi, masiling mo bala sing bunayag nga ang imo panimuot wala maapektuhan sa malain nga paagi? Kay man, ang sulitsulit nga pagpadayag sa indi maayo nga mga topiko makapatig-a sang imo balatyagon, nagapabatyag sa imo nga ang mga tema indi gid man malain.

Binagbinaga ang halimbawa sang isa ka pamatan-on nga lalaki nga subong isa ka Cristiano pirme sia nagapamati sa heavy metal kag rap. Wala sia mapahulag sa pagpatay, paghikog, ukon pagsimba sa Yawa. Apang talupangda kon paano naapektuhan ang iya panimuot. Sia nagsiling: “Ini nga musika sapatsapaton gid. Gintugutan ako sini nga maghulag sing kalma samtang ginpautwas ko ang labing malaut kag masingki nga mga huyog. . . . Nagkabuhi ako sa isa ka pantasya nga kalibutan sang pagkaugot. Wala sing adlaw nga nagaligad nga wala ako nagabinagbinag sa paghikog.” Namat-od sia nga bag-uhon sing bug-os ang iya ginapamatian. Sang ginhimo niya ini, ang iya panimuot nag-uswag sing daku.

Ang mga manugpangapin sang malaw-ay nga musika magabais agod pakamatarungon ang malain nga mga bahin sang rock nga musika. Apang ano ang imo mga konklusion? Sarang mo bala mapiyong ang imo mga mata kag matakpan ang imo mga dulunggan sa malaw-ay gid nga tema sini? Sarang ka bala makatan-aw sing mga konsierto subong sang ginlaragway kaina nga wala nahadlok nga basi mahalitan ka? Kag kamusta ang kaangtanan sina nga musika kag sang makahuluya nga buhat sang mga umalamba kag mga manugpalamati?

Kon nagaulikid ka sa imo lawas, mahimo nga likawan mo ang mga kalan-on nga malain sa imo bisan pa manamit ini. Ang malain nga musika, rock man ukon iban pa nga estilo, peligruso sa imo maayong hunahuna. Luyag mo bala ipadayag ang imo kaugalingon sa makahilo sa hunahuna nga kalingawan? Sa pagkamatuod indi. Gani, ano ang sarang mo mahimo agod makatigayon sing maligdong, balanse nga pagtamod sa sini nga butang? Binagbinaga palihug ang mga punto nga ginpresentar sa masunod nga artikulo.

[Kahon/Piktyur sa pahina 6]

Ano ang Pagsimba sa Yawa?

Ang pagsimba sa yawa, nga ginapalig-on sang pila ka liriko sang heavy metal, indi walay halit nga kalingawan. Ang Texas Medicine/The Journal nagpaathag nga ina nga pagsimba nagalakip sang mga buhat halin sa “walay halit nga mga ritwal tubtob sa pag-inom sing dugo gikan sa inutod nga bahin sang kaugalingon nga lawas kag sa mga sapat nga ginahalad.” Ang sataniko nga mga kulto nagapahayag sing “katutom sa yawa. Ang espisipiko nga mga ritwal ginagamit sa pagpaagi sing gahom gikan kay Satanas padulong sa mga sumulunod. . . . Ang doktrina sang kahilwayan sa pagpili kag sa pagbuot nagakahulugan sing paghimo sang bisan ano nga luyag mo nga wala ginahunahuna ang Dios, wala nagabatyag nga nakasala, kag wala sing konsiensia.” Subong resulta, ang iban walay kahuya nga nagahimo sing mga krimen.

[Retrato sa Pahina 5]

Indi mo pagsudlan sing basura ang imo tiyan. Ngaa isulod abi ini sa imo hunahuna?

[Retrato sa Pahina 7]

Komportable ka bala sa pagtan-aw sina nga talan-awon?