Kon ang Kabataan Ginakidnap sang mga Estranghero
“PALIHUG BULIGI KAMI NGA MAKITA SIA. PALIHUG, PALIHUG BULIGI SI SARA!”
Ining nagapakitluoy nga panawagan gikan sa duha ka nalisdan nga ginikanan ginpakita sa telebisyon sa bug-os nga Estados Unidos sa pagpaninguha nga makita ang ila 12-anyos nga anak nga babayi, si Sara Ann Wood. Ginkidnap sia mga tatlo ka semana ang nagligad samtang nagabisikleta sia pauli sa dalanon sang uma sa ila puluy-an.
GINSUGHOT sang isa ka grupo sang mga manugpangita ang mga kakahuyan, mga latagon, kag kalapit nga mga linaw sa pagpangita sing mga palatandaan sang nadula nga bata nga babayi. Sa amo man nga tion, si Tina Piirainen, isa pa ka nalisdan nga ginikanan sa kaiping nga estado, nakita man sa telebisyon nga nagapakitluoy para sa nadula niya nga anak nga babayi. Naganyat padulong sa madamo sing kahoy nga banas, ang dies-anyos nga si Holly nadula wala pa isa ka oras ang nagligad. Sang ulihi, ang iya bangkay nasapwan sa isa ka latagon.
Ang kabuhi para sa mga ginikanan sang nadula nga kabataan isa ka masakit nga pagtilaw. Ginalandas nila sa adlaw-adlaw ang walay kapat-uran nga butang kon bala buhi pa ang ila anak, ayhan ginasakit ukon ginalugos, ukon patay na, subong sa kaso sang lamharon nga si Ashley. Nag-upod si Ashley sa iya pamilya agod magtan-aw sang sambuwa sang iya utod nga lalaki sa hampang nga soccer. Tinak-an sa pagtan-aw, naglakat sia padulong sa halampangan—kag nadula. Sang ulihi ang lawas ni Ashley nasapwan sa malapit nga latagon. Ginkuga sia.
Makakulugmat nga Kahimtangan
Sa Estados Unidos, tagsa ka tuig, kutob sa 200 tubtob sa 300 ka pamilya ang makaeksperiensia sing makakulugmat nga kahimtangan nga makidnap ang ila anak kag ayhan indi na nila sia makita liwat nga buhi pa. Bisan pa ang kadamuon diutay kon ipaanggid sa iban masingki nga mga krimen, ang kakugmat kag kahadlok nga nagalapnag sa bug-os nga mga komunidad nagaapektar sa linibo ka tawo. Sa kalisang nagapalibog sila, ‘Paano ini nga sahi sang trahedya matabo diri? Ang akon ayhan anak ang masunod?’
Sa Estados Unidos, ang tuigan nga kadamuon sang ginreport nga mga kaso sang kabataan nga ginkidnap mga 3,200 tubtob 4,600. Dos tersia ukon kapin pa sa sini ang ginalugos. Si Ernest E. Allen, presidente sang National Center for Missing and Exploited Children, nagsiling: “Ang panguna nga rason amo ang sekso, ginasundan sang tuyo sa pagpatay.” Dugang pa, suno sa Department of Justice, kapin sa 110,000 ka iban pa nga pagkidnap ang ginatinguhaan kada tuig, kalabanan sang mga motorista, masami mga lalaki, nga nagatinguha sa pagganyat sa bata sa pagsakay sa ila kotse. Madamo man nga kasingki batok sa kabataan ang nagakatabo sa iban nga kadutaan.
Balasulon Man Bala ang Katilingban?
Tuhoy sa pagpamatay sing bata, ginapakita sang isa ka Australyano nga manalawsaw nga ini “indi natabuan lang nga hitabo.” Sa iya libro nga Murder of the Innocents—Child-Killers and Their Victims, nagsiling si Paul Wilson nga “ang mga manugpatay kag ginapatay pareho nga nasiod sa siklo nga gintuga mismo sang katilingban.”
Daw katingalahan hunahunaon nga ang katilingban mahimo nga may salabton, ukon sa dimagkubos isa sang mga kabangdanan sining trahedya, bangod ginakangil-aran sang kalabanan nga tawo ang paghingalit kag ang pagpatay sa kabataan. Apang, ang industriyalisado, kag bisan pa gani ang madamo sang imol nga mga katilingban, puno sing mga pelikula, mga programa sa TV, kag balasahon nga nagapadaku sa sekso kag kasingki.
May yara na karon dugang kag dugang nga dayag nga pornograpiko nga mga pelikula nga nagapadayag sing kabataan kag sing mga adulto pa gani nga nagapamayo subong sang bata. Ginapakita sini ang dayag nga sekso kag kasingki nga nagadalahig sa kabataan. Dugang nga ginpatalupangod ni Wilson sa iya libro nga may mga tig-ulo sang sine subong sang Death of a Young One, Lingering Torture, kag Dismembering for Beginners. Daw ano kadamo ang tumalan-aw sang mapintas nga kasingki kag pornograpiya? Isa ini ka multibilyon-dolyares nga industriya!
Ang maathag nga kasingki kag pornograpiya may daku nga epekto sa kabuhi sang mga nagahingalit sa kabataan. Ang isa ka tawo nga napamatud-an nga nakapatay sing lima ka lamharon nga lalaki bangod sa sekso nagtu-ad: “Isa ako ka homoseksuwal nga pedophile nga ginpriso bangod sa pagpatay, kag ang pornograpiya amo ang kabangdanan sang akon pagkapukan.” Si Propesor Berit Ås, sang Oslo University, nagpaathag kon ano ang epekto sang pornograpiya nga nagagamit sing kabataan: “Nakahimo kami sing daku nga sayop sa hingapusan sang katuigan 1960. Nagpati kami nga ang pornograpiya makatal-us sa krimen sa sekso paagi sa pag-aman sing palautwasan sa mga nagapakasala sa sekso, gani ginkuha namon ang mga pagdumili sa pornograpiya. Karon nahibaluan namon nga nagsayop kami: ang pornograpiya nagpakamatarong sa mga krimen sa sekso. Nagadul-ong ini sa isa sa paghunahuna, ‘Kon makatan-aw ako sini, wala sing malain kon himuon ko ini.’ ”
Ang handum sang adulto nga makunyag nagabaskog samtang nagakagiyan sia sa pornograpiya. Subong resulta, ang iban handa sa pagggamit sing pakusog ukon kasingki agod makuha ang kabataan para sa tiko nga handum, lakip na ang paglugos kag pagpatay.
May yara pa iban nga kabangdanan ang mga pagkidnap sa bata. Sa iban nga kadutaan nagauswag ini bangod sang malain nga mga kahimtangan sa ekonomiya. Naganyat sa daku nga kantidad sang gawad nga kuwarta nga ginabayad sang manggaranon nga mga pamilya, ginapuntariya sang mga kidnaper ang kabataan. Tagsa ka tuig madamo nga lapsag ang ginakawat kag ginabaligya sa makagod nga mga tawo nga nagapadala sa ila sa guwa sang pungsod.
Sin-o ang kalabanan sang nagakadula nga kabataan? Ano ang nagakatabo sa ila? Ang masunod nga duha ka artikulo magausisa sini nga butang.
[Kahon sa pahina 6]
Minilyon Ka Pampam nga Bata
Suno sa Nasyones Unidas, mga napulo ka milyon ka kabataan, kalabanan sa imol nga mga pungsod, ang ginpilit sa pagpamiga, diin kadamuan sa ila ang ginkidnap. Ining malaut nga palangitan-an nag-uswag sa Aprika, Asya, kag Latin Amerika kadungan sa paguswag sa turismo. Sa iban nga duog, sa minilyon ka turista, ilabi na ang nagikan sa manggaranon nga kadutaan, mga duha ka bahin sang tatlo ang mga “turista sa sekso.” Apang may adlaw sa pagpanukot, bangod ang mga krimen sang tawo ‘dayag sa mga mata niya nga may salabton kita,’ si Jehova nga Dios.—Hebreo 4:13.
[Retrato sa Pahina 5]
Isa ka makakulugmat nga kahimtangan kon ang isa ka bata ginakidnap