Ang Matahom nga Dugwak nga “Whooper”

Sang koresponsal sang Magmata! sa Britanya

ANG katubigan sang Linaw Grindon​—nga natung-an sang kabakuluran sang Northumbria, indi malayo gikan sa dulunan sa ulot sang Inglaterra kag Scotland​—nagapabanaag sang mapulapula kag kakikakihon nga duag sang kabakuluran sa palibot nga nakalapan sang mga tanumtanom nga bracken. Samtang nagatan-aw ako, ang greylag nga mga gansa nagapanginaon sa mga tanumtanom sa tubig sa tupad sang mga panong sang mga pispis nga mga snipe, mga lapwing, kag bulawanon nga mga plover.

Sa hinali, sang amat-amat nga nagahawan ang gal-um, nabatian ko ang isa ka ilahas nga huni. Amo yadto ang tulad-trumpeta nga ambahanon sang palahuhi nga mga dugwak nga nagalupadlupad sing manubo sa ibabaw sang kabakuluran. Laragway gid sila sang katahom samtang nagasurip sila agod maghapon sa tubig nga ang ila mga pakpak nagabukad sing kapin sa 2.5 metros. Sa tunga-tunga sang Oktubre ining mga dugwak nagalupad padulong sa bagatnan gikan sa Rusya, Iceland, kag naaminhan nga Europa kon ang katubigan sang aminhan nagayelo. Diri sila nagapangita sing kalan-on​—mga tanumtanom sa tubig, mga mollusk, mga binhi, kag mga insekto.

Ang 29 ka dugwak sa linaw sa atubangan ko nagpresentar sing isa ka makalilipay nga laragway samtang ginapokus ko ang akon teleskopyo sa trayanggulo dalag nga mga pintok-pintok sa puno sang ila tuktok. Daw dungganon gid sila kon tulukon upod ang ila mga ulo nga ginabayaw sing mataas sa tadlong nga mga liog.

Ang palahuni nga dugwak isa anay ka palaliwat nga pispis sa Britanya apang nagkalaubos ini diri sang ika-18 nga siglo. Tubtob karon wala pa ini makapasag-uli sing malig-on. Sa tion sang pagpamugad ang mga whooper agresibo gid nga mga pispis, maisugon nga nagaamlig sang ila pugad nga may lima tubtob pito ka itlog, kag sa ulihi sa ila buto nga mga dugwak, batok sa posible nga mga kaaway.

Ang whooper nga mga ginikanan nagabuligay sa pagtukod sing isa ka pugad nga human sa mga lipak, sa isa ka pulo ukon sa tubig mismo diin nagatukod sila sing nagalutaw nga pulo nga bastante ang kabakuron sa pagsakdag sa isa ka tawo. Didto ang dalagdalagon nga mga itlog ginalumluman sing 35 pa 42 ka adlaw. Ginaatipan man sang duha ka ginikanan ang mga buto tubtob makalupad na sila pagligad sang mga napulo ka semana.

Samtang ang adlaw nagahinunod nga may mapulapula nga himaya sa likod sang guba na nga Romano nga kuta sang Vercovicium kag nagabanaag sing duag-rosa sa linaw kag sa mga dugwak sini, nagdulog ako agod pamalandungon ang himaya sang kabuhi kag ang kalatingalahan sinang matahom nga tinuga.